Görsel Sanatlar dersi ortaöğretim 11. Sınıf görsel okuryazarlık becerilerinin incelenmesine yönelik yapılan araĢtırmada, tüm veriler ve ulaĢılan sonuçlar doğrultusunda, uygulamaya ve gelecekte yapılabilecek araĢtırmalara öneriler aĢağıda sunulmuĢtur.
5.2.1.Amaç ve Alt Amaçların Sonuçlarına Yönelik Öneriler:
Elde edilen veriler ıĢığında; Görsel Sanatlar dersinin görsel okuryazarlık beceri düzeyi üzerindeki etkisinin incelendiği bu araĢtırmada sanat eğitimi dersiyle görsel okuryazar olma becerisi arasındaki iliĢkinin yeterince sağlanamadığı ortaya çıkmıĢtır. Sanat eğitimi dersinin amaçları içerisinde yer alan görsel okuryazarlık yeterliliklerinin geliĢtirilmesi, görsel okuryazarlık hedeflerine uygun oluĢturabilecek eğitim- öğretim ortamı sağlanması ve bu doğrultuda bireylerde görsel okuryazarlığın geliĢtirilebilmesi hedeflenmelidir.
“ Öğretmenlere, öğretmen adaylarına ve öğrencilere görsel okuryazarlık eğitiminin nasıl verileceği ve bu yetinin nasıl ölçüleceği araĢtırılmalıdır. Temel sanat eğitimi ile görsel okuryazarlık yetisinin iliĢkisini belirleyici araĢtırmalar yapılmalıdır. AraĢtırmalar, sanat eğitimcileri ve öğretim teknolojisi uzmanlarının iĢbirliğinde gerçekleĢtirilmelidir(Aktaran, Alpan, 2008).”
Ortaöğretim Görsel Sanatlar dersi eğitim programında görsel okuryazarlık konusuna ayrıntılı bir Ģekilde yer verilmelidir. Kazanımlar bu kriterlere göre belirlenmeli, programın kapsamı geniĢletilmeli ve yenilenmelidir. “Akıl yürütme gücünün eğitilmesini köstekleyen zarar verici bölünmeyi önce kuramda anlarsak uygulamada da iyileĢtirmeye çalıĢabiliriz (Arnheim, R. 2012 :18-19).”
Öğretmenler okullarının teknolojik araç-gereçler ve en önemlisi de atölye eksiklikleri bulunduğunu belirtmiĢlerdir. Bu sorunun kaynağı, bu araçların maliyetini fazla olması, sınıfın ve okulun fiziksel yetersizlikleri olabileceği gibi, MEB‟in okullara teknolojik anlamda gerekli bütçeyi ayırmaması da olabilir. Öğretmen, öğrencilerini çağını gerektirdiği ölçüde eğitmek durumundadır. MEB
99
okullara programın gerektirdiği, teknolojik araç-gereçleri göndermeli ve Okulların fiziksel yetersizliklerini çözerek atölye eksikliklerini gidermelidir.
Öğretmenler, Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programının planlama, etkinliklerin uygulanması, ders materyalleri ve değerlendirme açısından derse karĢı verilen zamanın yetersizliği nedeniyle derslerin sekteye uğradığını belirtmiĢlerdir. Bu bağlamda Görsel Sanatlar dersinin önünde ki en önemli problem olarak karĢımıza zamanın yetersizliği çıkmaktadır. Bu konuda zamanın yeterli olup olmadığına yönelik bir çalıĢma yapıla bilinir.
AraĢtırmada veri sonuçları ve görüĢme sonuçlarına baktığımızda öğrenci profilinde öğretimin ilk kademesinden baĢlayarak Görsel Sanatlar dersinin yetersiz ve eksik verildiği görülmektedir. Görsel Sanatlar dersinin kendi alanının uzmanlarından eğitimin ilk kademesinden baĢlayarak verilmesinin bu sorunu çözeceği düĢünülmektedir.
Yeni bir kavram olması sebebiyle öğretmenler tarafından tam anlaĢılmayan görsel okuryazarlık becerilerine yönelik olarak öğretmenlerin hizmet-içi eğitim alması gerekmektedir. Böylece öğretmenler, bu becerilere yönelik daha bilinçli çalıĢmalar yapabileceklerdir.
AraĢtırma ortaöğretim 11. sınıf öğrencileri (15-16 yas) üzerinde yapılmıĢtır, ortaöğretimde tüm yas gruplarını ve lisansı da kapsayacak Ģekilde yinelenebilir. AraĢtırma genel liseler içerisinde tek okul öğrencilerine uygulanmıĢtır. Basta
Anadolu Güzel Sanatlar liseleri olmak üzere, Fen Liseleri, Anadolu Öğretmen ve Spor Liseleri, Sosyal Bilimler Liseleri ve her türdeki Anadolu Liseleri ve Meslek Liseleri öğrencilerine uygulanabilir.
AraĢtırma tek okul üzerinde inceleme yapmıĢtır. Ġleriki araĢtırmalar okullar arasında görsel okuryazarlığı karĢılaĢtırabilirler. Örneğin Güzel Sanatlar Liseleri ve Genel Liseler arasında bir karĢılaĢtırma uygulaması yapılabilir.
100
AraĢtırmada deneklerin cinsiyetlerinin araĢtırmaya etkisi olup olmadığı araĢtırılabilir.
AraĢtırmada Görsel Sanatlar öğretmenlerinin görsel okuryazarlık yeterliliklerinin hangi düzeyde olduklarına dair tanılama araĢtırması yapıla bilinir.
AraĢtırmada örnekleme giren deneklerin sosyoekonomik ve kültürel durumlarının görsel okuryazarlık üzerine etkisi olup olmadığı araĢtırılabilir.
Temel sanat eğitimi ile görsel okuryazarlık yetisinin iliĢkisini belirleyici araĢtırmalar yapılabilir.
Bu araĢtırmada öğretmen görüĢlerini almak için nitel, öğrenci düzeylerini belirlemeğe yönelik ise nicel araĢtırma tekniklerinden görüĢme ve beceri testi uygulanmıĢtır. Yapılacak araĢtırmalarda bu tekniklerinin yanı sıra, gözlem tekniği de kullanılabilir.
101
KAYNAKÇA
Akçam, K. (2006). Görsel Okumanın Ġlköğretim 5. Sınıf Bilgi Verici Metinlerde Anlam kurmaya Etkisi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. Akyol, H. (2006). Yeni Programa Uygun Türkçe Öğretimi Yöntemleri. Ankara: Kök
Yayıncılık.
Alpan, G. (2008, Aralık). Görsel Okuryazarlık Öğretimi Teknolojisi. Yüzüncü Yıl
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 74-102.
Arnheim, R. (1969). Visual Thinking. Londra: Faber and Faber Limited.
Arnheim, R. (2012). Görsel Düşünme (3. b.). (R. Öğdül, Çev.) Ġstanbul: Metis Yayınları.
Artut, K. (2009). Sanat Eğitimi Kuramları ve Yöntemleri (6. b.). Ankara: Anı Yayıncılık.
Ashton, D. (2001). Picasso Konuşuyor. (Mehmet, & N. Yılmaz, Çev.) Ankara: Ütopya Yayınları.
Aslan, H. (2009). Medya Okuryazarlığının Görsel Kültür ve Sanat Eğitimi Ekseninde Çözümlenmesi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü ,Yüksek Lisans Tezi.
Atagök, T. (2011). Bildiklerim Gördüklerimdir, Gördüklerim Bildiklerimdir (1. b.). Ġstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
Avgerinou, M. (2001). Visual Literacy. De Paul University.
Avgerinou, M., & Ericson, J. (1997). A Review of the Conseptof Visual Literacy.
British Journal of Educational Tecnology(4), 28.
B.N.Uyandur. (2011,27-28-29Nisan). Görsel ĠletiĢimde ĠllustrasyonunBilimsel Veri Aktarımındaki Rolü. Başkent Üniversitesi 1. Sanat ve Tasarım Eğitimi
Sempozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi.
102
Boling, E. (2010). Instructional Designer's Intentionsand Learners. Perceptions of the
Instructiona Functions of Visualin an e-Learning Contect. Bloomington, USA.
Brumberg, E. (2011). VisualLiteracy and the Digital Native: An Examination of the Millennial Learner. Master thesis. Blacksburg,VA: Virginia Tech.
Buyurgan, S., & Buyurgan, U. (2007). Sanat Eğitimi ve Öğretimi (2. b.). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Büyüköztürk, ġ., E. Çakmak, Ö., ġ.Karadeniz, & Demirel, F. (2012). Bilimsel
Araştırma Yöntemleri (13. b.). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Callow, J. (2008). Show me : Principles for Assessing Students Visual Literacy. The
Reading Teacher, 61(8), 616-626.
Chapman, H. (1992). EA world of images . Davis Pub. Inc., 42-69.
Chıu-Lin, C. (2008). A Qalitative Study of Three Secondary Art Teachers Conceptualizations of Visual Literacy as ManifestedThrough Heir Teaching With Electronic Tecnologies. University of Illinois at Urbana- Champaign. Creswell, J. (2003). Resarch Design:Qalitative and Mixed Methods Approaches (2. b.).
CA: Thousand Oaks.
Ç.ġahin, & Kıran, I. (2009). Öğretmen Adaylarının Algılarına Göre Görsel Okuryazarlık Düzeylerinin Değerlendirimesi. Dumlupınar Üniversitesi sosyal
Bilimler Dergisi(23), 77-90.
Çam, B. (2006). Ġlköğreti Öğrencilerinin Görsel Okuma Düzeylaeri ile Okuduğunu Anlama, eleĢtirel Okuma ve Türkçe Dersi Akademik BaĢarıları Arasındaki ĠliĢki. Ankara: EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Çellek, T. (2003, Ekim). Yaratıcılığın Eğitimdeki Yeri. Aylık Strateji ve Analiz e-
Dergisi, 1-9.
Debes, J. (1969). The loom of Visual Literacy:an overview (Cilt 14). Audiovisual Instruction.
103
Education, M. o. (2009). Art Syllabus, Primary- Lower Secondary. Singapore: Ministry of Education.
Erden, M., & Akman, Y. (1998). Eğitimde Program Değerlendirme (3. b.). Ankara: Anı Yayıncılık.
Eyüboğlu, B. R. (1986). Resme Başlarken (1. b.). Ankara: Bilgi Yayınevi.
Feinstein, H., & Hagerty, R. (1994). Visual Literacyin General Education. (s. 205-212). University of Cincinati.
Gardner, H. (2004). Zihin Çerçeveleri Çoklu Zeka Kuramı. (E. Kılıç, Çev.) Ġstanbul: Alfa Yayınları.
Gombrich, E. (2007). Sanatın Öyküsü. (B. Cömert, Çev.) Ġstanbul: Remzi Kitabevi. Gökaydın, N. (1990). Eğitimde Tasarım ve Görsel Algı. Ankara: Sedir Yayınevi.
Hashim, F. (2007). Young learners second language Visual Literacy Practices. University of Malaya.
Hollingsworth, M. (2009). Dünya Sanat Tarihi. (R. Küçükerdoğan, Çev.) Ġstanbul: Ġnkilap Yayınları.
Hortin, J. (1980). Visual Literacy and Visual Thinking. ED214522: Eric Document. ĠĢler, A. ġ. (2002). Günümüzde Görsel Okuryazarlık ve Görsel Okuryazarlık Eğitimi.
Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1).
Jin, S. H. (2010). Instructional Designer's Intentionsand Learners-Perceptions of the Instructional Functions of Visuals in an Learning Contect. Inha University,
Incheon, South Korea.
Jools, T., & Thoman, E. (2008). 21. Yüzyıl Okuryazarlığı- Medya Okuryazarlığına
Genel Bir Bakış ve Sınıf İÇi Etkinlikler. (C. Elma, & A. Kesten, Çev.) Ankara:
Erkinos Yayınevi.
104
Kaya, M. (2011). Öğrencilerde Görsel Okuryazarlık Becerilerinin GeliĢtirilmesine Yönelik Coğrafya Öğretmenlerinin GörüĢ ve Uygulamaları. EskiĢehir: Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Kınay, C. (1993). Sanat Tarihi. Ankara: Kültür Bakanlığı-Gaye Filmcilik Matbaacılık A.ġ.
Kınıklı, O. (2005, Eylül). ÇağdaĢ Eğitimin Temel Niteliği ve Sanat Eğitiminin Gerekliliği. (G. Ü.-G. Fakültesi, Dü.) Eğitim Fakültelerinde Yeniden
Yapılandırmanın Sonuçları ve Öğretmen Yetiştirme Sempozyumu.
Kıran, I. (2008). Ġlköğretim 5. Sınıf Öğretmen ve Öğrencilerinin Görsel Okuryazarlıkları Üzerine Bir AraĢtırma. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
KırıĢoğlu, O. (2002). Sanatta Eğitim. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Köksal, K., Temur, T., & Akçam, H. (2006). Ġlköğretim 1. Sınıf Öğrencilerinin Görsel Okuma Becerileri Üzerine Bir AraĢtırma. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Kongresi. Ankara.
Kuru, A. (2008). Ġlköğretim 5. Sınıf Türkçe Dersi Öğretim Programında Yer Alan Görsel Okuma ve Görsel Sunu Becerilerinin Öğretmen GörüĢleri Doğrultusunda Ġncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kutlu, Ö., Doğan, C., & Karakaya, Ġ. (2008). Öğrenci Başarısının
Belirlenmesi:Performansa ve Portfolyoya Dayalı Durum Belirleme. Ankara :
Pegem Akademi.
Kuvvetli, E. (2008). Görsel Okumanın Ortaöğretim Öğrencilerinin Fizik Dersi BaĢarılarına Etkisinin AraĢtırılması. Ankara: Yüksek Lisans Tezi,Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Lynton, M. (2009). Modern Sanatın Öyküsü (4. b.). Ġstanbul: Remzi Kitabevi.
MEB. (2009). Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı(9-12.Sınıf). Ankara : MEB Yayınevi.
105
MEB. (2013-ġubat). Motorlu Taşıtlar Sürücü Adayları Sınavı(Kitapçık-K). Ankara: MEB Yayınevi.
Messaris, P. (1994). Visual Literacy:image, mind and reality. Boulder: Westview Press. Mitchell, W., & Thomas, J. (1986). Iconology: Image, Text, Ideology. Chicago and
London: The University of Chicago Press.
Mülayim, S. (2006). Aklın İzleri. Ġstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. OdabaĢı, H. (2006). Grafikte Temal Tasarım. Ġstanbul: Cem Ofset.
ÖSYM. (2009). Yabancı Uyruklu Öğrenci Sınavı(YÖS),Temel Öğrenme Becerileri
Testi(TÖBT)Kitapçık-A. Ankara: ÖSYM.
Özsoy, V. (2003). Görsel Sanatlar Eğitimi. Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık.
Özsoy, V. (2004-Nisan). Resim-ĠĢ Öğretmenleri YetiĢtirme Programlarıve Resim - ĠĢ Dersinin Bir Değerlendirmesi, Resim -ĠĢ Eğitiminde Yeni YaklaĢımlar. 2. Sanat
Eğitimi Sempozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi.
Özsoy, V. (2008). Resim - İş Eğitiminde Özel Öğretim Yöntemleri. Ankara: Bizim Büro Basımevi.
Ramazan, Y. (1998). Yaratıcılık ve Yenilik (1. b.). Ġstanbul: Sistem Yayıncılık.
Samet, M., Sanalan, V., & Aytekin. (2005). Coğrafya Okuryazarlığı 1: Genel BakıĢ.
Doğu Coğrafya Dergisi, 3(10), 343.
San, Ġ. (1983). Sanat Eğitimi Kuramları. Ankara: Tan Yayıncılık.
Sanalan, A., A.Sülün, & A.Çoban. (2007). Görsel Okuryazarlık. Erzincan Eğitim
Fakültesi Dergisi, 9(2).
Sankey, M. (2002). Consedering Visual Literacy When Designing Instruction. Australia.
Senemoğlu, N. (2004). Gelişim Öörenme ve Öğretim, Kuramdan Uygulamaya (9. b.). Ankara: Gazi Kitabevi.
106
Suh(Ed), A. (2013). Leonardo'nun Defterleri (2. b.). (A. Serin, Çev.) Ankara: ArkadaĢ Yayınevi.
ġahin, N. Nurettin Şahin Temel Tasarım Çalışmaları. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
ġentürk, L. (2012). Analitik Resim Çözümlemeleri (1. b.). Ġstanbul: Ayrıntı Yayınları. Tansuğ, S. (1999). Resim Sanatının Tarihi (4. b.). Ġstanbul: Remzi Kitabevi.
TDK. (1969). Türkçe Sözlük(Genişletilmiş Baskı). Ankara: TDK.
Yazar, T. (2011,27-28-29 Nisan). Görsel ĠletiĢim Aracı Olarak ĠĢaret, Piktogram ve Sembollerin Kullanım Alanlarına Göre Ġnsan DavranıĢları Üzerindeki Etkileri ve Semiyotik Açıdan Değerlendirme. Başkent Üniversitesi 1. Sanat ve Tasarım
Eğitimi Sempozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Yazar,Y.M. ve Yazar, E.Y. ve Yazar, N.M. ve Yazar, V.A.(2010)Sanat Eğitiminde Motivasyon.K. Artut(Ed)Özel Öğretim Yöntemleri .Ankara:Anı Yayıncılık Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri.
Ankara: Detay Yayıncılık.
Yıldız, E., & Deneçli, C. (2011,27-28-29 Nisan). Görsel ĠletiĢim Sürecinde Algı- Yaratıcılık ĠliĢkisinin Eğitimle Aktarılması. Başkent Üniversitesi 1. Sanat ve
Tasarım Eğitimi Sempozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Yılmaz, M. (2010). Görsel Sanatlar Eğitiminde Uygulamalar (5. b.). Ankara: Data Yayınları.
Zeren, G., & Arslan, R. (2009 Aralık). Bir Eğitim Süreci Olarak Görsel Okuryazarlık.
Amasya üniversitesi/TSA, 13(3).
internet1:Vinci,L.D.(2012).Kasım20,2012tarihindehttp//egitimedair.net/index.php/genel -k-resim sanatı hakkında sözler adresinden alındı
internet-2: ala. (2012). görsel okuryazarlık. Ekim 10, 2012 tarihinde http://www.ala.org/acrl/ilstandadlo.html adresinden alındı
107
internet- 3: Atatürk, M. K. (1997). Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri. (A. A. Merkezi, Dü.) Kasım 20, 2012 tarihinde atam.gov.tr. adresinden alındı
internet- 4: Çakmak, O. (2013). Akademik platform. Kasım 28, 2013 tarihinde http://akademikplatform.net/cozum-dersane- adresinden alındı
internet- 5: Derneği, G. O. (2013). Görsel Okuryazarlık. Ekim 2, 2013 tarihinde http://www.ivla.org adresinden alındı
internet- 6: Jhu.edu. (2013). Visual Literacy and the classroom. Temmuz 7, 2013 tarihinde http://education.jhu.edu/PD/horizons adresinden alındı
internet- 7: ACRL Board of Directors, (2011) Haziran,6, 2013 tarihinde http://crln.acrl.org/content adresinden alındı
internet-8: wikipedia.org , (2013) Ağustos,8, 2013 tarihinde http://tr.wikipedia.orgadresinden alındı
108
EKLER
Ek 1. Dilekçe 1………. 109
Ek 2. Dilekçe 2………..110
Ek 3. Öğretmen GörüĢme Formu………..111
Ek.4. Görsel Okuryazarlık Yeterlilikleri………...117
Ek.5. Görsel Okuryazarlık Beceri Testi………118
Ek.6. Derecelendirme Puanlama Anahtarı………132
Ek.7. MEB. 2013,ġubat Motorlu TaĢıtlar Sürücü Adayları Sınavı ……….137
Ek.8. ÖSYM.2009,Yabancı Uyruklu Öğrenci Sınavı(YÖS),Temel Öğrenme Becerileri Testi(TÖBT)Kitapçık-A………138
109
110
EK.2.
111
EK 3.
KĠġĠSEL BĠLGĠ FORMU Sevgili Öğretmenler,
Bu form„Lise Düzeyi Görsel Sanatlar Dersinin Öğrencilerin Görsel Okuryazarlık Becerilerinin GeliĢimine Etkisi‟ adlı tez çalıĢmasına veri toplamak amacıyla geliĢtirilmiĢtir. Verdiğiniz tüm bilgiler ilgili araĢtırma için kullanılacak ve bu bilgiler saklı tutulacaktır. Lütfen soruları dikkatli bir biçimde okuyup size en uygun seçeneği iĢaretleyiniz. AraĢtırmaya gösterdiğiniz ilgi için teĢekkür ederiz.
AyĢegül Doğru Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Resim ĠĢ Eğitimi Anabilim Dalı
Cinsiyetiniz ( ) Kadın ( ) Erkek En son mezun olduğunuz okul
( ) Öğretmen Okulu ( ) Ön Lisans – Eğitim Yüksekokulu ( ) Eğitim Fakültesi ( ) Yüksek Lisans Programı
( ) Doktora Programı
Kıdem yılınız
( ) 1 – 5 ( ) 6 – 10
( ) 11 – 15 ( ) 16 - 20 ( ) 20 ve üzeri
Gazete okuma durumunuz
( ) Hiç okumam ( ) Haftada1 – 3 gün okurum ( ) Haftada 4 – 6 gün okurum ( ) Hep okurum
TV izleme durumunuz
( ) Hiç Ġzlemem ( ) Günde 1 Saatten az izlerim ( ) Günde 1 – 3 Saat arası izlerim ( ) Günde 4 – 6 Saat arası izlerim ( ) 7 saat ve daha fazla
112
Görsel Okuryazarlıkla ilgili aldığınız eğitim nedir. (Birden fazla Ģıkkı iĢaretleyebilirsiniz)
( ) Öğretmen okulunda ders aldım ( ) Eğitim enstitüsünde ders aldım ( ) Lisans seviyesinde ders aldım ( ) Yüksek lisansta ders aldım ( ) Doktorada ders aldım
( ) Seminer, kurs, vs… katıldım
Bilgisayar kullanma sıklığınız nedir ( ) Günde 1 saatten az kullanırım
( ) Günde 1 – 3 saat arası kullanırım ( ) Günde 4 – 6 saat arası kullanırım ( ) Diğer
( ) Kullanmam
Televizyonda reklamları izler misiniz
( ) Hiç ( ) Nadiren ( ) Bazen ( ) Sık sık ( ) Her zaman
Ġçinde görsellik barındıran yayınlardan hangilerini okursunuz? (birden fazla Ģıkkı iĢaretleyebilirsiniz)
( ) Gazete
( ) Akademik , sanat, edebiyat dergileri ( ) Magazinsel yayınlar
Sanatsal faaliyetlere katılma sıklığınız(Sergi, müze, bienal, tiyatro, sinema, vs…)
( ) Hiç katılmam ( ) Haftada1 gün katılırım ( ) 15 günde bir katılırım ( ) Ayda bir katılırım ( ) Hepsine katılırım
113
Öğretmen GörüĢme Formu
Okul………Tarih ve saat ……….. ( baĢlangıç ve bitiĢ)
GĠRĠġ
Merhaba adım AyĢegül Doğru. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Resim – ĠĢ Öğretmenliği Ana Bilim Dalı‟ nda yüksek lisans öğrencisiyim. Görsel Sanatlar Dersi ile öğrencilerin görsel okuryazarlık becerilerinin kazanılması ve dersi alan, almayanlar arasında anlamlı bir farkın olup olmadığı konusunu araĢtırmaktayım. Bu görüĢmede amacım lise Görsel Sanatlar Dersi öğretmenlerinin; Görsel Sanatlar Dersinin görsel okuryazarlık becerileri üzerine etkisi hakkında ne düĢündüklerini ortaya çıkarmaktır. Bu konuda öğretmenlerle görüĢme yapmamın sebebi, öğretmenlerin programı uygulayan ve iĢleyiĢi hakkında bilgi sahibi olan bireyler olmalarıdır. Bu nedenle programda yer alan görsel okuryazarlık becerilerinin incelenmesi sırasında sizin görüĢlerinizden yararlanmanın önemli olduğunu düĢünüyorum. Katkılarınızdan dolayı Ģimdiden teĢekkür ederim.
GörüĢme sürecinde bana söyleyeceklerinizin tümü gizli kalacaktır. Bu bilgileri araĢtırmacılar dıĢında herhangi biri görmeyecektir. Bunun yanı sıra raporumda isimleriniz kesinlikle yer almayacaktır. GörüĢmeye baĢlamadan önce; bu söylediklerimle ilgili belirtmek istediğiniz bir düĢünce ya da sormak istediğiniz bir soru var mı?
GörüĢmeyi kaydetmemin sizin için bir sakıncası var mı? Bu görüĢmenin yaklaĢık bir saat süreceğini tahmin ediyorum. Ġzin verirseniz sorulara baĢlamak istiyorum.
AraĢtırmanın amacı
Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programında yer alan görsel okuryazarlık becerilerinin kazanılması ile dersi alan ve almayanlar arasında anlamlı bir farkın olup olmadığı konusunun incelenmesidir. Arka sayfadaki sorularıcevaplandırınız.
114
GÖRÜġME SORULARI 1. Sizce görsel okuryazarlık nedir?
2. Öğrencilerin görsel okuryazarlık becerilerini Görsel Sanatlar Derslerinde kazanmaları gerektiğini düĢünüyor musunuz? Neden?
3. Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programında yer alan görsel okuryazarlık becerileri kazanımlarının öğrencilerinizin seviyelerine uygun olduğunu düĢünüyor musunuz? Neden uygundur/ uygun değildir?
c. BiliĢsel Açıdan (bilgi, biliĢsel beceri, yetenek) 9. sınıf kazanımları:
Sanatın doğuĢunu ve geliĢimini özetler.
Sanatın evrensel bir iletiĢim aracı olarak kullanabileceğini belirtir. Sanat eserinin niteliklerini belirler.
Sanat eserlerini inceleme yöntemlerini açıklar.
Sanat eserlerindeki renk uyumlarını ve vurguyu ayırt eder. Renkli resim tekniklerini ayırt eder.
10. sınıf kazanımları:
Pastel, guaj, suluboya tekniğini kullanan sanatçıları ve eserlerini tanır. 11. sınıf kazanımları:
Rönesans ressamlarını ve eserlerini tanır.
Grafik tasarımların günlük yaĢamdaki etkilerini değerlendirir. 12. sınıf kazanımları:
ÇağdaĢ sanat akımlarının özelliklerini açıklar. ÇağdaĢ sanat akımlarının temsilcilerini tanır. Soyut resmin özelliklerini açıklar.
Sanatı bilim ile iliĢkilendirir.
115
9. sınıf kazanımları:
Güncel sanat olaylarını takip eder. Güzel sanatlara olan ilgisini sorgular. 10. sınıf kazanımları:
Doğadaki üç boyutlu biçimlere ve bunların hareketlerine ilgi duyar. 11. sınıf kazanımları:
Grafik tasarımların günlük yaĢamdaki etkilerini değerlendirir. 12. sınıf kazanımları:
Endüstriyel tasarım fuarlarını gezmeye istekli olur.
Endüstriyel tasarımla ilgili çalıĢmaları takip etmeye özen gösterir. e. DeviniĢsel Açıdan (motor becerileri alanlarının kullanımı)S 9. sınıf kazanımları:
Sanat düzenleme ilkeleri ve ögelerini görsel sanat eserleri üzerinde açıklar. Sınıf gazetesi ve resim sergisi hazırlar.
Doğadaki noktasal ve çizgisel oluĢumları çalıĢmalarında kullanır. 10. sınıf kazanımları:
Pastel, guaj, suluboya tekniğini resimlerinde kullanır. 11. sınıf kazanımları:
Yazının grafiksel etkilerini çalıĢmalarında kullanır. Objeleri sadeleĢtirerek grafiksel çizimler yapar. 12. sınıf kazanımları:
Gözlemleme, çözümleme ve düzenleme çalıĢmaları yapar.
Seçtiği bir çağdaĢ sanat akımından yola çıkarak özgün bir çalıĢma yapar.
4. Görsel Sanatlar derslerinde öğrencilerinizin görsel okuryazarlık becerilerini kazanmalarına yönelik ne tür çalıĢmalar yaptırdığınızı anlatır mısınız?
a. Hangi etkinlikleri uyguladığınızı anlatır mısınız?
b. Etkinlikler sırasında kullandığınız ders materyallerinden bahseder misiniz? c. Uyguladığınız etkinlikler sırasında kullandığınız yöntem ve tekniklerden
116
d. Görsel Sanatlar Dersinde öğrencilerinizin görsel okuryazarlık becerilerini ne ölçüde kazandıklarını nasıl değerlendiriyorsunuz?
e. Görsel Sanatlar Dersi alan ve almayanlar arasında bir fark olduğunu düĢünüyor musunuz?
5. Öğrencilerinizde görsel okuryazarlık becerilerine yönelik nasıl geliĢmeler gözlemliyorsunuz?
a. Görsel Okuma b. Yorumlama c. Görsel düĢünme d. Görsel Uygulama
6. Görsel Sanatlar Derslerinde öğrencilerinizin görsel okuryazarlık becerilerini kazanabilmelerine yönelik yaptırdığınız çalıĢmalarda; karĢılaĢtığınız güçlükleri anlatır mısınız?
a. Planlama açısından.
b. Etkinliklerin uygulanması açısından. c. Öğrenme ortamı açısından.
d. Ders materyalleri açısından. e. Değerlendirme açısından.
7. Uygulamada genel olarak karĢılaĢtığınız sorunlar nelerdir?
8. Görsel okuryazarlık becerilerine iliĢkin eklemek istediğiniz baĢka bir konu varsa lütfen belirtiniz.
117
EK.4.
GÖRSEL OKURYAZARLIK YETERLĠLĠKLERĠ
1. Görsel bilgiyi kullanarak görselliğe önem verme.
a. Sanatsal elemanlar bilgisi(nokta, çizgi, doku, renk…) b. Sanatsal ilkeler bilgisi(ritim, oran, denge, zıtlık…) 2. Görsel kural bilgisi
a. Sembolleri tanıyabilme
b. Sembol ve Ģekillerin ne anlama geldiğini bilme 3. Görsel düĢünme
a. Görsellerin içeriğini doğru algılayabilecek donanıma sahip olma b. Görsellerin içeriği hakkında bilgi verme becerisi
4. Görselleri aĢamalandırma
a. Görsel içeriği somuttan soyuta doğru aĢamalandırma b. Görsel hakkında bilgiye sahip olup bilgiyi kullanma 5. Görsel muhakeme
a. Görseller hakkında mantıksal düĢünme becerisi b. Görselin taĢıdığı mesajı algılama
c. Nesneleri farklı açılardan görme yeteneği 6. EleĢtirel bakıĢ
a. Görseller üzerinde eleĢtirel düĢünme becerisi b. Görseller hakkında fikir sahibi olma
7. Görselleri ayırt etme
a. Görseldeki ayrıntılara dikkat etme b. Görseller arası iliĢki kurabilme c. Görselleri bütünüyle algılama 8. Görselleri yeniden oluĢturma
a. Görselleri doğru yorumlayarak zihinde yeniden oluĢturma b. Parçadan hareketle bütünü görebilme
c. Parçadan hareketle bütüne gidebilme 9. Görsel ortaklığa duyarlılık
a. Aynı temada olan görselleri birbiriyle iliĢkilendirebilme b. Görselleri ve yazılı karĢılıklarını iliĢkilendirme
c. Görsel bağlantı yeteneği(sözel ve görsel arasında bağlantı kurma) 10. Anlamın yeniden inĢası
a. Verilen bilgiler ıĢığında görselleri yazıya dönüĢtürebilme b. Verilen bilgiler ıĢığında yazıyı görsele dönüĢtürebilme c. Görsel mesajın anlamını kurgulama becerisi
d. Görselleri kaynaklarıyla beraber değerlendirme e. Görselin bir sonraki aĢamasını tahmin edebilme f. Verilen hikâyeyi görselleĢtirme
118
EK 5.
Görsel Okuryazarlık Testi Soruları KĠġĠSEL BĠLGĠ FORMU
1. Cinsiyetiniz?
( ) Kız ( ) Erkek
2. Seçmeli dersiniz hangisidir? ( ) Görsel Sanatlar ( ) Müzik
3. Babanızın eğitim durumu nedir? ( ) Okur- yazar değil ( ) Ġlkokul mezunu ( ) Ortaokul mezunu ( ) Lise mezunu ( ) Üniversite mezunu
4. Annenizin eğitim durumu nedir? ( ) Okur- yazar değil
( ) Ġlkokul mezunu ( ) Ortaokul mezunu ( ) Lise mezunu ( ) Üniversite mezunu
5. Evinizde gazete bulunma sıklığı nedir?
( ) Hiç bulunmaz ( ) Ara sıra alınır ( ) Günlük alınır Sevgili öğrenci,
Bu form „ Lise Düzeyi Görsel Sanatlar Dersinin Öğrencilerin Görsel Okuryazarlık Becerilerinin GeliĢimine Etkisi‟ adlı tez çalıĢmasına veri toplamak amacıyla uygulanmaktadır. Verdiğiniz tüm bilgiler bu araĢtırma için kullanılacak ve bu bilgiler saklı tutulacaktır. Lütfen her soruyu dikkatli okuyup size en uygun seçeneğe (X) iĢareti koyunuz. AraĢtırmaya gösterdiğiniz ilgi için teĢekkür ederiz.
AyĢegül Doğru Gazi Üniversitesi
119
6. Aylık takip ettiğiniz dergi varsa adını yazınız.
( ) Yok ( ) Var………..
7. Bir günde kaç saat televizyon seyredersiniz?
( ) Hiç seyretmem ( ) 1 – 2 saat ( ) 3 – 4 saat ( ) 5 saat ve üzeri
8. Evinizde bilgi amaçlı kullandığınız teknolojik araçlar var mı?
( ) Yok ( ) Televizyon ( ) Bilgisayar ( ) VCD ( ) Diğer
9. Bir günde kaç saatinizi bilgisayar baĢında geçirirsiniz?
( ) Hiç geçirmem ( ) 1 – 2 saat ( ) 3 – 4 saat ( ) 5 saat ve üzeri
10. Tiyatro veya sinemaya gitme sıklığınız nedir? ( ) Hiç gitmem
( ) Haftada bir kez giderim ( ) Ayda bir kez giderim ( ) Yılda bir kez giderim ( ) Diğer
11. Sergi veya müzeye gitme sıklığınız nedir? ( ) Hiç gitmem
( ) Haftada bir kez giderim ( ) Ayda bir kez giderim ( ) Yılda bir kez giderim ( ) Diğer
TeĢekkürler
120
Görsel Okuryazarlık Beceri Testi 1. PERFORMANS
1. AĢağıdaki görsele bakarak soruları cevaplandırınız?
1.1. Medya nedir? Kısaca açıklayınız? ………
1.2. Yandaki görselde ne görüyorsunuz?