Ölçeklere İlişkin Doğrulayıcı Faktör Analizi Sonuçları

Açıklayıcı faktör analizi (AFA) ile elde edilen verilerin, modele uyum sağlayıp sağlamadığını test etmek amacıyla yapılan doğrulayıcı faktör analizinde (DFA), modelin bir bütün olarak kabul edilebilmesi için istatistiksel olarak belirlenen bazı kriterleri sağlaması gerekmektedir. Genel olarak YEM’in uygunluğunun değerlendirilmesinde 15 farklı uyum iyiliği indeksi bulunmaktadır. Bu indeksler arasında en çok Ki-kare, RMSEA, GFI, CFI, NFI, NNFI, AGFI değerlerinin ele alınarak incelendiği görülmektedir (Yeşiltaş 2012). Çizelge 7.6. YEM uyumuna ilişkin istatistiksel değerleri göstermektedir.

Çizelge 7.6. YEM Uyumuna İlişkin İstatistiksel Değerler (Yeşiltaş 2012)

Uyum İndeksleri İyi Uyum Kabul Edilebilir Uyum

X²/sd ≤3 ≤4-5

p değeri ,05 ≤ p ≤ 1,00 ,01 ≤ p ≤ ,05

RMSEA 0 ≤ RMSEA ≤ ,05 ,05 < RMSEA ≤ ,08

NFI ,95 ≤ NFI ≤ 1,00 ,90 ≤ NFI < ,95

NNFI ,97 ≤ NNFI ≤ 1,00 ,95 ≤ NNFI < ,97

CFI ,97 ≤ CFI ≤ 1,00 ,95 ≤ CFI < ,97

GFI ,95 ≤ GFI ≤ 1,00 ,90 ≤ GFI < ,95

AGFI ,90 ≤ AGFI ≤ 1,00 ,85 ≤ AGFI <,90

YEM uyumuna ilişkin istatistiksel değerler içerisinde klasik uyum iyiliği ölçütü X²’dir. X² değeri geliştirilen model ile gözlem değişkenlerine ait kovaryans yapısı sonucunda meydana gelen modelin farklılığını test etmektedir. X² değerinin küçük olması uyumun iyi olduğunu göstermektedir. Ancak X² ile birlikte modelin uyum düzeyinin belirlenebilmesi için X² değeri ile serbestlik derecesinin karşılaştırılması gerekmektedir. Bu karşılaştırma sonucunda katsayının 3 ve 3’ten küçük olması uyumun iyi olduğunu, 4-5 aralığında olması ise kabul edilebilir olduğunu ifade etmektedir (Sop 2017).

RMSEA değeri ana kütledeki yaklaşık uyumu göstermektedir. Başka bir ifadeyle RMSEA yaklaşık hataların ortalama karekökünü temsil etmektedir. RMSEA değerinin 0,05’ten küçük

103

veya bu değere eşit olması iyi bir uyumu, 0,05 ve 0,08 arasında olması iyi düzeyde bir uyumu, 0,08 ve 0,10 arası kötü bir uyumu göstermektedir. Değerin 0,10’u aşması durumu ise modelin geçersizliğini ifade etmektedir. Normlaştırılmış uyum indeksini temsil eden NFI değeri ise 0 ve 1 aralığındadır. Bu değerin 0,90’dan büyük olması modelin kabul edilebilir bir uyuma sahip olduğunu göstermektedir. NFI değeri örneklem büyüklüğünden etkilenmesi sebebiyle dezavantaj oluşturmaktadır. Bu nedenle yapılan düzenleme ile NNFI değeri geliştirilmiştir. NNFI değeri NFI değerinin örnekleme olan duyarlılığını azaltmaktadır. NNFI değeri de genellikle 0 ve 1 aralığında değişmektedir. Ancak bu değerin 0,95’ten büyük olması kabul edilebilir bir uyumu göstermektedir (Yılmaz ve Çelik 2009). NNFI değerindeki geniş değişkenliğin otaya çıkardığı problemleri çözümlemek amacıyla geliştirilen, artan uyum indeksini temsil eden IFI değeri ise NNFI’dan farklı olarak serbestlik derecesinin dikkate alınmadığı bir uyum indeksini belirtmektedir. IFI değerinin 0,90 ve üzeri olması modelin geçerli olduğunu ifade etmektedir (Sop 2017). CFI olarak ifade edilen karşılaştırmalı uyum indeksi merkezi olmayan ki kare dağılımını göstermektedir. Bu değer 0 ve 1 arasında değişmekte, aynı zamanda kabul edilebilir uyum için 0,90’dan büyük olması gerekmektedir. İyilik uyum indeksini gösteren GFI değeri ise gözlenen varyansların tam farklarının göreceli olarak toplamının oranını ifade etmektedir. Bu değer, 0 ile 1 arasında değişebilmektedir. Ancak GFI değerinin 0,90 ve 0,90’dan büyük olması modelin iyi bir uyum gösterdiğini belirtmektedir. AGFI değeri ise düzeltilmiş iyilik uyum indeksini göstermektedir. Başka bir ifadeyle AGFI örneklem büyüklüğünün dikkate alınmasıyla düzeltilmiş GFI değerini temsil etmektedir. Bu değer 0 ile 1 arasında değişmekte olup 0,90 ve üzeri iyi uyum olarak kabul edilmektedir. AGFI değerinin 0,85 ve 0,85’ten büyük olması ise modelin geçerli olduğunu göstermektedir (Yüncü 2010).

7.5.1. Aile Dostu Politikalar Ölçeğine İlişkin Doğrulayıcı Faktör Analizi Bulguları

Açıklayıcı faktör analizi sonucunda aile dostu politikalar ölçeğinin kalan 8 maddesinin doğrulayıcı faktör analizi vasıtasıyla modele uygunluğu değerlendirilmiştir. Ölçek maddelerine ilişkin değerler yukarıda belirtilen uyum indeksleri açısından incelenmiştir. Lisrel 8.8 programı aracılığıyla yapılan analizlerde; destekleyici ve esnek çalışma koşulları ile izin düzenlemeleri boyutlarıyla açıklanan 8 maddeli aile dostu politikalar ölçeğinin uyum iyiliği değerleri çizelge 7.7.’de verilmektedir.

104

Çizelge 7.7. Doğrulayıcı Faktör Analizi Sonucunda Aile Dostu Politika Ölçeğinin Uyum İyiliği Değerleri

Aile dostu politikaları ölçeği maddelerinin (gözlenen değişkenler) faktörler (gizil değişkenler) altında oluşturdukları yapılar incelenmiştir. Şekil 7.1.’de bu maddelerin faktör yükleri ve standart hata katsayıları gösterilmektedir. D3, D8, E5 ve E8 maddeleri destekleyici ve esnek çalışma koşulları boyutunu, I1, I2, I3, I4 maddeleri ise izin düzenlemeleri boyutunu ifade etmektedir. Ölçek maddeleri incelendiğinde bu maddelerin faktör yüklerinin 0,43 ile 0,83 arasında değiştiği ve 0,05 düzeyinde t değeri > 1,96 düzeyinde anlamlı oldukları görülmüştür.

Faktör yük değerinin 0,60 ve üzeri olması faktör yükünün yüksek; faktör yüklerinin 0,30-0,59 arasında olması ise bu değerlerin kabul edilebilir olduğunu ifade etmektedir (Büyüköztürk 2002).

Şekil 7.1. Aile Dostu Politikalar Ölçeği Doğrulayıcı Faktör Analizi Sonuçları DDeğişkenler χ² d.f. χ²/df GFI AGFI CFI IFI NNFI RMSEA

≤ 5 ≥ .90 ≥ .85 ≥ .90 ≥ .90 ≥ .90 ≤0.08 Aile Dostu 40.28 19 2.12 0.97 0.93 0.94 0.94 0.91 0.063 Politikalar

105

7.5.2. Kariyer Tatmini Ölçeğine İlişkin Doğrulayıcı Faktör Analizi Bulguları

Açıklayıcı faktör analizi sonucunda kariyer tatmini ölçeğinin 5 maddesinin doğrulayıcı faktör analizi vasıtasıyla modele uygunluğu değerlendirilmiştir. Ölçek maddelerine ilişkin değerler belirtilen uyum indeksleri açısından incelenmiştir. Kariyer tatmini ölçeğinin uyum iyiliği değerleri çizelge 7.8’de verilmektedir.

Çizelge 7.8. Doğrulayıcı Faktör Analizi Sonucunda Kariyer Tatmini Ölçeğinin Uyum İyiliği Değerleri

Kariyer tatmini ölçeği maddelerinin (gözlenen değişkenler) faktörler (gizil değişkenler) altında oluşturdukları yapılar incelenmiştir. Şekil 7.2.’de bu maddelerin faktör yükleri ve standart hata katsayıları gösterilmektedir. K1, K2, K3, K4 ve K5 maddeleri kariyer tatmini boyutunu ifade etmektedir. Ölçek maddeleri incelendiğinde bu maddelerin faktör yüklerinin 0,72 ile 0,89 arasında değiştiği ve 0,05 düzeyinde t değeri > 1,96 düzeyinde anlamlı oldukları görülmüştür.

Şekil 7.2. Kariyer Tatmini Ölçeği Doğrulayıcı Faktör Analizi Sonuçları

DDeğişkenler χ² d.f. χ²/df GFI AGFI CFI IFI NNFI RMSEA ≤ 5 ≥ .90 ≥ .85 ≥ .90 ≥ .90 ≥ .90 ≤0.08 Kariyer 7.28 4 1.82 0.99 0.96 1.00 1.00 0.99 0.054 Tatmini

106

7.5.3. Yaşam Doyumu Ölçeğine İlişkin Doğrulayıcı Faktör Analizi Bulguları

Açıklayıcı faktör analizi sonucunda yaşam doyumu ölçeğinin 5 maddesinin doğrulayıcı faktör analizi vasıtasıyla modele uygunluğu değerlendirilmiştir. Ölçek maddelerine ilişkin değerler belirtilen uyum indeksleri açısından incelenmiştir. Yaşam doyumu ölçeğinin uyum iyiliği değerleri çizelge 7.9.’da verilmektedir.

Çizelge 7.9. Doğrulayıcı Faktör Analizi Sonucunda Yaşam Doyumu Ölçeğinin Uyum

İyiliği Değerleri

Yaşam doyumu ölçeği maddelerinin (gözlenen değişkenler) faktörler (gizil değişkenler) altında oluşturdukları yapılar incelenmiştir. Şekil 7.3.’te bu maddelerin faktör yükleri ve standart hata katsayıları gösterilmektedir. Y1, Y2, Y3, Y4 ve Y5 maddeleri yaşam doyumu boyutunu ifade etmektedir. Ölçek maddeleri incelendiğinde bu maddelerin faktör yüklerinin 0,60 ile 0,78 arasında değiştiği ve 0,05 düzeyinde t değeri > 1,96 düzeyinde anlamlı oldukları görülmüştür.

Şekil 7.3. Yaşam Doyumu Ölçeği Doğrulayıcı Faktör Analizi Sonuçları

D Değişkenler χ² d.f. χ²/df GFI AGFI CFI IFI NNFI RMSEA ≤ 5 ≥ .90 ≥ .85 ≥ .90 ≥ .90 ≥ .90 ≤0.08 Yaşam 9.57 4 2.39 0.99 0.95 0.99 0.99 0.98 0.071 Doyumu

107