VI. BULGULAR VE YORUM
7.3. ÖNERĠLER
Bu araĢtırma sonucunda Ģu öneriler geliĢtirilmiĢtir:
10. sınıf coğrafya dersinde yer alan doğal afetler konusunun ve yöntemin
uygulanmasına uygun, diğer coğrafya konularının öğretilmesinde aktif öğrenme yönteminden yararlanılabilir.
1- Öğrencilere özgüven kazandırma, kendilerini baĢarıya ulaĢtıracak sorumluluk alma, birlikte hareket etme, grup dayanıĢması, görüĢ alıĢveriĢi, farklı Özellikteki bireylerle bir arada çalıĢma gibi özellikleri kazandırmak amacıyla aktif öğrenme yönteminden yararlanılmalıdır.
2-Aktif öğrenme yöntemi, özellikle ilköğretim çağından itibaren uygulanmaya baĢlanmalıdır.
3-10. sınıf coğrafya dersinde yer alan doğal afetler konusu için müfredat programında ön görülen ders saati arttırılmalıdır.
4-Ders kitabında konuyla ilgili daha doyurucu bilgiler Ģekiller ve fotoğraflar olmalıdır.
5- Tüm okullarımızda ( ilk ve orta öğretim) coğrafya ile ilgili araç – gereç imkânları artırılmalıdır. Hatta coğrafya laboratuarları kurulmalıdır.
6- 10.sınıf ders kitabında doğal afetler konusu iĢlenirken sosyal hayat veya günlük hayattan daha fazla örnekler verilerek öğrenciler iyice dersin içine çekilebilir.
124
7- Ders kitabına, konunun hemen arkasına doldurmalı sorular konulmuĢ. Bu akılda kalıcılığı olumlu yönde etkileyebilir. Bunun yanında çoktan seçmeli sorular konulmalı
8-Ders Kitabında doğal afetler konusu daha dikkat çekici hale getirmek için fotoğrafların konulması iyi olmuĢ fakat biraz daha düzenli bir dizgiye sahip olmalıdır.
9-Ders kitabı içerik olarak çok sınırlı kalmıĢ. Kitabın içeriği daha zenginleĢtirilmeli. 10-Ders kitabında baĢlıklar çok düzenli değil, konular birbiri içerisine girmiĢ.
BaĢlıklar daha net anlaĢılır biçimde birbirinden ayrılmalı ve konuların anlatımındaki karıĢıklık giderilmelidir.
11- Ders kitabındaki görsel unsurlar karıĢmıĢ, anlaĢılırlıktan uzak kalmıĢ. Daha anlaĢılır olması için görsellikte sadeliğe ve keskin uçlarla görsel unsurların birbirinden ayrılması gerekmektedir.
12-Doğal afetler konusu anlatılırken yaĢamdan çeĢitli örnekler verilmeli ve yerinde gezi gözlem yapılmalıdır. Örneğin; deprem konusu anlatılırken deprem alnları ziyaret edilmeli, bir heyelandan bahsederken varsa yakınlarda heyelan bölgelerine geziler düzenlenmeli. Konunun kalıcılığı açısından bu tip faaliyetlere önem verilmelidir.
13-Dersler iĢlenirken öğrencilerin salt ezberci mantıktan kurtulabilmeleri için kitaplara daha eğlenceli resim, olay vs eklenmelidir.
14-Ders araç gereçlerinden azami derecede yararlanılmadır. Özellikle güncel konuları anlatan doğal afetler konusu resim, slayt, videolarla desteklenmelidir.
15-Özellikle konumuz olan doğal afetler konusunda uzman kiĢiler getirtilip öğrencilere alanları hakkında bil vermeleri sağlanmalıdır.
125 KAYNAKÇA
AÇIKGÖZ, K. Ü. 2003, Aktif Öğrenme, BiliĢ Yayınları, Ġzmir. AÇIKGÖZ, K. Ü. 2006, Aktif Öğrenme, BiliĢ Yayınları, Ġzmir.
AKSU, H. H. 2005, Ġlköğretimde Aktif Öğrenme Modeli il Geometri Öğretiminin BaĢarıya Kalıcılığa Tutuma ve Geometrik DüĢünme Düzeyine Etkisi, D.E.Ü. E.B.E. Doktora Tezi, Ġzmir
ATALAY, Ġ. 1997, Türkiye Coğrafyası, Ege Ü. Basımevi, Ġzmir
ATAR, S. K. 2003, Sosyal Bilgiler Dersinde Deprem Konusunun ĠĢbirlikli Öğrenme Yöntemi ile Öğretiminin Etkiliğinin AraĢtırılması, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ġstanbul
BÜYÜKKARAGÖZ, S. - ÇĠVĠ, C. 1999, Genel Öğretim Metotları, Beta Yayınları, Ġstanbul.
DEMĠR, G. 2004, Heyelanlar ve Rize Yöresine Ait Bir Uygulama, K.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü ĠnĢaat Mühendisliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Trabzon
DOĞANAY, H. 2002, Coğrafya Öğretim Yöntemleri, Aktif Yayınevi , Erzurum.
EFE, R. 1996-1997, Marmara Coğrafya Dergisi Sayı 1, Ġstanbul
ERCAN, 2004, Bir Öğrenme Süreci Olarak Aktif Öğrenme, http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/sayi54-55/Ercan.htm adresinden 20,05,2009 tarihinde alınmıĢtır.
GAZĠOĞLU, C. 2005, Marmara Denizi’nde Tsunami Tehlikesinin Değerlendirilmesi, Ġstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri Ve ĠĢletmeciliği Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ġstanbul
126
GÜNGÖRDÜ, E. 2002, Coğrafya Öğretim Yöntemleri, Nobel Yayıncılık, Ankara.
MEB, 2006, Orta Öğretim 10.Sınıf Coğrafya Ders Kitabı, Ankara
ÖZBAġ, A. 2006, Lise 3 Coğrafya Dersinde Yer Alan Enerji Kaynakları Konularının ĠĢbirlikli Öğrenme Yöntemi Ġle Öğretilmesinin Öğrenci BaĢarısına Etkisi, M. Ü. E. E. YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Ġstanbul.
ÖZEY, R. 2006, Afetler Coğrafyası, Aktif Yayınları, Ġstanbul
ÖZÜR, 2006, Coğrafya Öğretiminde Aktif Öğrenme Tekniklerinin Kullanılması, http://coğrafyalar.blogcu.com/cografya-ogretiminde-aktif-ogrenme-tekniklerinin-kullanilmasi_959829.html adresinden 25,06,2009 tarihinde alınmıĢtır.
PALUT, Z. Ö. 2006 Fen Öğretiminde Aktif Öğrenmenin Kavram Yanılgılarını Gidermeye Etkisi, Marmara Üniversitesi E.B.Enstitüsü yüksek lisans tezi, Ġstanbul
SABAN, A., 2004, Öğrenme Öğretme Süreci, Nobel Yayınları, Ankara. ġAHĠN, C. SĠPAHĠOĞLU, ġ. 2007, Doğal Afetler Ve Türkiye, Gündüz
Eğitim Ve Yayıncılık, Ankara
ġĠMġEK, M. 2007, 9.Sınıf Coğrafya Dersinde Basınç ve Rüzgar Konularının ĠĢbirlikli Öğrenme Yöntemi ile Öğretilmesinin Öğrenci BaĢarısına Etkisi, Ġstanbul.
TOMAL, N. 2004, Lise Coğrafya Öğretmenlerimizin Kullandıkları Öğretim
Yöntemleri, MEB Dergisi sayı 162,
yayim.meb.gov.tr/dergiler/tomal.htm adresinden 25,06,2009 tarihinde alınmıĢtır.
127
YAKUT, Ġ. 2005, Afet Etkilerine KarĢı Toplumu Bilinçlendirme ÇalıĢmalarında Sürdürülebilir ĠletiĢimin Rolü, http://kocaeli2007.kocaeli.edu.tr/kocaeli2005/deprem_sempozyum u_kocaeli_2005/8_deprem_ve_insan/d_52_afet_yonetimi_afete_ha zirlik_ve_afet_bilinci/afet_etkilerine_karsi_toplumu_bilinclendirm e_calismalarinda.pdf adesinden 19.06.2009 tarinde alınmıĢtır. YALTUR, N. 2006, Ġlköğretim 6.Sınıfların Müzik Dersinde Aktif Öğrenme
Yönteminin Öğrenci BaĢarısına Etkisi, Marmara Üniversitesi E.B.Enstitüsü yüksek lisans tezi, Ġstanbul
http://www.volcano.si.edu/world/find_regions.cfm sitesinden 15,06,2009 tarihinde alınmıĢtır.
http://lisederslerim.blogcu.com/ic-kuvvetler-volkanizma_39047011.html sitesinden 15,06,2009 tarihinde alınmıĢtır.
http://facweb.bhc.edu/academics/science/harwoodr/GEOL101/study/structur .htm sitesinden 15,06,2009 tarihinde alınmıĢtır.
http://www.teknoden.com/docs/dunya_deprem_haritasi.jpg sitesinden 15,06,2009 tarihinde alınmıĢtır.
128 EKLER
129 EK-1
BĠLGĠ TESTĠ
1. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde, aĢağıda verilen doğal afetlerden hangisi daha etkilidir? A) Kuraklık B) Deprem C) Heyelan D) Kasırga E) Tsunami
2. AĢağıda verilen bölümlerden hangisinde rüzgar erozyonu daha fazla görülür? A) Doğu Karadeniz
B) Çatalca-Kocaeli C) Kıyı Ege
D) Orta Kızılırmak E) Antalya
3. Her mevsimi yağıĢlı olan Karadeniz Bölgesi’nde aĢağıdaki doğal afetlerden hangisinin daha fazla olması beklenir?
A) Kuraklık B) Heyelan C) Hortum D) Deprem
130
4. Toprağın yüzeysel olarak süpürülmesine toprak erozyonu denir.
Buna göre, aĢağıdakilerden hangisi toprak erozyonunu tetikleyen unsurlar arasında gösterilemez?
A) Düzensiz yağıĢların fazla olması B) Arazinin engebeli olması
C) Bitki örtüsünün zayıf olması D) Toprak yapısının gevĢek olması
E) Akarsularda yıl boyunca akımın fazla olması
5. AĢağıda verilen doğal afetlerden hangisi hava olayları ile ilgili değildir? A) Kuraklık
B) Sel C) Deprem D) Hortum E) Erozyon
6. AĢağıda verilenlerden hangisi sel felaketlerinde can kaybının fazla olmasında etkili olan faktörlerden biri değildir?
A) Akarsu boylarında yerleĢmeler kurulması B) YağıĢların ani ve çok olması
C) Akarsular üzerinde kurulu barajların bulunmaması D) YağıĢlı bölgelerde nüfusun aĢırı artması
E) Eğimli arazilerde yağmur suyu kanallarının kurulmamıĢ olması
7. AĢağıda verilen yerlerden hangisinde insan yaĢamını olumsuz etkileyecek Ģekilde kuraklık yaĢanmamaktadır?
A) Batı Avrupa
B) Güney Doğu Asya(Muson Asyası) C) Amazon Havzası
D) Kuzey Afrika E) Ġskandinavya
131
8. Trabzon, Giresun ve Rize’de heyelanların çok görülmesinin sebebi aĢağıdakilerden hangisidir?
A) KıĢ sıcaklıklarının çok düĢük olmaması B) Dört mevsim yağıĢ almaları
C) Bitki örtüsünün orman olması D) YağıĢın çok fazla olması E) Deniz kıyısında yer almaları
9. Bitki örtüsünün tahrip edilmesi sonucu aĢağıda verilen doğal afetlerden hangisinin görülmesi beklenmez?
A) Toprak erozyonu Ģiddetlenmesi B) Sellerin artması
C) Çığ olaylarının daha sık görülmesi D) ġiddetli kasırgaların görülmesi E) Toprak kaymalarının artması
10. AĢağıdakilerden hangisi depremlerde can kaybının en aza ildirilmesi için yapılacak faaliyetlerden birisi değildir?
A) Binaların depreme dayanıklı olarak inĢa edilmesi B) Halkın depreme karĢı eğitilmesi
C) Vadi tabanlarına Ģehirlerin kurulması
D) Kurtarma ekiplerinin daha profosyenel hale getirilmesi E) UlaĢım ve alt yapıda ileri teknolojilerin kullanılması
11. Bol kar yağıĢının görüldüğü, bitki örtüsünün oldukça zayıf olduğu dik yamaçlarda aĢağıda verilen doğal afetlerden hangisinin görülmesi beklenir? A) Yanardağ püskürmesi
B) Deprem
C) Toprak erozyonu D) Çığ
132
12. Doğu Karadeniz Bölümü’nün kıyı kesimlerinde sık sık su taĢkınlarının görülmesinin sebepleri arasında aĢağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Arazinin eğiminin fazla olması B) Aniden gelen sağanak yağıĢlar
C) Akarsu yatakları boyunca evlerin inĢa edilmesi D) Doğal bitki örtüsünün tahrip tahrip edilmesi E) Karadeniz’deki dalgaların yüksek olması
13. AĢağıdakilerden hangisi kuraklığın afet Ģiddetinde hissedildiği yerler arasında yer alır? A) Sudan B) Türkiye C) Ġngiltere D) Norveç E) Brezilya
14. Yunanistan,Türkiye,Ġran,Japonya gibi ülkelerde sürekli deprem olmasının temel sebebi aĢağıdakilerden hangisidir?
A) Doğal bitki örtüsü B) Toprak yapısı C) Jeolojik yapı D) Ġklim özellikleri
E) Kuzey Yarım Küre’de yer almaları
15. Her mevsimi yağıĢlı geçen, kıĢları ılık yazları serin olan bir yörede aĢağıdaki doğal afetlerden hangisi kesinlikle görülmez?
A) Deprem B) Heyelan
C) Sel ve taĢkınlar D) Yanardağ püskürmesi E) Kuraklık
133
16. Ġç Anadolu Bölgesi’nde toprak erozyonunun fazla görülmesinde aĢağıdakilerden hangisinin etkisi en azdır?
A) Bitki örtüsünün cılız olması B) Kuraklığın hüküm sürmesi
C) YağıĢların sağanak Ģeklinde olmasıyla toprağın süpürülmesi D) Bölgede kırsal alandan kentlere göçün fazla olması
E) Arazinin yanlıĢ kullanılması
17. Kar örtüsünün eğim yönünde sürüklenmesi sonucunda can ve mal kaybına sebep olmasına çığ adı verilir.
Buna göre aĢağıda verilenlerden hangisi çığ olaylarını önlemek ve zararlarını azaltmak amacıyla yapılacak faaliyetler arasında yer almaz?
A) Çığ oluĢumunu engelleyecek yapılar inĢa etmek B) Çığ oluĢması muhtemel alanların haritasını çıkartmak C) Akarsu vadilerine barajlar inĢa etmek
D) Çığ erken uyarı sistemlerini devreye sokmak E) Arama kurtarma ekipleri kurmak
18. Fırtına, hortum ve kasırgaların daha çok okyanus çevrelerinde görülmesinin sebebi aĢağıdakilerden hangisidir?
A) Nem bakımından zengin olmaları B) Sıcaklıkların çok yüksek olmaması
C) Basınç farkının okyanuslarda daha fazla olması D) Okyanus akıntıları
E) Okyanusların derinliğinin fazla olması
19. AĢağıda verilen ülkelerden hangisinde kasırga ve hortumlar etkili olmaktadır? A) Amerika BirleĢik Devletleri
B) Türkiye C) Ġtalya D) Azerbaycan E) Ġsviçre
134
20. Türkiye’de tarım yapılan alanların yarıdan fazlasında erozyondan dolayı toprak kaybı yaĢanmaktadır. Özellikle tahıl ekimi yapılan bölgeler erozyon daha Ģiddetli olmaktadır.
Bu bölgelerde toprak kaybının çok olmasında aĢağıdakilerden aĢağıdakilerden hangisi etkili değildir?
A) Ġklim kurak olması
B) Tarım alanlarının yanlıĢ kullanılması C) YağıĢların düzensiz olması
D) Akarsu ve rüzgar erozyonun bir arada görülmesi E) Yer Ģekillerinin sade ve düz olması
21. AĢağıda verilen yerlerden hangisinde çığ olaylarının görülmesi daha olasıdır? A) Samsun
B) Ġstanbul C) EskiĢehir D) Hakkari E) Konya
22. AĢağıda verilen akarsular üzerine baraj inĢa edilse hangisi deprem bakımından daha az tehlikeli olur?
A) Gediz B) Fırat C) Bakırçay D) Çoruh E) Seyhan
135
23. Türkiye’de kasırgaların görülmemesi aĢağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
A) Üç tarafının denizlerle çevrili olmasıyla B) Okyanuslardan uzak olmasıyla
C) Yükseltisinin fazla olmasıyla D) Orta kuĢakta yer almasıyla E) YağıĢ miktarının fazla olmasıyla
24. Volkanların püskürmesi sonucunda can ve mal kayıpları meydana gelebilmektedir. Bunun yanında volkan püskürmelerin yararlarından da söz edilebilir.
Buna göre aĢağıda verilenlerden hangisi volkanların yararlı sonuçları arasında gösterilmez?
A) Volkanların çevresindeki arazilerin verimli olması B) Bakır, gümüĢ ve altın gibi madenlerin oluĢması C) Ġklim bakımından elveriĢli alan oluĢması D) Turistik amaçlarla gelir elde edilmesi E) Kaplıcaların oluĢması
25. AĢağıda verilen doğal afetlerden hangisinin oluĢumunda jeolojik yapı etkili olmuĢtur? A) Erozyon B) Sel C) Kuraklık D) Deprem E) Kasırga
136
26. AĢağıda verilen doğal afetlerden hangileri Büyük Okyanus çevresinde sıkça görülür? A) Deprem-kuraklık B) Sel-erozyon C) Çığ-kasırga D) Volkanizma-deprem E) Kuraklık-erozyo
27. Amerika BirleĢik Devletleri, Japonya, Meksika gibi ülkelerde Ģiddetli kasırgaların görülmesinin sebebi aĢağıdakilerden hangisidir?
A) Bitki örtüsünün zayıf olması B) Yer Ģekillerinin engebeli olması C) Okyanuslara kıyılarının olması D) YağıĢların düzensiz olması E) Sıcaklıklarının fazla olması
28. Türkiye’de her bölgede farklı doğal afetler görülebilmektedir. Buna göre aĢağıda verilen yöre-doğal afet eĢleĢtirmelerinden hangisi yanlıĢtır?
A) Giresun Yöresi- heyelan B) Konya Yöresi-erozyon C) Rize Yöresi-sel
D) Urfa Yöresi-kuraklık E) Edirne Yöresi-çığ
29. AĢağıda verilenlerden hangisi sel ve taĢkınlardan daha fazla etkilenir? A) Kıyı ovaları
B) Platolar C) Dağlık alanlar D) Engebeli araziler E) Yüksek yerler
137
30. AĢağıda verilen doğal afetlerden hangisinin iklimden kaynaklandığı söylenemez? A) Volkan püskürmesi B) Kuraklık C) Sel D) Heyelan E) Kasırga
31. AĢağıda verilen doğal afetlerden hangisinde beĢeri etki en fazladır? A) Volkanizma
B) Depremler C) Erozyon D) Kasırga E) Tsunami
32. AĢağıdakilerden hangisi tsunamiyi oluĢturan sebepler arasında gösterilebilir? A) AĢırı sıcaklık
B) Gel-git C) Depremler D) Heyelan E) Erozyon
33. AĢağıda verilenlerden hangisi erozyonu etkileyen beĢeri faktörlerden biridir? A) Arazi eğiminin fazla olması
B) Toprağın gevĢek yapılı olması C) Bitki örtüsünün cılız olması D) Meraların aĢırı otlatılması
138
34. AĢağıda verilenlerden hangisi depremlerde can ve mal kaybını artıran etkenler arasında yer almaz?
A) Evlerin vadi tabanlarına inĢa edilmesi
B) ĠnĢaat yapımında deprem yönetmeliğine uyulmaması C) ġehirlerin fay hatlarına yakın yerlere kurulması D) Ġnsanları deprem hakkında bilinçlendirmemek E) Erken deprem uyarı sistemleri kurmak
35. AĢağıda verilen doğal afetlerin hangisinin etkisi daha uzun sürelidir? A) Deprem
B) Çığ C) Sel D) Heyelan E) Kuraklık
36. Son yılarda dünya genelinde sıcaklıkların aĢırı derecede arttığı görülmektedir. Bu durumun temel sebebi aĢağıdakilerden hangisidir?
A) Sanayiden ve evlerin bacalarından atmosfere salınan karbondioksit gazının çoğalması
B) GüneĢin dünyamızı eskisine oranla daha fazla ısıtması C) GüneĢ ıĢınlarını geliĢ açısının daha dik olması
D) Yaz mevsiminin daha uzun sürmesi E) Buzulların erimesi
37. Doğal afetlerle ilgili aĢağıda verilen yargılardan hangisine ulaĢılamaz? A) Çevre felaketine sebep olurlar
B) Farklı bölgelerde farklı doğal afetler görülebilir C) Ülkelerin ekonomik durumlarını olumsuz etkilerler D) Hepsi can kaybına sebep olur
139
38. AĢağıda verilenlerden hangisi erozyonun etkileri arasında gösterilemez? A) Tarımda verimin azalması
B) Köyden kente göçün artması
C) Ülke ekonomisinin olumsuz yönde etkilenmesi D) Toprak kaybının yaĢanması
E) Tarım ürünü çeĢidinin artması
39. AĢağıda verilen illerden hangisi 1.derece deprem bölgesinde yer almaz? A) Kocaeli
B) Bingöl C) Erzincan D) Rize
E) Afyonkarahisar
40. Erken uyarı sistemleri doğal afetlerin zararlarının en aza indirilmesi için alınabilecek en önemli önlemler arasında yer almaktadır.
Buna göre aĢağıda verilen doğal afetlerin hangisinde erken uyarı sistemleri meydana gelecek zararı en aza indirmede en az etkilidir?
A) Sel B) Kasırga C) Deprem D) Heyelan E) Tsunami
140 EK-2