201 3
T.C.
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI
ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 2013 YILI İDARE FAALİYET RAPORU
NİSAN 2014
STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRESİ BAŞKANLIĞI ANKARA/2014
BAKAN SUNUŞU
Ormanlar, toprak ve su rejiminin korunmasından iklimi dengelemeye kadar pek çok hayati fonksiyonu bulunan, insanoğlu için vazgeçilmez ve yenilenebilen kaynaklardan biridir. Geçmişte salt odun hammaddesi kaynağı olarak görülen ormanlar, günümüzde daha çok çevresel ve sosyal boyutları ile gündeme gelmektedir. Ormanların iklim değişikliği, biyolojik çeşitliliğin korunması, toprak ve su kaynaklarının muhafazası ve hidrolojik döngünün sürekliliği gibi ana işlevlerinin fark edilmesi ormancılığı uluslararası gündemin üst sıralarına taşımıştır. Artık ormanlar sadece iktisadi bir kaynak değil, aynı zamanda insanlığın refah ve geleceğine doğrudan etki eden “hayat destek unsurları”
olarak algılanmaya başlanmıştır. Özellikle 1992 yılında yapılan Rio Zirvesi’nden sonra ormancılık küresel bir faaliyet haline gelmiş, ormanların korunması ve sürdürülebilir bir şekilde idaresi için, uluslararası işbirliği kaçınılmaz olmuştur.
Gerek küresel düzeydeki uluslararası ormancılık süreci, gerekse ülkemizde yaşanan yeniden yapılanma ve reform süreci hiç şüphesiz ormancılığımızı da önemli ölçüde etkilemiştir. Bu etkiyi iki eksende değerlendirmek gerekir; birincisi ulusal düzeyde Avrupa Birliği Uyum Süreci ve bu çerçevede yeniden yapılanmaya yönelik düzenlemeler, ikincisi ise uluslararası düzeyde Birleşmiş Milletler Ormancılık Forumu’ndaki gelişmelerdir. Bakanlığımız bu iki güçlü çekim merkezinin etkisiyle değişen ve gelişen şartlara kendisini hızla uyarlamaya çalışmaktadır.
Orman kaynaklarından sürdürülebilirlik ilkelerine zarar vermeden koruma ve kullanma dengesi gözetilerek yararlanmak ülkemiz ormancılık politikalarının esasını oluşturmaktadır. Ormancılık teknik ve stratejilerinin geliştirmesi ve uygulanması da bu temel ilke ve politikalar çerçevesinde belirlenen hedefler doğrultusunda yürütülmektedir.
Bu kapsamda gerçekleştirilen çalışmalar neticesinde; orman yangınlarıyla mücadelede Akdeniz havzasında başarılı sonuçların alındığı, orman suçlarında belirgin düşüşlerin yaşandığı, bozuk ormanların süratle imar ve ıslah edildiği, programlanan üretim rakamlarına ulaşıldığı, kadastro çalışmalarında önemli ilerlemelerin kaydedildiği, ağaçlandırma, erozyon kontrolü ve fidan üretim hedeflerine ulaşıldığı görülmektedir.
Ulusal kalkınma politikaları ve stratejiler çerçevesinde; ormanların, orman sayılan yerlerin ve bu yerlerdeki biyolojik çeşitliliğin, her türlü biyotik ve abiyotik zararlılara karşı korunması, mevcut ormanların geliştirilmesi ve uygun alanlar üzerinde orman tesisi ile orman alanlarının genişletilmesi, ormanlardan ekolojik, sosyal ve kültürel faydaların yerel, ülkesel ve küresel düzeylerde, sürdürülebilir olarak sağlanması ve kurumsal kapasitenin geliştirilmesi yönünde devam eden ve planlanan çalışmalar kararlılıkla sürdürülecektir.
Prof.Dr. Veysel EROĞLU Bakan
GENEL MÜDÜR SUNUŞU
Ülkemizde yaşanan ekonomik ve sosyal gelişmeler, ülke yüzölçümünün yaklaşık % 27,6’sını oluşturan ormanlara yönelik talep ve beklentilerde de önemli değişimleri ortaya çıkarmıştır. Yakın zamana kadar ağırlıklı olarak odun üretim kaynağı olarak görülen ormanlar, son yıllarda daha çok odun dışı orman ürünleri, sosyal ve ekolojik hizmetler ve koruyucu-çevresel fonksiyonları ile gündeme gelmektedir.
Toplum talepleri ve ülke ormanlarının yapısı dikkate alınarak orman yönetiminin; biyolojik ve teknik özellikleri ile ekolojik, ekonomik, sosyal, kültürel ve yönetsel boyutlarının bir ekosistem bütünlüğü içerisinde ele alınması günümüz ormancılık anlayışının temel yaklaşımıdır.
Ormanlarımızın yaklaşık yarısının bozuk vasıflı olması, odun üretimi ve diğer işlevlerini yerine getirmesinde ciddi sorun ve yetersizliklere neden olmaktadır. Bu nedenle, bozuk vasıflı orman alanlarının ağaçlandırma veya benzeri yollarla rehabilite edilmesi öncelikli ormancılık faaliyetleri arasında yer almaktadır. Orman ürünlerine olan talep artışına rağmen, doğal ormanların odun üretimi dışındaki fonksiyonel hizmetlerine olan kamuoyu talepleri ve küresel eğilimler, potansiyel ağaçlandırma sahalarının ve endüstriyel ağaçlandırmanın gelecekteki odun arz açığının kapatılmasında giderek daha da önemli olacağını göstermektedir.
Belirlenen hedefler doğrultusunda hazırlanan 2013 yılı programı başarıyla uygulanmış, öngörülen performansın gerçekleştirilmesi yönünde yürütülen çalışmalara olumsuz yönde etki eden faktörler yıl içerisinde değerlendirilerek gerekli tedbirler alınmıştır. Toplam 4.426.999.901 TL bütçe kaynağının
% 48’i özel bütçeden, % 52’si ise döner sermayeden karşılanmış, bu kaynağın 1.908.831.271 TL’si faaliyet ve/veya projelerde, 2.218.155.189 TL’si genel yönetim giderlerinde olmak üzere % 93’ü kullanılmıştır.
Orman ve orman kaynaklarının; başta yangınlar ve zararlılar olmak üzere çeşitli faktörlere karşı etkin şekilde korunması, verimli şekilde yönetilmesi; öncelikle çölleşme ve toplum sağlığı dikkate alınarak, havza bazında endüstriyel ve toprak muhafaza ağaçlandırmalarının yapılması; rehabilitasyon çalışmaları, özel ağaçlandırmanın geliştirilmesi ve toplumun bu konularda bilinçlendirilmesi; orman- halk ilişkilerinin iyileştirilmesi ve kurumsal kapasitenin geliştirilmesi çalışmaları öncelikli hedeflerimiz arasında yer almaktadır.
Hesap verebilirliğin önemli araçlarından biri olan ve 2013 yılında yürüttüğümüz hizmet ve faaliyetlerin özetini içeren Orman Genel Müdürlüğü 2013 Yılı Faaliyet Raporunun, tüm ilgililer ve kamuoyunu bilgilendirme noktasında faydalı olmasını temenni ederim.
İsmail ÜZMEZ Genel Müdür V.
İÇİNDEKİLER
I. GENEL BİLGİLER ... 1
A. Misyon ve Vizyon ... 1
B. Yetki, Görev ve Sorumluluklar ... 1
C. İdareye İlişkin Bilgiler ... 2
1. Fiziksel Yapı ... 2
2. Teşkilat Yapısı ... 5
3. Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar ... 7
4. İnsan Kaynakları ... 8
5. Sunulan Hizmetler ... 11
6. Yönetim ve İç Kontrol Sistemi ... 15
II. AMAÇ VE HEDEFLER ... 16
1. İdarenin Amaç ve Hedefleri ... 16
2. Temel Politikalar ve Öncelikler... 18
III. FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER ... 20
A. Mali Bilgiler ... 20
1. Özel Bütçe Uygulama Sonuçları ... 20
2. Döner Sermaye Uygulama Sonuçları ... 22
3. Temel Mali Tablolara İlişkin Açıklamalar ... 22
B. Performans Bilgileri ... 25
1. Faaliyet ve Proje Bilgileri ... 25
1.1 Orman Yangınlarıyla Mücadele ... 25
1.2 Orman Zararlılarıyla Mücadele ... 26
1.3 Orman Suçlarıyla Mücadele ... 27
1.4 Orman Kadastrosu ve Mülkiyet ... 28
1.5 İzin ve İrtifak ... 28
1.6 Amenajman Planları ... 29
1.7 Orman Yolları ve Fiziki Alt Yapının Geliştirilmesi ... 30
1.8 Silvikültürel Uygulamalar ... 30
1.9 Ağaçlandırma ... 31
1.10 Toprak Muhafaza ve Havza Islahı ... 32
1.11 Entegre Havza Projeleri ... 32
1.12 Fidan ve Tohum Üretimi ... 33
1.13 Orman Köylülerinin Desteklenmesi ... 34
1.14 Odun Üretimi ve Kalitesinin Artırılması ... 36
1.15 Sertifikalandırma ... 36
1.16 Odun Dışı Orman Ürün ve Hizmetleri ... 37
1.17 Araştırma Projeleri ... 38
1.18 Uluslararası İşbirliğinin Geliştirilmesi ... 39
1.19 Orman Bilgi Sistemi ... 42
1.20 Teftiş ve İnceleme ... 42
1.21 Strateji ve Maliyet Yönetimi ... 43
1.22 Eğitim Çalışmaları ... 43
1.23 Yayın ve Tanıtım ... 44
2. Performans Sonuçları Tablosu ... 44
3. Performans Sonuçlarının Değerlendirilmesi ... 49
4. Performans Bilgi Sisteminin Değerlendirilmesi ... 51
IV. KURUMSAL KABİLİYET VE KAPASİTENİN DEĞERLENDİRİLMESİ... 52
A. GÜÇLÜ YÖNLER ... 52
B. GELİŞTİRMEYE AÇIK VE ZAYIF YÖNLER ... 52
C. FIRSATLAR ... 52
D. TEHDİTLER ... 52
E. DEĞERLENDİRME ... 53
V. EKLER ... 54
TABLO LİSTESİ
Tablo 1: Bina ve Tesis İnşaatları, Bakım-Onarım Çalışmaları, 2013 ... 2Tablo 2: Makine Parkında Bulunan Araç Sayıları, 2013... 3
Tablo 3: Makine Parkı İşletme Giderleri, 2011-2013... 4
Tablo 4: Alınan Makine-Teçhizat Sayıları, 2013 ... 5
Tablo 5: Personel Statü ve Sayıları, 2009-2013 ... 8
Tablo 6: Dolu-Boş Kadro Durumu, 2013 ... 8
Tablo 7: Dolu Kadrolarının Bütçe ve Unvan Dağılımı, 2013 ... 9
Tablo 8: Kurumdan Ayrılan Personelin Dağılımı, 2013 ... 10
Tablo 9: Kuruma Katılan Personelin Dağılımı, 2013 ... 10
Tablo 10: Ülkemiz Orman Varlığı, 1963-2012 ... 11
Tablo 11: Yıllık Cari Artım, 2012 ... 11
Tablo 12: Ağaç Serveti (Dikili Kabuklu Gövde Hacmi) , 2012 ... 11
Tablo 13: Orman Formları ve Ağaç Türü Gruplarına Dağılımı, 2012 ... 11
Tablo 14: Gerçekleştirilen İç Denetim Sayıları, 2009-2013... 16
Tablo 15: Düzenlenen İç Denetim Rapor Sayıları, 2009-2013 ... 16
Tablo 16: Bütçe Giderlerinin Ekonomik Sınıflandırması, 2013 ... 20
Tablo 17: Bütçe Giderlerinin Fonksiyonel Sınıflandırması, 2013 ... 20
Tablo 18: Birimler İtibariyle Bütçe Ödenek ve Harcama Tutarları, 2013 ... 21
Tablo 19: Bütçe Gelirlerinin Ekonomik Sınıflandırması, 2013 ... 22
Tablo 20: Döner Sermaye Gelirleri, 2013 ... 22
Tablo 21: Döner Sermaye Giderleri, 2013 ... 22
Tablo 22: Giderlerin Bütçe ve Faaliyet Dağılımı, 2013 ... 24
Tablo 23: Orman Yangınlarının Çıkış Sebeplerine Sayısal Dağılımı, 2009-2013 ... 25
Tablo 24: Orman Yangınlarının Çıkış Sebeplerine Alansal Dağılımı, 2009-2013 ... 25
Tablo 25: Orman Zararlılarıyla Mücadele Uygulama Alan Miktarları ve Giderler, 2009-2013 ... 26
Tablo 26: Biyolojik Mücadele Faaliyet Sonuçları, 2013 ... 26
Tablo 27: Değerlendirilen Daimi Gözlem Alanı (DGA) ve Ağaç Sayıları, 2009-2013 ... 27
Tablo 28: Orman Suçlarındaki Değişim, 2009-2013 ... 27
Tablo 29: Orman Kadastro Projesi Uygulama Sonuçları, 2013 ... 28
Tablo 30: Orman Kanununun 17'nci Maddesine Göre Verilen İzinler, 2009-2013 ... 28
Tablo 31: Orman Kanununun 16 ve 18'nci Maddesine Göre Verilen İzinler, 2009-2013 ... 29
Tablo 32: Orman Amenajman Planı Yapılan Orman Alanı, 2009-2013 ... 29
Tablo 33: Orman Amenajman Projesi Gerçekleşme Durumu, 2013 ... 29
Tablo 34: Orman Yol Yapım Programı Uygulama Sonuçları, 2009-2013 ... 30
Tablo 35: Bakım, Onarım, Sanat Yapısı ve Köprü Programı Uygulama Sonuçları, 2009-2013... 30
Tablo 36: Genç Meşcereler Bakım Seferberliği Eylem Planı Gerçekleşme Rakamları, 2009-2013 ... 31
Tablo 37: Gençleştirme Çalışmaları Uygulama Sonuçları, 2009-2013 ... 31
Tablo 38: Rehabilitasyon Çalışmalarındaki Gerçekleşmeler, 2009-2013 ... 31
Tablo 39: Ağaçlandırma Çalışmaları Uygulama Sonuçları, 2009-2013 ... 32
Tablo 40: Özel Ağaçlandırma Çalışmaları Uygulama Sonuçları, 2009-2013 ... 32
Tablo 41: Erozyon Kontrol ve Mera Islah Çalışmaları, 2009-2013 ... 32
Tablo 42: Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi Uygulama Sonuçları, 2013 ... 33
Tablo 43: Murat Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi Uygulama Sonuçları, 2013 ... 33
Tablo 44: Fidanlıkların Üretim ve Kullanım Kapasitesi, 2009-2013 ... 33
Tablo 45: Fidan ve Tohum Üretimi, 2013 ... 34
Tablo 46: Orman Köyleri Etüt-Planlama Çalışmaları, 2009-2013 ... 34
Tablo 47: Orman Köylüleri Kalkındırma Gelirleri ve Borç Verme Bütçesi, 2009-2013 ... 34
Tablo 48: Ferdi ve Kooperatif Kredi Uygulamaları, 2009-2013 ... 35
Tablo 49: Sosyal ve Ekonomik Maksatlı Ferdi Kredi Uygulamaları, 2009-2013 ... 35
Tablo 50: Ferdi Kredi Uygulamalarının Yararlanıcı Aile Sayıları, 2009-2013 ... 35
Tablo 51: Kooperatif Kredilerinin Yıllara Göre Dağılımı, 2009-2013 ... 35
Tablo 52: Kredi Türlerine Göre Ferdi Kredi Uygulamalarının Yararlanıcı Aile Sayıları, 2009-2013 .. 35
Tablo 53: Odun Üretim Programı ve Gerçekleşmeler, 2009-2013... 36
Tablo 54: Endüstriyel Odun Üretim Rakamları, 2009-2013 ... 36
Tablo 55: Odun Satış Miktarları, 2009-2013 ... 36
Tablo 56: Orman Yönetim Sertifikası Alınan Orman Alan Miktarı, 2011-2013 ... 36
Tablo 57: Odun Dışı Orman Ürünleri Üretim Miktarları, 2009-2013 ... 37
Tablo 58: Yürütülen ve Sonuçlandırılan Araştırma Proje Sayıları, 2009-2013 ... 38
Tablo 59: Orman Bilgi Sistemi Projesi Uygulama Sonuçları, 2013 ... 42
Tablo 60: Düzenlenen ve Uygulamaya Konulan Teftiş Rapor Sayıları, 2009-2013 ... 43
Tablo 61: Gerçekleştirilen Hizmet İçi Eğitim ve Katılımcı Sayıları, 2009-2013 ... 43
1
I. GENEL BİLGİLER A. MİSYON VE VİZYON
MİSYONUMUZ
Orman ve orman kaynaklarını her türlü tehlikelere karşı korumak, doğaya yakın bir anlayışla geliştirmek, ekosistem bütünlüğü içinde ve topluma çok yönlü sürdürülebilir faydalar sağlayacak şekilde yönetmek
VİZYONUMUZ
İnsana, doğaya ve çevreye duyarlı, sürdürülebilir orman yönetimini sağlayan şeffaf ve saygın bir kurum olmak
B. YETKİ, GÖREV VE SORUMLULUKLAR
Orman Genel Müdürlüğü, ormanların korunması, geliştirilmesi, genişletilmesi ve topluma çok yönlü faydalar sunmak üzere işletilmesinden sorumlu, kamu tüzel kişiliğine haiz özel bütçeli bir kuruluştur.
Hizmet özelliği nedeniyle yerinden yönetim prensibine göre kurulmuştur. Kuruluşundan itibaren değişik bakanlıkların “bağlı” kuruluşu olarak hizmet veren Genel Müdürlük, 2003-2011 yılları arasında Çevre ve Orman Bakanlığının bağlı kuruluşu olarak faaliyetlerini sürdürmüş, 2011 yılından sonra ise Orman ve Su İşleri Bakanlığına bağlanmıştır.
3234 sayılı Orman Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanuna göre Orman Genel Müdürlüğünün görevleri;
Orman kaynaklarını; ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel faydalarını dikkate alarak, bitki ve hayvan varlığı ile birlikte, ekosistem bütünlüğü içinde idare etmek, katılımcı ve çok amaçlı şekilde planlamak, usulsüz müdahalelere, tabii afetlere, yangınlara karşı korumak, muhtelif zararlıları ile mücadele etmek ve ettirmek, ormancılık karantina hizmetlerini yürütmek, geliştirmek, orman alanlarını ve ormanlara ilişkin hizmetleri artırmak, ormanları imar ve ıslah etmek, silvikültürel bakımını ve gençleştirilmesini sağlamak,
Ormanların mülkiyeti ile ilgili iş ve işlemlerini, kadastrosunu, izin ve irtifak işlerini yürütmek,
Orman ürün ve hizmetlerinin sürekliliğini güvence altına alarak ormanları teknik, sosyo-kültürel, ekolojik ve ekonomik icaplara göre işletmek, orman ürünlerinin üretim, taşıma, depolama iş ve işlemlerini yapmak ve yaptırmak, bu ürünleri yurt içinde ve yurt dışında pazarlamak,
Mesire yerleri, kent ormanları, araştırma ormanları, ağaç parkı (arboretum) sahaları, orman içi biyoçeşitlilik koruma alanları, model orman, muhafaza ormanı alanlarının ayrılması, korunması, işletilmesini ve işlettirilmesini sağlamak,
Orman sınırları içinde veya orman sınırları dışında her türlü arazide; ağaçlandırma, erozyon kontrolü, ormanla ilgili mera ıslahı, çölleşme ile mücadele, sel ve çığ kontrolü çalışmalarını yürütmek, entegre havza projeleri yapmak ve uygulamak,
Orman ağaç, ağaççık ve florasına ait bitki türlerinin tohum ve fidanlarını üretmek, ürettirmek, aşılama faaliyetlerini yapmak, devamlı veya geçici fidanlıklar kurmak, işletmek, gerektiğinde kapatmak,
Gerçek ve tüzel kişilerin özel ağaçlandırma, imar-ihya, erozyon kontrolü çalışmaları ile fidanlık tesis etmesi, işletmesi ve pazarlamasını desteklemek,
Orman ekosistemlerinin sunduğu ürün ve hizmetlerden azami seviyede istifade edilmesini sağlamak üzere döner sermaye işletmeleri ve gerekli diğer birimleri kurmak ve işletmek, gerektiğinde kapatmak, her türlü malzeme, arsa, arazi, bina, tesis, tesisat satın almak veya kiralamak, gerektiğinde takas yapmak; bunların bakım ve onarımlarını yapmak, yaptırmak, hizmetlerin gerektirdiği makineler ile hizmet vasıtalarını sağlamak, bakım ve revizyonlarını yapmak, yaptırmak, ormanlarda gerekli her türlü altyapı çalışmasını yapmak, ormancılık faaliyetleri için gerekli yolların etüt projelerini yapmak, bakım ve onarım işlerini yapmak veya yaptırmak,
Hizmetin gerektirdiği her türlü hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim yapmak ve yaptırmak, Genel Müdürlüğün çalışma alanına giren hizmetlere ilişkin olarak, yerel, ulusal ve küresel seviyede görev yapacak enstitüler, müdürlükler, araştırma birimleri, eğitim merkezleri ve sosyal tesisler kurmak ve işletmek,
2
Hizmetleri ile ilgili her türlü araştırma ve geliştirme, envanter, basım, yayım ve tanıtma işleri ile projeleri yapmak veya yaptırmak ve bunların sonuçlarını yurt içinde ve yurt dışında pazarlamak,
Orman ürün ve hizmetlerinin kullanımını yaygınlaştırmaya yönelik çalışmalar yapmak, her türlü orman ürünü üreten, işleyen, pazarlayan, ithalat ve ihracatını yapan özel sektör, sivil toplum kuruluşları ve üniversiteler ile yakın işbirliği içinde çalışmak, yurt içinde ve yurt dışında danışmanlık yapmak, projeler uygulamak, ormanlar ve ormancılıkla ilgili olarak kamuoyunu bilinçlendirici her türlü faaliyette bulunmak,
Orman bütünlüğünü sağlamak amacıyla gerçek ve tüzel kişilerin mülkiyetinde bulunan taşınmazların orman rejimine alınması için kamulaştırma, kamu kurum ve kuruluşlarının mülkiyetinde bulunan taşınmazların devir ve gerektiğinde takas işlemlerini yapmak, Devlet ormanları içinde ve bitişiğinde oturan köylüleri ayni ve nakdi yardım kaynaklarıyla desteklemek, orman-halk ilişkilerini geliştirmek ve bu konuda her türlü tedbiri almak,
Görev alanına giren konularda teknik ve idari esasları belirlemek, çalışma konularına ilişkin laboratuvarlar kurmak ve kurdurmak, iş tarifleri ve birim zaman analizlerini yapmak, yaptırmak ve birim fiyatlarını tespit etmek,
Genel Müdürlüğün görev, hizmet ve faaliyetleri ile ilgili olarak, diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca uyulacak esasları belirlemek, koordinasyonu sağlamak,
Mevzuatla verilen diğer görev ve hizmetleri yapmak.
olarak sıralanmıştır.
C. İDAREYE İLİŞKİN BİLGİLER 1. Fiziksel Yapı
Orman Genel Müdürlüğü; döner sermaye ve özel bütçeye kayıtlı toplam 9.034 adet binada ormancılık hizmetlerini yürütmektedir. Özel bütçeye kayıtlı binalar çoğunlukla idare binaları, ilk müdahale ekip binaları, toplu koruma ekip binaları ve yangın gözetleme kulelerinden oluşmakta olup personelin kullanımına ayrılan lojman sayısı ise 10.480 adettir. Mevcut 3.318 tapu senedi karşılığı 33.181.811 m2 alanı kaplayan arazi ve arsanın, 2013 yılında 135.507,02 m2 sinin satışı gerçekleştirilmiş ve 3.164.860 TL gelir elde edilmiştir. Taşınmaz Yönetim Bilgi Sistemi uygulamaya aktarıldığında detaylı bina ve tesis envanteri oluşturulacaktır.
2013 yılı yatırım programında yer alan projeler kapsamında yeni bina ve tesis inşaatları ile mevcut bina ve tesislerin bakım-onarımı gerçekleştirilmiş; 42.109.308 TL özel bütçe ve 14.228.077 TL döner sermaye bütçesinden olmak üzere toplam 56.337.385 TL kaynak kullanılmıştır.
Tablo 1: Bina ve Tesis İnşaatları, Bakım-Onarım Çalışmaları, 2013
Özel Bütçe TL Döner Sermaye TL
Yeni Bina İnşaatları 13.139.913 Büyük Onarım 4.582.227
Büyük Onarım 3.571.663 Tesisler 9.645.850
Tesisler 25.397.732
Toplam 42.109.308 Toplam 14.228.077
Özel fidancılık sektörünün ihtiyacı olan fidan üretiminin gerçekleştirilmesi, sektör ürünlerinin iç ve dış pazara tanıtımı ile pazarlanma süreçlerine katkı sağlanması maksadıyla yapımına başlanılan Sapanca Tanıtım ve Sergileme Tesisi faaliyet yılı içerisinde tamamlanmış, Afyonkarahisar Zafer Kent Ormanına tesis edilen Tıbbi Bitkiler Merkezinin birinci etap çalışmaları bitirilmiştir.
Genel Müdürlük merkez birimleri, önemli bir bölümü Söğütözü Caddesi No: 14/E – ANKARA adresinde yer alan T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı hizmet binasında olmak üzere aşağıda belirtilen bina ve ek binalarda hizmet vermektedir.
T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Hizmet Binası: Hukuk Müşavirliği, Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı, Kadastro ve Mülkiyet Dairesi Başkanlığı, Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığı, İşletme ve Pazarlama Dairesi Başkanlığı, Silvikültür Dairesi Başkanlığı, İnşaat ve İkmal Dairesi Başkanlığı, Ağaçlandırma Dairesi Başkanlığı, Fidanlık ve Tohum İşleri Dairesi Başkanlığı, Orman Zararlılarıyla
3
Mücadele Dairesi Başkanlığı, Toprak Muhafaza ve Havza Islahı Dairesi Başkanlığı, İzin ve İrtifak Dairesi Başkanlığı
TOBB İkiz Kuleler Ek Hizmet Binası: Orman ve Köy İlişkileri Dairesi Başkanlığı, Odun Dışı Ürün ve Hizmetler Dairesi Başkanlığı, Dış İlişkiler, Eğitim ve Araştırma Dairesi Başkanlığı
Yüzüncü Yıl Ek Hizmet Binası: Genel Müdürlük Makamı, Teftiş Kurulu Başkanlığı, İç Denetim Başkanlığı, Orman Yangınlarıyla Mücadele Dairesi Başkanlığı, İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı, Bilgi Sistemleri Dairesi Başkanlığı, Personel Dairesi Başkanlığı
Makine parkında; 2.661 adet hizmet vasıtası, 3.127 adet iş ve koruma makinesi ve 806 adet üretim makinesi olmak üzere toplam 6.594 adet araç bulunmakta, mevcut araçların % 40,3’ünü hizmet vasıtaları, % 47,4’ünü iş ve koruma makineleri, % 12,3’ünü ise üretim makineleri oluşturmaktadır.
Tablo 2: Makine Parkında Bulunan Araç Sayıları, 2013
Özel Bütçe Döner Sermaye Toplam
Adet Adet Adet
Hizmet Vasıtaları 416 2.245 2.661
4x2 Binek 23 42 65
4x4 Binek Station Wagon 18 180 198
Minibüs 24 3 27
4x4 Pick-Up 349 2.016 2.365
Midibüs 1 3 4
Otobüs 1 1
Ambulans 1 1
İş ve Koruma Makineleri 2.094 1.033 3.127
Dozer 171 16 187
Greyder 176 2 178
Loder 7 7 14
Treyler 50 11 61
Su İkmal Aracı 282 282
Ekskavatör 44 44
Yangın Söndürme Aracı 418 549 967
İlk Müdahale Aracı 427 427
Kamyon 43 61 104
Ağır Tonajlı Kamyon 2 2
Paletli Yükleyici 8 8
Motosiklet 476 346 822
Akaryakıt Tankeri 4 4
Seyyar Tamir Aracı 27 27
Üretim Makineleri 490 316 806
Yükleyici ve İstifleyici 12 24 36
4x2 Traktör 225 68 293
4x4 Traktör 178 66 244
Sürütücü Traktör 88 88
Kepçe Takılı Traktör 65 40 105
Hava Hattı 6 21 27
Akaryakıt Tankeri 2 2
Kar Rotatifi 2 2
Kar Bıçağı 2 2
Ağaç Kesme (Harvester) 2 2
Ağaç Sökme ve Dikme 2 2 4
Kabuk Soyma Makinesi 1 1
Toplam 3.000 3.594 6.594
4
Grafik 1: Makine Parkında Bulunan Araç ve Makinelerin Sayısal Dağılımı, 2009-2013
Grafik 2: Makine Parkında Bulunan Araç ve Makinelerin Yaş Gruplarına Göre Dağılımı, 2012-2013
Hizmet vasıtalarının % 10, 3’ ü 10 yaşın altında, % 25,8 ’i 10-15 yaş aralığında, % 63,9’u ise 15 yaşın üzerindedir. İşletme masraflarının düşürülmesi ve verimliliğinin arttırılması için 10 ve üzeri yaş grubundaki araçların periyodik olarak yenilenmesi planlanmaktadır.
Tablo 3: Makine Parkı İşletme Giderleri, 2011-2013
Birim 2011 2012 2013
Çalışma Süresi Saat 533.658 654.136 715.186
Kilometre 70.318.331 86.532.732 86.629.703
Tüketilen Akaryakıt Litre 19.944.452 22.179.514 25.820.684
TL 59.012.161 77.413.727 77.352.698
Tüketilen Yağ Litre 196.150 206.925 197.033
TL 1.174.404 1.399.190 1.512.086
Tüketilen Gres Yağı Litre 4.590 5.492 6.463
TL 27.941 42.277 46.714
Tüketilen Antifriz Litre 9.129 10.575 11.344
TL 9.129 10.575 58.357
Lastik Giderleri TL 2.754.986 3.978.875 3.921.049
Yedek Parça Giderleri TL 15.507.083 21.996.870 19.964.940
İşçilik Giderleri TL 4.707.741 5.920.766 6.050.645
Toplam TL 83.193.445 110.762.280 108.906.489
5
2013 yılı yatırım programında yer alan projeler kapsamında muhtelif araç, makine-ekipman ve teçhizatın alımı gerçekleştirilmiş; 24.336.560 TL özel bütçeden ve 5.614.572 TL döner sermaye bütçesinden toplam 29.951.132 TL ödenek kullanılmıştır.
Tablo 4: Alınan Makine-Teçhizat Sayıları, 2013
Özel Bütçe Adet TL Döner Sermaye Adet TL
Arazöz 9 2.490.390 Traktör 6 422.940
Greyder 14 7.214.614 Kepçe 1 114.268
Ekskavatör 2 488.569 Pick_Up (T-8) 75 3.593.400
Mini Ekskavatör 5 557.518 Harita Fotogrametri Cihazı 1 268.800
Görüntülü Kamera Sistemi 10 489.700 Muhtelif Makine ve Teçhizat Muhtelif 1.215.164
Telsiz Ölçüm Cihazı 4 248.980
EMR Ölçüm Cihazı 2 123.664
Dürbün 250 51.401
Güneş Enerji Sistemi 16 613.600
Dozer 2 1.497.458
Hidrolik Kırıcı 3 262.742
Kazıcı Yükleyici 17 2.097.961
Muhtelif Ekipmanlar Muhtelif 2.626.776
4x4 Pick-Up (T8) 75 4.409.821
Kamyon (T14) 5 782.720
Traktör 5 380.646
Toplam 24.336.560 Toplam 5.614.572
2. Teşkilat Yapısı
Orman Genel Müdürlüğü’nün merkez teşkilatı; Ana Hizmet Birimleri, Danışma ve Denetim Birimleri ve Yardımcı Hizmet Birimlerinden oluşmaktadır. Merkezde; Teftiş Kurulu Başkanlığı, Hukuk Müşavirliği, İç Denetim Başkanlığı ile 18 daire başkanlığı ve bu daire başkanlıklarına bağlı toplam 118 şube müdürlüğü bulunmaktadır.
Taşra teşkilatı ise 27 Orman Bölge Müdürlüğü ile doğrudan merkeze bağlı 12 Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünden oluşmaktadır. Bölge müdürlüklerine bağlı; toplam 243 orman işletme müdürlüğü, 28 fidanlık müdürlüğü, 4 müdürlük, 292 başmühendislik, Orman İşletme Müdürlüklerine bağlı; 1.385 orman işletme şefliği, 9 fidanlık şefliği, 187 ağaçlandırma ve toprak muhafaza şefliği ve 132 diğer şeflik ile Fidanlık Müdürlüklerine bağlı; 84 fidanlık şefliği mevcuttur.
6
Şekil 1: Teşkilat Yapısı, 2013
ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜKLERİ
Orman Bölge Müdürlükleri; kendi içerisindeki birimler ile kendine bağlı orman işletme müdürlükleri, fidanlık müdürlükleri, amenajman başmühendislikleri ve kadastro komisyonları (başmühendislikler) ile diğer müdürlükler arasında koordinasyon, kontrol ve denetim sağlamaktadır. Ormanların korunması, geliştirilmesi ve işletilmesine yönelik bütün arazi uygulamaları orman işletme müdürlükleri ve onlara bağlı orman işletme şefliklerince yürütülmektedir. Bu nedenle ormancılığımızda orman işletme müdürlükleri ve şeflikleri kritik bir öneme sahiptir. Diğer şeflikler, ilgili orman işletme müdürlüğünün özelliklerine bağlı olarak kurulabilen arboretum, depo, eğitim merkezi, işçi eğitim merkezi, elektronik haberleşme ve atölye şeflikleri gibi şefliklerdir.
Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlükleri ise; ormancılık uygulamalarında karşılaşılan sorunların çözümüne yönelik projelerin geliştirilmesi, pilot uygulamaların yapılarak projelerin uygulanabilirliğinin ortaya konulması yanı sıra Orman Genel Müdürlüğü veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilikler tarafından talep edilen konularda analiz, teşhis, araştırma, etüt teknik destek, danışmanlık hizmetleri ile eğitim çalışmaları gerçekleştirilmekte olup,12 ormancılık araştırma enstitüsünden 9 u genel ormancılık konularında ve bölgesel düzeyde, 3 ü de konu bazında ülke genelinde faaliyetlerini sürdürmektedir.
01 ADANA 07 BALIKESİR 13 ESKİŞEHİR 19 KASTAMONU 25 KONYA
02 ADAPAZARI 08 BOLU 14 GİRESUN 20 MERSİN 26 KAYSERİ
03 AMASYA 09 BURSA 15 ISPARTA 21 MUĞLA 27 ŞANLIURFA
04 ANKARA 10 DENİZLİ 16 İSTANBUL 22 TRABZON
05 ANTALYA 11 ELAZIĞ 17 İZMİR 23 ZONGULDAK
06 ARTVİN 12 ERZURUM 18 KAHRAMANMARAŞ 24 KÜTAHYA
7
ORMANCILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜKLERİ
Konu Bazında ve Ülke Genelinde Faaliyet Gösteren Araştırma Enstitüsü Müdürlükleri 01 Kavak ve Hızlı Gelişen Orman Ağaçları Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü İZMİT/KOCAELİ 02 Orman Ağaçları ve Tohumları Islah Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ANKARA 03 Orman Toprak ve Ekoloji Araştırmaları Enstitüsü Müdürlüğü ESKİŞEHİR
Genel Ormancılık Konularında ve Bölgesel Düzeyde Faaliyet Gösteren Araştırma Enstitüsü Müdürlükleri 01 Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ANTALYA
02 Batı Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü BOLU
03 Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü TARSUS/MERSİN 04 Doğu Anadolu Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ERZURUM 05 Doğu Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü TRABZON
06 Ege Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü URLA/İZMİR
07 Güneydoğu Anadolu Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ELAZIĞ 08 İç Anadolu Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ANKARA 09 Marmara Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü İSTANBUL
2013 yılında; 1 adet tıbbi ve aromatik bitkiler şefliği ve 10 adet orman işletme şefliğinin kuruluşu gerçekleştirilmiş, 1 adet orman işletme şefliği, 1 adet ağaçlandırma ve toprak muhafaza şefliği ve 1 adet depo şefliği kapatılmıştır. Ayrıca 1 adet orman işletme müdürlüğünün ve 2 adet orman işletme şefliğinde ise bağlantı değişikliğine gidilmiştir.
3. Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar
Hizmet sunumunda kullanılan sistemler ile işlem ve karar süreçlerinin hızlandırılmasına yönelik başlatılan projelere ilişkin bilgilere aşağıda yer verilmiştir.
Orman yangınlarıyla mücadelede verimliliği ve etkinliği artırmak gayesiyle Orman Yangın Erken Uyarı Sistemi ve Yangın Yönetim Sistemi,
Birimler arasında mükerrer iş üretimini ortadan kaldırmak, veriye dayalı değerlendirme imkânı sağlamak maksadıyla geliştirilen Orman Kadastro Bilgi Sistemi, 2008 yılında geliştirilen Orman Kadastro Bilgi Sistemi ile NetGIS Orman Genel Müdürlüğü uygulaması birleştirilerek yeni bir sistem oluşturulmuş, kadastro çalışmalarına ilişkin verilerin 2014 yılı içerisinde yeni sisteme aktarılması hedeflenmiştir.
Orman sayılan alanlarda verilen izinleri takip etmek maksadıyla geliştirilen ve arşiv yönetiminde kullanılan İzin Takip Programı,
Orman sayılan ve sayılmayan alanlarda verilen izinlere ait sözel ve sayısal verilerin bir arada tutulmasını hedefleyen, izin taleplerinin değerlendirilmesi, sayısal bilgilerin harita üzerine izdüşümünün sağlanması ile izin istenen alanları uydu görüntüsü üzerinde görerek izin değerlendirmesinin daha net yapılmasını sağlamak gayesiyle gerçekleştirildiği Orman İzin Bilgi Sistemi,
ÇED sürecinde gerçekleştirilen tüm iş ve işlemlerin sonuçlandırıldığı, Çevrimiçi ÇED Süreci Yönetim Sistemi,
Tohum ve fidan üretimi ile tahsis gibi tüm iş ve işlemlerin gerçekleştirildiği Fidanlık Bilgi ve İzleme Sistemi,
ORKÖY hizmetlerinin hızlı ve güvenilir bir şekilde yürütülmesini sağlayan, planlama, kredilendirme ve ferdi kredi takiplerinin gerçekleştirildiği Orman Köyleri Bilgi Sistemi,
Orman köylülerinin ürünlerini aracılar olmadan nihai alıcılara ulaştırabilmesi ve odun dışı ürünlerin envanter kayıtlarının ve türlerin bulunduğu alanlara ilişkin bilimsel verilerin tutulduğu Odun Dışı Orman Ürünleri Takip Sistemi,
Eğitimlerle ilgili verilerin arşivlenmesi ve analiz edilmesine imkân veren Eğitim Bilgi Sistemi,
Mevcut verilerin (hava fotoğrafı, harita, uydu görüntüsü) sayısal ortama aktarılması ve sayısal arşiv sisteminin oluşturulması gayesiyle geliştirilen Hava Fotoğrafı, Harita ve Uydu Görüntüsü Arşiv Takip Sistemi,
8
Genel muhasebe standartlarına göre tutulması gereken tüm bilgi ve belgelere ulaşımı sağlayan, üretim işlerine ait hak edişlerin ve ihale işlemlerinin gerçekleştirilmesine imkân veren Döner Sermaye Muhasebe Sistemi,
Orman Genel Müdürlüğü ve bağlı birimlerin tüm yazışma süreçlerinin gerçekleştirildiği Elektronik Belge Yönetim Sistemi,
Orman Genel Müdürlüğü personelinin tayin, terfi, sicil ve atama işlemlerinin gerçekleştirildiği Personel Otomasyon Sistemi,
Taşıtların ve makinelerin bakımları ile tamirleri için ihtiyaç duyulan yedek parçaların talep, transfer ve yetkilendirme işlemlerinin yapıldığı Makine İkmal Yedek Parça İstek ve Transfer Programı,
Taşınır yönetimin gerçekleştirildiği Taşınır Kayıt Sistemi,
Makine parkında yer alan taşıtların ve makinelerin işletme giderlerinin izlenmesi gayesiyle geliştirilen Makine İşletme Veri Giriş Programı,
Silvikültürel faaliyetlerin yılı programlarının izlendiği Geoportal Bilgi Sistemi,
uygulamaya aktarılmış, bilişim alt yapısının oluşturulması, tüm iş ve işlemlerin elektronik ortamda gerçekleştirilmesi, ekonomik ve sosyal şartların iyileştirilmesi ve stratejik plana uygun iş süreçlerinin hayata geçirilmesini hedefleyen “Orman Bilgi Sistemi (ORBİS) Projesi” 4 ana proje ve alt bileşenler halinde devam etmektedir.
4. İnsan Kaynakları
Orman Genel Müdürlüğü merkez ve taşra birimlerinde Aralık 2013 tarihi itibariyle istihdam edilen memur, sözleşmeli personel, sürekli ve geçici işçi personel ile geçici personel sayısı 40.658’dır.
Tablo 5: Personel Statü ve Sayıları, 2009-2013
Memur Sözleşmeli Sürekli İşçi Geçici İşçi Geçici
Personel TOPLAM
2009 14.910 868 13.682 3.201 32.661
2010 15.024 851 13.409 5.356 34.640
2011 17.499 164 15.884 5.292 528 39.367
2012 18.218 159 15.002 7.422 514 41.315
2013 18.525 168 14.270 7.214 481 40.658
2009-2013 döneminde toplam personel sayısı % 24,48; memur, sürekli işçi ve geçici işçi sayıları da sırasıyla % 24,24 , % 4,30 ve % 125,36 oranında artmış, sözleşmeli personel sayısı ise % 80,65 oranında azalmıştır.
Tablo 6: Dolu-Boş Kadro Durumu, 2013
Özel Bütçe Döner Sermaye TOPLAM
Merkez Taşra Merkez Taşra Merkez Taşra
Dolu Boş Dolu Boş Dolu Boş Dolu Boş Dolu Boş Dolu Boş
Memur 747 1.005 14.639 6.137 254 736 2.885 14.042 1.001 1.741 17.524 20.179
Sözleşmeli 168 31 168 31
Sürekli İşçi 9.961 1.082 4.309 2.085 14.270 3.167
Geçici İşçi 2.567 4.647 7.214
Geçici Personel 481 1.019 481 1.019
9
Tablo 7: Dolu Kadrolarının Bütçe ve Unvan Dağılımı, 2013
Özel Bütçe Döner Sermaye Toplam
GENEL TOPLAM Merkez Taşra Merkez Taşra Merkez Taşra
Genel Müdür 1 1 1
Genel Müdür Yardımcısı 4 4 4
I. Hukuk Müşaviri 1 1 1
Hukuk Müşaviri 4 4 4
Daire Başkanı 16 16 16
İç Denetçi 9 9 9
Başmüfettiş 56 56 56
Müfettiş 49 49 49
Müfettiş Yardımcısı 14 14 14
Bölge Müdürü 19 19 19
Bölge Müdür Yardımcısı 78 78 78
İşletme Müdürü 194 194 194
İşletme Müdür Yardımcısı 199 199 199
Yedek Parça Depo Müdürü 1 1 1
Yedek Parça Depo Müd. Yrd. 1 1 1
Eğitim Merkezi Müdürü 1 1 1
Enstitü Müdürü 9 9 9
Enstitü Müdür Yardımcısı 10 10 10
Fidanlık Müdürü 12 12 12
Fidanlık Müdür Yardımcısı 5 5 5
Başmühendis 152 152 152
Şube Müdürü 57 275 57 275 332
Mühendis 228 3.268 39 702 267 3.970 4.237
Avukat 6 97 18 76 24 173 197
Mali Hizmetler Uzmanı 5 5 5
Mali Hizmetler Uzman Yrd. 4 4 4
Uzman 10 23 1 11 23 34
APK Uzmanı 15 15 15
Eğitim Uzmanı 5 5 5
Sivil Savunma Uzmanı 3 18 3 18 21
Araştırmacı 4 72 4 72 76
Sayman 25 6 206 6 231 237
Ayniyat Saymanı 3 3 3
İşletmeler Saymanı 2 2 2
Şef 35 331 1 1 36 332 368
Tekniker 15 414 7 74 22 488 510
Teknisyen 68 576 25 44 93 620 713
Bilgisayar İşletmeni 71 2.048 87 282 158 2.330 2.488
Orman Muhafaza Memuru 5.028 734 5.762 5.762
Diğer 67 1.780 70 764 137 2.544 2.681
Memur Toplamı 747 14.639 254 2.885 1.001 17.524 18.525
Sözleşmeli Personel 168 168
Sürekli İşçi 9.961 4.309 14.270
Geçici İşçi 2.567 4.647 7.214
Geçici Personel 481 481
TOPLAM 747 27.289 254 12.576 1.001 17.524 40.658
10
Mevcut personelin % 45,56’sı memur statüsünde, % 54,44’ü sözleşmeli personel, sürekli işçi, geçici işçi ve geçici personel statüsünde çalışmıştır.
Grafik 3: Memur ve Sürekli İşçi Personelin Yaş Grupları ve Hizmet Sürelerine Dağılımı, 2011-2013
Memur ve sürekli işçi personelin % 43,80’i 41-50 yaş aralığında olup, 51 yaş ve üzeri personel sayısı toplam memur ve sürekli işçi personelin % 28,34’ünü oluşturmaktadır. On yıldan fazla kamu hizmeti tecrübesi olan memur ve sürekli işçi personel sayısının toplam memur ve sürekli işçi personel sayısına oranı ise % 83,77’dir. Lise düzeyinin altında 13.008 personel bulunmakta olup, bu personelin % 81’i sürekli işçi statüsünde istihdam edilmiştir. Lisans düzeyinde eğitim alan 6.827 personelin ise % 98’i memur, % 2’si sürekli işçi statüsündedir.
Grafik 4: Memur ve Sürekli İşçi Personelin Eğitim Durumu ve Cinsiyet Dağılımı, 2011-2013
2013 yılında; 558 memur, 979 sürekli işçi ve 208 geçici işçi personel kurumdan ayrılmış, 865 memur ve 247 sürekli işçi personel kuruma katılmıştır. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında “İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu” oluşturulmuş, risk analizi ve acil durum eylem planı hazırlanarak, çalışan personel bilgilendirilmiştir.
Tablo 8: Kurumdan Ayrılan Personelin Dağılımı, 2013
Emeklilik Vefat İstifa Nakil Diğer Toplam
Memur 400 46 23 75 14 558
Sürekli İşçi 927 28 12 12 979
Geçici İşçi 160 9 23 16 208
Tablo 9: Kuruma Katılan Personelin Dağılımı, 2013
Açıktan Atama Kurumlar arası Geçiş Diğer Toplam
Memur 648 32 185 865
Sürekli İşçi 245 2 247
11
2014 yılı içerisinde ise; Özürlü Memur Seçme Sınav sonuçlarına göre 25 adet mühendis ve 82 adet bilgisayar işletmeni olmak üzere 107 kadroya atama yapılması, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamında 50 kişinin işe başlatılması planlanmıştır.
5. Sunulan Hizmetler
2012 yılı envanter sonuçlarına göre; ülkemiz orman varlığı 21.678.134 hektar ile ülke yüzölçümünün
% 27,6’sını kaplamaktadır. Bu alan içerisinde normal orman alanı 11.558.668 hektar ile toplam ormanlık alanın % 53,3 ünü, bozuk orman alanları ise 10.119.466 hektar ile toplam ormanlık alanının
% 46,7 sini oluşturmaktadır. Ormanların % 79,6’sı koru, % 20,4’ü baltalık olarak işletilmekte, toplam ağaç serveti yaklaşık 1,5 milyar m3, ormanların odun hammaddesi verim gücünün bir göstergesi olan artım ise 42,2 milyon m3 düzeyindedir.
Tablo 10: Ülkemiz Orman Varlığı, 1963-2012
Orman Alanı Birim 1963-1972 2004 2012
Hektar 20.199.296 21.188.747 21.678.134
Koru Hektar 10.934.607 15.439.595 17.260.592
Baltalık Hektar 9.264.689 5.749.152 4.417.542
Tablo 11: Yıllık Cari Artım, 2012
Niteliği Koru Ormanı Baltalık Ormanı Toplam
m3 m3 m3
Normal 37.300.713 2.719.466 40.020.179
Bozuk 1.411.640 747.296 2.158.936
Toplam 38.712.353 3.466.762 42.179.115
Tablo 12: Ağaç Serveti (Dikili Kabuklu Gövde Hacmi) , 2012
Niteliği Koru Ormanı Baltalık Ormanı Toplam
m3 m3 m3
Normal 1.365.186.239 52.296.445 1.417.482.684
Bozuk 59.319.695 17.652.159 76.971.854
Toplam 1.424.505.934 69.948.604 1.494.454.538
Tablo 13: Orman Formları ve Ağaç Türü Gruplarına Dağılımı, 2012
Orman Formu Ağaç Türü Grubu
Birim Normal Bozuk Toplam
Hektar 11.558.668 10.119.466 21.678.134
Aynı Yaşlı İbreli Hektar 7.300.628 5.626.109 12.926.737
Yapraklı Hektar 3.838.225 4.387.863 8.226.088
Değişik Yaşlı İbreli Hektar 271.579 32.406 303.985
Yapraklı Hektar 148.236 73.088 221.324
5.1 Ormanların Korunması
Ormanların korunması temel olarak ormanları; yangınlara, orman zararlılarına ve fiili müdahalelere karşı koruma faaliyetlerini içermektedir. Diğer yandan ülkemizde arazi yapısının dağlık ve aşırı meyilli olması, toprak özelliklerinin ve verim gücünün yetersiz olması, iklim şartlarının ise yeniden
12
orman yetiştirmeye çok elverişli olmayışı gibi nedenler, niteliği ne olursa olsun mevcut ormanların korunmasının gerekliliğini ortaya koymaktadır.
5.1.1 Orman Yangınlarıyla Mücadele
Ülkemiz orman alanlarının % 60’ına tekabül eden yaklaşık 12 milyon.500 bin hektarlık kısmı yangına çok hassas bölgelerde yer almaktadır. Yangına birinci derecede hassas alan miktarı 7.844.579 hektar, yangına ikinci derede hassas alan miktarı ise 4.612.563 hektardır. Orman yangınlarının çıkmasına ve yayılmasına mani olmak için her türlü fiziki ve beşeri tedbiri almak, orman yangınlarıyla mücadele tekniklerini geliştirmek ve güçlendirmek, yangına müdahale süresini kısaltarak yangın zararlarını en aza indirmek ve orman yangınlarında görev alan personeli eğitmek öncelikli ve önemli faaliyetlerimiz arasında yer almaktadır.
5.1.2 Zararlı Böcek ve Hastalıklarla Mücadele
Ülkemiz ormanlarının sağlığını ve devamlılığını diğer etkenler yanında zararlı böcekler, mantarlar ve virüsler de ciddi ölçüde tehdit etmektedir. Ormanlarımızda görülen 50 dolayındaki zararlı türe karşı yılda ortalama 500 bin hektar alanda mücadele edilmekte, 300-400 bin m3 olağanüstü kesim yapılmaktadır. Ormanlarda tahribata yol açan hastalık ve zararlılar ile mücadele etmek, ormanların sağlığını korumak ve orman zararlılarının yayılmasını önlemek maksadıyla; yıllık ortalama 600 bin adet böcek üretilerek zararlı böceklerin yoğun olarak bulunduğu alanlara bırakılırken, doğal dengenin yeniden oluşturulması için ortalama 50 bin adet kuş yuvası asılmakta, 150 adet karınca yuva nakli gerçekleştirilmektedir.
5.1.3 Fiili Müdahalelerden Koruma
Ekonomik ve sosyal yapıdaki önemli gelişim ve değişimler, nüfus artışı ve sanayileşme ile birlikte hızlı kentleşme, ormana bağlı yaşayan nüfusta önemli azalmalara neden olmuş, ormana yönelik olumsuz insan müdahalelerine karşı alınan tedbirler, insan faktörlü suçların azalmasını sağlamıştır.
Orman suçlarının yoğun olduğu alanların belirlenerek hassas alanlarda koruma ekiplerinin oluşturulması, ekiplere araç ve orman muhafaza memuru takviye edilmesi suretiyle koruma önlemlerinin etkinleştirilmesi, orman alanlarında kaçak yapı ve tesislerin yıktırılması, köy tüzel kişilikleri ile işbirliği ve protokoller yapılarak hem civardaki ormanların korunması, hem de burada yaşayan köylülere kaynak aktarımı yapılarak ormanlara halkın sahip çıkmasının sağlanması yönündeki çalışmalar aralıksız sürdürülmektedir.
5.1.4 Ormanların Hukuki Varlığının ve Sınırlarının Korunması
Ülkemiz ormanlarının % 99’unun mülkiyeti Devlete aittir. Özel Şahıslara ve Hükmi Şahsiyeti Haiz Amme Müesseselerine ait orman alanı yaklaşık 22.000 hektardır. Devlet ormanları dışındaki özel ormanların gözetim ve denetimi de Orman Genel Müdürlüğünce yapılmakta, kadastro ve mülkiyetin tespiti için yapılan aplikasyon işleri ile sınırları kesinleşen yerlerin tapuya tescil işlemleri orman kadastrosunun konusunu oluşturmaktadır. Orman kadastro çalışmalarının bir bölümü Orman Genel Müdürlüğü’ne bağlı orman kadastro komisyonlarınca, bir bölümü de Kadastro Kanununda yapılan değişiklik ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün arazi kadastro ekiplerine Orman Genel Müdürlüğünü temsilen orman mühendisi katılımı ile oluşan komisyonlarca yürütülmektedir.
5.1.5 Biyolojik Kaynakların ve Ekolojinin Korunması
Sürdürülebilir doğal kaynak yönetiminde orman ekosistemlerinin izlenmesi gayesiyle ilk kez 1985 yılında Avrupa’da “Hava Kirliliğinin Etkilerinin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi Uluslararası İşbirliği Programı” (ICP Forests) kapsamında deneme alanları (Seviye I ve Seviye II ) oluşturulmuş, 2006 yılında başlatılan “Orman Ekosistemlerinin İzlenmesi Projesi” ile ilgili çalışmalar 2009 yılında
13
başarıyla tamamlanmıştır. Bu tarihten itibaren ülkemiz ormanlarının sağlık ve hayatiyetinin izlenmesi maksadıyla “Orman Ekosistemlerinin İzlenmesi Programı” uygulamaya aktarılmıştır. Orman alanlarında kurulan daimi gözlem alanlarında; tepe durumu değerlendirmesi ve zarar parametrelerinin belirlenmesi ile orman ekosistemlerinin sağlık, hayatiyet durumu ve gelişimi ortaya konmakta, yoğun izleme ile orman ekosistemleri üzerinde çeşitli faktörlerin etkisi belirlenmektedir.
5.2 Ormanların Geliştirilmesi ve Genişletilmesi
Mevcut ormanların geliştirilmesi ve verimliliğinin artırılması ile uygun arazilerde yeni ormanlar kurularak orman alanlarının genişletilmesi ormancılığımızın ikinci temel faaliyet alanını oluşturmaktadır.
5.2.1 Bakım ve Rehabilitasyon
Ormanların sağlığının korunması ve devamlılığının sağlanması için silvikültürel çalışmalar aralıksız sürdürülmektedir. Bu kapsamda Genç Meşcereler Bakım Seferberliği Eylem Planı (2012-2016) hazırlanmış ve uygulamaya aktarılmıştır. Ayrıca, ülkemiz ormanlarının yarısı verimsiz ve önemli bir kısmı da baltalıktır. Baltalıkların koruya tahvili çalışmalarının yanı sıra, verimsiz orman alanlarının rehabilite edilerek verimli hale dönüştürülmesi önem taşımaktadır.
5.2.2 Gençleştirme
Ülkemiz ormanlarının büyük bir çoğunluğu doğal yollarla gelmiş ormanlardır. Yaşlı ağaçların alandan uzaklaştırılarak yerine genç ormanların getirilmesi sürdürülebilir orman yönetimi anlayışının temelini teşkil etmektedir. Bu bakımdan yaşlı ormanların gençleştirilmesi faaliyeti önem arz etmektedir.
Ayrıca, orman rejimine tabi orman içi açıklıklar ve degrade olmuş bozuk alanlarda doğal yolla gençleştirilmesi mümkün olmayan yerlerin yeniden verimli ormanlara dönüştürülmesi için suni (yapay) gençleştirme çalışmaları gerçekleştirilmektedir.
5.2.3 Ağaçlandırma
Ülkemizin hassas topografyası ve ekolojik koşulları dikkate alındığında, orman rejimi dışındaki uygun alanlar üzerinde gerçekleştirilecek çok amaçlı ağaçlandırma çalışmaları ile orman alanlarının artırılmasına ihtiyaç bulunmaktadır. Ülkemizde odun hammaddesi gereksinimi, artan nüfusa ve gelişen endüstriye paralel olarak artmaktadır. Bu gereksinimin tamamen yurtiçi kaynaklardan karşılanabilmesi yanında; doğal ormanların ve biyolojik çeşitliliğin korunabilmesi için var olan verimli ormanların sürdürülebilir yönetim prensipleri çerçevesinde işletilmesi, ayrıca bozuk orman alanlarında, orman içi açıklıklarda ve orman rejimi dışındaki arazilerde ağaçlandırmaların yapılması bir zorunluluktur.
5.2.4 Fidan ve Tohum Üretimi
Ağaçlandırma çalışmalarının teknik ve ekonomik yönden başarılı olabilmesi, her şeyden önce tür seçimi ile kalite ve kantite bakımından en yüksek verimi sağlayan ve yetişme ortamına uygunluğu belirlenmiş tohumların ve bu tohumlardan elde edilen sağlıklı, kaliteli fidanların kullanılmasıyla mümkündür. Fidan üretimi; 511 milyon adet/yıl kapasiteli 3.342 hektar alanda kurulmuş, 127 adet orman fidanlığında gerçekleştirilmekte, başta karaçam, sarıçam, kızılçam ve fıstıkçamı vb. türler olmak üzere ibreli ve yapraklı orman ağacı türleri ile süs bitkilerinden 600 değişik türün üstünde fidan üretimi yapılmaktadır. Ayrıca 8 il de 35.260 m2 kapalı alana sahip 25 milyon adet/yıl kapasiteli modern seralar fidan üretiminde kullanılmakta, bu seralarda turba ve diğer organik maddelerle üretimler yapılarak, bitki fizyolojisine uygun sulama ve gübreleme rejimi uygulanmaktadır.
5.3 Ormanların İşletilmesi
Küresel ve ulusal talepler doğrultusunda, ormanların ekonomik, ekolojik, sosyal ve kültürel fonksiyonlarının bir ekosistem bütünlüğü içerisinde ele alınması ve ormanların sürdürülebilir orman
14
yönetimi ilkelerine göre yönetilmesi günümüz ormancılık anlayışının temel yaklaşımıdır. Ormanların ekonomik fonksiyonları kapsamında; ülkemizin orman ürünleri ihtiyacının herhangi bir darboğaz oluşturmadan yurtiçi imkânlarla karşılanması esastır. Bunun için verimli orman alanlarının, devamlılık prensibi içerisinde rasyonel bir şekilde işletilmesi, üretimin gerçekleştirilmesi, pazarlaması ve kısa zamanda en yüksek odun hâsılası alacak şekilde yönetilmesi temel ilkedir.
5.3.1 Asli Ürünlerinin Üretilmesi ve Pazarlanması
Orman alanlarımız üzerindeki mevcut ağaç serveti 1,5 milyar m3, yıllık toplam cari artım ise 42,2 milyon m3’dür. Buna karşılık yıllık odun üretimi yaklaşık 18,5-19 milyon m3 civarındadır. Ülkemizde yapılan üretimdeki dikili damga miktarı, orta ve uzun dönemde 10 milyon m³ ile 18 milyon m³ arasında gerçekleşmiştir. Endüstriyel odun üretimi içinde lif-yonga odunu başta olmak üzere ince ve nispeten düşük kalitedeki emval oranı hızla artmış, yıllık yakacak odun üretimi ise; sanayide değerlendirme alternatifinin artması ve kullanıcıların sosyal ve ekonomik yapılarındaki değişim sonucu tüketim tercihlerinin değişmesi ile gün geçtikçe azalan bir eğilim sergileyerek 20 milyon sterden ortalama 6 milyon ster seviyelerine inmiştir.
5.3.2 Odun Dışı Orman Ürün ve Hizmetleri
Günümüzde ormanlar, sadece odun hammaddesi sağlayan bir kaynak olarak görülmekten giderek uzaklaşmakta, odun dışında diğer ürün ve hizmetleri de barındıran bir ekosistem olarak algılanmaktadır. Özellikle dış ticarette önemli gelir kaynakları arasında yer alan odun dışı bitkisel ürünler kırsal fakirliği azaltma ve yerel ekonomik gelişmeyi sağlama açısından önemli katkılar sağlanmaktadır. Dünya nüfusunun büyük bir bölümünün özellikle sağlık ve gıda konusundaki ihtiyaçlarını odun dışı orman ürünlerinden karşılıyor olması bu ürünlerin sosyo- ekonomik açıdan taşıdığı önemi açıkça göstermektedir.
5.4 Ormanların Planlanması
6831 sayılı Orman Kanununa göre bütün ormanlar, amenajman planlarına göre yönetilmekte ve işletilmektedir. Toplumun orman ürünlerine olan talebinin ve ormanların silvikültürel isteklerinin dikkate alınarak sürdürülebilir yönetiminin sağlanması için ormanların ve orman kaynaklarının öncelikli fonksiyonlarının katılımcı yaklaşımlarla belirlenmesi ve faydalanmanın devamlılığının sağlanması her şeyden önce orman kaynaklarının devamlılığına bağlı olup, ormanların devamlılığı da planlı bir orman işletmeciliğinden geçmektedir.
5.5 Toprak Muhafaza ve Havza Islahı
Ormanların ve bitki örtüsünün tahribi, yanlış arazi kullanımı, eğimli arazilerde tedbir alınmadan tarım yapılması gibi insan etkileri erozyon, sel ve çığ gibi doğal afetlerin meydana gelmesine neden olmaktadır. Ülkemizde halen; enerji kullanımı, sanayi, ulaşım, turizm ve tarımdaki büyüme ile ilgili giderek artan çevresel baskılar devam etmekte ve bunlara ek olarak havza yönetimi, toprak erozyonu ve doğanın korunması problemleri çözülmesi gereken uzun vadeli konular arasında yer almaktadır.
5.6 Orman Köylerinin Desteklenmesi
Ülkemizde, sınırları içinde devlet ormanı bulunan köyler orman köyü olarak tanımlanmakta, orman içi köyler ve orman bitişiği köyler olarak iki sınıfa ayrılmaktadır. 2013 yılı verilerine göre 21.548 orman köyünde 7.332.164 kişi yaşamaktadır. Milli gelirden en az pay alan grupta yer alan orman köylerinde tarım arazisi yetersiz olmakla birlikte var olan tarım arazileri de parçalanmış, engebeli ve verimsiz durumdadır. Orman köylerinde işsizlik oranı % 60 olarak tahmin edilmekte, halen ormanlardan sağlanan gelirlerin orman köylülerinin geçimleri içindeki katkının yetersiz düzeyde olduğu
