Çalışanlara insani değerlerle yaklaşma

Örgütsel kariyer planları örgüt için ilerleme ve terfi işleri genellikle klasik yönetim süreçleri tarafından yapılmaktadır. Ülkemizde kamu kurumlarında yükselme esasları kanunla düzenlenmekte ve amirin olumlu görüşüne göre belirlenmektedir. Bireyin yükselme ve ilerleme durumundaki bu katılığın yanında zaman zaman hısımlık ve siyasal yakınlık gibi nesnel konular da etkili olmaktadır. Adil ve eşit haklara sahip olamadığını düşünen çalışanlar zamanla stresi daha fazla hissetmeye başlar. Bu tür politik davranışları ve kayırıcı tutumları engellemek için, modern yönetim anlayışı benimsenmeli, insan kaynaklarından faydalanılmalı ve performans değerlendirme yöntemleri kullanılmalıdır (Hatice Güçlü, 2006:104). Çalışanların kendilerini değerlendirme ve kendini mesleki anlamda tanıma becerisi üzerinde durulmalı, kendinin ve yeteneklerinin farkında olan çalışanlarının veriminin daha fazla olduğu unutulmamalıdır.

Çalışanlara stresle başa çıkma tekniklerinin öğretilmesi, fiziksel ve ruhsal egzersizlerin anlatılması, rahatlatıcı ve dinlendirici molalar ve etkinlikler düzenlenmesi örgütsel verim açısından olumlu sonuçlar getirecektir. Diğer taraftan, çalışanın daha az güç sarf ederek gerginlik hissetmemesi ve daha etkin olması için ona birtakım teknikler öğretilebilir. Bir işin en kısa yoldan nasıl yapacağı öğretilerek, çalışmaları en aza indirmek için çevresindekilerle geçinme yolları ve çatışmaları çözümleme teknikleri geliştirmeleri sağlanabilir (Köse, 1982:58). Çalışanlara örgüt içinde eğitimler verilmeli, yalnızca çalışma faaliyetleri ile ilgili değil aynı zamanda sosyal hayat, kişisel gelişim gibi bireysel konularda da bilgilendirme yapılmalıdır.

Stresin azaltılmasında üst düzey yöneticilerin görevleri aşağıda sıralanmıştır (Güney, 2001c:544);

 Çalışılan ortamı ilgi çekici hale getirerek mutlu ve huzurlu bir hava oluşturmak,

 Çalışanların grup içindeki görevlerinden kaynaklı sorunlarını azaltmak,  Aşırı iş yükü oluşmasını engellemek,

106

 Çalışanları, örgütün değişim ve süreklilik süreçlerine uyumlu hale getirmek,

 Çalışanları motive ederek örgüte bağlılıklarını artırmak,

 Çalışanları alınan kararlarda söz sahibi yaparak örgütün birer üyesi olduklarına ikna etmek,

 Örgütte stresi azaltma konusunda çeşitli birimler kurmak ya da uzman kişilerden/kurumlardan yardım almak,

 Stresin doğuracağı sonuçlarla ilgili çalışanları bilgilendirmek.

Stres yönetimi eğitimi, kişilerin stresi tanıması ve onunla mücadele etme becerisine sahip olmalarına yardımcı olur. Bu eğitimden amaç, çalışanların yaptıkları faaliyetler, sorumlulukları ve görevleri hakkında kapsamlı ve detaylı eğitim verilmesidir. Programa göre, kişilerde oluşacak stresin nedenleri ve sonuçları anlatılmaktadır. Bunun yanında yaşayacakları bu stresle hem psikolojik hem de fizyolojik olarak asgari düzeyde etkilenmeleri konusunda bilgiler verilmektedir. Stres yönetimi eğitimi ile verilen hizmetler, işletmede üretimin artması ve verimin üst noktalara çıkmasını da sağlanmış olacaktır (Özkalp ve Kırel, 1998:178). Bu eğitimler sayesinde, örgütsel etmenler sebebiyle kaynaklanan stres, çalışanları daha az etkileyecek ve çalışanların stres yaratan durumlara karşı daha hazırlıklı olmasını sağlayacaktır.

İşletmelerde, çalışanların kariyer planlamalarındaki aksaklıklar, işletme içi hiyerarşik yapıdaki düzensizlikler, kabiliyet derecelerinin üstlendikleri sorumlulukla örtüşmemesi, gelecek hedeflerinin iyi saptanamaması ve tüm işletmenin bu kişilerden verim alamaması ve ortaya çıkan sorunlar kişileri strese maruz bırakmaktadır (Yüksel, 1998:144). Çalışanlara işe başladığı andan itibaren işe uygunluğu hakkında gerekli testler, mülakatlar yapılmalı ve kariyer planlaması hakkında bilgi verilmelidir. Bu hususlar çalışanların örgüt için daha verimli olması için önemlidir.

Kariyerin en önemli özelliği çalışanlarda bir yandan duygusal tatmin sağlarken diğer yandan ekonomik olarak şartları iyileştirmesidir. Ayrıca çalıştığı kuruma performans olarak çok büyük katkıda bulunmasına yarar sağlamaktadır. Kariyer planlamasının stresi önlemede de önemli faydaları bulunmaktadır. Kariyer planlamasının faydalarından bazıları aşağıda sıralanmıştır (Aktaş ve Aktaş, 1992:166);

107

 Çalışanın kendi kapasitesini bilmesini ve ileriye dönük çalışmalar yapabilecek öngörüyü kazanmasını sağlar. Çalışan her zaman başarı için kendi pozisyonunun dışında, yönetici, müdür, sorumlu pozisyonlarını hedeflemeli ve bu hedeflerine ulaşmak maksadıyla ileriye dönük planlamalar yapmalıdır.  Çalışanları örgüt içinde bir kariyerleri olduğuna ikna ederek motive etmek mümkündür. Bunu sağlamak için yöneticiler, hizmet içi eğitimler vererek çalışanları verimli olmaya yönlendirmelidir. Kişilerin verimli olması işletme açısından olduğu kadar bireysel olarak da önemlidir. Çalışanlar verimli olmak için kariyerlerini yükseltecek konulara yönelmeli, kendilerini yeterli hissetmeyen çalışanların her zaman işletme için çok tehlikeli olduğu bilinmelidir.

 Çalışanlar kariyer planlamaları dâhilinde iş değişikliğine gitmeli, mesleki ve bireysel yeteneklerinin farkında olarak bu yeteneklere yönelik meslekleri ve görevleri tercih emelidir. İş ve kariyer değişikliğinin ileri görüşlülüğü yansıtmadığı bilinmeli, önemli olanın kariyerin bir parçası olan bilgi ve yetenek olduğu anlaşılmalıdır.

 Kariyerin en önemli göstergesi eğitimdir. Eğitimin olduğu kadar kişisel gelişimin de kariyer planlamasında önemli bir yeri vardır.

Çalışanlar arasındaki sorunları azaltmak ve ortamdaki rol belirsizliğini gidermek, ortamı sakinleştirmenin ilk adımlarındandır. Çünkü örgütte meydana gelen belirsizlik ve rol çatışması belirli kişisel stres kaynaklarındandır. İyi bir organizasyon, yeterli çalışma eğitimi, bireylerin ne yapacağını gösteren iş tarifleri ve kişilerden zamansız bilgi istemeyi engellemeye ilişkin düzenlemeler kişiler arası çatışmayı ve rol belirsizliğini önemli ölçüde düşürür (Whitligton,1998:261). Örgütte çatışma yaratabilecek tüm faktörler ortadan kaldırılmalı, özellikle yöneticiler ve çalışanlar arasında yaşanabilecek olumsuz olaylardan kaynaklanan stres durumlarının önüne geçilmelidir.

İşletmelerde bölümler arasındaki rekabet ve anlaşmazlıklar azaltılarak, örgütün çalışmasını aksatması engellenmelidir. Üyelerin çoğunluğu, örgütü, durum, ücret ya da işle alakalı şartlarını iyileştirebilecekleri bir ortam olarak görmelidirler. Diğer taraftan, çalışanlara düzenli bir şekilde sağlık kontrolü yapılmalı ve sağlıklı yaşam sürmeleri için işletme tarafından değişik programlar organize edilmelidir (Albrecht, 1979:297). Örgüt içi grupların iş birliği içerisinde çalışması ve gruplar arasındaki dayanışma

108

anlaşmazlıkların önüne geçebilecektir. Ayrıca çalışanların iş tatmini düzeylerinin artması için gerekli tedbirler de alınmalıdır.

Gerek bireysel gerekse örgütsel düzeyde yapılacak gerekli düzenlemelerle, çalışma şartlarının iyileştirilmesi, rollerin adil ve yeteneklere göre belirlenmesi ve çalışanların yalnızca mesleki hayatlarının değil aynı zamanda sosyal hayatlarının da önemli olduğu vurgusunun yapılması çalışanların örgüt içinde kendilerini daha değerli hissetmeleri sağlayarak örgütsel bağlılıklarını gelişmesine yardımcı olacaktır. Bu sayede de bazı stres kaynaklarından daha az etkilenecek bazılarıyla da daha aktif ve etkin bir şekilde başa çıkabileceklerdir.

109

5.KURUMSAL STRES KAYNAKLARI VE STRESLE BAŞA ÇIKMA: BEYLİKDÜZÜ BELEDİYESİ'NDE BİR UYGULAMA