halin-de yaşarlar. Her biri bebek bakıcılığı, nöbetçilik, öğretmenlik gibi önemli görevler
üst-lenmiştir. Sabah kalkınca önce güneş banyosu yapar ardından kahvaltıya hazırlanırlar.
Hayatları o kadar düzenli ki, bütün bunları 30 santimetre boyunda bir mirketin
yaptığı-na iyaptığı-nayaptığı-namıyor insan.
HABER
Ayağa kalkıp da etrafı gözetlemeye başladığında, minyatür bir kanguruyu andıran mirketler, içine toz kaçmaması için kulaklarını kapatabilen yegâne hay-vanlardır. Güney Afrika’nın çöllerinde yaşayan bu otuz santimetrelik sevimli hayvanların en şaşırtıcı özelliği ise sos-yal hayatlarıdır. Çoğumuzun hayatında eksik olan yardımlaşma, işbölümü gibi özellikler, mirketlerin hayatına derinle-mesine işlemiştir.
Mirketler, uçsuz bucaksız çölde, ka-bileler halinde yaşarlar. Bu kaka-bileler- kabileler-deki mirket sayısı kırkı bulabilir. Yol-culuğa çıkacakları zaman birkaç kabi-le bir araya gelir. Eğer az sayıda mirket yola çıkarsa bir tehlikeyle karşılaşmala-rı kaçınılmazdır. Kabilelerde her mirket önemli bir role sahiptir. Bu roller bebek bakıcılığından, nöbetçilikten tutun da öğretmenliğe kadar uzanır. Mirketlerin bu rolleri üstlenmesi de hormonal deği-şikliklere ve yuvadaki şartlara göre de-ğişir. Meselâ, yiyecek konusunda sıkın-tı varsa nöbetçi mirketlerin sayısı azal-tılır ve yiyecek arayan ekipler takviye edilir.
Rakip kabileden kız alınmaz!
Mirketler oldukça demokratik bir ka-bile yapısına sahiptirler. Her kaka-bilenin bir dişi ve bir erkek reisi bulunur. Bu iki reis, kabilenin yaşayacağı alanın sınır-larını belirler. Reisler bir bakıma kabi-ledeki mirketlerin anne-babası da sayı-labilir. Dişi reis öldüğünde veya başına bir şey geldiğinde, erkek reis kardeş ka-bilelerden birinden bir eş alır. Ama asla rakip kabilelerle aralarında kız
alışveri-şi olmaz!
Dişi reis bir yavru dünyaya getirdiğin-de, en fazla iki hafta bebekle ilgilenir. Tabii, bu sürede yardımcı mirketler an-neyi hiç yalnız bırakmaz. Ondan son-ra yavrunun eğitimi, beslenmesi tama-men diğer mirketlere kalmıştır. Bundan sonra bebek ilk bakıcının eline, ardın-dan da küçük mirketi yiyecek arama ve korunma konularında eğitecek olan öğ-retmen mirkete teslim edilir. Bu süre içinde anne mirket asla nöbetçilik, yi-yecek araması ve bebek bakıcılığı yap-maz. Çünkü dinlenmesi ve gücünü geri kazanması gerekmektedir.
Tam teşkilatlı konforlu mirket site-leri
Her mirket kabilesinin çölde kendisi-ne ait bir bölgesi bulunur. Bölgenin be-lirlenmesi, kabilenin büyüklüğüne ve yerleşilecek alanın verimliliğine bağlı-dır. Bu belirlemeyi kabilenin reisi ya-par. Reis bölgeyi seçtikten sonra çene-sinden akan bir sıvıyla bölgenin sınırla-rını çizer. Mirketler, uzun tırnaklı pen-çeleriyle kazdıkları yeraltı yuvalarında yaşarlar. Bu yuvalar, sayısı yetmişi bu-lan kapıları, acil çıkış delikleri, uyuma odaları, tünelleriyle tam bir sanat hari-kasıdırlar. Her kabilenin kendisine ait bölgesinde 6-15 tane arasında yuvası bulunur. Tehlikeli durumlarda kullanıl-mak üzere, bölgenin çeşitli yerlerinde kaçış delikleri vardır. Kaçış deliklerinin sistemi, yuvalar arasındaki gizli tünel-ler ve giriştünel-lerden oluşur. Kabiletünel-ler, bir veya iki günde bir yuva değişimi yapar. Sadece doğacak yavrular için
hazırlan-mış yuva sabit kalır.
Mirketlerin en hassas oldukları konu sıcaklıktır. Bünyeleri çölün sıcak ha-valarına alışık olduğu için soğuğa asla dayanamazlar. Bu yüzden ısınmak için farklı farklı özellikler geliştirmişlerdir. Uyuma odalarını yerin en az iki metre altına yaparak sıcaklığın hep sabit kal-masını sağlarlar.
Önce banyo, sonra kahvaltı
Mirketler, günün ilk ışıklarını karşıla-mak için erkenden uyanırlar ve yuvala-rından dışarı çıkarlar. Her zaman, yuva-dan ilk çıkan mirket, önceki gece yu-vaya en son gelendir. Bu mirket yuva-dan çıkar çıkmaz, bölgede tehlike olup olmadığını kontrol eder. Kontrol işle-mi bittikten sonra, yavaş yavaş bütün mirketler gayzeri andıran bir gösteriy-le, farklı girişlerden çıkmaya başlarlar. Uykudan kalkar kalkmaz güneş banyo-su yaparlar. Bunu yaparken hep birlikte güneşe karşı dönerek karınlarını güneş paneli gibi kullanırlar.
Güneş banyosundan sonra, en aç olan mirket yiyecek aramaya koyulur. Böy-lelikle yiyecek arama işlemi başlar. Gün boyu reis mirket, havanın hangi iş-lem için uygun olduğuna, yuva değişi-mi olup olmayacağına karar verir. Diğer mirketler de reisin emirlerine göre ha-reket ederler. Güneş yükselmeye başla-yıp da sıcaklık yükseldiğinde mola ve-rilir. Dinlenme süreleri günün uzunlu-ğuna göre değişir—uzun günlerde mo-lalar uzun, kısa günlerde momo-lalar kısa-dır. Moladan sonra yiyecek araması de-vam eder. İster oyun oynasınlar, ister yi-yecek arasınlar her zaman kabilenin ba-şında bir nöbetçi bulunur ve tehlikele-re karşı diğerlerini uyarır. Gün batımın-dan biraz evvel herkes yuvasına çekilir. Gece olduğunda bütün mirketler birbir-lerine sarılarak uyurlar.
Böcekleri hem yerler hem severler
Bu sosyal hayvanların mutfağı da en az kendileri kadar ilginçtir. Tipik bir mirket mutfağı cırcır böcekleri, çekir-geler, kertenkeleler, küçük yılanlar, kuşlar, yumurtalar ve buna benzer “iş-tah açıcı” malzemelerden oluşur. Özel-likle böcekler mirketler için oldukça iyi bir yiyecek kaynağıdır; çabuk çoğaldık-ları için tükenme gibi bir sorun yaşan-maz. En sevdikleri yiyecekler ise karın-ca larvaları ve zehirli akreplerdir. Fakat mirketlerin dostu olan böcekler de var-dır. Mirketler de hiçbir zaman bu
bö-Mirketlerin bu sosyal yaşantılarında kendilerine has iletişim yöntemleri var-dır. Kokular yayarak, sesle ve vücut di-liyle olmak üzere üç farklı yolla haber-leşirler. Sayısı yirmiyi geçkin farklı ses-leriyle kayıp haberlerini, yeni doğan be-bek müjdelerini, nöbetçi sinyallerini ve daha birçok olayı birbirlerine iletirler. Mirketler arasında en yüksek sesi, yeni yiyecek aramayı öğrenen bebekler, bü-yüklerinden daha fazla yemek bulduk-larında çıkarır.
Dövüştükten sonra kucaklaşıp barı-şırlar
Çok düzenli bir yaşantıya sahip olan mirketlerin hayatlarında zaman za-man pürüzler de çıkar. Reisin damarı-na dokudamarı-nan kabileler olursa, anında sa-vaş ilân edilir. İki kabile sasa-vaş için kar-şı karkar-şıya geldiğinde, ilk önce savaş-çılar düşmana kuvvetli görünmek için tüylerini kabartırlar ve ayak parmakla-rının üstünde yükselirler. Ayrıca bol gü-rültü çıkarmayı da ihmal etmezler.
Sa-vaş sırasında üç mirket birden düşma-nın üzerine çullanır ve rastgele vurma-ya başlar. Uzaktan bu kavga büyük bir toz yığını gibi görünür. Savaş sırasında veya savaşın bitmesine yakın, reis mir-ket, havanın gidişatını, askerler arasın-da kayıp olup olmadığını ve zaferi ki-min kazanacağını tesbit etmek için bir-kaç dakika etrafı seyreder. Savaşın so-nunda kim kazanırsa mutlaka birbirleri-ni tebrik eder, kucaklaşırlar ve birbirle-rine güven verici işaretler yaparlar.
Bu sevimli hayvanlardan birini evi-nizde beslemeye kalkarsanız, mirket sizi ve ailenizi öyle benimseyecektir ki, kendi kabilesinin üyeleri sayacaktır. Ama bunun sizin için bir kâbusa dönüş-mesi ihtimali çok fazladır; çünkü evini-ze gelen misafirlerinizi başka bir kabi-lenin aniden baskın düzenleyen üyeleri sanıp onlara saldıracaktır. Misafir ağır-lamayı sevmeyen aileler için evde mir-ket beslemek mükemmel bir çözüm(!) olabilir.
Japon intiharı Fas’ın başkenti Eski bir çalgı Bir erkek adı Uygar Mektep Toptan Tahıl Ruh hastası Yemin Bir nota Yılan Boru sesi Muhkem hale getirilmiş Düşte kalan aşk, sevgi Göze rengini veren tabaka Bir düzlemin odak denen
sabit noktası Duman kiri
Üçüncü tekil şahıs Koyu buğday rengi Bir nota Öldürücü zehiri olan gözlüklü yılan İbadet eden
Boru remzi Pislik
Bilgisayar hafızası
Tantalın remzi Takım
Sermaye değer ölçüsüFilmde
Azotun simgesi Resmi daire hizmetlisi Cahiliye dönemi putlarından Utanma, haya Tibet rahibi Bir dizgi makinesi Siyah Akis yeri Terbiye ilmi Tanınmış bir psikolog Balçık Ölüm Federe devlet Matematikte bir sayı Bir deniz hastalığı Karışık renkli Mısır’da bir nehir Modern Evren pulu En küçük din devleti Bir bağlaç Vedia Sözleşme Yiyecek şeyler Bir nota Çizgi Tembellik Güç Kifayetsiz İnsanlık Tayin Bilgisayar hafızası İsim Beyaz Yüz Madeni Tutsaklık Bir asalak Terbiyesiz kimse (mecazi) Bir renk Alışkanlık Bir vergi türü Sahip
Namzet Boyun eğme
Rutubet Eksiksiz Kadın paltosu Anne, baba, çocuklar Şişirilmiş ince kauçuk küre Teşvik sözü Hastalıktan kurtulmuş Yırtıcı bir kuş Bir ilçemiz Piyade Bir (İngilizce) Normalden büyük Ağ tabaka Gümüşün remzi Razı etme Duygu Kadın gece elbisesi Hidrojen remzi