98 Nisan 2007 B‹L‹M
veTEKN‹K
Tasar›m
Cam Kap Nas›l Seçilecek?
Küçük camdan bahçe yapmak için boyu en az 30 cm olan, eli- mizin s›¤abilece¤i büyüklükte bir kap seçilmelidir. Kavanoz, ak- varyum, vazo olabilir (düz, ince ve saydam olanlar› öneriyoruz.
‹steyenler kesme, kal›n ve renkli olanlar› deneyebilir). Cam kapa-
¤› yoksa pencere cam› kestirin. Kullanmadan önce cam kab› sa- bunlu suyla y›kay›n, iyice durulay›n ve kurutun.
Büyük camdan bahçe için akvaryum kullan›labilece¤i gibi, ol- dukça estetik ortamlar yarat›labilir. Camdan behçenin nereye konulaca¤› önemli. Ortaya bir yere konulacaksa taban› hariç her taraf› cam olmal›d›r. Duvara dayal› olacaksa ön yüzünün cam ol- mas› yeterlidir. Cam bahçenin iç yüzünün çok temiz olmas› ge- rekti¤ini unutmay›n.
Cam Bahçenin Taban›
Topra¤›n alt›n›n hava almas› sa¤lanmal›d›r. Bir drenaj sistemi oluflturmak için tabana çak›l tafllar› koyun (y›kanm›fl ve kurutul- mufl olsun). Çak›l tafllar›n›n üzerine mangal kömürü, onun üstü- ne de gözenekli bir ay›raç yerlefltirin (sentetik tül ya da plastik si- neklik olabilir). Gözenekli ay›rac›n üstüne ince tabaka bir kum, onun üstüne de çiçekçilerden alaca¤›n›z funda topra¤›n› dökün ve zemini istedi¤iniz gibi flekillendirin. Zeminin yüksekli¤i, cam kab›n yüksekli¤inin üçte biri kadar olsun.
Bitki Seçimi
Yavafl büyüyen, nemli ve s›cak ortamlar› seven bitkileri tercih edin.
Tabloda camdan bahçenin konulaca¤› ortam›n ›fl›k durumuna
Camdan Bahçeler (Terrariums)
Bitkileri (çiçek açan ya da yapra¤› için yetifltirilen) sev- meyeniniz yoktur. Ama tatile giderken nas›l sulanaca¤›
problem olur. Bitkiler için aylar boyu sulanmadan yafla- yabilecekleri bir ortam oluflturulabilece¤ini biliyor muy- dunuz? Bu ortam kolayl›kla tafl›nabilecek kadar küçük olabilece¤i gibi, bir oda büyüklü¤ünde de olabilir. Ta- fl›nabilir olanlarla evinizi süsleyebilir ya da hediye ede- rek yak›nlar›n›z› flafl›rtabiliriniz. Büyük olanlar› evlerde, iflyerlerinde ya da okullarda oluflturabilirsiniz. K›fl orta- s›nda tropik bitkileri izlemek çok keyifli olacakt›r. Dikkat ederseniz büyük ya da küçük camdan bahçeyi “olufltur- maktan” söz ettik. Bu “minyatür ekolojik sistemi olufltur- mak” sab›rl› olmay› gerektiriyor. Bir sene boyunca de- nemeler yapman›z gerekebilir.
Tekno Tezgah sayfas› ilgi ala- n›n› geniflletti ve sayfa say›s›- n› art›rd›. Ad› da yeni yap›lan- mas›na uysun diye Teknoloji Tasar›m olarak de¤ifltirildi. Bu sayfaya ö¤retmen ve ö¤renci arkadafllar›n aktif kat›l›mlar›n›
bekliyoruz.
Sayfan›n pdf formunu bir sonraki ay www.biltek.tubitak.
gov.tr/ adresinden edinebilir- siniz.
Teknoloji v e
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
tektas 21/3/5 13:59 Page 1
99
Nisan 2007 B‹L‹M
veTEKN‹K
göre seçebilece¤iniz bitkilerin listesi verilmifltir (bitki isimle- rinin bilimsel adlar›n› verdik, çünkü yöresel adlar çok de-
¤iflken olabilir). Bitkinin foto¤raf›n› bir ‹nternet arama mo- toru kullanarak kolayl›kla bulabilirsiniz. Bir saks›ya ekilmifl ve çok az büyümüfl (5-6 cm) köklü bitkileri kullan›n.
Camdan Bahçe Yapmak ‹çin Gerekli Malzemeler
• Cam kap (kavanoz, akvaryum ya da vazo)
• Çak›l tafllar›
• Mangal kömürü
• Funda topra¤›
• Kum
• Gözenekli ay›raç (sentetik tül ya da plastik sineklik)
• Çiçek fidesi
• Su
• fieffaf bant
Minyatür Ekolojik Sistemin Oluflturulmas›
Seçti¤iniz cam kab›n büyüklü¤üne göre bitki say›s›n› be- lirleyin. Hoflunuza gidecek flekilde yerlefltirin. Cam›n içi- ne plastik oyuncaklar yerlefltirebilirsiniz. Kulland›¤›n›z her malzeme temiz olsun, camdan bahçenize uygun bafllang›ç koflullar› vermeniz, baflar›l› olma olas›l›¤›n›z›
art›r›r. Yapraklara de¤meyecek ve cam›n kenarlar›na s›ç- ramayacak flekilde sulay›n (distile/saf su ya da kaynat›l›p so¤utulmufl su olsun).
Camdan bahçenizde aç›k ya da kapal› sistemler olufl- turabilirsiniz.
Aç›k sistemde cam ka- b›n taban› kapal› oldu-
¤undan az su verme- niz gerekti¤ini ve oda- n›n s›cakl›¤›n›n önemli oldu¤unu unutmay›n.
Kapal› sistemde sulad›ktan sonra cam kapa¤› kapat›n (si- zin d›fl›n›zda birinin açmas›na engel olmak için fleffaf bant ile yap›flt›r›n). Camdan bahçenizi do¤rudan ›fl›k al- mayan ayd›nl›k bir yere koyun (yerini de¤ifltirmeyin) ve gözlemeye bafllay›n. Ortam sisli olursa su çok gelmifl de- mektir. Cam kapa¤› aç›n, 15 dakika bekleyin ve yeniden kapat›n. Bir hafta kadar sonra ekilen bitkinin ortama uyum sa¤lay›p sa¤lamad›¤›n› anlayabilirsiniz. Bitki bo- zulmaya bafllad›ysa ç›kart›n, yenisini ekin ve süreci yeni- den bafllat›n. Cam kab›n tavan›nda biriken su damlac›k- lar›nda azalma olursa kapa¤› aç›n, 15 dakika havaland›- r›n, çok az su verin ve kapat›n. Camdan bahçesinde ekolojik denge olufltuktan sonra kapa¤›n› hiç açmadan nas›l bir yaflam sürdü¤ünü merak edenler deneyebilirler (2000 y›l›n- da oluflturdu¤um camdan bah- çemin kapa¤›n› hiç açmad›m, ye- di y›ld›r hâlâ yaflam var!).
Neleri Ö¤renmeniz Gerekecek?
Sulanmadan yaflayan bitki fikri inan›lmaz gelebilir. Sizi ik- na etmeye çal›flmayaca¤›z. Denemeye bafllamadan ön- ce fotosentez, bitkilerin terlemesi, ya¤mur etkisi, ekolo- jik sistem gibi kavramlar› araflt›r›n. Hepinize kolay gelsin.
Bu Köfle Sizin
Hadi hemen en az bir tane küçük camdan bahçe ya- p›n. En az bir tane, çünkü deneyecek çok parametre var (cam›n cinsi, bitki seçimi, aç›k ya da kapal› sitem ol- mas› vb.). Camdan bahçelerin yak›n›na bir gözlem def- teri koyun. Her gün gözlemlerinizi yaz›n, sonuçlar ç›- kar›n. Olmad›¤›n› düflündü¤ünüz parametreyi de¤iflti- rin, denemeye devam edin. Okulunuza büyük bir camdan bahçe yapmak için ö¤retmenlerinizi ikna edin, beraber çal›flaca¤›n›z bir ekip oluflturun. Olan ve olmayan süreçleri içeren birikimlerinizi bizimle paylafl- man›z› bekliyoruz.
Hacer Erar
!
! !
!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
YY YY›› ›› ll ll d d›› d d ›› zz zz TT TTaa aakk kk›› ››m m m m›› ››
Az Ifl›k (Kuzey) Orta Düzeyde Ifl›k (Do¤u) Parlak Ifl›k (Güney ve Bat›)
Aglaonema (fo) Adiantum Begonia (fl)
Aucuba (fo) Anthurium (fl) Cactus et succulentes (fo)
Chamaedorea (fo) Asplenium Dionaea
Dracaena (fo) Caladium (fo) Episcia (fl)
Euonymus (fo) Cladonia Gesneria (fl)
Calathea (fo) Gaultheria (gd) Iresine (fo)
Philodendron (fo) Hedera (gd) Oxalis (fl)
Pilea (fo) Maranta (fo) Saintpaulia (fl)
Sansevieria (fo) Polypodium Sarracenia
Scindapsus (fo) Sarracenia Sinningia (fl)
Spathiphyllum (fo) Selaginella (gd) Streptocarpus (fl)
Syngonium (fo) Sphagnum Trifolium (fl)
(fo, foliage) yapra¤› için yetifltirilen bitki, ( fl, flowering) çiçek açan bitki, (gd, ground-cover) topra¤› saran bitki
