DAVRANIŞ BİLİMLERİNDE ARAŞTIRMA (YÜKSEK LİSANS)
DOÇ. DR. ÖMAY ÇOKLUK BÖKEOĞLU
Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi
• Verilerin, araştırma amaçları doğrultusunda temel özelliklerini belirleme ve ayırt etme işlemleridir.
• Araştırmanın alt amaçları ve araştırma desenine bağlı olarak uygun veri analizi tekniğinin seçimi yapılır.
• Toplanan veriler, ait oldukları gruplara ayrılarak ve gerektiğinde karşılaştırılarak belirlenmeye ve hangi bütünün parçaları olduğu bulunmaya çalışılır.
(Karasar, 2013)
Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi
• Verilerin analizinde ilk adım toplanan ham verinin amaca uygun olarak sınıflandırılmasıdır.
• Verilerin tek ya da çok değişkene göre sınıflandırılması, çözümlemenin tek ya da çok değişkene göre yapılmasına bağlıdır.
• Toplanan bilgilerin başkalarınca anlaşılabilmesi ve aynı yollarla elde edilmiş başka bilgilerle karşılaştırılabilmesi için çeşitli istatistiksel teknikler geliştirilmiştir.
• Her araştırma modeli için uygun bir istatistiksel model seçmek önemli bir noktadır.
(Karasar, 2013)
Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi
İki tür istatistiksel çözümlemeden bahsedilebilir; Doğrudan ve kestirisel (vardamsal) çözümlemeler.
1. Doğrudan çözümlemeler
a. Tek değişkenli çözümlemeler
• Tek tek belli değişkenler açısından yığın halindeki verilerin özetlenmesi amacına yöneliktir.
• Açımlayıcı ve durumun ayrıntılarını saptayıcı türden araştırmalar, tek değişkenli çözümlemeler gerektirir.
(Karasar, 2013)
Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi
a. Tek değişkenli çözümlemeler
Bu amaçla;
Frekans dağılımı Toplam Oran Yüzde
Yüzdelik Ortalama Ortanca Tepe değer Genişlik Varyans
Standart sapma Standart puan gibi çeşitli hesaplamalar yapılabilir.
Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi
b. İlişkisel çözümlemeler
• İki ya da daha çok değişken arasındaki ilişkilerin incelenmesi durumunda kullanılır.
• Birlikte değişim ve nedensel değişim olmak üzere iki tür ilişkiden söz edilebilir
• Dikkate alınması gereken üç önemli nokta:
İlişkinin varlığı İlişkinin yönü İlişkinin miktarı
(Karasar, 2013)
Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi
2. Kestirisel Çözümlemeler
• Kestirisel çözümlemenin ilk koşulu üzerinde çalışılan örneklemin yansızlık kuralına göre seçilmiş olmasıdır.
• Tek değişkenli veya değişkenler arası olabilir.
• Örneklemeye dayalı araştırmalarda kestirisel çözümlemeler yapılarak
örneklemden elde edilen değerler yardımıyla evren değerler veya dağılımları kestirilmeye çalışılır.
(Karasar, 2013)
Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi
2. Kestirisel Çözümlemeler
Kestirisel çözümlemler ile ilgili önemli kavramlar
• Örneklem dağılımı
• Standart hata
• Güven aralığı
• Güven düzeyi
Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi
Hipotez (Denence) sınama
• Bazı araştırmalarda amaç, belli hipotezlerin sınanması şeklinde ifade edilir.
• Hipotez sınamanın temelinde gözlenen ve beklenen durumların karşılaştırılması vardır.
• Hipotezlerin sınanması temelde «manidarlık» sınamasıdır.
• Manidarlık ise, gözlenen ilişki ya da farkın, şans ya da örneklem dağılımı olgularından bağımsız, sistemli ve önemli bir nedene bağlı olmasıdır.
(Karasar, 2013)
Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi
1. Ortalamalar arası farkın manidarlık sınamaları
• Örnekleme ile oluşturulmuş iki ya da daha çok sayıdaki gruba farklı yöntemler, teknikler vb. uygulandığında, farklı sayılabilecek sonuçlar alınıp alınmadığını sınamak için grupların ortalamaları karşılaştırılır.
• Bu amaçlar değişik teknikler geliştirilmiştir;
z sınaması t sınaması F sınaması
(Karasar, 2013)
Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi
2. Dağılımlar arası farkın manidarlık sınaması
• Dağılımlar arası farkın manidarlık çözümlemelerinde sık sık başvurulan bir istatistiksel teknik kay kare (X2)’dir.
• Özellikle sınıflama ölçeği ile ifade edilen veriler ve normal dağılımdan sapmaların olduğu durumlarda kullanılır.
• Parametrik olmayan bir tekniktir.
(Karasar, 2013)
Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi
3. Birlikte değişim (korelasyon) manidarlık sınamaları
• Kestirisel çözümleme tekniği olarak kullanıldığında, betimsel amaçlı
korelasyon hesaplamasının da manidarlık sınaması ile sonuçlandırılması gerekir.
• Birlikte değişimin manidarlık sınaması genellikle z dönüşümü veya t sınaması ile yapılır.
(Karasar, 2013)
Kaynakça
• Karasar, N, (2013). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel yayıncılık
