ÖĞRETMENĠN AKTĠF ÖĞRENMEYĠ UYGULARKEN UYACAĞI ĠLKELER ĠLKELER

Öğretmen derste aktif öğrenmeyi uygularken, uyacağı bazı temel ilkeler vardır. Uygulanan bu ilkeler öğrenmeyi kolaylaĢtırır ve aktif öğrenme baĢarısını arttırır. Bu ilkelerin bazılarına aĢağıda değinilmiĢtir.

Yeni Bir Olayı PaylaĢmaya Davet Etmek:

Öğrencileri, baĢlarından geçen yeni veya ilginç bir olayı sınıfta paylaĢmaya davet etmek. Bunun amacı, öğrencilerin dikkatlerini derse toplamak ve sağlıklı bir sınıf ortamı oluĢturmaktır. Öğretmen bu kısımda öğrencilere 'Kim hayatındaki yeni veya iyi bir olayı bizimle paylaĢmak ister?' sorusunu yöneltebilir (Saban, 2000, s.170). Öğretmen, öğrenciler soruya cevap verirken onları dinler ve cevapları karĢısında onlara teĢekkür eder. Bu davranıĢ, öğrencilerin kendilerini değerli hissetmelerini sağlar ve onları cesaretlendirir.

Bilineni ve Bilinmek Ġsteneni Belirlemek:

Öğrencileri belli bir çalıĢmaya hazırlarken veya derse baĢlarken, onlara konu ile ilgili olarak neleri bildiklerini ve daha neleri bilmek istediklerini sormak. Bunun amacı bir üniteyi öğrencilerin bilgileri ve soruları üzerine inĢa etmek (Saban, 2000, s. 170). Öğretmen, öğrencilere neyi bilmek istediğini sorduğunda hem öğrencinin ilgi alanlarını keĢfeder hem de öğrencileri pasif olmaktan kurtarır.

Akıcı Ders Planı Hazırlamak:

Sınıfın düzgün, ilginç ve yüksek düzeyde katılımlı bir Ģekilde ilerlemesini sağlayacak bir ders planı tasarlamak veya düzenlemek. Bunun amacı, sınıfta öğrencilerin, öğrenme sürecine ceza veya ödül olmaksızın, doğal olarak katılımını sağlayacak kadar çok miktarda olayların veya faaliyetlerin cereyan etmesini sağlamaktır (Saban, 2000, s.170). Bu amaç doğrultusunda öğretmen, ders planını hazırlarken öğrencilerin hazır bulunuĢluklarına, isteklerine, duygu ve düĢüncelerine uygun faaliyetler planlamalıdır. Bu faaliyetlerin uygulanmasında öğrencilerin derse etkin olarak katılması esastır.

- 91 - Çabuk ve Hızlı Ġlerlemek:

Sınıftaki bütün öğrencilerin katılımını sağlayacak biçimde dersin hızlı ilerlemesini sağlamak. Bunun amacı, öğrencilerin dikkatlerinin dağılmasını önlemektir (Saban, 2000, s.171). Derse dikkatini veren öğrenci, daha çabuk dersi kavrar ve bu da akademik takvime uygun olarak ünitelerin iĢlenmesini sağlar

AĢama AĢama ve Katmanlı Olarak Öğretim:

Öğretmenin, belli bir konuyu tek defada kavratmaktan ziyade, o konuya zaman zaman tekrar geri dönerek, öğrencilerin derse katılımlarını kaybetme riskini azaltmaktır. Bunun amacı, öğrencilerin üzerinden 'anında öğrenme' baskısını almak ve onların kiĢisel ve doğal bir hızda öğrenmelerine imkan tanımaktır (Saban, 2000, s. 172). Bu uygulamayı hayata geçirmek öğretmenin görevidir. Öğretmen ders planında dönütlere sıkça yer vermelidir. Bu dönütler geçmiĢ dersteki bilgileri de kapsamalıdır. Bu sayede öğrenciler geçmiĢ derslerdeki öğrendikleri bilgileri tekrar etme fırsatı da bulurlar.

Diğer bazı ilkeleri de Ģöyle sıralayabiliriz: • Sınırlı çeĢitlilik sunmak,

• Öğrencilerin konuĢmasını ve ya geçiniz demelerini sağlamak, • Soruya cevap yazmak,

• Öğrencilerin eĢli okumasını sağlamak, • ÇalıĢma ve paylaĢım grupları oluĢturmak,

• Yaz-paylaĢ-öğren stratejisini uygulamak: Öğrenciler, önce bireysel olarak bir soruya cevap yazarlar ve daha sonra yazdıklarını diğerleri ile paylaĢırlar.

• Öğrencilere az açıklama yapmak ve öğrenme çiftleri ile çalıĢmalarını sağlamak, • Kavramlar ve genellemeler üzerine odaklaĢmak,

• Uygulama çalıĢmaları yapmak,

• Bir arkadaĢına 'sor' stratejisini uygulamak, • ĠĢaret levhaları oluĢturmak (Saban, 2000).

- 92 - 4.7.AKTĠF ÖĞRENME VE ÖĞRENCĠ

Aktif öğrenmede öğrenci, gelenekselde olduğu gibi kendisine aktarılanları alan ve sonra onları tekrarlayan "boĢ bir kap" ya da "edilgin alıcı" değildir. Öğrenen, öğretilenleri aynen almaz, tersine onları kendine özgü stratejilerle iĢleyip yeniden üretir. KuĢkusuz, bunu yapmak, öğrenme gibi ciddi bir sürecin sorumluluğunu taĢımak kolay değildir. Aktif öğrenenlerin bazı özelliklere sahip olması, değilse de aktif öğrenme uygulamaları sırasında bunları kazanması gerekir. Marzano'nun (1991) üretken zihnin alıĢkanlıkları olarak önerdiği (a) özdüzenlemeli, (b) eleştirel, (c) yaratıcı düĢünme ve öğrenme becerileri aktif öğrenenlerin özümsemesi gereken baĢlıca iĢlevler arasında yer almaktadır. Özdüzenlemeli düĢünen ve öğrenen, kendi düĢünmesinin farkındadır; plan yapar, gerekli kaynaklan bilir, dönütlere duyarlıdır ve eylemlerinin etkililiğini değerlendirir. EleĢtirel düĢünen ve öğrenen ise doğrudur, doğruluk arar; nettir, netlik arar; açık düĢüncelidir, zorlamaları sınırlandım, gerektiği zaman tavır alır, diğerlerinin duygularına ve bilgi düzeylerine duyarlıdır.

Yaratıcı düĢünen ve öğrenen; yanıtı ya da çözümü net olmayan iĢlere girer, bilgi ve yeteneklerinin sınırlarını zorlar, kendini değerlendirme standartlarını üretir, güvenir ve sürdürür, durumlara alıĢılmıĢın dıĢında bakma yollan üretir.

Aktif öğrenen öğrencilerin özdüzenlemeli, eleĢtirel ve yaratıcı düĢünme ve öğrenme süreçlerini sergilemeleri beklenir. Ayrıca, aktif öğrenmede öğrenen gelenekselde olduğu gibi yalnızca konuyu tekrar edecek kadar öğrenmekle kalmaz. Onu nerede kullanabileceğini tasarlar, niçin onu öğrendiğini bilir. Kendi öğrenmesini inceler, iyi ve kötü olduğu noktalan keĢfetmeye çalıĢır. Aktif öğrenmede öğrenciler; birbirleriyle etkileĢimde bulunur, sorunlarını ve bilgilerini birbirleriyle paylaĢır, bir öğrenmeyi gerçekleĢtirebilmek için araĢtırır, düĢünür ve keĢfeder (Açıkgöz, 2003, s.39).

- 93 - 4.8.AKTĠF ÖĞRENME VE SINIF DÜZENĠ

Aktif öğrenmede sınıfların düzeni sabit değildir. Sınıflar hareketlidir. Öğretmenin açıklamasını dinlerken öğrenciler, sıralar halinde U Ģeklinde, daire Ģeklinde, iç içe daire Ģeklinde (daire halkası), V Ģeklinde, karıĢık (üçlü, dörtlü, beĢli gruplar), ayakta küme Ģeklinde (üçlü, dörtlü, beĢli), amfi kümeleri Ģeklinde küçük gruplar oluĢturarak oturabilirler. Yapılan araĢtırmalar öğrenme ortamına getirilen yeniliklerin öğrencileri güdülediğini ortaya çıkarmıĢtır (Açıkgöz, 2002). Aktif öğrenmenin uygulandığı sınıflarda, sınıf düzeni oluĢturmada, kullanılan tekniğin, yapılan etkinliğin, sınıf mevcudunun, sınıfın fiziki ortamının uygunluğunun, zamanın, verimliliğin, araç ve gereçlerin etkili olduğu söylenebilir. Aktif öğrenme uygulanırken bir veya birden fazla sımf düzeni de oluĢturulabilir (Aksu, 2005, s.14).

AraĢtırmacılar çoğu aktif öğrenmede sınıf düzeninin yanı sıra öğrenme ortamının önemine iĢaret etmiĢlerdir. Aktif öğrenme yöntemi için tasarlanan öğrenme ortamında, öğrenciler üzerinde yapılan bir çalıĢmada öğrenme ortamının özellikleri; küçük grupların kullanılması, az sayıda öğrenci ile öğretim, aktif öğrenme, öğrenci merkezli olması, bağımsız çalıĢma ve konu ile ilgili bir problemin kullanılması olarak tespit edilmiĢtir. Öğrenciler, yeni öğrenme ortamına uyum sağlama konusunda problem yaĢadığında, farklı öğrenme ortamları ve öğrenme yaklaĢımları kullanmak gerekmektedir (Nas, akt. Aksu, 2005, s.14).

4.9.AKTĠF ÖĞRENME YÖNTEMĠ ĠLE GELENEKSEL YÖNTEMĠN