Orijinal Araflt›rma
Original Investigation
Akne Vulgarisli Hastalarda Akne Yaflam Kalite
Ölçe¤inin Türkçe Güvenilirlik Çal›flmas›
Reliability of Turkish Version of Acne Quality of
Life Scale in Patients with Acne Vulgaris
Zeynep Demirçay, Asl› fienol, Dilek Seçkin, Figen Demir*
Marmara Üniversitesi T›p Fakültesi Dermatoloji ve *Halk Sa¤l›¤› Anabilim Dal›, ‹stanbul, Türkiye
94
Y
Yaazz››flflmmaa AAddrreessii:: Doç.Dr. Zeynep Demirçay, Marmara Üniversitesi T›p Fakültesi Hastanesi Dermatoloji Anabilim Dal›, Acil Binas› 4. kat, 34662 Üsküdar, ‹stanbul, Türkiye Tel: 0216 428 45 97 AAll››nndd››¤¤›› ttaarriihh:: 18.11.2005 KKaabbuull ttaarriihhii:: 14.02.2006
Özet
Girifl ve Amaç: Akne, yaflam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilen bir hastal›kt›r. Ülkemizde, akneye özgü Türkçe bir yaflam kalite ölçe¤i bulunmamaktad›r. Amac›m›z, Gupta ve arkadafllar› taraf›ndan gelifltirilip, geçerli ve güvenilir oldu¤u kan›tlanm›fl olan Akne Yaflam Kalite Ölçe¤inin (AYK Ölçe¤i) Türkçeye çevrilmesi ve güvenilirli¤inin test edilmesidir.
Gereç ve Yöntem: Ölçe¤in Türkçe flekli, uluslararas› çeviri önerileri izlenerek (çeviri, kalite kontrolü, geri çeviri ve pilot çal›flma) oluflturuldu ve akne poliklini¤imize baflvuran 120 hastaya uyguland›. Bunlar›n 78'i ölçe¤i birer hafta ara ile 2 kez cevaplad›; 43'ü Türkçe-Türkçe, 35'i ‹ngilizce-Türkçe veya Türkçe-‹ngilizce olarak yan›tlad›. Ölçe¤in iç tutarl›l›¤› ve test-tekrar test güveni-lirli¤i için Cronbach alfa ve Pearson's korelasyon analizi kullan›ld›. Ölçe¤in iç tutarl›l›¤› yeterli bulundu (Cronbach alfa = 0.84).
Sonuç:Test-tekrar test aras›nda güçlü do¤rusal bir iliflki saptand› (Türkçe-Türkçe test için r = 0.88, p < 0.001; ‹ngilizce-Türkçe
veya Türkçe-‹ngilizce test için r = 0.95, p < 0.001). Bu sonuçlar, AYK Ölçe¤inin Türk akne hastalar›nda kullan›labilece¤ini gös-termektedir. (Türkderm 2006; 40: 94-7)
Anahtar Kelimeler: Akne, yaflam kalitesi
Summary
Background: Acne may have a negative impact on the patients' quality of life. There is no acne specific quality of life scale in
Turkish. Our purpose is to translate Acne Quality of Life scale (AQOL), reliability and validity of which have been demonstra-ted by Gupta et. al, into Turkish and to validate the Turkish version.
Material and Method: Turkish version of AQOL scale was developed by following international methodological
recommenda-tions (translation, quality control, back translation and pilot test). Turkish version was given to 120 patients attending to our outpatient acne clinic. Seventy-eight of them filled the questionnaire twice with 1 week interval; 43 filled as Turkish-Turkish, 35 filled as Turkish-English or English-Turkish. Internal consistency of the scale and test-retest reliability was measured by Cron-bach alpha and Pearson's correlation analysis.
Results: Internal consistency of the scale was good (Cronbach alpha = 0.84). There was a high degree of test-retest reliability (r = 0.88 for Turkish-Turkish, and r = 0.95 for Turkish-English or English-Turkish.).
Conclusion: Our results demonstrate that Turkish version of AQOL scale can be used in Turkish acne patients. (Turkderm 2006;
40: 94-7)
Key Words:Acne, quality of life
www.turkderm.org.tr
Pilosebasöz ünitenin inflamatuar bir hastal›¤› olan akne, özellikle gençler ve genç eriflkinler aras›nda s›k görülen dermatolojik bir problemdir. Kiflinin d›fl görünüflünü etkileyebilen ve skar b›rakabilen akne,
depresyon, kayg› ve sosyal inhibisyon gibi psikolojik sorunlara neden olabilmektedir1-5. Bu sorunlar, has-tan›n yaflam kalitesini olumsuz yönde etkilemekte-dir. Yap›lan çal›flmalar, aknenin, di¤er kronik
siste-mik hastal›klar kadar yaflam kalitesini etkileyebilece¤ini göstermektedir6.
Akne hastalar›nda aknenin yaflam kalitesi üzerindeki etki-lerini de¤erlendirmek amac›yla çeflitli ölçekler kullan›lm›fl-t›r7-12. Bu ölçeklerin bir k›sm› SF-36 gibi genel sa¤l›k duru-munu gösteren ölçekler iken9, bir k›sm›, Akne K›s›tl›l›k Öl-çe¤i (Acne Disability Index)10, Cardiff Akne K›s›tl›l›k Ölçe¤i (Cardiff Acne Disability Index)11gibi hastal›¤a özgü ölçek-lerdir. Bu ölçeklerden biri de Gupta ve arkadafllar› taraf›n-dan gelifltirilen Akne Yaflam Kalite Ölçe¤i (AYK Ölçe-¤i)'dir12. Bu ölçek, akne fliddeti ile akneye ba¤l› psikolojik morbidite aras›ndaki iliflkinin belirlenmesini hedeflemekte olup, geçerlili¤i ve güvenilirli¤i kan›tlanm›flt›r (Cronbach al-fa = 0.94, r = 0.99).
Akne hastalar›na uygulanabilecek, akneye özgü Türkçe bir yaflam kalite ölçe¤i bulunmamaktad›r. Amac›m›z, AYK Öl-çe¤inin, Türk akne hastalar› taraf›ndan kullan›labilir hale getirilmesidir. Bu amaçla, bu ölçe¤in Türkçeye çevrilmesi ve akne hastalar›nda güvenilirli¤inin s›nanmas› planlanm›flt›r.
Gereç ve Yöntem
Ocak 2005 ile Temmuz 2005 tarihleri aras›nda Marmara Üniversitesi T›p Fakültesi Akne Poliklini¤ine baflvuran 120 hasta çal›flmaya al›nd›. Sadece gövde tutulumu olanlar ça-l›flma d›fl› b›rak›ld›. Hastalar›n, yafl›, cinsiyeti, akne süreleri, daha önce akne için ald›klar› tedaviler kaydedildi.
Gupta ve arkadafllar› taraf›ndan gelifltirilen AYK Ölçe¤inde toplam 9 soru bulunmaktayd›. Bu sorular, baflkalar›n›n ya-n›nda kendini huzursuz hissetme, sosyalleflmede azalma, efl veya erkek/k›z arkadafl ile iliflkide zorluk, yak›n arkadafllar-la iliflkide zorluk, aile iliflkilerinde zorluk, d›flarkadafllar-lanm›fl hisset-me, alay konusu olma, romantik iliflkide reddedilme ve ar-kadafllar taraf›ndan reddedilme konular›na yönelikti. Soru-lar›n cevaplar› “1” hiçbir zaman, “2” biraz, “3”orta derece-de, “4”çok fazla fleklinde skorland›. Toplam skor en fazla 36, en az 9 idi.Yüksek toplam skor, düflük yaflam kalitesi an-lam›na gelmekteydi12.
AYK Ölçe¤ini gelifltiren Gupta ve arkadafllar›ndan izin al›n-d›ktan sonra ölçek Türkçeye çevrildi.
AYK Ölçe¤inin Türkçeye çevrilme aflamalar› s›ras›yla flöyley-di:
1- Ölçek iyi derece ‹ngilizce bilen iki farkl› ö¤retim üyesi ta-raf›ndan Türkçeye çevrildi.
2- Elde edilen 2 farkl› çeviri metni her iki ö¤retim üyesi ta-raf›ndan gözden geçirilerek ortak bir metin oluflturuldu. 3- Oluflturulan bu ortak metin iyi derece ‹ngilizce bilen üçüncü bir ö¤retim üyesi taraf›ndan kontrol edilerek uy-gun de¤ifliklikler yap›ld›.
4- Metnin son hali profesyonel bir tercüman taraf›ndan ‹n-gilizceye geri çevrildi.
5- ‹ngilizceye geri çevrilmifl metin, orijinal metin ile karfl›lafl-t›r›larak gerekli düzeltmeler yap›ld›, metnin son Türkçe ha-li oluflturuldu.
6- Elde edilen ölçek, 20 akne hastas›ndan oluflan bir grupta karfl›l›kl› görüflme yap›larak, anlafl›labilirli¤i aç›s›ndan test
edildi. Bu aflamada de¤ifliklik yapmay› gerektirecek her-hangi bir sorun olmad›.
Oluflturulan Türkçe ölçek (Tablo 1), güvenilirlik çal›flmas› için Marmara Üniversitesi T›p Fakültesi Akne poliklini¤ine baflvuran farkl› fliddette akne vulgarisi olan 120 hastaya uy-guland›. Test-tekrar test güvenilirli¤in belirlenmesi için öl-çek, hastalara, tedaviye bafllamadan önce, birer hafta ara ile 2 kez verildi. ‹ngilizce e¤itim veren lise ve üniversite ö¤-rencileri ölçe¤i ‹ngilizce ve Türkçe olmak üzere 2 farkl› dil-de, di¤er hastalar ise her iki seferde de Türkçe olarak ce-vaplad›.
Ölçe¤in iç tutarl›l›¤› ve test-tekrar test güvenilirli¤i için Cronbach alfa ve Pearson's korelasyon analizi kullan›ld›. p < 0.05 de¤eri istatistiksel olarak anlaml› kabul edildi. Veri-ler SPSS 11.5 paket program›nda de¤erlendirildi.
Bulgular
Çal›flmaya al›nan 120 hastan›n 107'si AYK Ölçe¤ini eksiksiz olarak tamamlad› ve de¤erlendirmeye al›nd›. Hastalar›n 78'ine test-tekrar test uyguland›, bunlar›n 43'ü ölçe¤i her iki seferde de Türkçe olarak, 35'i ise Türkçe-‹ngilizce veya ‹ngilizce-Türkçe olarak cevaplad›. ‹kinci kez gelemedi¤i için Türkçe anketi tek sefer cevaplayan hasta say›s› 29 idi. Yüzyedi hastan›n 72'si kad›nd› (% 67). Hastalar›n yafl orta-lamas› 20.9 ± 3.9 (minimum-maksimum:14-38), ortalama akne süreleri 58.4 ± 35.7 ay (minimum-maksimum: 1-180) idi. Daha önce tedavi alan 86 hastan›n 47'si sistemik antibi-yotik, 38'i topikal tedavi, 27'si kozmetik ajan, 5'i hormon tedavisi ve 5'i sistemik isotretinoin tedavisi kullanm›flt›. AYK Ölçe¤inin ortalama skoru 13.5 olarak hesapland› (%95
Demirçay ve ark. Akne Vulgarisli Hastalarda Akne Yaflam Kalite Ölçe¤inin Türkçe Güvenilirlik Çal›flmas› Türkderm
2006; 40: 94-7
95
www.turkderm.org.tr fiekil 1.Test-tekrar test sonuçlar› aras›ndaki do¤rusal iliflki;
r = 0.88, p < 0.001 40 30 20 10 0 0 10 20 test te kr ar t es t 30 40
güven aral›¤›, 12.7-14.4). Testi Türkçe yan›tlayan 85 hasta-da ölçe¤in iç tutarl›l›¤› yeterli bulundu (Cronbach alfa = 0.84). Test-tekrar test puanlar› aras›nda güçlü do¤rusal bir iliflki saptand› (Türkçe-Türkçe test için r = 0.88, p < 0.001 ; ‹ngilizce-Türkçe veya Türkçe-‹ngilizce test için r = 0.95, p < 0.001) (fiekil 1). Türkçe-Türkçe uygulama için, her bir soru-ya 2 farkl› zamanda verilen cevaplar aras›ndaki tutarl›l›k ay-r›ca araflt›r›ld› ve her bir sorunun tek bafl›na da tutarl› oldu-¤u gösterildi.
Tart›flma
Kiflinin d›fl görünüflüne özellikle önem verdi¤i dönemde or-taya ç›kan akne, sadece fiziksel de¤il, ruhsal anlamda da s›-k›nt› yaratmaktad›r ve bu da yaflam kalitesine yans›makta-d›r. Akne hastalar›na yaklafl›mda, sadece klinik tan› ve ince-lemenin yeterli olamayaca¤›, aknenin hastan›n yaflam kali-tesi üzerindeki etkilerinin de tedavi karar›nda dikkate al›n-mas› gerekti¤inden yola ç›k›larak, farkl› yaflam kalite ölçek-leri gelifltirilmifltir. Bu ölçekölçek-lerin en önemli avantaj›, kiflinin hastal›ktan fiziksel ve sosyal olarak ne kadar etkilendi¤ini iyi bir flekilde yans›tabilmeleridir. Akne K›s›tl›l›k Ölçe¤i10, Cardiff Akne K›s›tl›l›k Ölçe¤i11ve AYK Ölçe¤i12, akne ile ak-neye ba¤l› psikolojik morbidite aras›ndaki iliflkiyi ölçmeyi hedefleyen ölçeklerdir.
Dermatolojideki akne deneyimimize bakt›¤›m›zda, fliddetli aknesi olan hastalarda tedavi karar› daha kolay al›nabilir-ken, hafif-orta fliddette aknede seçilecek tedavi de¤iflkenlik gösterebilmektedir. Üstelik, akneyle iliflkili çal›flmalar›n ço-¤unda, hekim taraf›ndan de¤erlendirilen akne fliddetinin yaflam kalitesiyle her zaman uyumlu olmad›¤› bildirilmifltir. Bu noktada, tedavi karar› vermede ve tedavi yan›t›n›n de-¤erlendirilmesinde, akne fliddetinin yan›s›ra, bir baflka ölçe-¤in önemli katk›s› olacakt›r. Gupta ve arkadafllar›n›n gelifl-tirmifl oldu¤u AYK Ölçe¤i de özellikle bu amaçla oluflturul-mufltur. Bu ölçek, aknenin, kiflinin sosyal iliflkileri üzerinde-ki etüzerinde-kilerini yans›tabilen alt bafll›klara sahiptir. Psikolojik testlerle uyumlu oldu¤u bulunmufltur. Ülkemizde akne has-talar›na uygulanabilecek Türkçe bir test yoktur. Bu çal›flma-da, k›sa, kolay anlafl›labilir ve uygulanabilir bir test olan AYK Ölçe¤inin güvenilirli¤i araflt›r›lm›flt›r. Bu ölçe¤in Türk-çe Türk-çevirisinin iç tutarl›l›¤› yeterli bulunmufl, ve test-tekrar testlerde yüksek derecede güvenilir oldu¤u gösterilmifltir. Sa¤l›kl› olmak, sadece fiziksel de¤il, ruhsal ve sosyal aç›dan da iyi olmak anlam›na gelmektedir. Yaflam kalite ölçekleri, hastalara bu duyarl›l›kta yaklaflabilmek aç›s›ndan önemli-dir. Bu çal›flma, AYK Ölçe¤inin Türk akne hastalar›nda uy-gulanabilir bir test oldu¤unu göstermifltir.
Kaynaklar
1. Yaz›c› K, Baz K,Yaz›c› AE, Köktürk A, Tot S, Demirseren D, Bu-turak V: Disease-specific quality of life is associated with anxi-ety and depression in patients with acne. J Eur Acad Dermatol Venereol 2004;18:435-439.
Demirçay ve ark.
Akne Vulgarisli Hastalarda Akne Yaflam Kalite Ölçe¤inin Türkçe Güvenilirlik Çal›flmas› 2006; 40: 94-7Türkderm
96
www.turkderm.org.tr
Lütfen, sivilceniz nedeniyle, afla¤›dakileri ne ölçüde yaflad›¤›n›z› belirtiniz. Afla¤›daki dört puanl› dereceleme ölçe¤ini kullanarak, her durum için, en uygun olan tek bir say› yaz›n›z.
1= hiçbir zaman 2= biraz
3= orta derecede 4= çok fazla
1) Baflkalar›n›n yan›nda kendini huzursuz hissetme 1= hiçbir zaman
2= biraz
3= orta derecede 4= çok fazla
2) Baflkalar›yla sosyalleflmenizde azalma (partiye, dü¤üne, dansa gitmek gibi)
1= hiçbir zaman 2= biraz
3= orta derecede 4= çok fazla
3) Eflinizle / erkek veya k›z arkadafl›n›zla olan iliflkiniz-de zorluklar (e¤er geçerliyse cevaplay›n)
1= hiçbir zaman 2= biraz
3= orta derecede 4= çok fazla
4) Yak›n arkadafllar›n›zla olan iliflkilerinizde zorluklar 1= hiçbir zaman
2= biraz
3= orta derecede 4= çok fazla
5) Yak›n aile çevrenizle olan iliflkilerinizde zorluklar (anne-baba, erkek kardefl, k›z kardefl gibi)
1= hiçbir zaman 2= biraz
3= orta derecede 4= çok fazla
6) Sivilcelerinizin d›fl görünüflünüze olan etkisi nedeniyle, ço¤u zaman, kendinizi d›fllanm›fl gibi hissetme 1= hiçbir zaman
2= biraz
3= orta derecede 4= çok fazla
7) ‹nsanlar›n d›fl görünüflünüzle alay etmesi 1= hiçbir zaman
2= biraz
3= orta derecede 4= çok fazla
8) Sivilcenizin d›fl görünüflünüze olan etkisi nedeniyle, romantik bir iliflkide reddedilmifl hissetme
1= hiçbir zaman 2= biraz
3= orta derecede 4= çok fazla
9) Sivilcenizin d›fl görünüflünüze olan etkisi nedeniyle, arkadafllar›n›z taraf›ndan reddedilmifl hissetme
1= hiçbir zaman 2= biraz
3= orta derecede 4= çok fazla
2. Mulder MMS, Sigurdsson V, Van Zuuren EJ, Klassen EJ, Faber JA, de Vit JBF, Van Wloten WA: Psychosocial impact of acne vulgaris. Dermatology 2001;203:124-130.
3. Aktan fi, Özmen E, fianl› B: Anxiety, depression, and nature of acne vulgaris in adoloscents. Int J Dermatol 2000;39:354-357. 4. Hanstock TL, O'Mahony JF: Perfectionism, acne and
appearan-ce conappearan-cerns. Personality and Individual Differenappearan-ces 2002;32:1317-1325.
5. Picardi A, Abeni D, Melchi CF, Puddu P, Pasquini P: Psychiatric morbidity in dermatological outpatients: an issue to be recog-nized. Br J Dermatol 2000;143:983-991.
6. Mallon E, Newton JN, Klassen A, Stewart-Brown SL, Ryan TJ, Finlay AY: The quality of life in acne: a comparison with gene-ral medical conditions using generic questionnaires. Br J Der-matol 1999;140:672-676.
7. Finlay AY: Quality of life measurement in dermatology: a
practical guide. Br J Dermatol 1997;136:305-314.
8. Klassen AF, Newton JN, Mallon E: Measuring quality of life in people referred for specialist care of acne: comparing generic and disease-spesific measures. J Am Acad Dermatol 2000;43:229-233.
9. Öztürkcan S, Aydemir Ö, ‹nan›r I.: Akne vulgarisli hastalarda yaflam kalitesi. T Klin Dermatoloji 2002;12:131-134.
10. Motley RJ, Finlay AY: How much disability is caused by acne? Clin Exp Dermatol 1989;14:194-198.
11. Motley RJ, Finlay AY: Practical use of a disability index in the routine management of acne. Clin Exp Dermatol 1992;17:1-3. 12. Gupta MA, Johnson AM, Gupta AK: The development of an acne quality of life scale: reliability, validity, and relation to subjective acne severity in mild to moderate acne vulgaris. Ac-ta Derm Venereol 1998;78:451-456.
Demirçay ve ark. Akne Vulgarisli Hastalarda Akne Yaflam Kalite Ölçe¤inin Türkçe Güvenilirlik Çal›flmas› Türkderm
2006; 40: 94-7
