ÇATOM’larda Yürütülen Faaliyetler

2014 ÇATOM faaliyet raporuna göre ortalama her yıl 15 binden fazla kişi programlardan katılmakta, 50-60 bin kişi ise merkezler aracılığıyla düzenlenen etkinliklerden yararlanmaktadır. İlk açılış tarihi olan Kasım 1995 yılından 2014 yılına kadar 272.556 kişi program ve etkinliklerden yararlanmıştır. ÇATOM merkez yöneticilerinin bilgi, birikim ve deneyimlerini birbirlerine aktarmalarını, kaynaşmalarını sağlayan İl bazlı koordinasyon toplantıları –birbirine yakın il ya da ilçelerdeki ÇATOM’ların bir araya gelmesiyle-iki ayda bir ya da üç ayda bir gerçekleşmektedir. Bunun yanında tüm ÇATOM’ların kaynaşması, deneyimlerini aktarmaları ve İdare tarafından belirlenen eksikliklerin eğitim programları haline getirilerek merkez yöneticilerine verilmesi için her yıl merkezlerin açılmasıyla ve kapanmasıyla birlikte ÇATOM koordinasyon toplantısı -yılda iki kez- yapılmaktadır (www.gapcatom.org, 28.07.2015). Faaliyet yılı baz alınarak yapılan toplantıların genel amacı faaliyet yılı başında yapılacak programları belirlemek, eğitimlerle sorumların performansını yükseltmek ve ulaşılması gereken hedefi belirleyerek saha sorumlarının motivasyonunu yüksek tutmak, faaliyet yılı sonunda yapılan toplantıda ise belirlenen hedefe ulaşılıp ulaşılamadığını tespit ederek tartışmak, nedenleri belirleyerek önümüzdeki eğitim yılı için neler yapılabilirliğini konuşmaktır. Bu toplantılar 9 ilde bulunan 44 ÇATOM sorumlusu, Sosyal Projeler Koordinatörlüğü personelleri ve GAP İdaresi Başkan ve/veya Başkan Yardımcısının katılımı ile gerçekleştirilmektedir. Böylece saha sorumluları ile İdare arasında güven ilişkisi oluşmakta ve sorunları ilk ağızdan idare yöneticilerine iletme fırsatı bulmaktadırlar.

ÇATOM’da, eğitim, sağlık, gelir getirici ve istihdam edici programlar, okul öncesi eğitim programları, çocuk okuma odası, sosyal destek programları ve sosyal/kültürel etkinlikler ile ilgili programlar bulunmaktadır. Merkezlerde yürütülen

39

programlar yörenin ihtiyaçları dikkat alınarak, katılımcıların kararı ile belirlenmekte, zaman zaman da merkezin bulunduğu mahallede/bölgede kadınlarla toplantılar yapılarak istek ve ihtiyaçlar doğrultusunda programlar düzenlenmektedir (Fazlıoğlu, 2003: 44). Talep odaklı programlar yapılarak yöre halkına hizmet edilmesi amaçlanmaktadır.

Bunlar:

 Eğitim Programları: ‘Okuma- yazma, medeni hukuk ve anayasal haklar, ev ekonomisi ve beslenme, anne eğitimi, bilgisayar, öğrenci destek programları vb. (Şeker, 2011: 260) programlar kadınların eğitim düzeylerini yükselterek bilgi kapasitelerini geliştirmeyi amaçlamaktadır.

 Sağlık Programları: Hijyen, genel sağlık, anne-çocuk sağlığı eğitim programları, gezici, kısmi sağlık hizmetleri, sağlık taramaları, aşı kampanyaları, ağız ve diş sağlığı taramaları (Şeker, 2011: 260) ile toplumsal sağlığın korunması amacıyla halkın bilinçlendirilmesi yönünde çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmalar ücretsiz olarak hem ÇATOM’a gelen katılımcılara hem de katılımcılarla birlikte kamu kurum ve kuruluşlarından destek alınarak sahada uygulanmaktadır.

 Girişimciliği Destekleyici Programlar: Kadın ve genç kızların beceri ve bilgilerini geliştirmeye ve meslek edindirmeye yönelik kurslar açarak kadınların üretime katkıda bulunması sağlanmaktadır. Bu tür programlarla kadın ve genç kızlara bunlarla birlikte kadın girişimciliğini destekleyici eğitimler, kredi desteği konularında yol gösterici olmakla birlikte pazarlama ve satışa yönelik eğitimler verilmektedir (Şeker, 2011: 260). Meslek kazandırıcı ve gelir getirici eğitim programlarını (el sanatları, triktaj, dikiş-nakış, mefruşat, keçe işlemeciliği, taş işleme, gümüş işleme, tekstil, yöresel bebek, hediyelik eşya, sabun, kumaş boyama, kuaförlük, güzellik uzmanlığı, hamur işleri vb. programlar) içermektedir. Kadın girişimciliğinin desteklenmesi amacıyla girişimcilik eğitimi, kredi/finansman desteği sağlanmasına aracılık edilmesi, bireysel danışmalık hizmetleri verilerek kadınların girişimciliklerinin desteklenmesiyle girişimci kadın profili oluşturulmaya çalışılmıştır. Ayrıca kadınların ürettikleri ürünleri pazarlamaya yönelik eğitimler yapılmakta ve etkinliklere (sergi, fuar vb.) katılımları desteklenmektedir. Buna yönelik ÇATOM’da üretilen ürünlerin elektronik ortamda tanıtımı ve pazarlanması

40

için ürün kataloğu hazırlanmış ve WEB (http://www.gapcatom.org/) sayfasında sunuma açılmıştır (www.gapcatom.org, 06.05.2015). Ayrıca kadın ve genç kızlar el becerilerini arttırarak kendi çeyizlerini ya da yakınlarının çeyizlerini hazırlama olanağı bulmaktadırlar. Bununla birlikte kadınlar üretim sürecine dâhil olarak hem kendi ihtiyaçlarını karşılamakta hem de maddi kazanç elde etmektedirler.

 Okul öncesi eğitim programları: Çocuğu olan ve kursa gelen ya da okul öncesi eğitime ihtiyacı olan ve herhangi bir kreşe gitmeyen 4-6 yaş arasındaki çocuklara uygulanan okul öncesi eğitimdir (Şeker, 2011: 260). Amaç annenin, merkezdeki eğitim programlarından faydalanmasını sağlarken, çocuklarının da merkezdeki okul öncesi eğiticisinin gözetiminde çocuk oyun odasında geçirdikleri zaman boyunca bilgi ve becerilerini geliştirecek oyunlar oynayarak ve hikâyeler dinleyerek bilişsel ve duygusal becerilerinin gelişmesine katkıda bulunmaktadır. Bunun yanında mahallede yaşayan ve kreş eğitimine ihtiyacı olan çocukların da katılımı sağlanmaktadır. Burada okul öncesi kreş eğitimi alan çocuklar ilkokula başladıkları zaman daha az sorun yaşadıkları anneleri tarafından belirtilmiştir. Ayrıca kreşlerde çocukların öz bakım becerilerinin gelişmesi ile ilgili eğitimler verilere, evde annenin üzerindeki yükü azaltmaktadır. Çocuk oyun odasına gelen çocuklar 23 Nisan, anneler günü gibi özel günlerde ÇATOM’da düzenlenen programlarda etkinlikler düzenleyerek, bunları sergileyerek, çocuklarda bu özgüven oluşmaktadır. Ayrıca bu durum kadınların kamusal alana çıkışını hızlandırmakta, sosyalleşmesi için ortam hazırlamaktadır.

 Çocuk Okuma Odası: 4-6 yaş ve 7-14 yaş grubu çocuklara uygulanan okul programlarıdır (Şeker, 2011: 260). Bu programlar okul derslerine destek olarak çocuklara verilmektedir. İngilizce, matematik, açık öğretim kursu vb. ve okul öncesi çocuklara bilişsel ve duygusal becerilerinin gelişmesine katkıda bulunacak eğitimler verilmektedir.

 Sosyal destek programları: Nüfusa kayıt, yeşil kart, ayni ve nakdi yardım, özellikle okumak isteyen kadın ve kız çocuklarının açık öğretim programlarına yönlendirme, burs, sosyal yardım vb. konularda bilgilendirme yapılarak kamusal alana daha çok katılımın sağlanmasını amaçlamaktadır (Şeker, 2011: 260). Kadın ve

41

genç kızların toplumsal hayata katılmaları aşamasında kamusal haklardan yararlanmaları konusunda yol gösteren programlardır.

 Sosyal sorumluluk programları: Merkeze gelen katılımcıların katılımıyla köy çalışmaları, hane ziyaretleri gerçekleştirmeleri, eğitime destek kampanyalarına, çevre koruma, huzurevi, sosyal hizmet merkezlerini ziyaret edilmesi, okullardaki çocukların saç bakımlarının yapılması vb. konularda aktif olarak görev alarak gönüllülük çerçevesinde (Şeker, 2011: 260) katılımcılara toplum yararına çalışmalara katılımları sağlanarak, sosyal sorumluluk bilinci aşılanmaktadır.

 Sosyal-Kültürel Etkinlikler: Katılımcıların katkıları ile birlikte gerçekleştirilen piknik, seminer, sergi, sinema-tiyatro, önemli günleri kutlama vb. etkinliklerdir (Şeker, 2011: 260). Yıl içerisinde kadınları etkinliklere katılımı sağlanarak sosyal alanda da gelişimleri desteklenmektedir.

2014 yılı içinde 44 ÇATOM’da toplam 76 program yürütülmüştür. Programlara kayıtlı 34,422 kişiden 30,398 kişi programları tamamlamıştır.

Faaliyetler Kişi Sayısı

76 program uygulanmıştır Kayıtlı kişi sayısı Tamamlayan kişi sayısı 34,422 30,398 Eğime Yönlendirme 2518

Ayni Yardıma Yönlendirme 13.432 Nakdi Yardıma Yönlendirme 2708

Hane Ziyaretleri 6522

*ÇATOM 2014 yılı içinde gerçekleştirilen faaliyetler (www.gapcatom.org, 28.07.2015).

Kadınların ürettikleri ürünlerin satışlarından 524.096 TL gelir elde edilmiştir. Bu ürünler kadınların merkezde ürettikleri ürünlerden oluşmakta ve gelirleri makbuz karşılığında kadınlara teslim edilmekte ve Sosyal Projeler Genel Koordinatörlüğü tarafından takibi yapılmaktadır. Rapora göre katılımcıların katıldıkları kurslar baz alınarak 40 merkezde 440 kişinin istihdam edilmesine yardımcı olunmuş, 69 katılıcının iş kurmasına zemin oluşturularak kadınların/genç kızların kuaförlük,

42

tekstil, çocuk bakıcılığı, otomasyon, sekreterlik gibi alanlarda istihdam edilmesine katkıda bulunulmuştur. Bunun yanında 2518 kişi çeşitli eğitimlere yönlendirilmiştir. 2014 faaliyet yılı içinde 13.432 kişiye ayni yardım ve 2708 kişiye nakdi yardımın ulaştırılmasında aracılık edilmiştir. ÇATOM’u tanıtmak amacıyla merkezlerde 6522 hane ziyareti yapılmıştır. ÇATOM’ları bölge halkına anlatarak, merkeze katılımcı sağlamanın yanında merkez katılımcılarının maddi/manevi ihtiyaçları doğrultusunda hane ziyaretleri yapılmaktadır. Hane ziyareti saha sorumlusu, eğiticiler ve katılımcılarla birlikte yapılmakta olup, gönüllülük esasına dayanmaktadır (www.gapcatom.org, 28.07.2015). Böylece merkeze katılımcı sağlamayı amaçlayan bu ziyaretler, merkezlerin tanıtılmasında önemli rol oynamaktadır.

Ayrıca 2014 faaliyet yılı içinde kadın ve genç kızlar birçok etkinlik ve eğitime katılarak kendilerini geliştirme fırsatı bulmuşlardır. Bunlar;

 Tüm merkezler Dünya Kadınlar günü nedeniyle etkinlik düzenleyerek, yerelde kadın katılımını sağlamışlardır. Bazı illerde kamu kurum ve kuruluşları üst düzey yöneticileri ve sivil toplum kuruluşlarının katılımı sağlanmıştır. Böylece kamu ve STK’ların ÇATOM’a olan ilgisinin artması ve merkezin program ve etkinliklerinin duyurulmasına katkıda bulunulmuştur.

 Kadının Güçlendirilmesinde Yenilikler Projesi kapsamında “Temel Finans Eğitimi” ve “Toplumsal Cinsiyet Duyarlılığı” eğitimi verilmiştir.

 Türkiye Aile Planlaması Vakfı ile işbirliği içinde Kadın Sağlığı Eğitim Programı kapsamında eğitici eğitimi verilmiştir.

 Kilis İslambey ÇATOM’un “Yaşayan Çınarlara Uzanan Eller” ve Batman Yeşiltepe ÇATOM’un “Girişimci Kadınlar-3” adlı SODES projeleri Valilik tarafından kabul edilerek uygulanmıştır.

 Milletler Kadın Dostu Kentler Hibe Programı kapsamında Midyat ve Dargeçit ÇATOM “Yerel Yönetimlerde Kadın Temsili İçin Kadın Adaylarının Güçlendirilmesi” projesini gerçekleştirmiştir.

 Mardin’de faaliyet gösteren ÇATOM kadınlar tarafından “GAP’tan Türkiye’ye Mezopotamya ve Kadın” kampanyası yapılarak köy çalışmaları yapmışlardır.

43

 Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programının yürüttüğü "Sağlıklı Yaşam ve Hareket Yılı" yürüyüş programına Diyarbakır ve Şanlıurfa’daki bazı merkezler katılım sağlamıştır.

 Diyarbakır (Fatihpaşa) ve Şanlıurfa’da (Ahmet Yesevi, Parmaksız, Siverek, Suruç, Viranşehir) faaliyet gösteren ÇATOM’lar “Mavi Kapak” kampanyasına katılarak engelli vatandaşlarımızın tekerlekli sandalyeye sahip olmalarına katkıda bulunmuşlardır.

 Şırnak Gençlik ve Kültür Evi’nde gönüllüleri tarafından İdil, Cizre ve Şırnak Merkez ÇATOM’larda katılımcılara “Liderlik ve Aile İçi İletişim” eğitimi verilmiştir.

 Batman ÇATOM’lar, Batman Valiliği ve Milli Eğitim Müdürlüğü işbirliği ile “Lise Diploması Olmayan Kadın Kalmasın” kampanyası başlatılarak 62 kişinin kayıt yaptırmalarına destek olmuşlardır. Ayrıca Mardin Ömerli ÇATOM “Eğitime Destek” kampanyası başlatarak köy okullarına bilgisayar ve projeksiyon desteği ve 298 çocuğa giysi yardımı yapılmıştır.

 TAP Vakfı ile yürütülen Kadın Sağlığı Eğitim Programı’nın (KSEP) bölgesel toplantısına 17 usta öğretici katılımı sağlanarak kadın sağlığı konusunda merkezlerde bilgilendirme yapılması sağlanmıştır.

 Mardin’de faaliyet gösteren ÇATOM’ların düzenlediği “GAP’tan Türkiye’ye Mezopotamya ve Kadın” kampanyasıyla Mardin’e bağlı 9 köyde eğitim çalışmaları yapılmıştır. 900 katılımcının katıldığı “kadın” konulu bir panel düzenlenerek açılış kokteyli ve yürüyüş yapılmıştır.

 Mayıs 2014’te 12 kişilik merkez sorumluları ve GAP Bölgesinde faaliyet gösteren kooperatiflerin temsilcilerinin de yer aldığı grupla birlikte Nallıhan’a çalışma gezisi düzenlenmiş, Nallıhan Kooperatifi gezilerek kadın girişimcilerle ürün çeşitleri, kooperatifleşme ve dayanışma konusunda fikir alışverişi yapılmıştır.

 Tüm ÇATOM sorumlusu ve eğiticilerine “İş Güvenliği ve Sağlığı Eğitimi” verilmiştir.

 Uçan Süpürge işbirliği çerçevesinde sürdürülen “Erken Yaşta Evliliklerin Önlenmesi Çalışması” kapsamında 35 kişiye eğitici eğitimi verilerek eğitimlerin 2650 kişiye ulaştırılması sağlamıştır.

44

 Her yıl düzenlenmesine karar verilen ve 2014 yılı içinde 9.su düzenlenen “Doğu'dan İstanbul'a Kadın Eli Sergisi”, İstanbul Büyükşehir Belediyesi işbirliği ile 12- 21 Haziran tarihleri arasında Sultanahmet Meydanında düzenlenmiş olup, 44 ÇATOM’dan birer katılımcının kendi merkezlerindeki kadın ve genç kızların ürettiği ürünleri satmakta ve ücretini ürün sahibine iletmektedir. Bu sergideki ürünlerin satışından 137.000 TL gelir elde edilmiştir. Bununla birlikte sattıkları ürünlerle ilgili siparişte almaları pazar arayışında önemli katkı sunmaktadır.

 “Sevgi Battaniyesi” Sosyal Sorumluluk Projesi ile 24 ihtiyaç sahibi ailelerin bebek ve çocuklarının battaniye ihtiyacı karşılanmıştır. Projeye Batman (Yeşiltepe ÇATOM), Şanlıurfa (Suruç ve Ahmet Yesevi ÇATOM) Mardin (Mazıdağı ÇATOM) ve Kilis’te (Ekrem Çetin ÇATOM) bulunan merkezler katılmıştır.

 Medrese-Gül ÇATOM’da etüt programı olan “ÖDEV ANNELİĞİ PROJESİ” gerçekleştirilmiştir.

 Sınır il ve ilçelerinde faaliyet gösteren ÇATOM’lar mülteci kadın ve çocuklara yönelik eğitim, sosyal destek ve kamusal hizmetlere erişim, insani yardım kampanyaları yapılarak 7.853 kişiye ulaşılmıştır

 Ayrıca kırsal alanda yaşayan kadın ve çocuklara yönelik eğitim faaliyetleri, okula yönlendirme, kitap toplama, saç kesimi, bit taraması, KETEM’e yönlendirme vb. kampanyalar aracılığıyla 6.785 kişiye ulaşılmıştır (www.gapcatom.org, 28.07.2015).

GAP Bölgesindeki 9 ili kapsayan ve 2001 yılından itibaren gönüllü burs verenler tarafından desteklenen “GAP-ÇATOM Burs Projesi”, Bölgede yaşayan yoksul ve başarılı kız öğrencilere burs olanağı sağlanmaktadır. Amaç eğitimde fırsat eşitliği sağlanmasına katkıda bulunarak kız çocuklarının okutulmasını teşvik etmek, okur-yazar kadın oranının yükseltilerek kadınların yaşam koşullarını iyileştirmeye katkıda bulunmaktır. Her yıl burs miktarı ve burs alan öğrenci sayısı artmaktadır. 2013-2014 yılı içinde 973 ilköğretim, 341 lise ve 233 üniversite öğrencisi olmak üzere toplam 1550 öğrenciye toplam 2.038.700 TL burs gönüllüler tarafından sağlanmıştır. Burs ile ilgili süreçleri ÇATOM aracılığıyla GAP İdaresi Başkanlığı tarafından yürütmektedir (www.gapcatom.org, 28.07.2015). Her yıl burs alan öğrenci sayısı ve gönüllü bursiyerlerin sayısı artmaktadır.

45

Yıllar İlköğretim Lise Üniversite Diğer Toplam

2001-2002 133 17 - - 150 2002-2003 207 48 15 - 270 2003-2004 443 82 27 8 560 2004-2005 533 100 27 21 681 2005-2006 543 135 38 20 736 2006-2007 609 150 48 14 821 2007-2008 632 155 63 55 905 2008-2009 825 211 111 3 1158 2009-2010 845 211 121 5 1192 2010-2011 870 221 130 3 1241 2012-2013 973 341 233 - 1550 2013-2014 973 341 233 - 1550 **Burs alan öğrencilerin yıllara göre dağılımı (www.gapcatom.org, 28.07.2015).

Yıllar İlköğretim Lise Üniversite Toplam

2001-2002 15.00 25.00 40.00 24.200 2002-2003 25.00 40.00 60.00 79.950 2003-2004 32.50 52.00 78.00 207.675 2004-2005 40.00 60.00 90.00 297.500 2005-2006 50.00 70.00 100.00 424.000 2006-2007 55.00 75.00 110.00 474.000 2007-2008 60.00 80.00 120.00 558.800 2008-2009 65.00 85.00 130 175.215 2009-2010 70.00 90.00 145.00 822.675 2010-2011 75.00 95.00 175.00 3.024,475 2012-2013 90.00 110.00 220.00 672.775 2013-2014 110.00 120.00 240.000 2.038.700 Toplam 1.982,675 658.990 382.810 12.000.000,00 ***Proje Kapsamında Sağlanan Burs Miktarları (TL) (www.gapcatom.org, 28.07.2015).