KOP Bölgesinde Tarımsal Eğitim ve Yayım İhtiyaç Analizi Sonuç Raporu

(1)

KOP BÖLGESİNDE TARIMSAL EĞİTİM VE YAYIM İHTİYAÇ ANALİZİ

2015-KONYA

(2)

KOP BÖLGESİNDE TARIMSAL EĞİTİM VE YAYIM İHTİYAÇ ANALİZİ

PROJE YÜRÜTÜCÜLERİ

ZİR. YÜK. MÜH. MURAT KÜÇÜKÇONGAR DR. MUSTAFA KAN

DR. FATİH ÖZDEMİR

ZİR. YÜK. MÜH. MEHMET NAİM DEMİRTAŞ ZİR. YÜK. MÜH. OKTAY OKUR

PROJE DANIŞMANLARI PROF. DR. CENNET OĞUZ PROF. DR. BÜLENT GÜLÇUBUK

PROF. DR. SÜLEYMAN SOYLU DR. ÖZDAL KÖKSAL

DR. ARZU KAN

2015-KONYA

(3)

vi İÇİNDEKİLER

A TEŞEKKÜR i

B ÖNSÖZ iii

C İÇİNDEKİLER vi

D KISALTMALAR DİZİNİ viii

E ÇİZELGELER LİSTESİ ix

F ÖZET xxv

G ABSTRACT xxv

1. GİRİŞ 1

1.1 Araştırmanın Önemi ve Amacı 3

2. MATERYAL VE YÖNTEM

2.1 Materyal 5

2.2 Yöntem ve Kavramsal Çerçeve 5

3. KOP BÖLGESİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER

3.1 Tarihi ve Coğrafi Konumu 19

3.2 İklim ve Bitki Örtüsü 21

3.3 Nüfus Durumu 23

3.4 Eğitim Durumu 25

3.5 Bölgenin Arazi- Su Varlıkları ve Kullanım Durumları 27

3.6 Bitkisel Üretim Durumu 28

3.7 Hayvansal Üretim Durumu 33

4. TARIMSAL YAYIMIN VE EĞİTİMİN ÖNEMİ

4.1 Tarımsal Yayımın Önemi 37

4.2 Yeniliklerin Benimsenmesi ve Önderlerin Önemi 38

4.3 Tarımsal yayım Eğitiminde Tarım Danışmanlarının Önemi 41 5 ARAŞTIRMA BULGULARI

5.1. Yöneticilere İlişkin Araştırma Bulguları 43

5.2 Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personeline İlişkin Araştırma

Bulguları 94

5.3 Sertifikalı Tarım Danışmanlarına İlişkin Araştırma Bulguları 193

(4)

vii

5.4 KOP Bölgesi’nde Yürütülen Tarımsal Eğitim ve Yayım İhtiyaç

Analizi Çalıştaylarından Elde Edilen Bulgular 260 5.4.1 Tarımsal eğitim-yayım hizmetleri açısından KOP Bölgesi’nin genel

durumu; güçlü yönler-zayıf yönler-stratejiler (SWOT Analizi) 263 5.4.2 KOP Bölgesi’nde tarımsal eğitim ve yayım konusunda ortaya çıkan

başlıca sorunlar 290

5.4.3 KOP Bölgesi’nde tarımsal eğitim ve yayım hizmetlerinin altyapısını

güçlendirmeye yönelik öneriler 304

5.4.4 KOP Bölgesi’nde kurum - kuruluşlarda ve özel sektörde çalışan teknik

personeller için gerekli eğitim konuları 322

5.4.5 KOP Bölgesi’nde çiftçiler için gerekli eğitim konuları 324 6. SONUÇ ve ÖNERİLER

6.1. Yöneticilerle İlgili Sonuç ve Öneriler 328

6.2. Tarımsal Yayım Uzmanlarının ve Tar-Gel Personelinin Anket

Sonuçları 333

6.3. Sertifikalı Tarım Danışmanlarına İlişkin Sonuç ve Öneriler 338 6.4 KOP Bölgesi’nde tarımsal eğitim ve yayım hizmetlerinin

başarısını arttırmaya yönelik öneriler 341

6.4.1 Tarımsal Yayım Politikası Açısından 343

6.4.2. Tarımsal Yayım Personeli Açısından 344

6.4.3. Tarımsal Yayım Araç ve Ekipman Açısından 344

6.4.4. Tarımsal Yayım-Üretici Örgütleri/Üretici Bağı Açısından 345 6.5. KOP Bölgesi Çiftçilerine Verilecek Eğitim Konuları

6.5.1. Aksaray İli Çiftçilerine Verilecek Eğitim Konuları 346 6.5.2 Karaman İli Çiftçilerine Verilecek Eğitim Konuları 347 6.5.3 Konya İli Çiftçilerine Verilecek Eğitim Konuları 348 6.5.4 Niğde İli Çiftçilerine Verilecek Eğitim Konuları 349

7. KAYNAKLAR 351

8. EKLER 353

(5)

viii

KISALTMALAR

GTHB : Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı KOP : Konya Ovası Projesi

KOPTEYAP : KOP Tarımsal Eğitim ve Yayım Projesi KHK : Kanun Hükmünde Kararname

TYD : Tarımsal Yayım ve Danışmanlık TÜİK : Türkiye İstatistik Kurumu

TYUAP : Tarımsal Yayım ve Uygulamalı Araştırma Projesi ÖÇP : Önder Çiftçi Projesi

Tar-Gel : Tarımsal Yayımı Geliştirme Projesi

EYYDB : Eğitim Yayım ve Yayınlar Dairesi Başkanlığı

(6)

ix

ÇİZELGE VE GRAFİK LİSTESİ SAYFA

NO Çizelge 2.2.1. Araştırma Bölgesinde Görüşme Yapılan Yönetici Anket

Sayısı 6

Çizelge 2.2.2. Araştırma Bölgesinde Görüşme Yapılan Tar-Gel Personeli

Anket Sayısı 6

Çizelge 2.2.3. Araştırma Bölgesinde Görüşme Yapılan Özel Tarım

Danışmanı Anket Sayısı 7

Çizelge 2.3.1. 2009-2014 Yılları Arasında Tarımsal Yayım ve Danışmanlık Desteğinden Yararlanan Tarımsal İşletme ve Danışman Sayıları ile Ödenen Destek Miktarları

18

Çizelge 3.1.1. KOP Bölge İlleri ile Türkiye Yüzölçümü Karşılaştırılması 19 Çizelge 3.1.2. KOP Bölgesi İllerinin İlçe, Belediye ve Köy Sayısı (2013) 19 Çizelge 3.2.1.KOP Bölgesi’nde Mevcut Sulanan Alan (Hektar) 22

Çizelge 3.2.2.KOP Bölgesi Tarım Havzaları 23

Çizelge 3.3.1.KOP Bölgesi Nüfusunun İllere Göre Dağılımı (2009-2013) 23 Çizelge 3.3.2.KOP Bölgesi Nüfusunun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı

(2013) 24

Çizelge 3.3.3. KOP Bölgesi'nde Şehirleşme Oranı ve Nüfus

Yoğunluğu(2012-2013) 24

Çizelge 3.4.1.KOP Bölgesi ve Türkiye Karşılaştırmalı Okur-Yazar Durumu

(2013) 25

Çizelge 3.4.2.KOP Bölgesi İlleri ve Türkiye Okul, Şube ve Öğretmen Başına

Düşen Öğrenci Sayıları (2013-2014) 25

Çizelge 3.4.3.KOP Bölgesi İllerinde Eğitim Seviyesine Göre Derslik Başına

Düşen Öğrenci Sayısı (2013-2014) 26

Çizelge 3.4.4. Öğretim Yılına Göre KOP Bölgesi'nde İllere Göre Okullaşma

Oranı(%) 26

Çizelge 3.4.5.KOP İllerinde Yüksek Öğretim Kurumlarında Görev Yapan

Öğretim Elemanı Sayısı (2012) 26

Çizelge 3.5.1.KOP Bölgesi’nde Yer Alan İllerin Tarıma Elverişli Alan Miktarı 27 Çizelge 3.5.2.Türkiye ve KOP Bölgesi Tarım Alanlarının Kullanım Şekilleri 28

(7)

x

Çizelge 3.6.1.KOP Bölgesi 2013 Yılı Tarla Bitkileri Üretiminde (ton) Öne

Çıkan Bitkiler 29

Çizelge 3.6.2.KOP Bölgesi 2013 Yılında Tarla Bitkileri Ekim Alanında (da)

Öne Çıkan Bitkiler 30

Çizelge 3.6.3.KOP Bölgesi 2013 Yılında Tarla Bitkileri Veriminde (kg/da)

Öne Çıkan Bitkiler 31

Çizelge 3.6.4. KOP Bölgesi’nde Bazı Meyvelerin Dikili Alanları (da) 32 Çizelge 3.6.5.KOP Bölgesi’nde Bazı Meyvelerin Üretim Miktarları (ton) 32 Çizelge 3.7.1. KOP Bölgesi ve Türkiye Büyükbaş Sağılan Hayvan Sayısı

(2013 33

Çizelge 3.7.2.KOP Bölgesi ve Türkiye'de Küçükbaş Hayvan Varlığı (2013) 33 Çizelge 3.7.3. KOP Bölgesi'nde Kümes Hayvanı Varlığı (2013) 34

Çizelge 3.7.4.KOP Bölgesi'nde Arıcılık (2013) 34

Çizelge 3.7.5. KOP Bölgesi'nde Tek Tırnaklılar Varlığı (2013) 34 Çizelge 3.7.6. KOP Bölgesi ve Türkiye Büyükbaş Sağılan Hayvan Sayısı

(2013) 35

Çizelge 3.7.7.KOP Bölgesi ve Türkiye Büyükbaş Hayvanlardan Elde Edilen

Süt Miktarı (2013) 35

Çizelge 3.7.8.KOP Bölgesi ve Türkiye Küçükbaş Sağılan Hayvan Sayısı

(2013) 36

Çizelge 3.7.9.KOP Bölgesi ve Türkiye Küçükbaş Elde Edilen Süt Miktarı

(2013) 36

Çizelge 5.1.1. Yöneticilerin Cinsiyetlere Göre Oransal Dağılımı (%) 43

Çizelge 5.1.2. Yöneticilerin Ortalama Yaşı 43

Çizelge 5.1.3. Yöneticilerin Eğitim Durumu Dağılımı (%) 45 Çizelge 5.1.4. Yöneticilerin Tarım meslek Liselerinden Mezun Olma

Durumu Dağılımı (%) 46

Çizelge 5.1.5.a. Aksaray ilinde Yöneticilerin Lisans Programlarından Mezun

Olma Durumu Dağılımı (%) 47

Çizelge 5.1.5.b. Karaman ilinde Yöneticilerin Lisans Programlarından

Mezun Olma Durumu Dağılımı (%) 47

(8)

xi

Çizelge 5.1.5.c. Konya ilinde Yöneticilerin Lisans Programlarından Mezun

Çizelge 5.1.5.d. Niğde ilinde Yöneticilerin Lisans Programlarından Mezun

Çizelge 5.1.5.e. Yöneticilerin Lisans Programlarından Mezun Olma Durumu

Dağılımı (%) 50

Çizelge 5.1.6. Yöneticilerin Yaşadığı Yer Durumu Dağılımı (%) 51 Çizelge 5.1.7. Yöneticilerin Ortalama Yöneticilik Yapma Durumu Dağılımı

(YIL) 52

Çizelge 5.1.8. Yöneticilerin Yabancı Dil Bilme Durumu Dağılımı (%) 52 Çizelge 5.1.9.a. Yöneticilerin İnternet Kullanma Durumu Dağılımı (%) 53 Çizelge 5.1.9.b. Yöneticilerin Günde Ortalama İnternet Kullanma Süresi

(saat) 53

Çizelge 5.1.10. Yöneticilerin Bilişim Teknolojilerini Kullanım Seviyesi

Durumu Dağılımı 53

Çizelge.5.1.11 Yöneticilerin Mesleki Örgütlere Üye Olma Durumu Dağılımı

(%) 54

Çizelge 5.1.12. Yöneticilerin İlgili Bakanlıkta Çalışma Süresi (Yıl) 54 Çizelge.5.1.13 Yöneticilerin Mesleki Yayınlara Abone Olma Durumu

Dağılımı (%) 55

Çizelge 5.1.14. Yöneticilerin Mesleki Yayınları Okuma Sıklığı Durumu

Dağılımı (%) 56

Çizelge.5.1.15 Yöneticilerin Son 2 yıl içerisinde Mesleki Eğitim Alma

Durumu Dağılımı (%) 57

Çizelge 5.1.16.a. Aksaray İlinde Yöneticilerin Son 2 Yılda Katıldıkları

Toplantı Türlerinin Dağılımı (%) 58

Çizelge 5.1.16.b. Karaman İlinde Yöneticilerin Son 2 Yılda Katıldıkları

Çizelge 5.1.16.c. Konya İlinde Yöneticilerin Son 2 Yılda Katıldıkları Toplantı

Türlerinin Dağılımı (%) 58

Çizelge 5.1.16.d. Niğde İlinde Yöneticilerin Son 2 Yılda Katıldıkları Toplantı

Türlerinin Dağılımı (%) 59

(9)

xii

Çizelge 5.1.16.e. KOP Bölgesinde Yöneticilerin Son 2 Yılda Katıldıkları

Çizelge 5.1.17. Araştırma Bölgesinde Personel Dağılımı (Kişi) 59 Çizelge 5.1.18. a. Aksaray İlinde Yöneticilerin Çiftçilerle Görüşme Sıklığının

Dağılımı (%) 60

Çizelge 5.1.18.b. Karaman İlinde Yöneticilerin Çiftçilerle Görüşme Sıklığının

Dağılımı (%) 60

Çizelge 5.1.18.c. Konya İlinde Yöneticilerin Çiftçilerle Görüşme Sıklığının

Dağılımı (%) 61

Çizelge 5.1.18.d. Niğde İlinde Yöneticilerin Çiftçilerle Görüşme Sıklığının

Dağılımı (%) 61

Çizelge 5.1.18.e.KOP Bölgesinde Yöneticilerin Çiftçilerle Görüşme

Sıklığının Dağılımı (%) 62

Çizelge 5.1.19.a. Aksaray İlinde Yöneticilerin Çiftçilerle Görüşme Yerinin

Dağılımı (%) 62

Çizelge 5.1.19.b. Karaman İlinde Yöneticilerin Çiftçilerle Görüşme Yerinin

Dağılımı (% 63

Çizelge 5.1.19.c. Konya İlinde Yöneticilerin Çiftçilerle Görüşme Yerinin

Dağılımı (%) 63

Çizelge 5.1.19.d. Niğde İlinde Yöneticilerin Çiftçilerle Görüşme Yerinin

Dağılımı (%) 64

Çizelge. 20.e. KOP Bölgesinde Yöneticilerin Çiftçilerle Görüşme Yerinin

Dağılımı (%) 64

Çizelge 5.1.20. a. Aksaray İlinde Yöneticilerin Çiftçilerin Sorunlarına

Ulaşma Yollarının Dağılımı (%) 65

Çizelge 5.1.20. b. Karaman İlinde Yöneticilerin Çiftçilerin Sorunlarına

Çizelge 5.1.20.c. Konya İlinde Yöneticilerin Çiftçilerin Sorunlarına Ulaşma

Yollarının Dağılımı (%) 66

Çizelge 5.1.20.d. Niğde İlinde Yöneticilerin Çiftçilerin Sorunlarına Ulaşma

Yollarının Dağılımı (%) 66

Çizelge 5.1.20.e KOP Bölgesinde Yöneticilerin Çiftçilerin Sorunlarına

(10)

xiii

Çizelge 5.1.21.a. Aksaray İlinde Yöneticilerin Çiftçilerin Sorunlarını Çözme

yaklaşımlarının Dağılımı(%) 67

Çizelge 5.1.21.b. Karaman İlinde Yöneticilerin Çiftçilerin Sorunlarını

Çözme yaklaşımlarının Dağılımı(%) 68

Çizelge 5.1.21.c. Konya İlinde Yöneticilerin Çiftçilerin Sorunlarını Çözme

Çizelge 5.1.21.d. Niğde İlinde Yöneticilerin Çiftçilerin Sorunlarını Çözme

Çizelge 5.1.21.e. KOP Bölgesinde Yöneticilerin Çiftçilerin Sorunlarını

Çözme yaklaşımlarının Dağılımı(%) 69

Çizelge 5.1.22 Yöneticilere Göre Çiftçilerin Kurum-Kuruluşları ile İletişim

Düzeyleri 69

Çizelge 5.1.23 Yöneticilere Göre Tarımsal Yayım Personelinin Yeterlilik

Düzeyleri 69

Çizelge 5.1.24.a. Aksaray İlinde Yöneticilerin Yıllık Yayım Programlarını

Belirleme Durumları (%) 70

Çizelge 5.1.24.b.Karaman İlinde Yöneticilerin Yıllık Yayım Programlarını

Çizelge 5.1.24.c. Konya İlinde Yöneticilerin Yıllık Yayım Programlarının

Çizelge 5.1.24.d. Niğde İlinde Yöneticilerin Yıllık Yayım Programlarının

Çizelge 5.1.24.e. KOP Bölgesinde Yöneticilerin Yıllık Yayım

Programlarının Belirleme Durumları (%) 72

Çizelge 5.1.25. Çiftçiye En Uygun Bilgi Verme Yöntemleri (%) 72 Grafik 5.1.1. Aksaray ilinde Kamu Yöneticilerine Göre Tarımsal Yayım

Personelinin Mesleki Düzeylerindeki Yeterlilik Durumu(%) 73 Grafik5.1.2. Aksaray ilinde STK Yöneticilerine Göre Tarımsal Yayım

Personelinin Mesleki Düzeylerindeki Yeterlilik Durumu(%) 73 Grafik 5.1.3. Karaman ilinde Kamu Yöneticilerine Göre Tarımsal Yayım

Personelinin Mesleki Düzeylerindeki Yeterlilik Durumu(%) 74 Grafik 5.1.4. Karaman ilinde STK Yöneticilerine Göre Tarımsal Yayım

Personelinin Mesleki Düzeylerindeki Yeterlilik Durumu(%) 74

(11)

xiv

Grafik 5.1.5. Konya ilinde Kamu Yöneticilerine Göre Tarımsal Yayım

Personelinin Mesleki Düzeylerindeki Yeterlilik Durumu(% 75 Grafik 5.1.6. Konya ilinde STK Yöneticilerine Göre Tarımsal Yayım

Personelinin Mesleki Düzeylerindeki Yeterlilik Durumu(%) 75 Grafik 5.1.7. Niğde ilinde Kamu Yöneticilerine Göre Tarımsal Yayım

Personelinin Mesleki Düzeylerindeki Yeterlilik Durumu(%) 76 Grafik 5.1.8. Niğde ilinde STK Yöneticilerine Göre Tarımsal Yayım

Personelinin Mesleki Düzeylerindeki Yeterlilik Durumu(%) 76 Grafik 5.1.9. KOP Bölgesinde Kamu Yöneticilerine Göre Tarımsal Yayım

Personelinin Mesleki Düzeylerindeki Yeterlilik Durumu(%) 77 Grafik 5.1.10. KOP Bölgesinde STK Yöneticilerine Göre Tarımsal Yayım

Personelinin Mesleki Düzeylerindeki Yeterlilik Durumu(%) 77 Grafik 5.1.11 Tarım Ürünlerinde Çeşit Seçimi ile ilgili eğitimin Gerekliliği (%) 78 Grafik 5.1.12 Toprak İşleme Yöntemleri ile ilgili eğitimin gerekliliği (%) 78 Grafik 5.1.13.Bitki Koruma ile ilgili eğitimin gerekliliği (%) 79 Grafik 5.1.14.Sulama Teknikleri ile ilgili eğitimin gerekliliği (%) 79 Grafik 5.1.15.Gübre ve gübreleme teknikleri ile ilgili eğitimin gerekliliği (%) 80 Grafik 5.1.16.Hayvan Besleme ve bakım ile ilgili eğitimin gerekliliği (%) 80 Grafik 5.1.17.Sürü yönetimi ile ilgili eğitimin gerekliliği (%) 81 Grafik 5.1.18.Damızlık hayvan seçimi ile ilgili eğitimin gerekliliği (%) 81 Grafik 5.1.19.Hayvan Hastalıkları ile ilgili eğitimin gerekliliği (%)

82 Grafik 5.1.20.Pazarlama ile ilgili eğitimin gerekliliği (%) 82 Grafik 5.1.21.Organik Tarım ile ilgili eğitimin gerekliliği (%) 83 Grafik 5.1.22.Tarımsal Desteklemeler ile ilgili eğitimin gerekliliği (%) 83 Grafik 5.1.23.Besin Hijeni ile ilgili eğitimin gerekliliği (%) 84 Grafik 5.1.24.Koruyucu Tarım Teknikleri ile ilgili eğitimin gerekliliği (%) 84 Grafik 5.1.25.Genetik Kaynakların Korunması ile ilgili eğitimin gerekliliği (%)

85 Çizelge 5.1.26.a. Yöneticilerin Yaptıkları İş Hakkında Düşüncelerinin

Dağılımı (%) 86

Çizelge 5.1.26.b. Yöneticilerin Yaptıkları İş Hakkında Düşüncelerinin

Dağılımı (%) 86

(12)

xv

Çizelge 5.1.26.c. Yöneticilerin Yaptıkları İş Hakkında Düşüncelerinin

Dağılımı (%) 87

Çizelge 5.1.27.a. Yöneticilerin Birlikte Çalıştıkları Kişiler Hakkında

Düşüncelerinin Dağılımı (%) 87

Çizelge 5.1.27.b. Yöneticilerin Birlikte Çalıştıkları Kişiler Hakkında

Çizelge 5.1.27.c. Yöneticilerin Birlikte Çalıştıkları Kişiler Hakkında

Çizelge 5.1.28.a. Yöneticilere Göre İşyeri Terfi İmkanları Hakkında

Çizelge 5.1.28.b. Yöneticilere Göre İşyeri Terfi İmkanları Hakkında

Çizelge 5.1.29.a. Yöneticilerin Çalışmakta Oldukları İşleri Hakkında

Çizelge 5.1.29.b. Yöneticilerin Çalışmakta Oldukları İşleri Hakkında

Çizelge 5.1.30.a. Yöneticilerin Almış Oldukları Maaşları Hakkında

Çizelge 5.1.30.b. Yöneticilerin Almış Oldukları Maaşları Hakkında

Çizelge 5.1.31.a. Yöneticilerin Yaptıkları İşler Hakkında Genel

Çizelge 5.1.31.b. Yöneticilerin Yaptıkları İşler Hakkında Genel

Çizelge 5.1.31.c. Yöneticilerin Yaptıkları İşler Hakkında Genel

Çizelge 5.2.1. Araştırma Bölgesinde Görüşme Yapılan Tarımsal Yayım

Uzmanı ve Tar-Gel Personeli Sayısı 94

Çizelge 5.2.2. KOP Bölgesi’nde İllere Göre Tar-Gel Personeli Dağılımı 95 Çizelge 5.2.3. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Yaşı (%) 96 Çizelge 5.2.4. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Medeni

Durumu (%) 96

(13)

xvi

Çizelge 5.2.5.a. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Eşinin

Mesleği (%) 98

Çizelge 5.2.5.b. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Eşinin

Mesleği (%) 99

Çizelge 5.2.6. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Yaşadığı

Yer (%) 100

Çizelge 5.2.7. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Eğitim

Durumu (%) 101

Çizelge 5.2.8. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Ziraat Meslek Lisesi/Veteriner Sağlık Meslek Lisesi/Laborant Meslek Lisesi/Ev Ekonomisi Meslek Lisesi Eğitim Kurumlarından Birinden Mezun Olma

Durumu (%) 102

Çizelge 5.2.9. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Mezun

Oldukları Lisans Bölümleri (%) 104

Çizelge 5.2.10. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Yabancı

Dil Bilme Durumları (%) 105

Çizelge 5.2.11. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Yabancı

Dil Bilme Durumları (%) 106

Çizelge 5.2.12. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Üniversitede Ziraat Mühendisliği/Veteriner Hekimliğini Tercih Etme Sıraları

(Sıra No) 107

Çizelge 5.2.13. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Bilişim Teknolojilerini (Bilgisayar, cep telefonu, internet vb.) Kullanım Seviyeleri (1-

10 Puan) 108

Çizelge 5.2.14. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin İnternet

Kullanım Durumları (%) 109

Çizelge 5.2.15. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Günlük

Ortalama İnternet Kullanım Saatleri (Saat) 110

Çizelge 5.2.16. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Yurtdışına

Çıkma Durumları (%) 111

Çizelge 5.2.17. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Yurtdışına

Çıkma Nedenleri (%) 112

(14)

xvii

Çizelge 5.2.18. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Yaş ve

Mesleki Deneyimleri 114

Çizelge 5.2.19. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Özel

Sektör Deneyimleri (%) 115

Çizelge 5.2.20. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Mesleki

Örgütlere Üye Olma Durumu (% 116

Çizelge 5.2.21. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Üye

Oldukları Mesleki Örgütler (%) 117

Süreli Yayınlara Abone Olma Durumu (%) 118

Süreli Yayınları Okuma Sıklığı (%) 119

Çizelge 5.2.24. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Günlük

Yaşamını Olumsuz Etkileyen Unsurlar (%) 120

Çizelge 5.2.25. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Kurumda

Çalışmak İstedikleri Statülerin Dağılımı (%) 122

Çizelge 5.2.26. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Çalıştıkları

Kurumdaki Sosyal İmkanlar Konusundaki Düşünceleri (%) 123 Çizelge 5.2.27a. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin

Yaptıkları İş Hakkındaki Düşünceleri (%) 125

Çizelge 5.2.27.b. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin

Çizelge 5.2.27.c. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin

Çizelge 5.2.27.d. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin

Çizelge 5.2.27.e. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin

Çizelge 5.2.27.f. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin

Çizelge 5.2.28. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Terfi

Olanakları Hakkındaki Düşünceleri (%) 132

(15)

xviii

Çizelge 5.2.29. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Aldıkları

Ücret Hakkındaki Düşünceleri (%) 133

Çizelge 5.2.30.a. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Birlikte

Olduğu Kişiler Hakkındaki Düşünceleri (%) 135

Çizelge 5.2.30.a. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Birlikte

Olduğu Kişiler Hakkındaki Düşünceleri (%) 136

Çizelge 5.2.31.a. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin

Yöneticiler Hakkındaki Düşünceleri (%) 138

Yöneticiler Hakkındaki Düşünceleri (%) 139

Çizelge 5.2.32. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Kendini

Geliştirme Durumları (%) 140

Çizelge 5.2.33. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Katıldıkları

Eğitim ve Toplantı Türleri (%) 142

Katıldıkları Eğitim ve Toplantı Konuları (%) 143

Katıldıkları Eğitim ve Toplantı Konuları (%) 144

Çizelge 5.2.35. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Son 2 Yıl İçinde Kendine Geliştirme Amaçlı Katıldıkları Eğitim ve Toplantıların

Faydalılık Durumları (%) 145

Çizelge 5.2.36. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Bölgede

Çalışma Süreleri (Yıl) 146

Çizelge 5.2.37. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Bölgede

Çiftçiler İle Görüşme Sıklığı (%) 147

Katıldıkları Yayım Çalışmalarının Dağılımı (%) 150

Çizelge 5.2.38.c. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin

Çizelge 5.2.38.d. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin

(16)

xix

Çizelge 5.2.39. Çiftçilerin Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel

Personelinden İstedikleri Tarımsal Yayım Konuları 154

Çizelge 5.2.40.a. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personeline Göre

Bölge Tarımının Genel Sorunları (%) 155

Çizelge 5.2.40.b. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personeline Göre

Çizelge 5.2.40.c. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personeline Göre

Çizelge 5.2.41. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Çiftçiler İle

Görüşme Alanları (%) 158

Çizelge 5.2.42. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personeline Çiftçi

Sorunlarının Ulaşma Şekli (%) 160

Çizelge 5.2.43. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Çiftçi

Sorunlarını Çözme Şekli (%) 162

Çizelge 5.2.44. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Tarımsal

Yayım Çalışmalarında Kullandıkları Yayım Yöntemleri (%) 164 Çizelge 5.2.45. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Bilgi

Kaynakları (%) 165

Çizelge 5.2.46. Tarımsal Yayım Personelinin Çiftçi İle İletişim Durumları

(Puan) 166

Çizelge 5.2.47. Çiftçilerin İl/İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri İle

İletişim Kurma Durumları (Puan) 167

Çizelge 5.2.48. Tarımsal Yayım Personeli Olarak Mesleki Yeterlilik Düzeyi

(Puan) 168

Çizelge 5.2.49. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Mesai

Dağılımı(%) 169

Çizelge 5.2.50. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personeline göre

Bölgede Tarımsal Yayım Programlarının Hazırlanış Şekli (%) 172 Çizelge 5.2.51. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personeline Göre

Bölgede Tarımsal Yayım Hizmetini Engelleyen Unsurlar (%) 173 Çizelge 5.2.52. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Tarımsal

Yayım Hizmetlerinde Toplumsal Cinsiyet Dengesine Dikkat Etme Durumları

(%) 174

(17)

xx

Çizelge 5.2.53. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Bitki Su

İhtiyacına Göre Sulama Programı Yapma Durumları (%) 176 Çizelge 5.2.54. Bitki Su İhtiyacına Göre Sulama Programı Yapan Tarımsal

Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Bunu Tarımsal Yayımda Kullanma

Durumları (%) 176

Çizelge 5.2.55. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Koruyucu

Tarım Sistemlerini Bilme Durumları (%) 177

Çizelge 5.2.56. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Bölgedeki

Tarımsal Yayım Hedef Konuları Hakkındaki Düşünceleri (%) 178 Çizelge 5.2.57a. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Kendisi

İçin Gerekli Eğitim Programları Dağılımı (%) 179

Çizelge 5.2.58.a. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Diğer Tarımsal Yayım Personeli İçin İstediği Gerekli Eğitim Programları Dağılımı

(%) 182

Çizelge 5.2.58.a. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Diğer Tarımsal Yayım Personeli İçin İstediği Gerekli Eğitim Programları Dağılımı

(%) 183

Çizelge 5.2.59.a. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Genel

Durum Değerlendirmeleri (%) 185

Çizelge 5.2.59.b. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Genel

Durum Değerlendirmeleri (%) 186

Çizelge 5.2.60. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin

Çalışmalarında İşbirliği Yaptıkları Kurum ve Kuruluşların Dağılımı (%) 187 Çizelge 5.2.61. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Çalıştığı

Kurumda Memnuniyeti Belirleyen En Önemli Unsurların Dağılımı (%) 190 Çizelge 5.2.62. Tarımsal Yayım Uzmanı ve Tar-Gel Personelinin Bölgedeki

Tarımsal Yayım Konusunda Tutum ve Davranışları (%) 191

Çizelge 5.3.1. Araştırma Bölgesinde Görüşme Yapılan Sertifikalı Tarım

Danışmanı Anket Sayısı 194

Çizelge 5.3.2. KOP Bölgesinde Sertifikalı Tarım Danışmanları 194 Çizelge 5.3.3. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Cinsiyet Durumu (%) 195 Çizelge 5.3.4. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Cinsiyetlerine Göre Yaşları 195 Çizelge 5.3.5. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Medeni Durumu (%) 195

(18)

xxi

Çizelge 5.3.6. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Eşlerinin Meslek Durumu

(%) 196

Çizelge 5.3.7. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Yaşadığı Yer (%) 196 Çizelge 5.3.8. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Eğitim Durumu (%) 197 Çizelge 5.3.9. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Ziraat Meslek

Lisesi/Veteriner Sağlık Meslek Lisesi/Laborant Meslek Lisesi/Ev Ekonomisi

Meslek Lisesi Kurumlarından Birinden Mezun Olma Durumu (%) 197 Çizelge 5.3.10. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Ön Lisans ve Lisans

Mezuniyet Bölümleri (%) 198

Çizelge 5.3.11. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Yabancı Dil Bilme

Durumları (%) 199

Çizelge 5.3.12. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Yabancı Dil Bilme

Durumları (%) 200

Çizelge 5.3.13. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Bilişim Teknolojilerini

Kullanabilme Durumları (Puan) 201

Çizelge 5.3.14. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Günde Kullandıkları

İnternet Saati (Saat) 201

Çizelge 5.3.15. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Özel Sektörde Çalışma

Süreleri (Mesleki Deneyim) (Yıl) 202

Çizelge 5.3.16. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Özel Sektör Deneyimleri

(%) 202

Çizelge 5.3.17. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Kamu Deneyimleri (%) 203 Çizelge 5.3.18. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Kamu Deneyimlerini Elde

Ettiği Kamu Kurum ve Kuruluşları (%) 203

Çizelge 5.3.19. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Yurtdışına Çıkma

Durumları (%) 204

Çizelge 5.3.20. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Yurtdışına Çıkma

Nedenleri (%) 204

Çizelge 5.3.21. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Mesleki Örgütlere Üye

Olma Durumları (%) 205

(19)

xxii

Çizelge 5.3.22. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Üye Oldukları Mesleki

Örgütler (%) 206

Çizelge 5.3.23. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Mesleki Süreli Yayınlara

Abone Olma Durumu (%) 207

Çizelge 5.3.24. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Mesleki Süreli Yayınları

Okuma Sıklığı (%) 207

Çizelge 5.3.25 Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Günlük Yaşamlarına Etki

Eden Unsurların Dağılımı(%) 209

Çizelge 5.3.26. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Kendilerini Geliştirme

Davranışları (%) 210

Çizelge 5.3.27. Son 2 Yıl İçinde Sertifikalı Tarım Danışmanı Başına

Katıldıkları Eğitim Türlerinin Sayısı (Adet) 211

Çizelge 5.3.28. Son 2 Yıl İçinde Sertifikalı Tarım Danışmanlarının

Katıldıkları Eğitim Programları (Adet) 212

Çizelge 5.3.29. Son 2 Yıl İçinde Sertifikalı Tarım Danışmanlarının

Katıldıkları Eğitim Programları Faydalılık Durumu (Adet) 213 Çizelge 5.3.30. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Bölgede Görev Yapma

Süreleri (Yıl) 214

Çizelge 5.3.31. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Bölgede Hizmet Verdikleri

Üretici Bilgileri 215

Çizelge 5.3.32. Sertifikalı Tarım Danışmanlarına Göre Hizmet Verilmesi

Gereken Üretici Sayısı ve Özellikleri 216

Çizelge 5.3.33. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Çalıştıkları Çiftçileri

Belirleme Şekilleri (%) 217

Çizelge 5.3.34. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Çalıştıkları Çiftçiler İle

Görüşme Sıklığı (%) 218

Çizelge 5.3.35. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Çalıştıkları Çiftçiler İle

Görüşme Yerlerinin Dağılımı 219

Çizelge 5.3.36. Çiftçilerin Sorunlarının Sertifikalı Tarım Danışmanlarına

Ulaşma Şekilleri (%) 220

Çizelge 5.3.37. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Çiftçilerin Sorunlarını

Çözme Şekiller 221

(20)

xxiii

Çizelge 5.3.38. Çiftçilerin Sertifikalı Tarım Danışmanlarından Öncelikli

İstedikleri Bilgiler (%) 223

Çizelge 5.3.39. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Aynı Çiftçi İle Çalışma

Sıklığı (%) 224

Çizelge 5.3.40. Sertifikalı Tarım Danışmanlarından Aynı Bölgede Çalışma

Sıklığı (%) 225

Çizelge 5.3.41. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Bölgedeki Tarımsal

Yapıyı Tanıma Durumu (%) 225

Çizelge 5.3.42. Sertifikalı Tarım Danışmanlarına Göre Bölgedeki Tarımın

Temel Sorunları (%) 227

Çizelge 5.3.43. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Danışmanlığa

Başlamadan Önce Eğitim Alma Durumları (%) ve Eğitim Süreleri (Saat) 228 Çizelge 5.3.44. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Danışmanlığa

Başlamadan Önce Eğitim Aldıkları Konular (%) 229

Çizelge 5.3.45. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının İlgili Yönetmeliği Yeterli

Bulma Durumları (%) 230

Çizelge 5.3.46. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının İlgili Yönetmeliği Yeterli

Bulmama Nedenleri 231

Çizelge 5.3.47. Sertifikalı Tarım Danışmanlarına Göre Kendilerinin Eğitim

Alması Gereken Konular 232

Çizelge 5.3.48. Sertifikalı Tarım Danışmanlarına Göre Diğer Tarım

Danışmanlarının Eğitim Alması Gereken Konular 234

Çizelge 5.3.49. Sertifikalı Tarım Danışmanlarına Göre Bölgedeki Yayım

Faaliyetlerindeki Başarısı (%) 236

Çizelge 5.3.50. Sertifikalı Tarım Danışmanlarına Göre Bölgedeki Yayım

Faaliyetlerindeki Başarılı Oldukları Konuların Dağılımı (%) 236 Çizelge 5.3.51. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının En Fazla Eksikliğini

Hissettiği Eğitim Konuları (%) 239

Çizelge 5.3.52. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının En Fazla Eğitim Almak

İstediği Konular (%) 240

Çizelge 5.3.53. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının En Fazla Eğitim Almak

İstediği Kişisel Gelişim Konuları (%) 241

(21)

xxiv

Çizelge 5.3.54. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Son 6 Ay İçinde İş

Değiştirme Düşünceleri (%) 242

Çizelge 5.3.55. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Bitki Su İhtiyacına Göre

Program Yapabilme Durumları (%) 243

Çizelge 5.3.56. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Koruyucu Tarım

Uygulamalarını Bilme Durumları (%) 243

Çizelge 5.3.57. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Bölgedeki Bilgi

Kaynaklarının Dağılımı (%) 244

Çizelge 5.3.58.a. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Tutum ve Davranışları (%) 246 Çizelge 5.3.58.b. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Tutum ve Davranışları

(%) 247

Çizelge 5.3.59.a. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Yaptıkları İş Hakkındaki

Düşünceleri (%) 249

Çizelge 5.3.59.b. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Yaptıkları İş Hakkındaki

Çizelge 5.3.59.c. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Yaptıkları İş Hakkındaki

Çizelge 5.3.59.d. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Yaptıkları İş Hakkındaki

Çizelge 5.3.59.e. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Yaptıkları İş Hakkındaki

Çizelge 5.3.59.f. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Yaptıkları İş Hakkındaki

Çizelge 5.3.60.a. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Çalışma Arkadaşları ile

ilgili Düşünceleri (%) 256

Çizelge 5.3.60.b. Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Çalışma Arkadaşları ile

ilgili Düşünceleri (%) 257

Çizelge 5.3.61 Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Yaptıkları İşe Karşılık

Aldıkları Ücret Hakkındaki Düşünceleri (%) 259

Çizelge 5.4.4.1. KOP Bölgesinde Eğitimcilerin İhtiyaç Duydukları Eğitim

Konuları 323

Çizelge 5.4.5.1. KOP Bölgesinde Eğitimcilerin İhtiyaç Duydukları Eğitim

Konuları 325

(22)

xxv ÖZET

Bu araştırma, Aksaray, Karaman, Konya ve Niğde illerinde 60 ilçede 128 farklı tarımsal kamu kurum kuruluş, sivil toplum örgütü, kooperatif ve birlik yöneticisi 196 kişi ile 470 Tar-gel Personeli, 25 GTHB il müdürlükleri tarımsal yayım personeli ve 34 Özel tarım danışmanı ile yüzyüze görüşülerek yapılan anketler ile bu illerde yapılan çalıştaylar sonucu elde edilen verilerden oluşmaktadır. Anketler ve çalıştaylar Ekim- Aralık 2014 tarihleri arasında yapılmıştır. 31.12.2014 tarih ve 2014/1 sayılı Bölgesel Gelişme Yüksel Kurulu kararı ile onaylanarak yürürlüğe giren KOP Eylem Planı kapsamında, KOP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı sorumluluğunda ilgili kurum ve kuruluşlar ile işbirliği içerisinde 2015 - 2018 döneminde yürütülmesi planlanan “KOP Tarımsal Eğitim ve Yayım Projesi (KOP TEYAP)”, 2015 yılı yatırım programına girmiştir. KOP TEYAP ile tarımla ilgili kurumların, özel kişi ve örgütler dahil kuruluşların ve çiftçilerin kapasitesinin artırılması için gerekli çalışmalar yapılacaktır.

Bu maksatla KOP TEYAP projesinin etkin bir şekilde uygulanabilmesi; çiftçi eğitiminin, güncel, uygulanabilir bilgilerle uygun yöntemlerle verilebilmesi için mevcut durumu bilmek adına, KOP Bölgesinin tarımsal eğitim ve yayım ihtiyacının araştırılıp analiz edilmesi çalışması yürütülmüştür.

Araştırmada, Konya ilinde bulunan kadın yöneticilerinin diğer illerdeki kadın yöneticilere ve çalışanlarına göre daha aktif halde çalıştıkları belirlenmiş olup bu yöneticilerin diğer illerdeki kadın yöneticilere ve çalışanlarına bilgi ve tecrübelerini aktarmalarına fırsat vermek için KOP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı bünyesinde bulunan KOP Gençlik birimi gibi KOP Kadın birimi kurulmalıdır.

KOP Bölgesinde kamu yönetici ve STK yöneticilerine göre Tarımsal yayım personelini özellikle teknoloji kullanma düzeyi ve yeniliklere açıklık bakımından yüksek düzeyde olduğunu proje hazırlama, ekip çalışması ve kendini geliştirme isteği konularında yetersiz olduklarını belirtmişlerdir.

Tar-Gel ve Sertifikalı Tarım danışmanlarının ihtiyaç duydukları eğitim konuları bitkisel, hayvancılık ve genel olmak üzere 3 grupta incelenebilir.

Bitkisel çalışmalarda ihtiyaç duyulan eğitimlerin başında; bitki koruma konuları, gübre ve gübreleme teknikleri, ürün çeşit seçimi ve sulama teknikleri,

Hayvancılık çalışmalarında ise; yemleme ve bakım ile hayvan hastalıkları,

Genel konularda ise; organik tarım, tarımsal destekler, mevzuat ve pazarlama konuları ise en çok eğitimi talep edilen an konu başlıklarıdır.

(23)

xxvi

Bölge çiftçisi için önerilen konuların içinde genel tarımsal eğitimin ön planda çıkmış olup bu durum bölge çiftçisinin belirli bir kısmının tüm tarımsal faaliyetlerde uygun teknikleri kullanamadığına işarettir. Bu da bölgede tarımsal üretimde etkisizliğin en önemli nedenlerinin başında gelmektedir. Özellikle bu konudaki sorunun çözülmesine yönelik yaklaşımlar (hedef kitle tanıma ve sorun analizi) bölgede uygulanmalı ve araştırılmalıdır. Bunun dışında dikkat çeken konuların başında e doğrudan ekim (anıza ekim), azaltılmış toprak işleme, iyi tarım uygulamaları, organik tarım ve izli tarım teknikleri gibi sürdürülebilir tarım uygulamaları konusunda da çiftçi için eğitimin gerekliliğini belirtmiştir. Bu durum bölgede gerek kurumların gerekse çiftçilerin bu konuda ileriye dönük eğilimlerinin olduğu ve bölgede sürdürülebilir tarım konusunda çok ciddi olarak olumlu bir algı oluştuğunu göstermektedir.

(24)

1 1. GİRİŞ

Konya Ovası Projesi (KOP) Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı 8 Haziran 2011 tarihli ve 642 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile Konya merkezli olarak kurulmuş olup görev alanı, Aksaray, Karaman, Konya ve Niğde illerinden oluşan KOP Bölgesidir. Kuruluş amacı: KOP Bölgesi'nde proje uygulamalarını yerinde koordine etmek, bölgedeki kalkınmaya yönelik yatırımların ve projelerin gerektirdiği araştırma, planlama, programlama, projelendirme, izleme, değerlendirme ve koordinasyon hizmetlerinin yerine getirilmesi suretiyle proje kapsamındaki bölgelerin eylem planı aracılığıyla kalkınmasını hızlandırmaktır.

31.12.2014 tarih ve 2014/1 sayılı Bölgesel Gelişme Yüksel Kurulu kararı ile onaylanarak yürürlüğe giren KOP Eylem Planı kapsamında, KOP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı sorumluluğunda ilgili kurum ve kuruluşlar ile işbirliği içerisinde 2015 - 2018 döneminde yürütülmesi planlanan “KOP Tarımsal Eğitim ve Yayım Projesi (KOP TEYAP)”, 2015 yılı yatırım programına girmiştir. KOP TEYAP ile tarımla ilgili kurumların, özel kişi ve örgütler dahil kuruluşların ve çiftçilerin kapasitesinin artırılması için gerekli çalışmalar yapılacaktır. Bu maksatla KOP TEYAP projesinin etkin bir şekilde uygulanabilmesi; çiftçi eğitiminin, güncel, uygulanabilir bilgilerle uygun yöntemlerle verilebilmesi için mevcut durumu bilmek adına, KOP Bölgesinin tarımsal eğitim ve yayım ihtiyacının araştırılıp analiz edilmesi çalışması yürütülmüştür.

Gelişmekte olan ülkelerde özellikle tarım sektörü ekonomik gelişmenin sağlanmasında önemli görevler üstlenmektedir. Tarım sektörü, gelişmekte olan ülkelerde gelişme sürecinin ilk evrelerinde ekonominin en önemli sektörü konumundadır. Tarımda gelişme, bilimsel araştırma bulgularıyla elde edilen teknolojik yeniliklerin üreticiler tarafından kullanılmaya başlanılmasıyla ve yaygınlaştırılmasıyla mümkündür. Dolayısıyla tarımsal faaliyette bulunan, tarımsal faaliyetleri yönlendiren kimselerin sahip oldukları özellikler, söz konusu topluma ulaşmayı, belirli davranışların ve yeniliklerin benimsetilmesini etkileyici niteliktedir. Özellikle insan faktörünün sahip olduğu niteliklerin gelişmeyi etkilemesi ve kazandırılacak yeni bilgi ve davranışlarla gelişme sürecini hızlandırıcı etkilerde bulunması kaçınılmazdır. Bu nedenle tarımsal yayım çalışmaları, kalkınma süreci içindeki kırsal toplumların kalkınmalarında vazgeçilmez bir öğedir (Özçatalbaş, 1994). Tarımsal kalkınmada yeni tarım tekniklerinin doğru kullanımının sağlanarak, kaynakların etkin kullanılarak ve yaygınlaştırılarak tarımsal üretimin arttırılmasında yayım önemli bir etkendir. Buna

(25)

2

göre yayım üretim faktörü olarak insan kaynağının gelişimini sağlayarak, yeni teknolojilerin etkin kullanımında çok önemli bir rol oynamaktadır. (Özçatalbaş, 2009).

Tarımsal üretimde etkinliğin sağlanması, tarıma aktarılan teknolojinin artırılması ve mutlaka eş zamanlı olarak etkili çiftçi eğitim ve yayım çalışmaları ile çiftçilerin teknolojiden etkin yararlanmalarının sağlanması ile mümkündür. Bu nedenle tarımsal yayım faaliyeti tarımsal öğretim ve tarımsal araştırma kadar önem taşımaktadır.

Tarımsal yayım; kırsal alanda yaşayan halkın yaşam kalitelerinin yükseltilmesinde yararlı olacak bilgileri insanlara iletme ve bunları kendi yaşamalarında etkili biçimde kullanabilmeleri için gerekli olan bilgi, tutum ve becerileri kazanmalarına yardımcı olmayı amaçlayan okul dışı bir eğitim sistemi veya eğitimsel süreçtir (Ceylan, 2010). Bir başka tanımlama ile tarımsal yayım, tarımsal üretimi arttırmak ve tarımsal siyasetin objektifliğini sağlamak amacı ile modern ve bilimsel çalışma teknolojilerinin araştırma ve sonuçlarını, üreticilerin kullanabileceği formlara uyarlamak şeklinde tanımlanabilmektedir (Van Den Ban and Hawkins, 1996).

Türkiye’de tarımsal yayımla ilgili en önemli düzenleme ” Tarımsal Yayım ve Danışmanlık (TYD) Hizmetlerinin Düzenlenmesine Dair Yönetmelik” ile 8 Eylül 2006 tarihinde yapılmıştır. Bakanlık söz konusu yönetmelik ile yalnızca kamu kontrolünde olan tarımsal yayım çalışmalarının özelleştirilmesine yönelik önemli bir sürecin önünü açmıştır. Türkiye’de kamu dışı danışmanlık hizmetlerini (serbest tarımsal danışmanlık) düzenleyen ilk yasal düzenleme olan bu yönetmelik yayımın özelleştirilmesi sürecini başlatmış, yeni bir anlayışın (talep yönlendirmeli) uygulamaya geçmesine olanak sağlamıştır (Özçatalbaş, 2009). Bu yönetmelik ile sivil toplum örgütleri, tarımsal danışmanlık şirketleri ve çiftçi örgütlerinin de tarımsal danışmanlık hizmetleri vermelerine olanak sağlanmıştır. Yönetmelikle belirtilen hükümlere göre sertifikalandırılmış kişiler “Tarım Yayımcısı” olarak adlandırılmıştır. TYD Yönetmeliği 5488 sayılı Tarım Kanununun 9 uncu maddesine dayanılarak hazırlanmış ve 8 Eylül 2006 tarihinde yürürlüğe girmiştir(Anonim, 2006a; Anonim, 2006b). Yönetmeliğin amacı (Madde 1); “Tarımsal işletme sahiplerinin bilgi, teknik ve yöntemler konusundaki ihtiyaçlarının zamanında ve yeterli düzeyde karşılanması ile ilgili usul ve esasları belirlemek” olarak belirtilmiştir. Yönetmelikte tarım danışmanlarının görevleri sıralanmış olup, yönetmelikte yayımla danışmanlık arasında (kavramsal olarak bazı farklılıklar olması yanında) paralellik kurulmuştur, hatta yayım ile danışmanlık kavramları eş anlamlı olarak kullanılmıştır.

(26)

3

AB uyum yasaları kapsamında yapılan bu düzenlemeler ile yayım ve danışmanlık hizmetlerinin ziraat odaları, kooperatifler, birlikler, dernek ve vakıflar ile şirketler tarafından yürütülme olanağı sağlanmıştır. Türkiye'de de bugüne kadar devlet tekelinde olan bu hizmetlerin etkinliğinin ve başarısının sürekli tartışılıyor olması, yeni düzenlemelerin tarımsal yayımın etkinliğini artıracağı kanısını güçlendirmektedir. Şimdiye kadar özellikle Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB) İl ve İlçe Müdürlükleri kanalı ile yürütülen bu hizmetlere diğer kurum ve kuruluşlarında girmesi ile çiftçiye yeniliklerin ve bilginin ulaştırılma şekli ve süresinde gelişmeler yaşanmakta ve bu gelişmelerin tarımsal üretim sürecine olumlu yansıması beklenmektedir. İşte bu noktada iyi bir tarımsal yayım faaliyeti birbirleri ile diyalog ve paralellik içerisinde hareket eden ve çiftçinin genel ihtiyaçları odaklı ve aynı zamanda da kamu tarım politikalarını uygulayan bir yayım sisteminin oluşturulması ile mümkündür. Bu çalışma ile Türkiye’nin en önemli tarım bölgelerinden biri olan KOP Bölgesinde tarımsal yayım ihtiyaçlarını ortaya konulması ve çıkan sonuçlara göre bölge tarım eylem planının şekillendirilmesi amaçlanmaktadır.

1.1. Araştırmanın Önemi ve Amacı

Konya, Karaman, Niğde ve Aksaray illerini içine alan KOP Bölgesi, 65.000 km² alanıyla Türkiye yüzölçümünün yaklaşık %8’ine, yaklaşık 3 milyon hektar tarım arazisi ile de Türkiye tarım arazilerinin %12’sine sahiptir. KOP Bölgesi, coğrafi konumu itibariyle ülkemizin en az yağış alan bölgelerindendir. Türkiye yıllık yağış ortalamasının 643 mm olmasına karşın; bölge uzun yıllar yıllık yağış ortalaması 330 mm civarındadır. Bölgenin yeraltı ve yerüstü su kaynakları oldukça yetersizdir.

KOP Bölgesinin Türkiye üretimi içerisinde büyükbaş hayvan varlığında %7, küçükbaş hayvan varlığında %10, süt üretiminde %9 ve yumurta tavuğu varlığında

%15’lik paya sahip olduğu görülmektedir. Bölge sahip olduğu hayvan sayısı ve kültür ırkı oranı ile Türkiye hayvancılığında önemli bir yere sahiptir.

Çiftçilerimizin rekabetçi bir ortamda hayatta kalmaları ve ülkemizin gıda güvenliğini sürdürülebilir kılabilmeleri için değişen ekolojik ve ekonomik koşullara hızla ayak uydurmaları gerekmektedir. Bunun tek yolu güncel, kullanılabilir ve uygulanabilir bilgi edinmektedir. Bunun yanında yeni beceriler kazanmak ve uygulamak da büyük önem taşır. Bilgi ve beceriyi ustaca birleştiren ve uygulayan çiftçiler değişen koşullardan etkilenmezler ya da çok az etkilenirler ve hatta değişimi kendileri dahi yaratabilirler.

(27)

4

Tüm sektörlerde, uluslararası rekabeti biçimlendiren faktörlerin başında teknoloji üretimi ve nitelikli insan gücü gelmektedir. Dolayısıyla küreselleşme ile birlikte artan uluslararası ve/veya işletmeler arası ilişkiler ve rekabet; teknoloji devrimine ayak uydurabilen, yüksek yetenekli, bilgili ve öğrenmeye açık işgücünü zorunlu kılmaktadır. Bu ise ülkelerin insan kaynaklarını iyi planlamalarını ve işgücünü bu değerlere uygun olarak yetiştirmelerini gerektirmektedir. Nitekim Dokuzuncu Kalkınma Planı Hayvancılık Özel İhtisas Komisyonu raporunda Eğitim düzeyinin yetersizliği “Üretici, bakıcı, ara eleman yetiştirilemeyişi” ortaya konulan 10 tehditten birisi olarak gösterilmiştir. Komisyonda belirlenen altı sorun alanından birisi “Eğitim düzeyi, araştırmacı, yayımcı ve üretici arasındaki bilgi akışı yetersizliği” olarak belirtilmektedir”.

Tüm bu faktörler bir araya getirildiğinde, KOP Bölgesi için oluşturulan Eylem Planının (KOPEP) faaliyete geçirilmesi kapsamında yürütülecek olan KOP TEYAP (KOP Tarımsal Eğitim ve Yayım Projesi)’nin etkin bir şekilde uygulanabilmesi; çiftçi eğitiminin zamanında, güncel, uygulanabilir bilgilerle uygun yöntemlerle verilebilmesi için bölgedeki tarımsal yayım ihtiyaç analizi yapılmıştır.

Bu araştırma kapsamında, gerek GTHB tarımsal yayım personelinin gerekse KOP bölgesinde GTHB dışındaki kurum ve kuruluşlar ile özel sektördeki tarımsal yayım uzmanları ile görüşülerek bölge için tarımsal yayım ihtiyaç analizi yapılmıştır.

Bu kapsamda yapılan çalışmalar ile;

 Devlet kurumları ve çiftçi örgütlerinin “Tarımsal eğitim ve yayım” konusunda mevcut durumlarının ortaya konulması,

 Eğitim ve yayım faaliyeti yapan personel profilinin ortaya konulması,

 Eğitim ve yayım faaliyeti yapan eğiticilerin eğitime ihtiyaç duydukları konuların belirlenmesi,

 Çiftçi eğitim konularının belirlenmesi amaçlanmıştır.

(28)

5 2. MATERYAL ve YÖNTEM

2.1. Materyal

Çalışmanın ana materyalini KOP Bölgesini oluşturan Aksaray, Karaman, Konya ve Niğde illerinde tarım ile doğrudan ve dolaylı olarak ilgili olan kamu kurum ve kuruluşları, üretici birlikleri, oda ve borsalar, kooperatifler, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşlarının yönetici pozisyonunda bulunan kişi ve kişiler, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İl ve İlçe Müdürlüklerinde çalışan tarımsal yayım uzmanı ve Tar-Gel personeli ile sertifikalı tarım danışmanları ile yapılan anket çalışması verileri, 4 ilde değişik zamanlarda yapılan çalıştaylardan elde edilen bilgiler, bölgede değişik kurum ve kuruluşlarca yapılan araştırma, rapor ve dökümanlar ile TÜİK, Kalkınma Bakanlığı ve GTHB verileri oluşturmaktadır.

2.2. Yöntem

Çalışma iki alt başlık altında kurgulanmış olup bu çalışma ile KOP bölgesinde tarımsal yayım ihtiyaç analizi ile hem üreticilerin hem de eğiticilerin gereksinim duyduğu yayım ve eğitim konuları belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada ilk olarak KOP bölgesinde tarımsal yayım faaliyeti sağlayan tüm paydaşlar ile yüz yüze hazırlanan anket soru formları doldurulmuş olup, anket soru formlarının uygulanacağı ana kitle üç başlık altında ayrı ayrı incelenmiştir. Her bir ana kitlenin özelliğine göre anket soru formları oluşturulmuş olup hedef ana kitlenin tarımsal yayım faaliyeti hizmetlerine bakış açıları ve değerlendirmeleri alınmıştır. Çalışmanın hedef kitlesini;

1. Yöneticiler (Kamu kurum ve kuruluşları, üretici birlikleri, oda ve borsalar, kooperatifler, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşlarının yönetici pozisyonunda bulunan kişi ve kişiler),

2. Tarımsal yayım uzmanı ve Tar-Gel personeli (Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İl ve İlçe Müdürlüklerinde çalışan)

3. Sertifikalı tarım danışmanları

oluşturmaktadır. Bu 3 hedef kitle için uygulanan soru formları Ek 1’de sunulmuştur.

Oluşturulan soru formları öncelikle araştırma bölgesinde bir ön testten geçirilmiş ve en son şekli verilerek araştırmanın kapsamını oluşturan kitleye uygulanmıştır.

Çalışmanın popülasyonunu oluşturan hedef kitlede örnekleme aşamasında “Tam Sayım Metodu” kullanılmış ve tüm hedef kitleye ulaşılmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda yöneticiler, İl/İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’nde çalışan

(29)

6

Tarımsal Yayım ve TAR-GEL personeli ve Özel Tarım Danışmanları ile toplam 725 anket yapılmış olup veri girişleri tamamlanmıştır. Yapılan anket çalışmaları sonucu anketlerin yapılma sayılarını gösteren Çizelgeler aşağıda gösterilmektedir. Çizelgeler incelendiğinde KOP Bölgesinde hedeflenen kurumların yöneticilerinin %92.72’sine, Tar-Gel Personelinin %71.43’üne ve Özel Tarım Danışmanlarının ise %60.82’sine ulaşılmıştır. Ayrıca araştırma bölgesinde GTHB il ilçe müdürlüğünde çalışan ve tarımsal yayım faaliyetlerine katılan 25 personel ile de anket yapılmıştır. Araştırma kapsamında bulunan Ereğli Bal Üreticileri Birliği, Ereğli Havuç Üreticileri Birliği, Ereğli Kiraz Üreticileri Birliği, Konya Kanola Üreticileri Birliği, Karaman Başyayla Meyve Üreticileri Birliği, Aksaray Ortaköy Kanola Üreticileri Birliği, Gebere Sulama Birliğinin kapanmasından dolayı anket çalışması yapılmamıştır.

Çizelge 2.2.1. Araştırma Bölgesinde Görüşme Yapılan Yönetici Anket Sayısı İl Adı Bölge

Kurum Kuruluş

Sayısı

Anket Yapılan

Kurum Kuruluş

Sayısı

Anket Sayısı Temsil Oranı (%)

Oransal Payı (%)

Konya 80 72 126 90.00 64.29

Aksaray 18 18 32 100.00 16.33

Karaman 20 18 18 90.00 9.18

Niğde 21 20 20 95.24 10.20

TOPLAM 139 128 196 92.09 100.00

Çizelge 2.2.2. Araştırma Bölgesinde Görüşme Yapılan Tar-Gel Personeli Anket Sayısı

İl Adı

Toplam Tar-Gel Personeli

Sayısı

Yapılan Anket Sayısı Tar-Gel Personeli Temsil Oranı

(%)

Oransal Payı Tar-Gel (%)

Personeli

Diğer Tar.

Yay. Uzm.^*

Aksaray 92 79 13 85.87 18.59

Karaman 85 80 5 94.11 17.17

Konya 409 265 4 64.79 54.34

Niğde 72 46 3 63.88 9.90

KOP

Bölgesi 658 470 25 71.43 100.00

 GTHB il ve ilçe müdürlüğünde çalışan tarımsal yayım çalışmalarına katılan personeli göstermektedir.

(30)

7

Çizelge 2.2.3. Araştırma Bölgesinde Görüşme Yapılan Özel Tarım Danışmanı Anket Sayısı

İl Adı Toplam Özel Tarım Danışmanı

Sayısı

Yapılan Anket Sayısı

Temsil Oranı (%)

Oransal Payı (%)

Konya 25 20 80.00 58.82

Aksaray 28 12 42.86 35.30

Karaman 1 1 100.00 2.94

Niğde 1 1 100.00 2.94

TOPLAM 55 34 61.82 100,00

Çalışmada bir diğer uygulanan veri toplama metodu ise çalıştayların düzenlenmesidir. Bu amaçla hedef kitlenin bulunduğu 4 ilde 1’er tane olmak üze 4 tane çalıştay düzenlenmiş olup çalıştaya ildeki tüm ilgili paydaşların katılımı sağlanmaya çalışılmıştır. Çalıştaylarda katılımcılar 3 farklı grup halinde grup tartışmaları yaparak, aşağıda belirtilen sorulara yanıt aramışlardır. Bunlar:

1. Tarımsal eğitim-yayım hizmetleri açısından ilin durumu

2. İlin tarımsal eğitim-yayım hizmetleri alt yapısı nasıl güçlendirilebilir?

3. İlin tarımsal yayım hizmetlerinin başarısını arttırmak için neler yapılmalıdır?

Ayrıca çalıştaylarda üreticinin ve eğitimcinin ihtiyaç duyduğu konular ile ilgili katılımcılardan görüş formları ile bilgi istenmiş ve sonuçlar tablolaştırılarak yorumlanmıştır.

Araştırmada sözel bazı faktörlerin birbirleri ile kıyaslanabilmesi ve faktörler arası sayısal farklılıkların görülebilmesi için nicel değerler 10 üzerinden puan sistemi ile puanlanmıştır. Puanlama yöntemi her kritere önem sırasına göre puan atanmasına dayalı bir yöntemdir. Çalışmada “Aritmetik Dizi İle Ağırlıklandırma”

yöntemi izlenerek puanlama yapılmıştır (Barutçugil 2002).

Anket yolu ile araştırma bölgesinden toplanan “evet-hayır” gibi 2 veya daha çok cevaplı kategorik verilerin analizlerinde Ki-Kare Analizi, Likelihood Ratio ve Linear By Linear Association analizlerinden yararlanılmıştır. "Ki-Kare" analiz yöntemi özellikle sosyal bilimler alanındaki çalışmalarda yaygın olarak kullanılan bir analiz yöntemidir. "Ki-Kare" analiz yöntemi verilerin sunuluş biçimine göre "Ki-Kare

(31)

8

uygunluk testi" ve "Ki-Kare bağımsızlık testi" olmak üzere iki ana gruba ayrılır. "Ki- Kare" analiz yöntemi sadece ilişkilerin saptanmasında değil, aynı zamanda değişkenler arasındaki farklılıkların belirlenmesinde de kullanılmaktadır. "Ki-Kare"

analiz yöntemi, frekans dağılımları üzerinden işlem yapan bir yöntemdir. İki değişkenin birbirlerinden bağımsız olması aralarında bir ilişkinin bulunmadığı anlamına gelir. "Ki-Kare" testi değişkenlerin bağımsızlığını ölçmede yaygın olarak kullanılır. Öte yandan "Ki-Kare" analiz yöntemi iki değişken arasındaki ilişkinin şiddeti konusunda oldukça sınırlı bilgi verir (www.istatistikanaliz.com, 2014).

Çalışmada yönetici, yayım personeli ve sertifikalı tarım danışmanlarının tutumlarını ölçmede Likert tipi Tutum Ölçeği kullanılmıştır. 1932 yılında Rensis Likert tarafından geliştirilen bu ölçek araştırma soru formlarında en fazla kullanılan tutum ölçeklerinden biridir. Bu tip ölçeklerde iki tür cümle yapısı görülmektedir. 1. tip cümle olumlu cümle yapısı olup. ―Kesinlikle Katılıyorum― cümlesi buna örnektir. Diğer cümle yapısı ise olumsuz cümle yapısı olup ―Kesinlikle Katılmıyorum― cümlesi de buna örnektir. Bu tip ölçeklerde olumlu ve olumsuz cümle yapılarından eşit sayıda oluşturulmaya çalışılmaktadır (Köklü 1995). Bu çalışmada farklı büyüklüklerde Likert Ölçeği uygulanmıştır.

Çalışmada anket yolu ile toplanan ve sürekli veri niteliğinde olan verilerin analizlerinde parametrik testlerden olan Varyans Analizi tekniğinden, parametrik testlerin uygun olmadığı alanlarda ise parametrik olmayan testlerden yararlanılmıştır.

2.3. Kavramsal Çerçeve

Araştırmada yer alacak olan bazı tarımsal yayım kavramlarının kavram kargaşası yaratmaması açısından gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ‘Tarımsal Yayım ve Uygulama Esasları Yönetmeliği’nde belirtildiği şekilde tanımlanması uygun görülmüştür. Söz konusu yönetmeliğe göre;

Serbest tarım danışmanı: Kendi nam ve hesabına çalışmak suretiyle tarımsal işletmelere, sivil toplum örgütlerine ve tarımdan girdi alan kuruluşlara tarımsal danışmanlık hizmeti sunan, yetki belgesi sahibi kişileri,

Tarım danışmanı: Sivil toplum örgütlerinde, ziraat odalarında ve tarımsal danışmanlık şirketlerinde istihdam edilen veya tarımsal danışmanlık hizmeti yürütmek üzere kendi nam ve hesabına çalışan ve Yönetmelikte belirtilen hükümlere göre sertifikalandırılmış kişileri,

(32)

9

Şirket: Tarımsal işletmelere, sivil toplum örgütlerine, ziraat odalarına ve tarımdan girdi alan kuruluşlara ve çiftçilere tarımsal danışmanlık hizmeti sunmak üzere kurulan ve Yönetmelik hükümleri çerçevesinde yetkilendirilen tüzel kişiliğe haiz tarımsal danışmanlık şirketlerini

Dernekler/vakıflar: Sivil toplum örgütlerinden, tarım danışmanı istihdam etmek suretiyle danışmanlık hizmeti vermek üzere tarımsal işletme sahipleri veya çiftçiler tarafından ilgili mevzuata göre kurulan tarımsal danışmanlık derneklerini/vakıflarını,

Yetki belgesi: Yönetmelikte belirlenen şartları yerine getiren kişi ve kuruluşların tarımsal danışmanlık hizmeti verebileceklerini belirten tarımsal danışmanlık yetki belgesini,

Tarımsal danışmanlık hizmetleri: Sivil toplum örgütleri, ziraat odaları, şirketler ve serbest tarım danışmanlarınca, tarımsal işletmelerin tarımsal bilgi, teknik ve yöntemler konusundaki ihtiyaçlarının zamanında ve yeterli düzeyde karşılanmasına yönelik olarak ücret karşılığında yürütülen hizmetler olarak tanımlanmıştır (Anonim, 2014).

2.3.1. Dünya’da Ve Türkiye’de Tarımsal Yayım Çalışmaları

Tarımsal yayım, yüzyıllar boyunca tarımın gelişmesinde, çok önemli bir güç ve sosyal yenilik unsuru olmuştur. Günümüzdeki yayım modelleri son iki yüzyılın ürünleri olsalar da, geçirdiği evrim nedeniyle yayımın tarihi neredeyse dört bin yıla yayılır.

Ancak ilk modern tarımsal yayım hizmeti, İrlanda’da 1845’te ortaya çıkan patates yanıklığı hastalığı sonucu baş gösteren açlık ve sefaletin giderilmesi için Büyük Britanya İmparatorluğu’nca görevlendirilen üst düzey bir yöneticinin kişisel girişimleri ile ortaya çıkmıştır (Demiryürek, 2014).

2.3.1.1. Dünya’da tarımsal yayım

Tüm dünyada yayımın temel amaçlarından biri kırsal nüfusun yaşam standartlarının yaygın eğitim yoluyla yükseltilmesidir. Ülkeler bu amacı gerçekleştirirken farklı yayım organizasyonları kullanmaktadırlar (Çukur, 2014).

Tarımsal yayım hizmetleri dünyada genellikle kamu (Tarım Bakanlıkları) tarafından sağlanırken bazı ülkelere ziraat odaları, tarımsal kooperatifler, tarımsal danışmanlık firmaları ön plana çıkmaktadır. Kimi ülkelerde üreticiler tarımsal yayım hizmetlerine

(33)

10

ücretsiz ulaşırken, kimi ülkelerde belirli bir ücret ödeyerek ulaşmaktadırlar. Modern Yayım faaliyetlerinin başlangıcında tüm dünyada yayım hizmetleri büyük ölçüde kamu tarafından yürütülmektedir. Zamanla, özel şirketlerin ürünlerini tanıtmaları amacıyla yapılan özel yayım ve gelişen üretici örgütlerinin üyelerinin yaşam standardını geliştirmek amacıyla yaptıkları üreci örgütleri yayımı hizmetlerini geliştirmiştir. Bu durum 1990’lı yıllara kadar devam etmiştir. Özellikle 1990’lı yılların başında AB ülkelerinde yeni bir anlayış hakim olmuştur. Bu yıllarda kamu yayım sisteminin beklenen düzeyde etkili ve verimli olmadığı düşüncesi benimsenmiş ve bu durumu düzeltmek için yayım hizmetlerinin özelleştirilmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır.

Bu yıllardan sonra AB ülkelerinde yayım hizmetlerinin özelleştirilmesi değişik ülkelerde değişik düzeylerde geçekleştirilmiştir. Kamunun düzenleyici, denetleyici ve destekleyici konumda olması yönünde önemli adımlar atılmıştır. Amerika Birleşik Devletleri’nde 1862 yılında Ziraat Fakülteleri, 1887 yılında Araştırma Enstitüleri ve 1914 yılında da ise Yayım Servisi kurulmuştur. ABD’deki Yayım servisi kendine has bir özellik göstermektedir. Bu ülkede Tarımsal Yayım hizmetleri Federal, Eyalet ve Yerel yönetimlerin desteği ile Land Grant Üniversitelerin Ziraat Fakültelerinin koordinatörlüğünde yürütülmektedir. Bu sistem 1914 yılından beri uygulanmakta ve genel olarak çok başarılı olduğu kabul edilmektedir. Yeni Zelanda’da günümüzde kamu tarafından finanse edilen bir yayım hizmeti yoktur. Ancak iki örgüt ülke düzeyinde faaliyet gösteren yayım birimine sahiptir. Bu örgütler Hayvancılığı Geliştirme Şirketi (LIC) ve Yün Şirketi (Woolpro) dir. Ancak, Kraliyet Araştırma Enstitüsü (Crown Research Institution-CRI) gibi bazı kuruluşların asıl konularına bağlı olarak kırsal kalkınma veya yayım konusunda da çalışmaları vardır (Yurttaş ve ark.

2011).

Brezilya’da yayım hizmetleri, “kırsal yayım” adı altında, devlet kontrolünde olmak üzere 1948 yılında başlamıştır. Yirmi altı eyalet ve federal bölgede kendi Kırsal Yayım Örgütleri bulunmaktadır. Bu örgütlerin çoğu aynı zamanda eyalet düzeyinde tarımsal araştırmalardan da sorumudurlar. Brezilya üniversiteleri, kırsal alanda yayım hizmetleri verilmesi alanında yer almamaktadırlar. Ülkede kırsal yayım çalışmalarına önem verilirken, sivil toplum örgütleri ve özel teknik yardım kuruluşları da bu alanda hizmet vermeye başlamıştır. Son dönemlerde, devlet kuruluşları maliyeti daha düşük olan, kitle iletişim araçları ve çiftçiden çiftçiye yöntemleri giderek daha yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır (Nassar 2009). Çin Devleti farklı tarım yapısı ile dünyada