DÜNYA VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ
GELİŞMELER
İktisadi Araştırmalar Bölümü Mayıs 2012
► Küresel risk algılaması Nisan ayının ilk haftasında belirgin bir artış kaydetmiştir. Bu gelişmede, borç krizine ilişkin endişelerin İspanya ve İtalya gibi Euro Alanı’nın daha büyük ekonomilerine kayması etkili olmuştur.
► İspanyol bankalarının ek sermayeye ihtiyaç duyabileceği yönündeki haberler Nisan ayı başında bu ülkede gerçekleştirilen tahvil ihalelerine gelen talebin beklentilerin altında kalmasına neden olurken, ülkenin borçlanma maliyetleri belirgin bir şekilde yükselmiştir. Bu gelişmeler karşısında kredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poor’s İspanya’nın kredi notunu 2 basamak birden düşürerek BBB+’ya indirmiş; not görünümünü de negatif izlemeye almıştır.
► Küresel ekonomiye yönelik belirsizliklerin devam etmesi politika yapıcıların piyasalarda yaşanılabilecek olası bir krize karşı aldıkları önlemlerin artırılmasında etkili olmuştur. Geçtiğimiz ay Euro Alanı maliye bakanları toplantısında kurtarma fonunun büyüklüğünün €800 milyara çıkarılması kararının ardından, Nisan ayındaki G-20 toplantısında da IMF kaynaklarının $430 milyar artırılması kararlaştırılmıştır.
► Küresel krizden çıkış sürecinde önemli bir rol oynayan BRIC ülkelerinde ekonomik aktivitedeki yavaşlama işaretleri son dönemde belirginleşmiştir. 2012 yılının ilk çeyreğinde Çin ekonomisi ihracattaki yavaşlama nedeniyle %8,1’lik büyüme kaydetmiş ve 2009’un ikinci çeyreğinden bu yana en zayıf büyüme performansını sergilemiştir.
► TCMB, Nisan ayında yayımlamış olduğu Enflasyon Raporu’nda Türkiye ekonomisinin 2012 yılının ilk çeyreğinde zayıf bir performans sergilediğini, ancak bu gelişmenin geçici olabileceğini belirtmiştir. TCMB, yılın ikinci çeyreğinden itibaren yurtiçindeki ekonomik aktivitenin “sınırlı” bir iyileşme kaydedebileceğini açıklamıştır.
İÇİNDEKİLER
Dünya Ekonomisindeki Gelişmeler... 2 Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler... 4 Bankacılık Sektöründeki Gelişmeler... 8
DÜNYA VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER
Mart ayında Yunanistan‟a yönelik belirsizliklerin azalmasına ek olarak Avrupa Merkez Bankası‟nın (ECB) gerçekleştirdiği likidite operasyonunun yarattığı olumlu etkiyle birlikte aşağı yönlü bir seyir izleyen küresel risk algılaması, Nisan ayının ilk haftasında belirgin bir artış kaydetmiştir. Bu gelişmede, borç krizine ilişkin endişelerin İspanya ve İtalya gibi Euro Alanı‟nın daha büyük ekonomilerine kayması etkili olmuştur.
İspanyol bankalarının ek sermayeye ihtiyaç duyabileceği yönündeki haberler Nisan ayı başında bu ülkede gerçekleştirilen tahvil ihalelerine gelen talebin beklentilerin altında kalmasına neden olurken, ülkenin borçlanma maliyetleri belirgin bir şekilde yükselmiştir. Bu gelişmeler karşısında kredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poor‟s İspanya‟nın kredi notunu 2 basamak birden düşürerek BBB+‟ya indirmiş; not görünümünü de negatif izlemeye almıştır. Yüksek borç stoku ve büyüme performansının zayıf olması gibi sorunların gözlendiği İtalya ekonomisine ilişkin olumsuz değerlendirmeler de Nisan ayında küresel piyasaların odağında yer almıştır. Bu gelişmelere ek olarak, Hollanda‟da politik belirsizliklerin sıkı maliye politikalarından kaynaklanan anlaşmazlıklar nedeniyle daha çok gündeme gelmesi de Euro Alanı‟ndaki borç krizinin yayılmaya devam ettiği görüşünün piyasalarda ağırlık kazanmasında etkili olmuştur.
Küresel ekonomiye yönelik belirsizliklerin devam etmesi politika yapıcıların piyasalarda yaşanabilecek bir krize karşı aldıkları önlemleri artırmalarına neden olmuştur. Geçtiğimiz ay Euro Alanı maliye bakanları toplantısında kurtarma fonunun büyüklüğünün €800 milyara çıkarılması kararının ardından, Nisan ayındaki G-20 toplantısında da IMF kaynaklarının $430 milyar artırılması kararlaştırılmıştır.
Nisan ayında Euro Alanı‟ndaki borç krizine ilişkin endişelerin artması, ECB‟nin ülke tahvili alımına yeniden başlayabileceği yönündeki görüşleri de gündeme getirmiştir.
Küresel krizden çıkış sürecinde önemli bir rol oynayan BRIC ülkelerinde ekonomik aktivitedeki yavaşlama işaretleri son dönemde belirginleşmiştir. 2012 yılının ilk çeyreğinde Çin ekonomisi ihracattaki yavaşlama nedeniyle %8,1‟lik büyüme kaydetmiş ve 2009‟un ikinci çeyreğinden bu yana en zayıf büyüme performansını sergilemiştir. Bu gelişme karşısında Çin‟de politika yapıcılar ekonomide yumuşak inişi gerçekleştirmek amacıyla piyasaya verilen likiditenin artırılacağını ve bankalara uygulanan zorunlu karşılıkların düşürüleceğini belirtmiştir. Fiyat istikrarına ilişkin yukarı yönlü risklere rağmen ekonomik aktivitedeki yavaşlamanın önüne geçmeyi amaçlayan Brezilya Merkez Bankası, politika faizlerini Nisan ayında 75 baz puan indirerek %9‟a düşürmüştür. Yavaşlama işaretlerinin belirginleştiği Hindistan‟da ise politika faizleri 2009 yılından bu yana ilk kez indirilmiştir.
TCMB, Nisan ayında yayımlamış olduğu Enflasyon Raporu‟nda Türkiye ekonomisinin 2012 yılının ilk çeyreğinde zayıf bir performans sergilediğini, ancak, bu gelişmenin geçici olabileceğini belirtmiştir. TCMB, yılın ikinci çeyreğinden itibaren yurtiçindeki ekonomik aktivitenin “sınırlı” bir iyileşme kaydedebileceğini açıklamıştır. 2012 yılındaki politikasını daha çok fiyat istikrarının sağlanması ekseninde şekillendiren TCMB, son yayımlamış olduğu raporda 2012 yılı sonu enflasyon beklentilerini değiştirmeyerek %6,5„de bırakırken, enflasyon üzerinde baskı yaratan unsurların ikincil etkilerinin asgari düzeye indirilmesi amacıyla ek parasal sıkılaştırmanın önümüzdeki dönemde daha sık gündeme gelebileceğini belirtmiştir.
İspanya ve İtalya küresel ekonominin gündeminde…
Global piyasalarda ihtiyatlı tavır sürüyor.
BRIC ülkelerinde ekonomik aktivite yavaşlıyor.
TCMB, enflasyon vurgusunu artırıyor.
Hollanda’da politik belirsizlikler…
2
Dünya Ekonomisindeki Gelişmeler
IMF, Nisan ayında yayımladığı Dünya Ekonomik Görünümü Raporu‟nda küresel ekonomiye ilişkin tahminlerini yukarı yönlü revize ederek 2012 yılı için küresel büyüme tahminini %3,5‟e yükseltmiştir. Raporda gelişmiş ülkelerin büyüme tahminlerinde yapılan yukarı yönlü revizyonlar dikkat çekerken, Euro Alanı‟ndaki resesyon riskinin devam ettiği vurgulanmıştır. IMF, Euro Alanı‟ndaki borç krizinin yayılması ve petrol fiyatlarındaki yükselişin devam etmesi durumunda ise küresel ekonomik aktivitenin yavaşlayabileceğini açıklamıştır.
Kaynak: IMF
Nisan ayı başında açıklanan ABD‟deki tarım dışı istihdam verilerinin beklentilerin altında gerçekleşmesi işgücü piyasalarındaki toparlanmanın sürdürülebilirliğinin sorgulanmasına neden olmuştur. Nitekim, ABD‟de Mart ayında tarım dışı istihdam 120 bin kişilik artış ile piyasa beklentisinin altında kalmıştır. Aynı dönemde, işsizlik oranı ise %8,2 seviyesinde gerçekleşmiştir. Öte yandan, ABD Merkez Bankası‟nın (Fed) 25 Nisan‟da düzenlediği toplantıda yapmış olduğu değerlendirmeler piyasalar tarafından yakından takip edilmiştir. Son dönemde, özel tüketim harcamalarında gözlenen iyileşmeyle birlikte ABD ekonomisindeki toparlanmanın devam ettiğini belirten Fed, önümüzdeki dönemde de ekonomik aktivitenin ivme kazanmasının öngörüldüğünü açıklamıştır. Fed, ayrıca ABD ekonomisindeki iyileşmenin desteklenmesi amacıyla gevşek para politikası uygulamalarına devam edeceğini yinelemiştir.
IMF Tahminleri (%) Nisan ayı
Tahminleri
Ocak ayı Tahminlerinden Farkı
2011(G) 2012 2013 2012 2013
Büyüme
Dünya 3,9 3,5 4,1 0,2 0,1
Gelişmiş Ülkeler 1,6 1,4 2,0 0,2 0,1
ABD 1,7 2,1 2,4 0,3 0,2
Euro Alanı 1,4 -0,3 0,9 0,2 0,1
Japonya -0,7 2,0 1,7 0,4 0,1
Gelişmekte Olan Ülkeler 6,2 5,7 6,0 0,2 0,1
Çin 9,2 8,2 8,8 0,1 0,0
Brezilya 2,7 3,0 4,1 0,1 0,1
Türkiye 8,5 2,3 3,2 - -
Enflasyon
Gelişmiş Ülkeler 2,7 1,9 1,7 0,3 0,4
Gelişmekte Olan Ülkeler 7,1 6,2 5,6 0,0 0,1
Dünya Ticaret Hacmi Artışı 5,8 4,0 5,6 0,2 0,2
Fed, 2012 yılı için büyüme tahminlerini yükseltti.
IMF tahminlerini yukarı yönlü revize etti.
ECB, 4 Nisan‟daki toplantısında politika faizlerini değiştirmeyerek %1 seviyesinde bırakmıştır. Toplantı sonrasında ECB Başkanı Draghi, 2011‟in son çeyreğinde
%0,3 oranında daralan Euro Alanı ekonomisinin, 2012 yılında da zayıf bir performans sergilemesinin öngörüldüğünü belirterek bölgede kamu borç stokuna ilişkin endişelerin artmasının yanı sıra finansal kesimin bilanço küçültme sürecine gitmesinin ekonomik aktivite üzerindeki aşağı yönlü riskleri artırdığını belirtmiştir.
ECB Başkanı, enflasyonun ise enerji fiyatlarındaki gelişmeler nedeniyle 2012 yılı boyunca %2‟lik hedefin üzerinde kalabileceğini açıklamıştır.
Son dönemde deflasyon sürecinin sona erdirilmesi amacıyla aktif bir politika izleyen Japonya Merkez Bankası (BoJ), 27 Nisan‟daki toplantısında varlık alım programı büyüklüğünün ¥70 trilyona çıkarıldığını açıklamıştır. Politika faizlerinin
%0-0,10 ile oldukça düşük bir seviyede olduğu Japonya‟da politika yapıcılar uzun vadeli devlet tahvili alımları aracılığıyla ekonomik aktivitenin canlandırılmasının amaçlandığını ifade etmiştir. Bu gelişme, piyasalar tarafından küresel ekonomiye ilişkin belirsizliklerin sürmesi paralelinde BoJ‟un varlık alım programını önümüzdeki dönemde de artırabileceği yönünde algılanmıştır.
Nisan ayının ilk yarısında küresel risk algılamasındaki artışla birlikte diğer gelişmiş ülkelerin para birimlerinin karşısında değerlenme eğilimi sergileyen Dolar, geri kalan dönemde ise kazançlarını geri vermiştir. 30 Nisan itibarıyla €/$ paritesi 1,3240 seviyesinde gerçekleşirken, ay genelinde aşağı yönlü bir seyir izleyen $/¥
paritesi ise 79,8‟e gerilemiştir.
Nisan ayının ilk yarısında Dolar karşısında değer kaybeden gelişmekte olan ülkelerin para birimleri geri kalan dönemde ise dalgalı bir seyir izlemiştir. Brezilya Reali ve Hindistan Rupisi, politika faizlerindeki düşüşün de etkisiyle Dolar karşısında belirgin bir şekilde değer kaybederken, bu dönemde TL değer kazanmıştır.
Kaynak: Reuters
Nisan ayı içerisinde enerji fiyatlarındaki gerilemenin belirginleşmesiyle birlikte son 5 ayın en düşük düzeyine yaklaşan CRB (Commodity Research Bureau) emtia fiyatları endeksi, ayın son haftasında kayıplarının bir kısmını telafi etmiştir.
Libya‟daki siyasi belirsizliklerin azalmasıyla birlikte OPEC‟in petrol üretiminin 2008 yılından bu yana en yüksek seviyesine çıktığı haberinin yanı sıra İran‟ın nükleer enerjiye ilişkin müzakerelere başlayacağının açıklanması petrol fiyatlarının gerilemesinde etkili olmuştur. 30 Nisan itibarıyla petrol fiyatları $/varil 119 seviyesinde gerçekleşmiştir. Ay genelinde yatay bir seyir izleyen altın fiyatları ise 30 Nisan itibarıyla $/ons 1.664 düzeyinde gerçekleşmiştir.
97 98 99 100 101 102 103 104 105
30.Mar 01.Nis 03.Nis 05.Nis 07.Nis 09.Nis 11.Nis 13.Nis 15.Nis 17.Nis 19.Nis 21.Nis 23.Nis 25.Nis 27.Nis 29.Nis
Gelişmekte olan Ülke Para Birimlerinin Dolar Karşısındaki Seyri (30 Mart 2012=100)
Polonya Macaristan Hindistan
Brezilya G. Afrika Romanya
Türkiye ECB’den temkinli
açıklamalar…
BoJ varlık alım
programının büyüklüğünü artırdı.
Petrol fiyatlarında sınırlı düşüş…
Dolar Nisan ayında dalgalı bir seyir izledi.
Yerel para biriminde değerlenme Yerel para biriminde değer kaybı
4
Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler
TÜİK tarafından açıklanan verilere göre sanayi üretim endeksi Şubat ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %4,4 yükselerek beklentilerin üzerinde artış kaydetmiştir. Ocak ayına ilişkin sanayi üretim verisinin Kasım 2009‟dan bu yana en düşük yıllık artışa işaret etmesinin ardından, Şubat ayında sanayi üretim endeksinin beklentilerin üzerinde gerçekleşmesinde düşük baz etkisi rol oynamıştır.
Ayrıca, 3 aylık hareketli ortalamalalara göre mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış endekste Ocak ayındaki gerilemenin ardından yatay seyrin sürdüğü görülmektedir. Sınai üretim verileri, ekonomik aktivitedeki yavaşlama eğiliminin tedrici olarak Şubat ayında da devam ettiğine işaret etmektedir.
Kaynak: TÜİK
Reel kesim güven endeksi Nisan ayında bir önceki aya göre 3,1 puan artarak 116 seviyesinde gerçekleşmiş ve Mayıs 2011‟den bu yana en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Mevsimsellikten arındırılmış endeks ise bir önceki aya göre gerilemiştir.
Tüketici güven endeksi Kasım 2011‟den bu yana yükseliş eğilimini sürdürmesine rağmen halen kötümser duruma işaret eden 100 seviyesinin altında seyretmektedir. Tüketici güvenindeki artış tüketicilerin mevcut ve gelecek dönem satın alma gücü, gelecek dönem iş bulma olanakları ve mevcut dönemin dayanıklı tüketim malı satın almak için uygunluğu durumlarına ait değerlendirmelerinin iyileşmesinden kaynaklanmaktadır.
Kaynak: TÜİK, TCMB
Son dönemde ekonomik aktivitedeki yavaşlamaya rağmen işsizlik oranındaki gerileme devam etmektedir. TÜİK tarafından açıklanan Hanehalkı İşgücü İstatistikleri‟ne göre, Ocak 2012 itibarıyla işsizlik oranı bir önceki yılın aynı ayına
80 90 100 110 120 130 140
Nis.09 Haz.09 Ağu.09 Eki.09 Ara.09 Şub.10 Nis.10 Haz.10 Ağu.10 Eki.10 Ara.10 Şub.11 Nis.11 Haz.11 Ağu.11 Eki.11 Ara.11 Şub.12
Sanayi Üretimi Endeksi
(3 Aylık Hareketli Ortalama)
Mevsim ve Takvim Etkilerinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi
40 50 60 70 80 90 100 110 120 130
Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12 Nis.12
Öncü Göstergeler
Reel Kesim Güven Endeksi Tüketici Güven Endeksi
Ocak ayında işsizlik oranı
%10,2 seviyesinde gerçekleşti.
Mevsimsellikten
arındırılmış sınai üretim endeksinde yatay seyir…
Reel kesim güven endeksi artış eğiliminde...
göre 1,7 puanlık düşüşle %10,2 seviyesinde gerçekleşmiştir. Mevsimsellikten arındırılmış veriler incelendiğinde ise işgücü piyasalarındaki toparlanma daha net bir şekilde görülmektedir. Ocak ayında mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı
%8,9 ile TÜİK‟in bu veriyi üretmeye başladığı Ocak 2005‟ten bu yana en düşük seviyesinde gerçekleşmiştir.
Mart ayında dış ticaret açığı $7,3 milyar ile beklentilerin bir miktar altında kalırken, ilk çeyrekte toplam dış ticaret açığı bir önceki yılın aynı dönemine göre %17,5 azalarak $20,3 milyar düzeyinde gerçekleşmiştir. TÜİK tarafından açıklanan verilere göre Mart ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı %64,3‟e yükselirken, Mart 2011‟e göre ihracat %12,2 artmış, ithalat ise %4,8 azalmıştır.
Mart Değişim Ocak-Mart Değişim
(milyon $) 2011 2012 (%) 2011 2012 (%)
İhracat 11.811 13.251 12,2 31.420 35.367 12.6
İthalat 21.643 20.597 -4,8 56.068 55.691 -0,7
Dış Ticaret Dengesi -9.832 -7.346 -25,3 -24.648 -20.324 -17,5
Karşılama Oranı (%) 54,6 64,3 - 56,0 63,5 -
Kaynak: TÜİK
İç talepte devam eden yavaşlama paralelinde tüketim malları ithalatının Mart ayında da gerilediği görülmektedir. Nitekim, toplam ithalatın %11’lik kısmını oluşturan tüketim malları ithalatı Mart ayında geçtiğimiz yılın aynı ayına göre
%20,9, yılın ilk çeyreğinde ise geçtiğimiz yılın aynı çeyreğine göre %15,6 gerilemiştir. Mart ayında sermaye ve aramalı ithalatında da bir önceki yılın aynı ayına göre sırasıyla %5,5 ile %0,8’lik düşüş gözlenirken, çeyreklik bazda sırasıyla
%0,7 ile %2,1’lik artış gözlenmiştir.
Yılın ilk çeyreğinde, toplam ithalattaki yavaşlamaya rağmen petrol fiyatlarının yüksek seyretmesine bağlı olarak enerji (mineral yakıtlar ve yağlar) ithalatı %24,8 artış kaydederek $14,6 milyara ulaşmıştır. Bu durum, dış ticaret açığındaki iyileşmeyi sınırlamaktadır.
Kaynak: TÜİK
Şubat ayında cari işlemler açığı $4,2 milyar ile beklentilerin altında gerçekleşmiştir.
Bir önceki yılın aynı ayı ile kıyaslandığında cari işlemler açığı %30 daralırken 12 aylık kümülatif cari açık $75,3 milyar seviyesinde gerçekleşmiştir. Öte yandan, cari işlemler açığı 2012 yılının ilk iki ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre %15,9 gerileyerek $10,1 milyar olmuştur. Bu gelişmede dış ticaret açığının daralması ve hizmetler dengesindeki %36‟lık genişleme etkili olmuştur.
-60,0 -40,0 -20,0 0,0 20,0 40,0 60,0 80,0
Mar.09 Haz.09 Eyl.09 Ara.09 Mar.10 Haz.10 Eyl.10 Ara.10 Mar.11 Haz.11 Eyl.11 Ara.11 Mar.12
Geniş Ekonomik Sınıflandırmaya Göre İthalat (Yıllık % Değişim)
Yatırım(sermaye) malları Hammadde(aramalları) Tüketim malları
Şubat ayında 12 aylık kümülatif cari açık $75,3 milyar seviyesine geriledi.
Tüketim malı ithalatındaki gerileme sürüyor.
Dış ticaret açığındaki iyileşme devam ediyor.
6
(milyon $) Mar.11-Şub.12 Ocak- Şubat Değişim
2011(I) 2012(II) (II/I) (%)
Cari İşlemler Dengesi -75.284 -12.058 -10.143 -15,9
Dış Ticaret Dengesi -87.829 -12.287 -10.681 -13,1
Hizmetler Dengesi 18.562 875 1.191 36,1
Turizm (net) 18.249 1.104 1.309 18,6
Gelir Dengesi -7.780 -950 -986 3,8
Cari Transferler 1.763 304 333 9,5
Sermaye ve Finans Hesapları 63.311 9.817 8.095 -17,5
Sermaye Hesapları -26 -4 0 -
Finans Hesapları 63.337 9.821 8.095 -17,6
Doğrudan Yatırımlar (net) 14.299 544 1.404 158,1
Portföy Yatırımları (net) 19.908 4.518 2.211 -51,1
Hisse Senetleri 1.020 -1.184 822 -
Borç Senetleri 15.762 4.982 231 -95,4
Diğer Yatırımlar (net) 24.938 5.581 2.923 -47,6
Varlıklar 3.837 8.289 1.255 -84,9
Efektif ve Mevduat 5.327 7.338 249 -96,6
Yükümlülükler 21.101 -2.708 1.668 -
Krediler 17.468 1.601 485 -69,7
Bankacılık Sektörü 11.661 1.133 650 -42,6
Bankacılık Dışı Sektörler 6.798 664 180 -72,9
Mevduat 1.322 -3.410 2.274 -
Yurtdışı Bankalar -1.487 -3.176 1.181 -
Yabancı Para 1.569 1.018 828 -18,7
Türk Lirası -3.056 -4.194 353 -
Rezerv Varlıklar (net) 4.192 -822 1.557 -
Net Hata ve Noksan 11.973 2.241 2.048 -8,6
Kaynak: TCMB
Şubat ayında cari açığın finansmanında diğer yatırımlar $2,6 milyar ile önemli bir paya sahip olurken, hisse senetleri piyasasında $266 milyon düzeyinde net yabancı sermaye girişi gözlenmiştir. Efektif ve mevduat kalemi bir önceki ay cari dengeyi negatif yönde etkilerken, Şubat ayında cari açığın finansmanına $1,5 milyarlık katkı sağlamıştır. Öte yandan yurtiçinde, devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) piyasasında $826 milyon tutarında net yabancı sermaye çıkışı gözlenmiştir.
Bu dönemde, yurtdışında gerçekleştirilen tahvil ihraçları ile hükümet $1 milyar, bankalar da $500 milyon tutarında yeni borçlanmaya gitmiştir.
Genel Hükümet, Uluslararası Para Fonu kredilerindeki ödemenin etkisiyle Şubat ayında $464 milyonluk net geri ödemede bulunmuştur. Bankacılık sektörü 2012 yılı Ocak ayında $701 milyon net kredi kullanıcısı iken, Şubat ayında $51 milyon net kredi ödeyicisi olmuştur. Şubat ayında rezerv varlıklar ise $1.114 milyon artmıştır.
Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan verilere göre, merkezi yönetim bütçesi Mart ayında TL5,5 milyar açık vermiştir. Mart ayındaki söz konusu açıkla birlikte yılın ilk çeyreğinde toplam bütçe açığı, bir önceki yılın aynı dönemine göre %56 artarak TL6,4 milyar seviyesine ulaşmıştır. Öte yandan, bütçe açığındaki genişlemeye rağmen faiz dışı fazla %11 artmıştır.
Şubat ayında cari açığın finansmanında diğer yatırımlar etkili oldu.
Bankacılık sektörü Şubat ayında net kredi geri ödemesinde bulundu.
Yılın ilk çeyreğinde bütçe açığı bir önceki yıla göre
%56 arttı.
(milyon TL) Mart 2012
Yıllık % Değişim
Ocak-Mart Yıllık % Değişim
Bütçe Hedefi
Gerç./
Hedef 2011 2012 (%)
Harcamalar 27.344 2,1 72.853 83.850 15,1 350.948 23,9
Faiz Harcamaları 3.320 -16,9 13.969 17.324 24,0 50.250 34,5
Faiz Dışı Harcamalar 24.024 5,4 58.885 66.526 13,0 300.698 22,1
Gelirler 21.813 5,5 68.729 77.418 12,6 329.845 23,5
Vergi Gelirleri 18.275 10,1 57.450 64.473 12,2 277.677 23,2
Diğer Gelirler 3.538 -13,3 11.279 12.945 14,8 52.168 24,8
Bütçe Dengesi -5.531 -9,6 -4.124 -6.431 55,9 -21.104 30,5
Faiz Dışı Denge -2.212 4,2 9.844 10.892 10,6 29.146 37,4
Not: Rakamlar yuvarlamalardan ötürü toplamı vermeyebilir.
Kaynak: Maliye Bakanlığı
Yılın ilk çeyreğinde bütçe gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre %12,6 artarken, vergi gelirlerindeki artış %12,2 seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu gelişmede, gelir vergisindeki %24,7‟lik artış etkili olurken, iç talebin seyri hakkında bir gösterge niteliğinde olan ithalde alınan KDV gelirlerindeki yükseliş %5,9 seviyesinde kalmıştır. Ayrıca, aynı dönemde dahilde alınan KDV ve özel tüketim vergisi gelirleri ortalama vergi geliri artışının altında genişleyerek sırasıyla %9,2 ve
%4,5 artmış ve iç talepteki tedrici ivme kaybını teyit etmiştir.
Merkezi yönetim bütçesi verileri yılsonu bütçe hedefleri ile kıyaslandığında faiz harcamaları dışında genel olarak hedefe paralel bir seyir izlendiği görülmektedir.
Yılın henüz ilk üç ayı tamamlanmasına rağmen faiz harcamalarında yılsonu hedefinin %35‟ine ulaşılmıştır. Ancak bu gelişmede, borç stokunun vade yapısının etkili olduğu dikkat çekmektedir.
TCMB, 26 Nisan‟da yılın ikinci Enflasyon Raporu‟nu yayımlamıştır. TCMB, yıl sonu enflasyon beklentisini %6,5 seviyesinde tutarken, güven aralığını %5,3-%7,7 olarak belirlemiştir. Daha uzun vadede ise enflasyonun %5 düzeyinde istikrar kazanacağı öngörülmektedir. TCMB, enflasyon tahminlerinde önümüzdeki dönemde ek parasal sıkılaştırmanın daha sık yapılacağını ve kredilerin yıllık büyüme hızının %14 civarında seyredeceğini varsaymaktadır.
TCMB, enerji fiyatlarındaki artışa bağlı olarak kısa vadede enflasyonun yüksek düzeylerde seyredeceğini, ancak enerji fiyatlarındaki artışın ikincil etkilerinin ılımlı talep koşullarına bağlı olarak sınırlı kalacağını tahmin etmektedir. Bununla birlikte, 2011 yılının son çeyreğindeki hızlı fiyat artışları ve bu yılın son çeyreğine kadar da yıllık enflasyonun hedefin belirgin üzerinde seyredeceği öngörüsüne paralel, TCMB enflasyon beklentilerindeki bozulmanın fiyatlama davranışları ve enflasyon üzerinde risk teşkil ettiğini belirtmiştir. TCMB, bu çerçevede para politikasında temkinli duruşun devam edeceğini ve enflasyonun hedefe uyumlu patikaya gerilemesi için gerekli tedbirlerin alınacağını belirtmiştir.
Yılın ilk çeyreğinde vergi gelirleri %12,2 arttı.
Faiz harcamaları yılsonu hedefinin %35’ine ulaştı.
TCMB yılsonu enflasyon tahminini değiştirmedi.
8
Bankacılık Sektöründeki Gelişmeler
BDDK tarafından yayımlanan haftalık bülten verilerine göre, 20 Nisan 2012 itibarıyla TP mevduat hacmi yılsonuna göre %0,5 gerilemiştir. Buna karşılık, YP mevduatın USD karşılığı ise, 2011 yılsonuna göre %11,1 artmıştır.
Kaynak: BDDK Haftalık Bülten
20 Nisan 2012 itibarıyla, toplam kredi hacmi yılsonuna göre %2,7 artarak TL711,8 milyara ulaşmıştır. Aynı dönemde, TP kredi hacmi %4,8 oranında artarken, YP kredi hacminin USD karşılığı %3,8 artış kaydetmiştir. YP kredilerin TL karşılığı ise TL‟deki değerlenmeye bağlı olarak yılsonuna göre %2,5 oranında azalmıştır. Kredi hacmindeki değişim yıllık bazda değerlendirildiğinde ise ekonomik aktivitedeki yavaşlama eğilimine paralel olarak kredi hacmi artışındaki ivme kaybı dikkat çekmektedir.
Kaynak: BDDK Haftalık Bülten
20 Nisan 2012 itibarıyla, tüketici kredileri yılsonuna göre %2,7 artış kaydetmiştir.
Tüketici kredilerinin alt kalemlerine bakıldığında, yıl sonuna göre konut kredilerinin
%1,8, ihtiyaç kredilerinin %1,7, diğer tüketici kredilerinin %8,8 arttığı görülmektedir.
Aynı dönemde taşıt kredileri ise %0,8 azalmıştır.
20 Nisan 2012 itibarıyla bankacılık sektörü menkul kıymetler portföyü 2011 yılsonuna göre %1 artarak TL287,8 milyara yükselmiştir.
20 Nisan 2012 itibarıyla bankalar emanetindeki menkul kıymetler portföyü yılsonuna göre %6,1 oranında artarak TL173,5 milyar düzeyinde gerçekleşmiştir.
-5 0 5 10 15 20 25 30 35
Oca.11 Şub.11 Mar.11 Nis.11 May.11 Haz.11 Tem.11 Ağu.11 Eyl.11 Eki.11 Kas.11 Ara.11 Oca.12 Şub.12 Mar.12 Nis.12
Mevduat Hacmi (Yıllık % Değişim)
TP Mevduat Hacmi
YP Mevduat Hacmi (USD Karşılığı)
0 5 10 15 20 25 30 35 40
Oca.11 Şub.11 Mar.11 Nis.11 May.11 Haz.11 Tem.11 Ağu.11 Eyl.11 Eki.11 Kas.11 Ara.11 Oca.12 Şub.12 Mar.12 Nis.12
Kredi Hacmi (Yıllık % Değişim)
TP Kredi Hacmi
YP Kredi Hacmi (USD Karşılığı) USD cinsi YP mevduatta
belirgin artış…
Emanet menkul kıymetler portföyü…
Menkul kıymetler portföyü…
Toplam kredi hacmi yılsonuna göre %2,7 arttı.
Tüketici kredileri…
Bu dönemde, yurtiçi yerleşiklerin menkul kıymetler portföyü %5,6, yurtdışı yerleşiklerin portföyü %6,7 artış kaydetmiştir.
Kaynak: BDDK – Haftalık Bülten
20 Nisan 2012 itibarıyla bankacılık sektörünün yabancı para net genel pozisyonu (+) $4 milyon düzeyinde gerçekleşmiştir. Yabancı para net genel pozisyonu bilanço içi kalemlerde (-) $28.090 milyon, bilanço dışında ise (+) $28.094 milyon seviyesindedir.
Yunanistan’a ilişkin sorunların çözümünde olumlu adımlar atılmasına rağmen, İtalya ve İspanya gibi Euro Alanı’nın daha büyük ekonomilerinde benzer sorunların yaşanabileceği endişesi son dönemde piyasalarda risk algısını olumsuz etkilemektedir. Bu durumun önümüzdeki dönemde de küresel piyasaların seyri üzerinde etkili olacağı düşünülmektedir. Küresel ekonomideki gelişmelere paralel yurt içinde ekonomik aktivitedeki ılımlı yavaşlama eğiliminin devam edeceği ve kredi hacminin yıllık artış hızındaki ivme kaybının süreceği tahmin edilmektedir.
80.000 85.000 90.000 95.000 100.000 105.000
0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000 70.000 80.000
Ara.10 Oca.11 Şub.11 Mar.11 Nis.11 May.11 Haz.11 Tem.11 Ağu.11 Eyl.11 Eki.11 Kas.11 Ara.11 Oca.12 Şub.12 Mar.12
Emanet Menkul Kıymetler Portföyü (milyonTL)
Yurtdışı Yerleşikler
Yurtiçi Yerleşikler (sağ eksen)
Yabancı para net genel pozisyonu (+) $4 milyon düzeyinde…
Beklentiler…
Kaynak: TCMB, TÜİK, İş Bankası İktisadi Araştırmalar Bölümü 10 SINAİ ÜRETİM
BÜYÜME
DIŞ TİCARET
ENFLASYON
5,2
-20 -15 -10 -5 0 5 10 15
2007/1 2007/2 2007/3 2007/4 2008/1 2008/2 2008/3 2008/4 2009/1 2009/2 2009/3 2009/4 2010/1 2010/2 2010/3 2010/4 2011/1 2011/2 2011/3 2011/4
GSYH (Yıllık % Değişim)
-17 -12 -7 -2 3 8 13
2007/1 2007/2 2007/3 2007/4 2008/1 2008/2 2008/3 2008/4 2009/1 2009/2 2009/3 2009/4 2010/1 2010/2 2010/3 2010/4 2011/1 2011/2 2011/3 2011/4
Sektörlere Göre Katkı Puan (%)
Hizmetler İnşaat Sanayi Tarım GSYH
12,2
-4,8 -10
0 10 20 30 40 50 60
Nis.11 May.11 Haz.11 Tem.11 Ağu.11 Eyl.11 Eki.11 Kas.11 Ara.11 Oca.12 Şub.12 Mar.12
Dış Ticaret (Yıllık % Değişim) İhracat
İthalat
0,41 0,36
-3 -2 -1 0 1 2 3 4
Nis.11 May.11 Haz.11 Tem.11 Ağu.11 Eyl.11 Eki.11 Kas.11 Ara.11 Oca.12 Şub.12 Mar.12
Aylık Enflasyon (%)
TÜFE ÜFE
10,43
8,22
2 4 6 8 10 12 14 16
Nis.11 May.11 Haz.11 Tem.11 Ağu.11 Eyl.11 Eki.11 Kas.11 Ara.11 Oca.12 Şub.12 Mar.12
Yıllık Enflasyon (%) TÜFE
ÜFE 19,2
14,0 10,6
8,9 8,2 7,0 7,0
3,8 12,1
7,5 8,5 1,5 3,7
4,4
0 5 10 15 20 25 30
O Ş M N M H T A E E K A
Sınai Üretim (Yıllık % Değişim)
2011 2012
74,9 74,7
65 70 75 80
O Ş M N M H T A E E K A
İmalat Sanayii Kapasite Kullanım Oranı (%)
2011 2012
25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Mar.11 Nis.11 May.11 Haz.11 Tem.11 Ağu.11 Eyl.11 Eki.11 Kas.11 Ara.11 Oca.12 Şub.12
12 Aylık Aylık Cari İşlemler Açığı (milyar $)
Aylık 12 Aylık
Veriler 30 Nisan itibarıyladır.
Kaynak: TCMB, Reuters, Kalkınma Bakanlığı, İMKB, JP Morgan, CBOE, İş Bankası İktisadi Araştırmalar Bölümü
11 BONO-TAHVİL
1,4 1,6 1,8 2,0 2,2 2,4
May.11 Haz.11 Tem.11 Ağu.11 Eyl.11 Eki.11 Kas.11 Ara.11 Oca.12 Şub.12 Mar.12 Nis.12
€/TL
$/TL
Sepet (0,5*€+0,5*$)
1,20 1,25 1,30 1,35 1,40 1,45
May.11 Haz.11 Tem.11 Ağu.11 Eyl.11 Eki.11 Kas.11 Ara.11 Oca.12 Şub.12 Mar.12 Nis.12
30 Günlük Hareketli Ortalama
9,6
7 8 9 10 11
May.11 Haz.11 Tem.11 Ağu.11 Eyl.11 Eki.11 Kas.11 Ara.11 Oca.12 Şub.12 Mar.12 Nis.12
Hazine İhalelerinde Oluşan Ortalama Bileşik Faiz (%)
2,5
0 1 2 3 4 5
May.11 Haz.11 Tem.11 Ağu.11 Eyl.11 Eki.11 Kas.11 Ara.11 Oca.12 Şub.12 Mar.12 Nis.12
TL DİBS'lerin Beklenen Reel Getirisi (%)
120 170 220 270 320 370 420 470
May.11 Haz.11 Tem.11 Ağu.11 Eyl.11 Eki.11 Kas.11 Ara.11 Oca.12 Şub.12 Mar.12 Nis.12
Risk Primleri
EMBI+
EMBI+(TR) 10 20 30 40 50
May.11 Haz.11 Tem.11 Ağu.11 Eyl.11 Eki.11 Kas.11 Ara.11 Oca.12 Şub.12 Mar.12 Nis.12
VIX Endeksi
