Sınıf Öğretmenlerinin Mesleki Sosyalleşme Dönemlerinin Etkililiğine Yönelik Algılarının Demografik Değişkenlere Göre Karşılaştırılması

Sınıf öğretmenlerinin meslek sosyalleşme dönemlerinin etkililiğine yönelik algılarının cinsiyete göre anlamlı farklılık gösterip göstermediğini belirlemek için öncelikle dağılımın normal olup olamadığı incelenmiştir. Eğitim öncesi dönemde sosyalleşme, hizmet öncesi dönemde sosyalleşme ve alan deneyimleri döneminde sosyalleşme süreçlerinde normallik varsayımı karşılandığı için parametrik testlerden t-testi yapılmış ve sonuçlar Tablo 14’te sunulmuştur. Ancak işe başlama döneminde sosyalleşme alt boyutunda normallik varsayımı karşılanmadığı için Mann Whitney U testi yapılmış ve Tablo 15’te sunulmuştur.

62

Tablo 14. Sınıf Öğretmenlerinin Mesleki Sosyalleşme Dönemlerinin Etkililiğine Yönelik

Algılarının Cinsiyete Göre T-Testi Sonuçları

Boyut Cinsiyet n S t P

Eğitim Öncesi Kadın 406 6,89 1,81 -0,773 0,440 Erkek 202 7,01 1,83

Hizmet Öncesi Kadın 406 10,76 2,61 0,290 0,772 Erkek 202 10,70 2,64

Alan Deneyimleri Kadın 405 13,19 3,89 -0,843 0,399 Erkek 202 13,48 4,10

Sınıf öğretmenlerinin meslek sosyalleşme dönemlerinin etkililiğine yönelik algılarının cinsiyete göre anlamlı farklılık gösterip göstermediğine ait T-testi sonuçları Tablo 14’te verilmiştir. Tabloya göre, cinsiyete göre mesleki sosyalleşme dönemlerinin etkililiğine yönelik algıları arasında eğitim öncesi, hizmet öncesi ve alan deneyimleri alt boyutlarında anlamlı bir fark bulunmamıştır (p>0,05). Bu sonuca göre, cinsiyet değişkeninin sınıf öğretmenlerinin eğitim öncesi dönemde, hizmet öncesi dönemde ve alan deneyimleri döneminde sosyalleşmenin etkililiğine yönelik algıları üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı söylenebilir.

Waugman ve Lohrer (2000, s.49)’in öğrencilerin yaş ve cinsiyetlerinin mesleki sosyalleşme süreçleri üzerindeki etkisini incelediği araştırmasında, cinsiyetin sosyalleşme üzerinde sabit bir etkisi olmadığı yapılan alanyazın incelemesinde saptanmıştır. Araştırma bulguları, Waugman ve Lohrer(2000) ’in araştırma sonuçlarını desteklemektedir.

Tablo 15. Sınıf Öğretmenlerinin Mesleki Sosyalleşme Dönemlerinin Etkililiğine Yönelik

Algılarının Cinsiyete Göre Mann Whitney U Testi Sonucu

Boyut Cinsiyet n Sıra

Ortalaması

Sıra Toplamı

Z P

İşe başlama Kadın 406 291.91 118517,00 -2,513 0,012 Erkek 202 329,80 66619,00

Tabloya göre, cinsiyete göre mesleki sosyalleşme dönemlerinin etkililiğine yönelik algıları arasında işe başlama alt boyutunda anlamlı bir farklılık görülmektedir (p<0,05). Sıra ortalamaları göz önüne alındığında bu farklılığın erkekler lehine olduğu görülmüştür. Bir başka deyişle erkek öğretmenlerin bayan öğretmenlere göre işe başlama döneminde mesleki sosyalleşmenin etkililiğine yönelik algıları daha olumlu bulunmuştur. Sınıf

63

öğretmenlerinin cinsiyetlerinin mesleki sosyalleşme aşamalarından işe başlama döneminde sosyalleşme aşamasının etkililiğine yönelik algıları üzerinde anlamlı bir etkisinin olduğu söylenebilir.

Shinyashiki vd. (2006, s.606) “Mesleki sosyalleşme: Öğrencilerin hemşire olmaları” adlı çalışmasında, bazı mesleki değerlerin üniversite yıllarından etkilendiği ve bireylerin işe başladıktan sonra mesleki davranışlarında farka yol açtığı tespit edilmiş, bu durumun da cinsiyetle ilişkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Tablo 15’te sunulan bulgular bu araştırmayı destekler niteliktedir.

Sınıf öğretmenlerinin meslek sosyalleşme dönemlerine yönelik algılarının mesleki kıdeme göre anlamlı farklılık gösterip göstermediğini belirlemek için öncelikle dağılımın normal olup olmadığı incelenmiştir. Eğitim öncesi dönemde sosyalleşme, hizmet öncesi dönemde sosyalleşme ve alan deneyimleri döneminde sosyalleşme süreci alt boyutlarında normallik varsayımı karşılandığı için parametrik testlerden Anova yapılmış ve sonuçlar Tablo 16’da sunulmuştur. Ancak işe başlama döneminde sosyalleşme alt boyutunda normallik varsayımı karşılanmadığı için problemin cevaplanmasında Kruskal Wallis non-parametrik testi kullanılmıştır ve Tablo 17’de sunulmuştur.

Tablo 16. Sınıf Öğretmenlerinin Mesleki Sosyalleşme Dönemlerinin Etkililiğine Yönelik

Algılarının Mesleki Kıdeme Göre Anova Sonuçları

Boyut Mesleki Kıdem n S F p

Fark (Tucker) Eğitim Öncesi (1) 5 yıl ve daha az 46 7,07 1,37 2,732 0,028 2-5 (2) 6-10 yıl 98 6,58 1,83 (3) 11-15 yıl 116 7,77 1,75 (4) 16-20 yıl 127 6,81 1,94 (5) 21 yıl ve daha fazla 221 7,22 1,82

Hizmet Öncesi

(1) 5 yıl ve daha az 46 11,07 1,94 1,061 0,375 (2) 6-10 yıl 98 10,64 2,56

(3) 11-15 yıl 116 10,95 2,85 (4) 16-20 yıl 127 10,38 2,63 (5) 21 yıl ve daha fazla 221 10,81 2,63

Alan Deneyimi (1) 5 yıl ve daha az 46 12,00 3,57 6,055 0,000 1-5 2-5 3-5 (2) 6-10 yıl 98 12,26 3,96 (3) 11-15 yıl 116 12,84 4,12 (4) 16-20 yıl 127 13,47 4,06 (5) 21 yıl ve daha fazla 220 14,14 3,70

64

Sınıf öğretmenlerinin meslek sosyalleşme dönemlerine yönelik algılarının mesleki kıdeme göre anlamlı farklılık gösterip göstermediğine ait Anova sonuçları Tablo 16’da verilmiştir. Tabloya göre, mesleki kıdeme göre hizmet öncesi dönemde sosyalleşme aşamasının etkililiğine yönelik algıları arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır (p>0,05). Sınıf öğretmenlerinin mesleki kıdemi ile eğitim öncesi ve alan deneyimleri dönemlerinin mesleki sosyalleşmedeki etkililiğine yönelik algıları arasında anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0,05). Bu farklılığın hangi gruplar (kıdem dereceleri) arasında olduğunu belirlemek için Mann Whitney U testi ile karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırma sürecinde Benforroni düzeltme tekniği kullanılmıştır. İkili karşılaştırmalar sonucunda kıdemi 21 yıl ve üzeri olanların diğerlerine göre mesleki sosyalleşme dönemlerinin etkililiğine yönelik algı ölçeğinden aldıkları puanlar arasındaki fark anlamlı bulunmuştur. Buna göre öğretmenlerin mesleki kıdemi arttıkça eğitim öncesi dönemde sosyalleşme ve alan deneyimleri döneminde sosyalleşme aşamalarının etkililiğine yönelik algı düzeylerinin arttığını söylemek mümkündür.

Tablo 17. Sınıf Öğretmenlerinin Meslek Sosyalleşme Dönemlerinin Etkililiğine Yönelik

Algılarının Mesleki Kıdeme Göre Kruskal Wallis Testi Sonucu

Boyut Mesleki Kıdem n Sıra

Ortalaması Sd X p Fark (Mann Whitney U) İşe başlama (1) 5 yıl ve daha az 46 297,91 4 18,490 0,001 2-3 2-4 2-5 (2) 6-10 yıl 98 237,70 (3) 11-15 yıl 116 307,63 (4) 16-20 yıl 127 317,98 (5) 21 yıl ve daha fazla 221 326,10

Sınıf öğretmenlerinin meslek sosyalleşme dönemlerine yönelik algılarının mesleki kıdeme göre anlamlı farklılık gösterip göstermediğine ait Kruskal Wallis sonuçları Tablo 17’de verilmiştir. Tabloya göre, sınıf öğretmenlerinin mesleki kıdemi ile işe başlama döneminde sosyalleşme aşamasının etkililiğine yönelik algıları arasında anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0,05). Bu farklılığın hangi gruplar (kıdem dereceleri) arasında olduğunu belirlemek için Mann Whitney U testi ile karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırma sürecinde Benforroni düzeltme tekniği kullanılmıştır. İkili karşılaştırmalar sonucunda kıdemi 6-10 yıl olan sınıf öğretmenlerinin, 11-15 yıl, 16-20 yıl ve 21 yıl ve üzeri kıdeme sahip öğretmenlere göre işe başlama döneminde sosyalleşme aşamasının etkililiğine yönelik algı ölçeğinden aldıkları

65

puanlar arasındaki fark anlamlıdır. Buna göre öğretmenlerin mesleki kıdemi arttıkça işe başlama döneminde sosyalleşme aşamasının etkililiğine yönelik algı düzeylerinin arttığını söylemek mümkündür.

Crow (2007, s.54) ‘Okul reformu bağlamlarında işe yeni başlayan İngiliz müdürlerin mesleki ve örgütsel sosyalleşmesi’ adlı çalışmasında vaka çalışmaları yoluyla nitel araştırma yöntemi kullanılarak yeni göreve başlayan müdürlerin sosyalleşme deneyimleri incelenmiştir. Çalışmada dört müdür üzerinde araştırma yapılmıştır. Görüşülen dört müdürün tümü de hazırlıklı olmadıkları nedeniyle ilk yıllarında zorluk yaşadıklarını belirtmiştir. Araştırmacılar öğretimin ilk üç-beş yılının zor ve karmaşık bir dönem olduğunu belirtmektedir (Corcoran, 1981; Pataniczek ve Isaacson, 1981). Öğretmenlerin mesleki sosyalleşmesi, onların, mesleki ve sosyal rolleri ile ilgili vaziyet alışları, tutum ve davranışları öğrenmeleri ve benimsemeleridir. Öğretmenlerin meslekle ilgili vaziyet alışlarında meslekteki ilk ayları veya yılları etkili görülmektedir. Burada mesleki sosyalleşmesinin yanı sıra öğretim alanı ile ilgili bir içselleştirme de yaşanır. Öğretmenlerin bu ilk zamanlardaki deneyimleri mesleki sosyalleşmenin önemli dayanaklarındandır (Ergün, 1994, s.123-124). Araştırmalarda ulaşılan bulgular üçüncü yılın sonunda öğretmenlerin sınıf yönetimini ve öğretim içeriğini öğretmeyi öğrendiğini ve öğrencileriyle pedagojik açıdan işlevsel ilişkiler geliştirmeye yarayan beceriler geliştirdiklerini göstermektedir (Blase ve Greenfield, 1982). Bu bulgular araştırma