Öğretmenin ve Çocuğun Rolü

Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımının uygulandığı sınıflarda öğretmenin rolü oldukça önemlidir. Öğretmenin öğrenme sürecindeki tutumu, davranışları ve bilgisi çocukların öğrenme sürecini etkilemektedir. Araştırma sınıfındaki öğretmen, farklı şekillerde sunumlar yapar, süreci ve çocukları organize eder, farklı tip sorular sorar ve vücut dilini en iyi şekilde kullanır (Llewellyn, 2002: 59).

Araştırma sınıflarında öğretmen çocukların kendi öğrenmelerinden sorumluluk almalarını sağlayarak onları motive eder. Etkinliğe başlamadan önce çocukların konu hakkındaki önceki bilgilerini belirleyerek değerlendirir ve yeni tanıtılan kavramlara temel olması için çocukların önceki bilgilerini kullanır. Bu süreçte iyi bir dinleyici ve çocukları yönlendirerek onların araştırma stratejileri geliştirmeleri için rehber olur. Ayrıca,

alanındaki gelişmeleri takip ederek yeni öğretim ve değerlendirme yollarını dener ve

etkilerini gözlemler. Çocuklara bilim insanlarının davranış ve tutumlarını gösterecek şekilde model olur. Araştırmanın verimini artırmak için çocuklar ile iş birliği içinde çalışarak fikirlerini paylaşır. Kendisini sürekli değerlendirir (Crawford, 2000: 932).

Crawford (2000: 933), araştırmaya dayalı sınıflarda öğretmenin 6 özelliğine

dikkati çekmiştir. Bu özellikler; gerçek problemlerin olduğu bir sınıf ortamı oluşturma, verileri toplama, öğretmen ve çocuk arasında işbirliği kurma, toplumla iletişim kurma, bilim insanlarının davranışlarını model alma ve çocukların sahip oldukları bilgileri geliştirmedir.

Ayrıca öğretmen, çocukları soru sormaya ve soruların cevaplarını bulmak için de araştırma yapmaya yöneltecek fırsatlar sunmalıdır. Araştırmaya dayalı bilim eğitim sürecinde çocuklar sordukları ya da kendilerine sorulan soruların doğru cevaplarını araştırırlar. Bu süreçte öğretmen, rehber ve danışman rolünde olmalıdır. Çocukların ilgileri doğrultusunda keşifler yapabilecekleri öğrenme ortamları oluşturarak öğrenme

sürecini kolaylaştırmalıdır. Böylece çocuklara destek sağlayarak çocukların süreçleri değerlendirmelerine yardımcı olmalıdır (Llewellyn, 2002: 59; Saracho ve Spodek, 2008: 19; Trundle, 2009).

Araştırmaya dayalı bilim eğitiminin uygulandığı sınıflarda öğretmen, çocukların “eğer” ve “merak ediyorum” sözlerini sınıfta söylemeleri için gerekli eğitim ortamını oluşturur. Kavram haritalarını çocukların görebileceği şekilde panoda sergiler. Bu ortamda çocukların yapmasını beklediği davranışları ile ilgili notlar alır. Öğrenme merkezlerini bireysel ya da küçük grupların çalışabileceği şekilde düzenler. Araştırmaya dayalı bilim eğitimi sınıflarının fiziksel ortamında ise öğretmen masası sınıfın arkasında olur. Portfolyo ve alınan notların koyulduğu kutular vardır. Süreçteki proje dokümanlarını depolamak için ayrılmış alanlar bulunur. Çocukların sunumlarını kaydetmek ve sonrasında bu sunumları analiz etmek için video kayıt cihazları vardır (Llewellyn, 2002: 60).

Araştırma sürecinde öğretmen, çocukların doğrudan kullanabileceği deneyim, materyal ve bilgi kaynakları sağlar, çocukların araştırmalarında ihtiyaç duyabileceği araç

ve materyallerin kullanımını gösterir, çocuklara inceleme ya da ikincil kaynaklardan kanıt

bulma yoluyla fikirlerini nasıl test edecekleri ya da sorularını nasıl cevaplandıracakları

konusunda fikir vermeye çalışır ve gerekli gördüğü yerde çocuklara fikirlerin adil bir

şekilde test edilmesi için planlamada yardım eder. Ayrıca, öğretmen çocukların fikirlerini dinler ve onları ciddiye alır, çocukları buldukları sonuçları nasıl açıklayacakları konusunda düşünmeye teşvik edecek sorular sorar, iş birlikçi öğrenme ve karşılıklı konuşma için fırsatlar yaratır, incelemelerinde edindikleri kanıtları açıklayabilecek alternatif fikirler oluşturur, gözlem sorgulama ve etkileşim yoluyla, çocukların gelişen yetenek ve fikirlerini ortaya koyar (Harlen, 2004: 7; Llewellyn, 2002: 59).

Araştırma sürecinde çocuk ise materyalleri ve etkinlikleri keşfeder, işbirlikçi gruplarda çalışır, fikirleri paylaşır, diğerleriyle beraber farklı anlayışlar oluşturur, soru sorar, cevapların inceleme aracılığıyla nasıl bulunabileceğini düşünür, gözlemlerin olası açıklamalarını sunar ve olası açıklamaların ardındaki fikirlerin nasıl test edilebileceği konusunda fikirler verir. Ayrıca çocuklar, inceleme/aktif araştırma yoluyla cevaplanmış soruları öne sürer, incelemeleri planlar ve yürütür, uygun olduğu şekilde gözlem ve ölçüm yapar ya da diğer kanıt toplama yollarını kullanır, uygun yollarla not ve kayıt sonuçlarını

tutar, sonuçları, test edilen fikirlere ya da öne sürülen sorulara ilişkilendirir, sonuçları açıklamaya çalışır, yaptıklarını tartışır, fikirleri dinler ve diğerleriyle paylaşır, araştırma sürecini ve fikirleri ortaya koyar (Harlen, 2004: 7; Llewellyn, 2002: 54).

Şekil 2’de araştırmaya dayalı öğrenme ile ilgili öğretmen ve çocuğun rolü, eğitim programı ve sınıf ortamının yapısı, çocuklara kazandırılması istenen tutum ve beceriler ile araştırma döngüsü özetlenmektedir (Llewellyn, 2002: 62).

Esnektir Anlamlı öğrenme sağlar Problem çözmeye odaklanır Çocukların önceki bilgilerini değerlendirir Bilimi matematiği ve teknolojiyi bütünleştirir

Mantıksal ve eleştirel düşünür

Problem çözme becerisi ve bilimsel süreç becerilerini kullanır İletişim becerilerini arttırır

İşbirliği yapan gruplar yoluyla öğrenir Üst düzey düşünme becerilerini kullanır

El becerilerini kullanır Matematik ve ölçme becerileri kullanır

Araştırılacak bir soru belirlenir Olası sonuçlar hakkında beyin fırtınası yapılır

Test edilecek ifade tanımlanır Bir plan tasarlanır ve uygulanır Kanıtlar toplanır ve sonuç çıkarılır

Sonuçlar paylaşılır

Soru sorar ve özgürce düşünür Meraklı ve açık görüşlü olur

Diğer alternatifleri düşünür Kendine güvenir Düşünme alışkanlığı kazanır Bilime ilgisi ve farkındalığı artar Bilime değer verir ve bilimden hoşlanır

Çocukların ilgilerini keşfeder Çocukların araştırmaları için sorular oluşturur

Öğrenme sürecini kolaylaştırır Araştırma soruları sorar

Pozitif destek sağlar

Çocukların süreçlerini değerlendirmelerine yardım eder Öğrenme için uygun ortam yaratır

Araştırmacıdır

Araştırmak için “Eğer” sorusunu sorar Tahminlerini ve hipotezlerini test eder

Dikkatli gözlemler yapar İşbirlikçi gruplarla çalışır

Verileri kaydeder Delillerden sonuç çıkarır

Anladıklarını göstermek için modeller kullanır Fikirlerini diğerleriyle paylaşır

Açıklamalar önerir Kendi öğrenmesinde sorumluluk alır

Çocuk merkezlidir Etkileşimli ve yaratıcıdır Çocuğun çalışmaları sergilenir Materyallere kolaylıkla ulaşılır Öğrenme sınıf içi ve sınıf dışında oluşur

Sınıftaki masalar grup çalışmasına uygun şekilde düzenlenir

ARAŞTIRMA Eğitim Programı Beceriler Araştırma Döngüsü Tutum Öğretmenin Rolü Çocuğun Rolü Sınıf Ortamı