Psoriasis Hastalar›nda Psoriasis ‹fllev Kayb› ‹ndeksinin
Türkçe Geçerlilik ve Güvenilirlik Çal›flmas›
The Turkish Version of the Psoriasis Disability Index:
A Validation and Reliability Study
Neslihan Fiflek, Gonca Gökdemir, Adem Köfllü, Günay Can*
fiiflli Etfal E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Deri ve Zührevi Hastal›klar Klini¤i, ‹stanbul, Türkiye *‹stanbul Üniversitesi, Cerrahpafla T›p Fakültesi, Halk Sa¤l›¤› Anabilim Dal›, ‹stanbul, Türkiye
Y
Yaazz››flflmmaa AAddrreessii//AAddddrreessss ffoorr CCoorrrreessppoonnddeennccee:: Dr. Gonca Gökdemir, fiiflli Etfal E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Dermatoloji Klini¤i, fiiflli, ‹stanbul, Türkiye Tel.: +90 212 231 22 09 E-posta: goncagokdemir@yahoo.com GGeelliiflfl TTaarriihhii//RReecceeiivveedd:: 25.05.2010 KKaabbuull TTaarriihhii//AAcccceepptteedd:: 31.08.2010
Özet
Amaç: Psoriasis vulgaris, hastalar›n yaflam kalitesini önemli ölçüde etkileyen kronik bir hastal›kt›r. Hastal›¤a özgü gelifltirilen ilk ölçek
olan “Psoriasis ‹fllev Kayb› ‹ndeksi” (P‹K‹), pek çok dilde geçerlilik ve güvenilirli¤ini kan›tlam›fl ve klinik çal›flmalarda kullan›lm›flt›r. Bu çal›flmada amac›m›z, P‹K‹’ni Türkçeye çevirerek, dilimizde geçerlili¤ini ve güvenilirli¤ini araflt›rmakt›.
Gereç ve Yöntem: Ölçek, uluslararas› çeviri basamaklar› izlenerek Türkçeye çevrildi. Hastalar›n Psoriasis alan fliddet indeksi (PAfi‹)
skorlar›, demografik ve klinik bulgular› kaydedildi. Güvenilirlik analizi için “iç yap› tutarl›l›¤›” ve “test-tekrar test” metotlar› kullan›ld›. Ölçekteki her bir soru ve alt gruplar için Cronbach alfa katsay›s› ve madde-toplam puan korelasyonlar› hesapland›. Geçerlilik analizi için, “Dermatoloji Yaflam Kalite ölçe¤i”(DYKÖ) ile karfl›laflt›rma yöntemi kullan›ld›. Elde edilen P‹K‹ skorlar›, hastalar›n demografik bulgular› ve klinik özellikleri ile karfl›laflt›r›ld›.
Bulgular: Çal›flmaya 161 psoriasis hastas› al›nd›. ‹çyap› tutarl›l›k ölçümünde tüm alt ölçeklerin Cronbach alfa katsay›s› 0,61-0,79
aras›nda de¤iflmekte olup, tüm anket için 0,88 olarak hesapland›. Test- tekrar test güvenilirli¤inde, her bir soru için korelasyon katsay›s› 0,366-0,775 aras›nda de¤iflmekte olup, toplam P‹K‹ skoru için korelasyon katsay›s› r=0,854 olarak hesapland› (p<0,001). Geçerlilik analizleri için, ortalama P‹K‹ ve DYKÖ skorlar› aras›ndaki iliflki araflt›r›ld› ve her iki ölçek aras›nda korelasyon katsay›s› r= 0,674 bulundu (p<0,05).
Sonuç: Çal›flmam›z, yap›lan güvenilirlik ve geçerlilik ölçümleri sonucunda P‹K‹’nin Türk psoriasis hastalar› için uygun bir ölçek
oldu¤unu göstermektedir. (Türkderm 2011; 45: 24-8)
Anahtar Kelimeler: Dermatoloji yaflam kalite ölçe¤i, psoriasis, psoriasis ifllev kayb› indeksi, yaflam kalitesi, türkçe versiyon
Summary
Background and Design: Several instruments are available for assessing impairment and disability associated with psoriasis. The first
psoriasis-specific quality of life questionnaire, Psoriasis Disability Index (PDI), has been translated to many different languages and used in studies all around the world. The aim of this study was to translate the PDI into Turkish and to validate the Turkish version of the PDI and its use for Turkish psoriasis patients, as well as to examine the specific contribution of demographic and clinical features to the PDI.
Material and Method: The questionnaire was translated into Turkish by using appropriate translation steps. The socio-demographic
data and the Psoriasis Area and Severity Index (PASI) scores of the patients were recorded. For reliability analysis, internal consistency and test-retest method were used. The Cronbach’s alpha coefficient and item-total statistics were calculated for each question and subscales. For validation, the questionnaire was compared with the Dermatology Life Quality Index (DLQI).
Results: A total of 161 psoriasis patients were included in the study. For internal consistency, Cronbach’s alpha coefficients of all
subscales ranged between 0.61 and 0.79 and were calculated as 0.88 for the overall index. In test-retest reliability, the correlation coefficient ranged between 0.366 and 0.775 for each question and were calculated as r=0.854 for the total PDI score (p<0.001). For validity analysis, the relationship between the mean PDI and DLQI scores was researched and a strong statistical correlation between the coefficients was established (r=0.674, p<0.05).
Conclusion: Our study indicates that the Turkish version of the PDI has an acceptable reliability and validity for use in Turkish
psoriasis patients. (Turkderm 2011; 45: 24-8)
Key Words: Dermatology life quality index, psoriasis, psoriasis disability index, quality of life, turkish version
Türkderm-Deri Hastal›klar› ve Frengi Arflivi Dergisi, Galenos Yay›nevi taraf›ndan bas›lm›flt›r. Turkderm-Archives of the Turkish Dermatology and Venerology, published by Galenos Publishing.
Girifl
Yaflam kalitesi anketleri, hastal›klar›n hem günlük yaflama etkisini ve hem de uygulanan tedavilerin etkinli¤ini hasta perspektifinden de¤erlendirilmesine olanak sa¤layan yöntemlerdir. Deri hasta-l›klar› hayat› tehdit etmemesine ra¤men hastalar›n ruhsal ve sosyal durumunu, kiflisel iliflkilerini, günlük aktivitelerini ve d›fl görünümünü önemli ölçüde etkilemektedir1.
Sa¤l›¤a iliflkin yaflam kalite ölçekleri, dermatologlar taraf›ndan son y›llarda daha çok kullan›l›r hale gelmifltir1,2. Psoriasis yaflam kalitesinin en çok araflt›r›ld›¤› dermatolojik hastal›kt›r. Toplumda s›k görülen bu hastal›k, görünür bölgeleri etkilemekte, kafl›nt› gibi yak›nmalara neden olmakta ve nükslerle giden kronik bir süreç izlemektedir. Bu nedenle psoriasis hastalar›nda, hastal›¤a ba¤l› kronik stresin neden oldu¤u psikolojik s›k›nt›, utanma, çekinme, depresyon, sosyal ve fiziksel aktivitelerde k›s›tlanma gibi pek çok psikososyal sorunlarla karfl›laflmaktad›r3-5. Bu etkiler her zaman hastal›¤›n klinik fliddeti ile korele olma-yabilir ve hafif fliddetteki deri bulgular› bile a¤›r psikososyal bozukluklara yol açabilir6,7. Bazen psoriasisin yaflam kalitesi üzerine etkileri, yaflam› tehdit eden kronik sistemik hastal›klar kadar fazla olabilir8. Bu nedenle, hastal›k fliddetinin belirlen-mesinde dermatolojik bulgularla birlikte psikososyal durumun ve yaflam kalitesinin de¤erlendirilmesi önerilmektedir9,10. Psoriasis ‹fllev Kayb› ‹ndeksi (P‹K‹), psoriasise özgü 1987 y›l›nda Finlay ve ark. taraf›ndan gelifltirilmifl ilk yaflam kalite ölçe¤idir11. ‹ndeks sorular›, psoriasisin günlük yaflama etkilerini ölçmek için çok boyutlu olarak tasarlanm›flt›r. Psoriasis hasta-l›¤›n›n günlük yaflama etkilerini de¤erlendirmek ve farkl› tedavilerin etkinli¤ini araflt›rmak amac›yla çok say›da dilde geçerlilik ve güvenilirli¤i sa¤lanm›fl ve pek çok çal›flmada kullan›lm›flt›r1,11.
Bu çal›flmadaki amac›m›z, P‹K‹’nin Türk psoriasis hastalar›nda kullan›lmas› için dilimizde geçerlili¤ini ve güvenilirli¤ini sa¤lamak ve, hastalar›n sosyodemografik ve klinik özelliklerin yaflam kalitesi ile olan iliflkisini saptamakt›.
Gereç ve Yöntem
Hasta GrubuEylül 2008 ve Mart 2009 tarihleri aras›nda poliklini¤imize bafl-vuran 161 psoriasis hastas› çal›flmaya al›nd›. Onatl› yafl›n alt›n-da olan hastalar, okuryazar olmayanlar ve aktif psikiyatrik hastal›¤› olanlar çal›flma d›fl› b›rak›ld›.
Hastalar›n yafl›, cinsiyeti, mesle¤i, e¤itim seviyeleri ve hastal›k süreleri kaydedildi. Her hastan›n ayr›nt›l› dermatolojik muaye-nesi yap›ld›. Hastal›¤›n klinik fliddeti Psoriasis Alan fiiddet ‹n-deksi (PAfi‹) ile ölçüldü. Saçl› deri, yüz ve t›rnak tutulumu kay-dedildi. Çal›flma için lokal etik komite taraf›ndan onay al›nd› ve çal›flmaya al›nan hastalardan yaz›l› onay formu al›nd›.
Ölçek
Ek-1’de Psoriasis ‹fllev Kayb› ‹ndeksi bulunmaktad›r. Ölçek son bir ay içinde hastal›¤›n, kiflinin günlük aktivitesine ve psikolojik durumuna etkisini araflt›ran 15 soruyu içermektedir. Ölçekte befl alt grup yer almaktad›r: Günlük aktiviteler, ifl veya okul/alternatif sorular, kiflisel iliflkiler, bofl zaman ve tedavi. Çal›flmada “kutu iflaretleme” skorlama sistemi kullan›lm›flt›r. Bu sistemde her soru 0-3 aras› puanlanmakta olup, toplam skor 0-45 aras›ndad›r. Her bir soru için standart cevap seçenekleri kullan›lm›flt›r: Çok fazla (3), fazla (2), biraz (1), hiç (0). P‹K‹ skoru artt›kça ifllev kayb› derecesi de art›fl göstermektedir. Çeviri Basamaklar›
1) Ölçe¤i Türkçe’ye çevirmek, geçerlilik ve güvenililirli¤ini araflt›rmak için Prof. Dr. Finlay’den izin al›nd›.
2) Metin, iyi derecede ‹ngilizce bilen 3 farkl› doktor taraf›ndan, birbirlerinden ba¤›ms›z olarak Türkçe’ye çevrildi.
3) Elde edilen 3 farkl› metin, 2 dermatolog taraf›ndan ortak bir metin haline getirildi.
4) Oluflturulan ortak metin, iyi derecede ‹ngilizce bilen iki tercüman taraf›ndan tekrar ‹ngilizce’ye çevrildi.
5) ‹ngilizce’ye geri çevrilen yeni metin, orijinal indeks ile karfl›laflt›r›ld› ve onaylanmas› için Prof. Dr. Finlay’e gönderildi. Bu aflamada herhangi bir de¤iflikli¤e ihtiyaç duyulmad›. 6) Son Türkçe’ye çevrilmifl ölçek, 30 psoriasis hastas›ndan oluflan bir grupta uygulanarak anlafl›labilirli¤i aç›s›ndan test edildi. Tüm hastalardan, oluflturulan Türkçe ölçek (P‹K‹) ve DYKÖ anketlerini doldurmalar› istendi.
‹statistiksel Analiz 1) Ölçek Güvenilirli¤i
Bu çal›flmada kullan›lan ölçe¤in güvenilirlik analizleri için “iç yap› tutarl›l›¤›” ve “test-tekrar test” yöntemleri ile ölçüldü. ‹ç yap› tutarl›l›¤› de¤erlendirmesinde her bir madde ve alt gruplar için Cronbach α katsay›s› ve madde-toplam puan korelasyonlar› hesapland›. Test-tekrar test güvenilirli¤i için ölçek her bir hastaya bafllang›çta ve 2 hafta sonra olmak üzere ikifler kez uyguland›.
Elde edilen sonuçlar Pearson ve Spearman korelasyon testi ile istatistiksel olarak de¤erlendirildi; p<0,05 istatistiksel olarak anlaml› kabul edildi.
2) Ölçek Geçerlili¤i
Ölçek geçerlili¤ini araflt›rmak için, daha önce Türkçe geçerlili¤i belirlenmifl olan DYKÖ ile karfl›laflt›rma yöntemi kullan›ld›. P‹K‹ ile DYKÖ aras›ndaki iliflki, Pearson ve Spearman korelasyon katsay›s› ile hesapland›; p<0,05 istatistiksel olarak anlaml› kabul edildi.
3) Sosyodemografik ve Klinik Özelliklerin Yaflam Kalitesine Etkisinin ‹ncelenmesi
Sosyodemografik (yafl, cinsiyet) ve klinik özelliklerin (saçl› deri, yüz ve t›rnak tutulumu), P‹K‹ skorlar› ile karfl›laflt›r›lmas›nda ANOVA ve Student-t testi kullan›ld›; p<0,05 istatistiksel olarak anlaml› kabul edildi.
Tüm veriler SPSS Windows 10.0 paket program›nda de¤erlendirildi.
Bulgular
Çal›flmaya 90 kad›n (%55,9) ve 71 erkek (%44,1) olmak üzere toplam 161 hasta al›nd›. Hastalar›n ortalama yafl› 37,61±13,62 (17-72), ortalama PAfi‹ skoru 10.8 (1-47) ve ortalama hastal›k süresi 11,91±10,57 y›l (2 ay-68 y›l) (Tablo 1). Güvenililirlik Analizleri
‹ç yap› tutarl›l›¤› için hesaplanan Cronbach α katsay›s› alt gruplar için 0,61 ile 0,69 aras›nda bulundu (Tablo 2). Tüm ölçek için madde-toplam korelasyon katsay›s› 0,27-0,79 aras›nda de¤er elde edildi. Tüm maddeler için orta ve yüksek düzeyde madde-toplam korelasyon katsay›s› saptand›. ‹ç yap› tutarl›l›k ölçümünde tüm maddeler için saptanan Cronbach α katsay›s› oldukça yüksek bir de¤er bulundu (α=0,88) (Tablo 3). Test-tekrar test güvenililirli¤i için saptanan korelasyon katsa-y›s› 0,462-0,798 aras›nda de¤iflmekteydi (p<0,001) (Tablo 4). Tüm sorular için ölçülen korelasyon katsay›s› 0,366- 0,775 ara-s›nda idi (p<0,001). Test-tekrar test güvenililirli¤inde toplam
P‹K‹ skoru için yüksek düzeyde korelasyon saptanm›flt›r (r=0,854, p<0,001). Her bir hasta için ilk ve ikinci de¤erlendir-melerde, PAfi‹, P‹K‹ ve P‹K‹ alt ölçek skorlar› aras›nda istatis-tiksel olarak anlaml› bir fark yoktu (p>0,05) (fiekil 1). Geçerlilik Analizleri
Geçerlilik analizleri için “birlikte geçerlilik” yöntemi kullan›-larak saptanan alt ölçeklerin korelasyon katsay›s› 0,346-0,861 aras›nda de¤iflmekteydi. P‹K‹ ve DYKÖ ortalam skorlar› ara-s›ndaki iliflki Pearson korelasyon katsay›s› ile hesaplanm›fl ve
Tablo 1. Hastalar›n sosyodemografik ve klinik özellikleri
Cinsiyet (%) n Kad›n 90 55,9 Erkek 71 44,1 Yafl ≤30 55 34,2 30-49 75 46,6 ≥50 31 19,3 E¤itim ‹lkö¤retim 108 67,1 Lise+üniversite 53 32,9 Saçl› deri tutulumu
Var 113 70,2 Yok 48 29,8 Yüz tutulumu Var 28 17,4 Yok 133 82,6 T›rnak tutulumu Var 48 29,8 Yok 113 70,2
Hastal›k süresi (y›l)
5≤ 54 33,5
6-15 68 42,2
≥16 39 24,2
Tablo 2. Alt ölçekler için bulunan Cronbach alfa katsay›lar›
Cronbach alfa ICC(CI%)
(min-maks) Günlük aktiviteler 0,611 (0,507-0,698) 0,239 (0,170-0,315) ‹fl veya okul/alternatif 0,792 (0,730-0,842) 0,560 (0,474-0,641) Kiflisel iliflkiler 0,714 (0,610-0,791 0,556 (0,439-0,6543) Bofl zaman 0,688 (0,602-0,760) 0,3563 (0,274-0,442) Tedavi U* U U: uygulanamaz. α= 0,61-0,79
Tablo 3. Tüm ölçek için madde-toplam istatistikleri
Düzeltilmifl madde-toplam Bu madde olmad›¤›nda
korelasyonu alfa de¤eri
P‹K‹1 ,4673 ,8716 P‹K‹2 ,4238 ,8733 P‹K‹3 ,4671 ,8715 P‹K‹4 ,4710 ,8721 P‹K‹5 ,2685 ,8809 P‹K‹6 ,6735 ,8618 P‹K‹7 ,6192 ,8648 P‹K‹8 ,6263 ,8646 P‹K‹9 ,5782 ,8665 P‹K‹10 ,6515 ,8636 P‹K‹11 ,6911 ,8612 P‹K‹12 ,5998 ,8656 P‹K‹13 ,4590 ,8729 P‹K‹14 ,4365 ,8727 P‹K‹15 ,5609 ,8673 α = ,8765
Tablo 4. Test-tekrar test güvenilirli¤inde alt ölçekler için korelasyon katsay›s› Önce-Sonra R P PAfi‹ ,996 ,000 Günlük aktiviteler ,665 ,000 ‹fl veya okul/alternatif ,660 ,000 Kiflisel iliflkiler ,773 ,000 Bofl zaman ,798 ,000 Tedavi ,462 ,000 Toplam P‹K‹ skoru ,854 ,000
fiekil 1. Hastalar›n bafllang›çta ve ikinci de¤erlendirmelerinde P‹K‹ skoru 14 12 10 8 6 4 2 0 PDISKOR Günlük aktiviteler ‹fl ya da okul/alternatif Kiflisel iliflkiler
Bofl vakit Tedavi
önce sonra
her iki ölçek aras›nda yüksek düzeyde korelasyon saptanm›flt›r (r=0,674) (fiekil 2).
Sosyodemografik ve klinik özelliklerin yaflam kalitesine etkisi Ortalama P‹K‹ skorlar› ile hastalar›n cinsiyetleri, yafllar›, e¤itim seviyeleri ve hastal›k süreleri aras›nda istatistiksel olarak anlaml› bir korelasyon bulunmad› (p>0,05). Saçl› deri, yüz ve t›rnak tutulumu olan ve olmayan hasta gruplar› k›yasland›-¤›nda, tutulum olan grupta P‹K‹ skorlar› anlaml› olarak daha yüksek saptand› (p<0,05). Saçl› deri ve yüz tutulumu olan grupta günlük aktiviteler alt ölçe¤i skoru, di¤er gruplara göre daha yüksekti (p<0,05). T›rnak tutulumu olan hastalar-da ise bofl zaman ve tehastalar-davi alt ölçek skorlar› hastalar-daha yüksek bulundu (p<0,05).
Tart›flma
Son y›llarda psoriasis hastalar›nda yaflam kalitesini de¤erlendi-ren ve farkl› ölçeklerin kullan›ld›¤› birçok çal›flma yay›nlanm›flt›r. Kullan›lan ölçekler genel sa¤l›¤a özgü veya dermatolojik has-tal›klara özgü veya psoriasise özgü gelifltirilmifl ölçeklerdir8,13. Genel sa¤l›¤a özgü ölçekler deri hastal›klar›n› di¤er hastal›klar ve sa¤l›kl› kontrol gruplar›yla karfl›laflt›rmay› sa¤lamaktad›r. Halbuki bir hastal›¤a özgü gelifltirilmifl ölçekler, o hastal›kla iliflkili her boyuta odaklanmaktad›r. Bu nedenle genel ölçekler, hastal›¤›n getirdi¤i zorluk ve de¤iflikliklere hastal›¤a özgü ölçekler kadar duyarl› duyarl› de¤ildir4,14.
Psoriasis hastalar›nda yaflam kalitesini farkl› yönleriyle ele alan ölçekler aras›nda Psoriasis Yaflam Stres Envanteri, Salford Psoriasis ‹ndeksi, Psoriasis Yaflam Kalite ‹ndeksi ve Psoriatik Artrit Yaflam Kalite Anketi say›labilir2,11,15-18. Ülkemizde ise ‹nan›r ve ark.3taraf›ndan 17 sorudan oluflan bir anket gelifltirilmifltir. Psoriasis hastalar›na özgü ilk yaflam kalite ölçe¤i 1985 y›l›nda Finlay ve ark.11 taraf›ndan gelifltirilen “Psoriasis ‹fllev Kayb› ‹ndeksi” (P‹K‹)’dir. P‹K‹, günlük aktiviteler, ifl/okul, kiflisel iliflkileri bofl zaman ve tedavi olarak 5 alt grup içeren toplam 15 soruyu içermektedir. ‹ndeks, yap›lan çal›flmalarda genel sa¤l›k ölçekleri, dermatolojiye özgü ölçekler, fiziksel veya
psikolojik ölçeklerle birlikte kullan›lm›flt›r. Psoriasise özgü gelifltirilen fakl› ölçekler olmas›na ra¤men, P‹K‹ çok say›da dile çevrilerek geçerlili¤i sa¤lanm›fl ve dünyan›n pek çok ülkesinde en s›k kullan›lan anket olmufltur17,19-21.
Bir çal›flma oluflturulurken, hangi yaflam kalite ölçe¤inin seçilece¤ini etkileyen bir tak›m faktörler vard›r. Psoriasis hastalar›nda hastal›¤a özgü anket kullanman›n avantajlar› bulunmaktad›r. Sorular, o hastal›kla ilgili oldu¤u için kolay alg›lan›rlar ve spesifik olmas› nedeniyle de de¤ifliklikleri hemen fark edebilecek özelli¤e sahiptirler1. P‹K‹ ile yap›lan analizler ve çal›flmalar, ölçe¤in güçlü bir geçerlilik altyap›s›n› ortaya koymaktad›r. Ölçe¤i güçlü k›lan özelliklerden biri ölçekteki sorular›n, hastalar›n kiflisel deneyimlerinden yarar-lan›larak oluflturulmas›d›r. Bu durum anketteki sorular›n kolay alg›lanarak yan›tlanmas›na yol açmakta ve ölçe¤in yüksek oranda kabul edilebilirli¤ini sa¤lamaktad›r17.
Bu çal›flmada, P‹K‹’yi dilimizde geçerlilik ve güvenilirli¤ini sa¤layarak Türk psoriasis hastalar› için kullan›labilir hale getirmeyi amaçlad›k. ‹ç yap› tutarl›l›¤›nda tüm ölçek için Cronbach alfa katsay›s› 0,88 ve test-tekrar test yönteminde ise korelasyon katsay›s› r=0,854 (p<0,001) olarak bulunmufltur. Bu sonuçlar, ölçe¤in Türkçe güvenililirli¤inin sa¤land›¤›n› göstermektedir. Test-tekrar test yönteminde anketin ikifler defa hastal›¤›n semptomlar›n›n de¤iflmedi¤i sürede uygulanmas› gerekliydi. Çal›flmam›zda bu süre iki hafta olarak belirlenmifltir. Hastalar›n mevcut bulgular›n›n ve hastal›k klinik fliddetinin de¤iflip de¤iflmedi¤i PAfi‹ skoru ile de¤erlendirildi. Hastalar›n iki hafta ara ile de¤erlendirilmesinde bulunan PAfi‹ skorlar›n›n aras›nda istatistiksel bir fark saptanmad›. Bununla beraber, ölçe¤in tekrar uygulanmas›nda yüksek bir korelasyon katsay›s› bulundu. Bu sonuç ölçe¤imizin güvenilirli¤ini desteklemektedir. Ölçe¤in geçerlili¤i ise daha önce geçerlili¤i saptanm›fl baflka bir ölçekle aralar›ndaki ba¤lant› araflt›r›larak de¤erledirilmifltir. Bu analiz için DYKÖ kullan›ld›22. Dermatoloji Yaflam Kalite Ölçe¤i deri hastal›klar›n›n, hastan›n yaflam kalitesi üzerindeki etkileri ölçmek için ilk gelifltirilen ve son y›llarda yayg›n olarak kullan›lan bir ölçektir23. Çal›flmam›zda P‹K‹ ve DYKÖ’nin hem toplam skorlar› hem de alt ölçek skorlar› aras›nda yüksek düzeyde korelasyon bulunmufltur. Bu sonuç, ölçe¤in geçerli-li¤ini desteklemektedir.
Yaflam kalite indeksleri hastal›klar›n psikolojik, fiziksel ve sosyal etkileri ile beraber tedavi etkinli¤ini, hastalar›n tedaviden beklentilerini, farkl› tedavi seçeneklerinin karfl›laflt›r›lmas›na olanak sa¤lamaktad›r. Ayr›ca, yeni tedavi ajanlar›n›n yaflam kalitesini art›rmaya yönelik etkilerinin de¤erlendirilmesine de olanak sa¤lamaktad›r24-32.
Psoriasis ‹fllev Kayb› ‹ndeksi, hem klinik çal›flmalarda hem de psoriasis hastalar›nda uygulanan tedavilerin de¤erlendirilmesine yönelik çal›flmalarda s›kl›kla kullan›lm›flt›r33. Avrupa ülkeleri psoriasis birli¤i federasyonuna üye olan 18 386 psoriasis hastas›n›n bulundu¤u bir çal›flmada hastal›¤›n yaflam kalitesine olan etkisi çok boyutlu olarak incelenmifl ve ölçme arac› olarak P‹K‹ kullan›lm›flt›r. Farkl› toplumlarda uygulanan bu çal›flmada ortalama P‹K‹ skoru 12,2 olup, hastalar›n en çok fiekil 2. P‹K‹ (PDI) ve DYKÖ (DLQI) skorlar› aras›ndaki lineer
korelasyon 50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 PDI DLQI
günlük aktiviteleri etkilenmiflti27. Bizim çal›flmam›zda ortalama P‹K‹ skoru 12,6 idi ve literatürle uyumlu olarak en çok günlük aktiviteler etkilenmiflti. Bu bulgular psoriasisin farkl› toplum ve farkl› kültüre ait bireylerde benzer etkiler oluflturabilece¤ini ve P‹K‹’nin farkl› toplumlarda da uygulanabilece¤ini söylemek mümkündür.
Çal›flmam›zda yafl, cinsiyet, e¤itim durumu ve hastal›k süresi ile P‹K‹ skorlar› aras›nda bir korelasyon saptanmad›. Ancak saçl› deri, yüz ve t›rnak tutulumu olan hastalarda P‹K‹ skorlar› istatistiksel olarak yüksek bulundu. Bu bulgu, hastal›¤›n görünen bölgelerde bulunmas› ile hastalar›n yaflam kalitesinin negatif yönde etkilendi¤ini göstermektedir.
Sonuç olarak, psoriasis hastalar›nda hastal›¤›n kendisi sa¤l›kla ilgili yaflam kalitesi üzerine negatif etkiye ve belirgin psikososyal morbiditeye neden olmaktad›r. P‹K‹, psoriasis hastalar›nda yaflam kalitesini de¤erlendirmeye yönelik gelifltirilmifl ilk psoriasise özgü ölçektir. Dünyada pek çok ülkede farkl› dillere çevrilmifl ve çal›flmalarda kullan›lm›flt›r. Çal›flmam›z, yap›lan geçerlilik ve güvenilirlilik ölçümleri sonucunda P‹K‹’nin Türk psoriasis hastalar› için uygun bir ölçek oldu¤unu göstermektedir. Teflekkür
“Psoriasis ‹fllev Kayb› ‹ndeksi”ni kullanma izni verdi¤i için Galler Üniversitesi T›p Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dal› Ö¤retim Üyesi Prof. Dr. Andrew Finlay’e teflekkürlerimizi sunar›z.
Kaynaklar
1. Finlay AY: Quality of life measurement in dermatology: a practi-cal guide. Br J Dermatol 1997;136:305-14.
2. McKenna SP, Lebwohl M, Kahler KN: Development of the US PSORIQoL: a psoriasis-specific measure of quality of life. Int J Dermatol 2005;44:462-9.
3. Inan›r I, Aydemir Ö, Gündüz K, Danac› AE, Türel A: Developing a quality of life instrument in patients with psoriasis: the Psoriasis Quality of Life Questionnaire (PQLQ). Int J Dermatol 2005;45:234-8.
4. Kirby B, Richards HL, Hindle E, Main CJ, Griffiths: Physical and psychologic measures are necessary to assess overall psoriasis severity. J Am Acad Dermatol 2001;45:72-6.
5. Ginsburg IH, Link BG: Psychosocial consequences of rejection and stigma feelings in psoriasis patients. Int J Dermatol 1993;32:587-91.
6. Fortune DG, Richards HL, Main CJ, Griffiths CEM: Patients’ strate-gies for coping with psoriasis. Clin Exp Dermatol 2002;27:177-84. 7. Fortune DG, Richards HL, Main CJ, Griffiths CEM: What patients with psoriasis believe about their condition. J Am Acad Dermatol 1998;39:196-201.
8. Rapp SR, Feldman SR, Exum ML, Fleischer AB Jr, Reboussin DM: Psoriasis causes as much disability as other major medical dis-eases. J Am Acad Dermatol 1999;41:401-7.
9. De Arruda LH, De Moraes AP: The impact of psoriasis on quality of life. Br J Dermatol 2001;144:33-6.
10. Fortune DG, Main CJ, O'Sullivan TM, Griffiths CE: Quality of life in patients with psoriasis: The contribution of clinical variables and psoriasis-specific stress. Br J Dermatol 1997;137:755-60. 11. Finlay AY, Kelly SE: Psoriasis--an index of disability. Clin Exp
Dermatol 1987;12:8-11.
12. Finlay AY, Khan GK: Dermatology Life Quality Index (DLQI)--a simple practical measure for routine clinical use. Clin Exp Dermatol 1994;19:210-6.
13. Anderson RT, Rajagopalan R, Winston S: Development and vali-dation of a quality of life instrument for cutaneous diseases. J Am Acad Dermatol 1997;37:41-50.
14. Ashcroft DM, Li Wan Po A, Williams HC, Griffiths CE: Ash Quality of life measures in psoriasis: a critical appraisal of their quality. J Clin Pharm Ther 1998;23:391-8
15. Gupta MA, Gupta AK: The Psoriasis Life Stress Inventory: a pre-liminary index of psoriasis-related stress. Acta Derm Venereol 1995; 75(3): 240-3.
16. Mukhtar R, Choi J, Koo JYM: Quality of life issues in psoriasis. Dermatol Clin 2004;22:389-395.
17. Lewis VJ, Finlay AY: Two decades experience of the Psoriasis Disability Index. Dermatology 2005;210:261-8.
18. McKenna SP, Cook SA, Whalley D, et al.: Development of the PSORIQoL, a psoriasis-specific measure of quality of life designed for use in clinical practice and trials. Br J Dermatol 2003;149:323-31. 19. Aghaei S, Moradi A, Ardekani GS: Impact of psoriasis on quality
of life in Iran. Indian J Dermatol Venereol Leprol 2009;75: 220. 20. Yang Y, Koh D, Khoo L, Nyunt SZ, Ng V, Goh CL: The psoriasis
Disability Index in Chinese patients: contribution of clinical and psychological variables. Int J Dermatol 2005;44:925-9.
21. Wahl AK, Wiklund I, Moum T, Hanestad BR: The Norwegian ver-sion of the Psoriasis Disability Index--a validation and reliability study. Value Health 1999;2:342-9.
22. Oztürkcan S, Ermertcan AT, Eser E, Sahin MT: Cross validation of the Turkish version of dermatology life quality index. Int J Dermatol 2006;45:1300-7.
23. Basra MK, Fenech R, Gatt RM, Salek MS, Finlay AY: The Dermatology Life Quality Index 1994-2007: a comprehensive review of validation data and clinical results.Br J Dermatol 2008; 159:997-1035.
24. Finlay AY: Quality of life assessments in dermatology. Semin Cutan Med Surg 1998;17:291-6
25. Finlay AY: Quality of life indices. Indian J Dermatol Venereol Leprol 2004;70:143-8.
26. Halioua B, Beumont MG, Lunel F: Quality of life in dermatology. Int J Dermatol 2000;39:801-6.
27. Dubertret L, Mrowietz U, Ranki A, et al.: EUROPSO Patient Survey Group . European patient perspectives on the impact of psoriasis: the EUROPSO patient membership survey. Br J Dermatol 2006;155:729-36.
28. Salek MS, Finlay AY, Lewis JJ, Sumner MI: Quality of life improve-ment in treatimprove-ment of psoriasis with intermittent short course cyclosporin (Neoral). Qual Life Res 2004;13:91-5.
29. Nijsten T, Margolis DJ, Feldman SR, Rolstad T, Stern RS: Traditional systemic treatments have not fully met the needs of psoriasis patients: results from a national survey. J Am Acad Dermatol 2005;52:434-44.
30. Woo WK, McKenna KE: Combination TL01 ultraviolet B pho-totherapy and topical calcipotriol for psoriasis: a prospective ran-domized placebo-controlled clinical trial. Br J Dermatol 2003;149:146-50.
31. Gupta G, Long J, Tillman DM: The efficacy of narrowband ultra-violet B phototherapy in psoriasis using objective and subjective outcome measures. Br J Dermatol 1999;140:887-90.
32. Wall AR, Poyner TF, Menday AP: A comparison of treatment with dithranol and calcipotriol on the clinical severity and quality of life in patients with psoriasis. Br J Dermatol 1998;139:1005-11. 33. Finlay AY: The outcomes movement and new measures of
