B ‹ L ‹ M V E T E K N L O J ‹ H A B E R L E R ‹
10 Mart 2006 B‹L‹M veTEKN‹K
Konuflamasam da
Sayabilirim!
Onlar› öyle hafife almay›n. Çünkü bebeklerin daha konuflmadan kazand›klar› önemli bir yetileri var: soyut say›sal alg›lama. Üstelik bu, birçok duyunun birlikte kullan›m›yla ortaya ç›k›yor.
ABD’deki Duke Üniversitesi’nden Kerry Jordan ve Elizabeth Brannon, yedi ayl›k bebeklerle yapt›klar› çal›flmada, daha önce maymunlara uygulad›klar› deneyi baz› farklarla yinelemifller: Bebeklere iki ya da üç kad›n›n söyledi¤i “bak” (“look”) sözcü¤ünü dinlettikten sonra, onlara sözcü¤ü söyleyen iki ya da üç kad›n›n video görüntülerini izletip, ses say›s›n› görüntü say›s›yla eflleyip
eflleyemeyeceklerine bakm›fllar. Bebeklerin dinledikleri ses say›s›na karfl›l›k gelen görüntüye, neredeyse flaflmaz biçimde ve oldukça uzun bir süre bakt›klar›n› gören araflt›rmac›lar, benzer deneylerin daha önce de yap›ld›¤›n›, ama onlarda yanl›fl
yönlendirecek birçok unsurun da varoldu¤unu, hiçbirinin kesin bulgular vermedi¤ini söylüyorlar.
Brannon, “bebeklerin ‘iki’ ya da ‘üç’ kavram›na iliflkin içsel bir alg›lamaya sahip olduklar› sonucuna vard›k” diyor. “Bu, tek tek duyu alg›lamalar›ndan farkl› birfley ve soyut bir süreci yans›t›yor. Sonuçlar›n, neredeyse ayn› deneyin yap›ld›¤› maymunlarla al›nan sonuçlarla çok yak›n olmas›ysa, henüz konuflamayan bebeklerle hiç konuflamayan hayvanlar aras›nda paylafl›lan ortak bir sistemin varl›¤› düflüncesini destekliyor.” Araflt›rmac›lar bundan sonraki ad›m›n, hem bebekler hem de maymunlar› daha büyük say›lar aç›s›ndan s›namak ve say›sal becerilerini daha derinden incelemek olaca¤›n› söylüyorlar. Bu flekilde, say›sal becerilerin evrimsel kökenine inilebilece¤i, ayr›ca bu becerinin insanlarda nas›l geliflti¤ine iliflkin önemli verilerin elde edilebilece¤i görüflündeler.
Duke Üniversitesi Bas›n Duyurusu, 20 fiubat 2006
Top lan t› n›n Faz la s›
Bir çok ra por, 20. yüz y› l›n ikin ci ya r› s›n da ifl ye ri top lan t› la r› n›n, tüm dün ya da ne re dey-se iki ka t› na ç›k m›fl ol du ¤u nu gös te ri yor; top lan t› lar da har ca nan sü rey se uza d›k ça uzu yor. En düs tri yel ve ku rum sal psi ko log Ste ven Ro gel berg’in ça l›fl ma s›y sa, top lan t› faz la l› ¤› n›n ça l› fla n›n ge nel du ru mu üze ri ne et ki si ni ve 1000 ka dar ça l› fla n› kap sa ma s› ba k› m›n dan bir ilk. “Her kes top lan t› dan nef ret et ti ¤i ni söy ler” di yor Ro gel berg. Ama ger çek te ba z› ki fli le rin top lan t› lar ko nu sun-da ki duy gu la r›, gös ter dik le rin den çok sun-da ha olum lu.” Bul gu la ra gö re so nuç al ma ya odak l›, üret ken bi rey le re, özel lik le de s›k tek rar lan d› ¤›n da olum suz et ki ya pan top-lan t› lar, di ¤er grup lar da ke sin ti ola rak al g›-lan mak tan çok, bek le nen bir et kin lik ola rak ken di le ri ni gös te ri yor lar.
Ro gel berg, as›l di na mi gi et ki le yen il ginç top lum sal pa ra dig ma lar ol du ¤u nu da ek le-ye rek, “bir bafl ka s› ben zer duy gu la r› ifa de et me den ön ce, top lan t› la r› sev di ¤i ni zi iti raf ede mez si niz” di yor. An cak top lan t› lar dan ka ç› nan ke si min de ger çek gö rüfl le ri ni aç›k-l›k la ifa de ede me dik le ri gö rü lü yor. Bu nun
ne den le ri ni tah min et mek se güç de ¤il. Top lan t› la r›n ça l› fla n›n ge nel du ru mu na et-ki si nin se, üç fark l› et ken le be lir len di ¤i or ta-ya ç›k m›fl. Söz ko nu su iflin grup ça l›fl ma s› n›
ne de re ce de ge rek tir di ¤i, top lan t› n›n ve ri mi ve ta bi i, ça l› fla n›n iflin ken di si ne ba k›fl aç› s›.
Ku zey Ca ro li na Üni ver si te si (Char lot te) Ba s›n Du yu ru su 25 fiu bat 2006
