ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIM
DERSİ NOTU
Doç.Dr. B. Barış Alkan
1. HAFTA
Bu Dersin İçeriği
✓Temel kavramlar
Eğitim, Öğretim, Öğrenme, Öğretim Teknolojisi
✓Öğretim Teknolojisi ve İletişim
✓İletişim Süreci ve Elemanları
✓Edgar Dale’in Yaşantı Konisi
✓Örnekler
EĞİTİM
❖Bireylerin toplumun standartlarını, inançlarını ve yaşama yollarını kazanmasında etkili olan tüm sosyal süreçlerdir.
❖Kişinin yaşadığı toplum içinde değeri olan, yetenek, tutum ve diğer davranış biçimlerini geliştirdiği
ÖĞRETİM
❖ Öğretim, eğitimin okullarda planlı programlı yapılan kısmıdır. Anaokulundan başlayan öğretim süresi üniversiteye kadar devam eder. Daha sonra da bireyler hayata atılıp öğrendikleri bu öğretimleri işlerinde kullanırlar.
ÖĞRENME
❖Bireyin olgunlaşma düzeyine göre yaşantıları aracılığıyla yeni davranışlar kazanması veya daha önceki davranışlarını değiştirmesi sürecidir.
❖Bir bilgi ve becerinin, öğrenme sayılması için davranışta değişiklik yapması ve davranıştaki
Öğretim Teknolojisi
❖ Belirlenmiş amaçların gerçekleştirilmesinde etkili öğrenmeler sağlamak için öğretme-öğrenme sürecinin tasarımlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesinde sistematik bir yaklaşımdır.
❖ Öğretim teknolojisi genelde daha etkili bir öğrenme ortamı sağlamak amacıyla kullanılmaktadır.
❖Eğitim teknolojisi öğrenme-öğretme
sürecindeki tüm etkinliklerin gerçekleşmesini sağlayan bir disiplin iken,
❖Öğretim teknolojisi, süreç içerisinde
bilginin daha kolay öğretilmesi ile
ilgilenmektedir.
Öğretim Teknolojileri ve İletişim
❖ Öğretim teknolojisi ve materyalleri ile iletişim kavramını birlikte incelemek de önemlidir. Çünkü öğrenme-öğretme süreçlerinde gerçekleştirilen tüm etkinlikler temelde birer iletişim etkinliğidir.
❖ İletişim, iletiyi gönderen ve alan arasında oluşturulan bir alışveriş ilişkisi içinde paylaşılan, ortaklaşa kazanım ile ulaşır.
İletişim Özellikleri
❖İletişimin bir süreci vardır.
❖İletişimde en az iki farklı birey vardır.
❖İletişimde iletilen bir içerik söz konusudur.
❖İletişimde iletilen içerik çeşitli sembollerle iletilir.
❖İletişim çift yönlü bir süreçtir.
İletişim Süreci ve Elemanları
İletişim Süreci ve Elemanları
Kaynak
Hedeflenen kişi veya grupta davranış değişikliğini meydana getirmeyi amaçlayan ve süreci başlatan kişidir.
Mesaj
Kaynağın alıcıyla paylaşmak istediği fikir, düşünce, duygu ve davranışları temsil eden sembollerdir.
Kanal
Mesajların taşındığı araç ve gereç, yöntem ve tekniklerdir.
Alıcı
Mesajlara hedef olan birey veya gruptur.
Geri Bildirim (Dönüt)
Mesaja yönelik alıcının tepkisidir.
Kaynak
❖Sınıf ortamında bu görevi üstlenen kişi öğretmendir.
❖Öğretmenin amacı sahip olduğu bilgi, duygu ve becerileri öğrencileri ile paylaşarak onlarda davranış değişikliği meydana getirmektir.
➢Kaynak, sahip olduğu bilgi, beceri veya ilgili davranışları alıcı ile paylaşmak isterse, onu önce hareket, yazı, formül, tablo, çizim, şekil, resim, jest, mimik gibi bir dizi sembole veya harekete çevirerek kodlar.
Mesaj
❖ Kodlanan bilginin aldığı fiziki şekle (sözlü veya sözsüz) mesaj denir.
❖ Mesaj, kaynağın alıcısıyla paylaşmak istediği düşünce, duygu ve davranışları temsil eden semboller yada işaretler örüntüsüdür.
Kanal
❖ Oluşturulan mesajın alıcıya iletilmesini sağlayan ortam, (araç-gereç) yöntem ve tekniklerdir.
❖ Çeşitli kanallarla alıcıyla iletilen mesaj, duyu organları tarafından alınır, beyine gönderilir ve önceden sahip olunan bilgi, duygu ve becerilerle karşılaştırılarak yorumlanır.
Alıcı
Geribildirim
❖İletişim sürecinin son aşamasıdır. İletişimin ters yönde işleyen kısmı olup, alıcının mesaja verdiği tepkidir.
❖Geri bildirimde roller değişmiştir alıcı kaynak, kaynakta alıcı olmuştur.
❖Geribildirim sözel, yazılı veya beden dili yoluyla sözsüz olabilir.
Gürültü
❖İletişimi bozan, aksatan faktörlere gürültü denir.
❖Her aşamada ortaya çıkabilir.
❖Kaynak, düşüncelerini kelimelere dökmekteki anlamlı cümleler kurmakta çok kısık sesle konuşuyor olabilir.
❖Alıcı dinlemiyor veya az duyuyor olabilir.
Ör: Yazı tahtasına yansıyan ışık, görme bozukluğu, öğretmenin el yazısı.
GÖNDERİLEN MESAJ VE ALICI İLİŞKİSİ
Edgar Dale's Cone of Experience
YAŞANTI KONİSİNİN DAYANDIĞI BİLİMSEL İLKELER
❖Öğrenme işlemine katılan duyu organlarımızın sayısı ne kadar fazla ise o kadar iyi öğrenir ve o kadar geç unuturuz.
❖En iyi öğrendiğimiz şeyler, kendi kendimize yaparak ve yaşayarak öğrendiğimiz şeylerdir.
❖ Öğrendiğimiz şeylerin çoğunu gözlerimiz yardımıyla öğrenebiliriz.
❖ En iyi öğretim, somuttan-soyuta ve
basitten-karmaşığa doğru gidendir.
❖ Öğrenme duyu organları ile gerçekleşir.
Sadece Kulaklar %20
Sadece Gözler %50
Görsel + İşitsel + Etkin Katılım %70 Görsel + İşitsel + Etkin Katılım +
Yaparak Yaşayarak Öğrenme %90
Örnek/KPSS
Örnek
Öğrencilere, ders programlarına ilişkin özel amaçların gerçekleştirilmesinde etkili öğrenmeler sağlamak için öğrenme-öğretme sürecinin tasarımlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesinde sistematik bir yaklaşım” olarak nitelenen kavram hangisidir?
A) Sistem yaklaşımı
B) Materyal geliştirme C) Öğretim Teknolojisi D) Öğrenim
E) Konu alanı
Örnek
Aşağıdakilerden hangisi iletişim sürecini oluşturan temel öğelerden biri değildir?
A) Kaynak B) Kanal
C) Alıcı
D) Değerlendirme E) Mesaj
Örnek
Yaşantı alanı ile iletişim süreci arasındaki ilişkiyi belirten ortak yaşantı alanı aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Kaynak B) Mesaj
C) Kod Çözme D) Alıcı
E) Kodlama
Örnek
Dale’nin Yaşantı Konisine göre en iyi öğrenme nasıl gerçekleşir?
A) İzleyerek B) Yaparak
C) Modelle D) Dramatizasyon
E) Gösteriler yoluyla
Örnek/KPSS
Öğretmen ilk yardım dersinde, trafik kazası geçirmiş insanlara yapılacak ilk müdahaleyle ilgili teknikleri öğrencilerine göstererek kazalardaki yanlış müdahaleleri önlemeyi ve doğru müdahale etme becerilerini kazandırmayı amaçlamaktadır.
Buna göre öğretmen, aşağıdakilerden hangisini kullanarak öğretim etkinliğini gerçekleştirmelidir?
A) Gerçek durumlar B) İki boyutlu görseller C) Modeller
D) Etkileşimli videolar E) Hareketli resimler
Örnek
Aşağıdakilerden hangisi genelde eğitime, özelde öğrenme durumuna egemen olabilmek için insanın öğrenme olgusunun tüm yönlerini içeren sorunları sistematik olarak analiz etmek bunlara çözümler geliştirmek üzere ilgili tüm unsurları işe koşarak uygun öğrenme ya da eğitim süreçlerinin işlevsel olarak yapısallaştırılması işidir?
A) Öğretim süreci B) Eğitim Teknolojisi
C) Eğitim durumu
D) Öğrenme- Öğretme Etkinlikleri E) Bilgisayar Destekli Eğitim
Örnek
Aşağıdakilerden hangisi kaynağın amaçları doğrultusunda alıcıya gönderdiği mesajları taşıyan; ortam, yöntem ve teknikleri içerir?
A) Kaynak B) İçerik C) Kanal D) Dönüt E) Alıcı
Örnek
Aşağıdakilerden hangisi davranış değişikliği meydana getirmek üzere; haber, bilgi, düşünce duygu, tutum ve becerilerin paylaşılması sürecidir?
A) Öğretim Süreci B) Eğitim Süreci C) Öğretme Süreci D) İletişim Süreci E) Etkileşim Süreci
Örnek
KAYNAKLAR
1. Özkalp, E. Davranış Bilimlerine Giriş.Anadolu Üniversitesi. ISBN 975-06-0095-9.
2. Demirel, Ö. (2008). Öğretim İlke ve Yöntemleri: Öğretme sanatı (14. Baskı). Ankara:
Pegem A Yayıncılık.
3. Senemoğlu, N. (2009). Gelişim, öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya.
Ankara: Pegem A Yayıncılık.
4. Seferoğlu, S.(2009). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
5. Uzunboylu, H., & Hürsen, Ç. (2012). Eğitim programları ve değerlendirilmesi. Pegem Akademi.
