EKSPERT Y A Y I N L A R I

(1)

Bu kitapçıkta fen bilimleri bölümüne ait sorular bulunmaktadır.

Fen Bilimleri : 20 Soru

EKSPERT

Y A Y I N L A R I

EKSPERT LGS Fen Bilimleri

1. Dönem

Tekrar Denemesi - 2

(2)

EKSPERT

Y A Y I N L A R I

1. Dünya üzerinde aynı yarım kürede bulunan şehirlerde bile aynı gün yaşanan gündüz ve gece süreleri eşit olmayabilir.

Dünya üzerinde bulundukları konumlar görselde belirtilen K, L ve M şehirlerinde aynı günde yaşanan gün- düz süreleri arasındaki ilişki grafikte yer almaktadır.

L

M

Yengeç Dönencesi Ekvator

(Şehirler eş yükseltidedir.)K

K L M Şehirler

Gündüz süresi

Verilen bilgilerden yola çıkılarak aynı gün Güney Yarım Küre'de eş yükseltide oldukları bilinen X, Y ve Z şehirlerinde yaşanan gece süreleri arasındaki ilişki bulunmak isteniyor. Bu şehirlerin Ekvator'a olan dik uzaklııkları arasında X > Z > Y ilişkisi bulunmaktadır.

Buna göre hangi seçenekteki grafik belirtilen günde bu şehirlerdeki gece süreleri arasındaki ilişki- yi doğru olarak göstermektedir?

A)

X Y Z Şehirler

Gece süresi B)

X Y Z Şehirler

Gece süresi C)

X Y Z Şehirler

Gece süresi D)

X Y Z Şehirler Gece süresi

2.

Meteorolojiden yapılan açıklamalara göre İstanbul'da beklenen dolu yağışı nedeniyle birçok vatandaşımız araçlarını ellerinde bulunan malzemeler ile korumaya almışlardır. Vatandaşlarımı- zın bazılarının aldıkları önlemler işe yaramış ve araçlarını kuv- vetli yağan dolunun olumsuz etkisinden korumayı başarmışlar- dır. Bazı vatandaşlarımızın ise aldıkları önlemler boşa çıkmıştır.

Çünkü bulundukları yerlere dolu yağışı gerçekleşmemiş ve hava sıcaklığı mevsim normallerinde seyretmiştir.

EKSPERT HABER

Buna göre sadece metinden hareketle hava olayları ile ilgili;

I. Dar alanlar içerisinde etkili olur.

II. Gün içerisinde değişkenlik gösterir.

III. Tahmini sonuçlar içerir.

çıkarımlarından hangileri yapılabilir?

A) Yalnız I. B) I ve III. C) II ve III. D) I, II ve III.

FEN BİLİMLERİ

(3)

EKSPERT

Y A Y I N L A R I FEN BİLİMLERİ

4. Sıcaklık arttıkça havanın yoğunluğu azalır.

Alçak ve yüksek basınç alanlarındaki hava hareketini gözlemlemek isteyen araştırmacı bir balonu görsel- deki gibi K noktasından serbest bırakıyor. Balonun hareketi hava akımıyla gerçekleşiyor ve yaptığı hareketler görseldeki gibi numaralandırılıyor.

A Bölgesi B Bölgesi

2 3 1

K

Buna göre balonun yaptığı hareketler incelendiğinde hangi seçenekteki yapılan yorum yanlıştır?

A) 1 numaralı hareket yüksek basınç alanı içerisinde gerçekleşmiştir.

B) 2 numaralı hareketi soğuk bölgeden sıcak bölgeye doğru gerçekleşmiştir.

C) 3 numaralı hareketi yükselici hava hareketinden kaynaklanır.

D) 2 numaralı hareketi boyunca havanın yoğunluğu artar.

3. Ekinoks tarihleri olan 21 mart ve 23 Eylül tarihlerinde basit bir deneyle bir yerin Dünya üzerindeki enlemi belirlenebilir. Bu tarihlerde düz bir zemine dikilen çubuğun gölgesine bakılarak belirlenen açı o yerin enlemi olarak kabul edilir.

Güneş tam tepedeyken belirtilen bölgelerdeki özdeş çubuğun gölge boyları hakkında aşağıdaki bilgiler verilmiştir.

L > K 15°

K A Bölgesi 15. enlemdedir.

L B Bölgesi 30. enlemdedir.

30°

Ekvator 0. enlem kabul edilir.

(Gölge oluşmaz.)

Ülkemiz Kuzey Yarım Küre'de 36. ve 42. enlemler arasında bulunmaktadır.

Sinop 42

36 Hatay

İzmir Bursa

Bu bilgilere göre 21 Mart'ta verilen şehirlerle ilgili;

I. Güneş tam tepedeyken en uzun gölge boyu Sinop'ta ölçülür.

II. İzmir'de birim yüzeye düşen güneş ışığı miktarı Bursa'dan daha fazladır.

III. Bu şehirler arasında en uzun gündüzü Hatay yaşar.

A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

(4)

EKSPERT

Y A Y I N L A R I

FEN BİLİMLERİ

5. Fen bilimleri dersinde DNA'nın yapısını göstermek için aşağıda verilen malzemeler kulanılarak bir model hazırlanmak isteniyor.

Malzemeler

Buna göre verilen malzemeler ile birbirinden bağımsız olarak hazırlanan DNA modellerinden hangi- si hatalıdır?

A) B)

C) D)

(5)

EKSPERT

Y A Y I N L A R I

6. DNA molekülü çift zincirli sarmal bir yapıdan oluşur ve yapı birimleri nükleotidlerdir. Nükleotidler; fosfat, şeker ve organik bazlardan oluşur. Fosfat ve şeker, tüm nükleotidlerin yapısında ortak olarak bulunurken organik bazlar ise farklılık gösterir. Adenin, timin, guanin ve sitozin olmak üzere organik bazlar 4 çeşittir.

Fen bilimleri öğretmeni, tüm öğrencilerine aşağıda belirtilen sayılarda pullar vermiş ve bu pulları kullanarak kendilerine bir DNA modeli oluşturmalarını istemiştir.

10 adet yeşil pul

4 adet kırmızı pul 2 adet sarı pul 9 adet mavi pul

3 adet pembe pul

1 adet turuncu pul

Pullar; fosfat, şeker ve organik bazlardan bir tanesini temsil etmektedir.

Doğru modeller oluşturan Taha ve Akif'in modellerinden artan pul sayıları aşağıda verilmiştir.

Taha Akif

- 2 adet yeşil pul - 1 adet mavi pul - 1 adet kırmızı pul - 1 adet sarı pul

- 9 adet yeşil pul - 5 adet mavi pul - 2 adet pembe pul - 1 adet sarı pul

Buna göre yapılan modellerle ilgili olarak;

I. Taha'nın yaptığı modelde 8 tane nükleotid vardır.

II. Akif'in yaptığı modelde 4 tane nükleotid vardır.

III. İki öğrenci de fosfat için yeşil renkli pulu kullanmış olabilir.

verilen ifadelerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

FEN BİLİMLERİ

(6)

EKSPERT

Y A Y I N L A R I

FEN BİLİMLERİ

8. Bir göl ekosisteminde yaşayan A, B ve C balık türlerinden A ve B türleri daha sıcak olan yüzeye yakın yerlerde yaşarken C türü daha soğuk olan gölün diplerine yakın yerlerinde yaşamaktadır. Küresel ısınma sonucunda göl suyunda gerçekleşen sıcaklık artışı nedeniyle C türü tamamen yok olurken B türü daha derinlere göç ediyor. A türü ise derinlerde yaşamayadığından, yüzeye yakın yerlerde az sayıda bireyle yaşamaya devam ediyor.

20 °C

A B A

C B

23 °C

17 °C Küresel ısınma 20 °C

Balık türlerinde görülen bu değişimlerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) B türünün hayatta kalması sıcaklığa karşı geliştirdiği adaptasyon sayesindedir.

B) A türünde hayatta kalanlar sıcaklığa karşı adaptasyon geliştirmiş olabilir.

C) Küresel ısınma C türünün doğal seçilime uğramasına neden olmuştur.

D) Çevresel faktörler balık türleri üzerinde değişimlere yol açmıştır.

7. Bezelyelerde uzun boyluluk aleli kısa boyluluk aleline baskındır.

Aşağıda K, L ve M bezelyeleri kullanılarak yapılan çaprazlamalar ile F₁ dölünde N ve P bezelyeleri elde edilmiştir.

Uzun Boylu Uzun Boylu

Uzun Boylu X

K L

N

F₁ :

Uzun Boylu K

M

F₁ : P

X

Uzun Boylu

Kısa Boylu

Buna göre seçeneklerde verilenlerden hangisi yapılırsa F₁ döllerinde oluşan iki bezelyenin de fark- lı genotipte olduğu kesin olarak söylenir?

A) N ve P bezelyeleri çaprazlandığında kısa boylu bezelyeler elde edilirse B) L ve M bezelyeleri çaprazlandığında da uzun boylu bezelyeler elde edilirse C) N ve M bezelyeleri çaprazlandğında kısa boylu bezelye elde edilemezse D) L ve P bezelyeleri çaprazlandığında kısa boylu bezelye elde edilemezse

(7)

EKSPERT

Y A Y I N L A R I FEN BİLİMLERİ

9. Bezelyelerde sarı tohum aleli, yeşil tohum aleline baskındır.

K ve L bezelyeleri aşağıdaki gibi çaprazlanmış ve bu çaprazlamadan oluşan N bezelyesi ile de M bezelyesi çaprazlanmıştır.

N x M

Fenotip oranları : %75 sarı %25 yeşil K x L

N

K bezelyesi homozigot baskın genotipe sahip olduğuna göre;

I. N bezelyesinin fenotipine II. L bezelyesinin fenotipine III. M bezelyesinin genotipine

verilen ifadelerden hangilerine ulaşılır?

10. Yüksek oranda UV (Ultraviyole) ışınına maruz kalan buğday tarlasında aşağıda verilen değişimler göz- lemleniyor.

Tarlada yetişmekte olan buğday

Hasat edilen buğdaylar ertesi sene tarlaya ekiliyor.

Ertesi ekim dönemi

Yetişen buğdayların verimi az oluyor ve bir çoğunun bazı yapıları eksik oluşuyor.

Bazıları kuruyup yok oluyor.

UV ışınları

Yetişen buğdaylar hasat ediliyor.

Gözlemlenen olaylarda buğdayların mutasyona uğradıkları anlaşıldığına göre;

I. Kuruyan buğdayların vücut hücreleri mutasyona uğramıştır.

II. Hasat edilen buğdayların genetik yapıları değişmemiştir.

III. En son yetişen buğdaylar bir sonraki ekim döneminde tekrar ekilirse ilk buğdaylar gibi verim alınamaz.

ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I. B) Yalnız II. C) I ve III. D) I, II ve III.

(8)

EKSPERT

Y A Y I N L A R I

FEN BİLİMLERİ

12. İklim, bir bölgede uzun yıllar boyunca gözlemlenen hava olaylarının ortalama durumudur. İklimi bölgede gözlemlenen sıcaklık, yağış şekli ve miktarı, nem, basınç gibi faktörler şekillendirir.

Aşağıda günlük hayatta gözlemlenen bazı olaylar verilmiştir.

Öğle saatlerinde tişört

giymesi Akşam saatlerinde hırka

giymesi

IV. Aynı gün içinde Erzurum’da bulunan Mehmet’in;

Kars’ta kayak yapılması Antalya’da denize girilmesi

III. Aynı mevsimde;

Karadeniz Bölgesi'ndeki

evlerin ahşaptan yapılması Güneydoğu Anadolu Böl- gesi'ndeki evlerin kerpiç ve taştan yapılması

I.

Rize’de çay yetişmesi Mersin’de muz yetişmesi

II.

Buna göre verilen olaylardan hangisinde iklimin etkisi diğerlerine göre en azdır?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

11. Formula 1, motor sporlarının en üst seviye açık tekerlekli tek koltuklu yarış serisi olarak tanımlanır.

Dokuz yıl aradan sonra Formula 1 takvimine dahil edilen Türkiye Grand Prix'si 15 Kasım Pazar günü yapıldı.

Aşağıda İstanbul Grand Prix'sine katılan bazı takımların geldikleri şehirlerde yarışın yapıldığı tarihte gerçekleşen olay- larla ilgili bilgiler yer almaktadır.

1. Takım : İstanbul'a göre gündüz süresi daha kısadır.

2. Takım : İstanbul'a göre gece süresi daha kısadır.

3. Takım : Sonbahar mevsimi yaşanmaktadır.

4. Takım : İstanbul ile farklı mevsim yaşanmaktadır.

5. Takım : Hava sıcaklığı İstanbul'dan daha azdır.

Verilen bilgilere göre hangi takımların geldikleri şehirlerin Kuzey Yarım Küre'de olduğu kesindir?

A) 1 ve 3. B) 2 ve 3. C) 4 ve 5. D) 1, 3 ve 5.

(9)

EKSPERT

Y A Y I N L A R I FEN BİLİMLERİ

14. Bezelyelerde yeşil kabukluluk aleli sarı kabukluluk aleline baskındır.

Bir çiftçi tarlasında yeşil kabuklu bezelye yetiştirmek istiyor. Elinde bulunan yeşil kabuklu bezelye tohum- larını tarlasına ektiğinde yeşil kabuklu bezelyelerin yanında az sayıda da olsa sarı kabuklu bezelyeler oluştuğunu gözlemliyor.

Buna göre çiftçinin bir sonraki ekim sonunda tarlasında yalnızca saf yeşil kabuklu bezelye elde etmesi için;

P :

I.

F₁ :

%100 Yeşil

X P :

II.

F₁ :

%100 Yeşil X

P :

III.

F₁ :

X

%50 Sarı %50 Yeşil

numaralandırılmış kutucuklar içinde gösterilen hangi bezelyeleri tohum olarak kullanırsa amacına kesinlikle ulaşır?

A) Yalnız I. B) Yalnız III. C) I ve II. D) I ve III.

13. DNA kendini eşleyeceği zaman sitoplazmadaki serbest nükleotidler çekirdeğe girerek yeni zincirleri oluştu- rur.

Aşağıdaki grafiklerde sitoplazmadaki nükleotidleri oluşturan yapıların DNA kendini eşlemeden ve eşledik- ten sonraki miktarları arasındaki ilişki verilmiştir.

Yapı miktarı

a b

a > b

Yapı zinciri Eşlemeden önce

K L M N O P

Yapı miktarı

Yapı zinciri

K L M N O P

Eşlemeden sonra Grafikteki bilgilere göre;

I. Oluşan yeni zincirlerin hepsinde K bulunur.

II. L adenin organik bazını temsil ediyorsa N timin organik bazını temsil eder.

III. Çekirdeğe giren K ve M'nin toplam sayısı O ve P'nin toplam sayısına eşittir.

çıkarımlarından hangilerine ulaşılabilir?

(10)

EKSPERT

Y A Y I N L A R I

FEN BİLİMLERİ

16. Nem, sıcaklık ve beslenme gibi çevre etkisi ile oluşan gen işleyişindeki değişikliklere modifikasyon denir.

Modifikasyonlar, canlının dış görünüşünü etkileyen ve kalıtsal olmayan değişikliklerdir.

Canlılarda görülen modifikasyon örneklerinden biri de himalaya tavşanılarının kıl renginin sıcaklığa bağlı olarak değişmesidir.

Aşağıda bir himalaya tavşanı kullanılarak gerçekleştirilen bazı uygulamalar verilmiştir.

Beyaz olan tüylerinden bir kısmı kazınıp yerine buz torbası konuluyor.

Buz torbası konulan bölgede çıkan tüyler siyah renkli oluyor.

Herhangi bir işlem yapılmayan bölgede beyaz tüyler çıkıyor.

Siyah tüyler kazınıyor.

Sadece yapılan işlemler ile modifikasyonların;

I. Genlerin yapısını değiştirmediği II. Sonraki kuşaklara aktarılmadığı III. Çevresel etkiler sonucu gerçekleştiği sonuçlarından hangilerine varılır?

15. Bezelyelerde uzun boyluluk aleli kısa boyluluk aleline baskındır.

Dış görünüşlerinin uzun boylu olduğu bilinen dört bezelye ile ilgili yapılan bazı çaprazlamaların sonuçları aşağıda verilmiştir.

• K ve M bezelyeleri çaprazlandığında kısa boylu bezelye oluşma ihtimalinin olmadığı görüldü.

• L ve N bezelyeleri çaprazlandığında oluşan yavru bezelyenin uzun boylu olduğu görüldü.

K L M N

Buna göre bu bezelyelerin genotipleri ile ilgili yapılan seçeneklerdeki yorumlardan hangisi doğru- dur?

A) K bezelyesinde mutlaka kısa boyluluk aleli bulunmalıdır.

B) M bezelyesi çaprazlama sırasında yavru bezelyeye kısa boyluluk aleli aktarmış olabilir.

C) L bezelyesi çaprazlama sırasında yavru bezelyeye kısa boyluluk aleli aktarmış olamaz.

D) N bezelyesinde mutlaka kısa boyluluk aleli bulunmalıdır.

(11)

EKSPERT

Y A Y I N L A R I FEN BİLİMLERİ

17. Bombinalar kuyruksuz kurbağa takımının, yuvarlak dilliler ailesinin üyeleridir. Bombinalar ilginç savunma davranışlarıyla dikkat çeker. Bunlardan en bilineni ölü taklidi yapmalarıdır. Herhangi bir tehlike karşısında hemen ters dönüp sırtüstü yatar ve hareketsiz beklerler. Tehlike geçtikten sonra normal hallerine dönerler.

Diğer bir savunma davranışları da kayık pozisyonu alarak zeminle uyumlu hale gelmeye çalışmalarıdır.

Parlak renkleri bombinaların zehirli olduğunun da göstergesidir. Bombinalarda derinin üst kısımlarında zehirli salgı üreten yapılar vardır. Ancak bu zehir insanlar için tehlikeli değildir, yalnızca göz yaşarmasına neden olabilir. Ayrıca bu kurbağalar diğer kuyruksuz kurbağaların aksine yumurtalarını suya küme şeklin- de değil de tek tek bırakır ve bitkilere yapıştırır. Bu şekilde üreme şansları artar.

(Bilim ve Teknik Dergisi, Haziran - 2012)

Ölü taklidi yapan bombina Kayık pozisyonu almış bombina

Bu bilgilere göre bombinalar ile ilgili;

I. Düşmanlarına karşı savunma amaçlı birden fazla adaptasyona sahiptir.

II. Sahip olduğu zehir tüm canlılar için caydırıcı özelliktedir.

III. Üreme ile ilgili diğer kuyruksuz kurbağalardan farklı adaptasyona sahiptir.

(12)

EKSPERT

Y A Y I N L A R I

FEN BİLİMLERİ

18. Katı cisimlerin basıncı; yüzeye uyguladıkları kuvvet ile doğru, yüzeye temas eden alanları ile ters orantılı- dır.

Aşağıdaki görsellerde yüzey alanları birbirine eşit olan üç farklı cismin, özdeş sünger zeminler üzerindeki batma mikarları gösterilmiştir.

Sünger Zemin Sünger Zemin

y z x

Sünger Zemin

K L M

Cisimlerin zeminlere batma miktarları arasındaki ilişki x = y > z şeklindedir.

Buna göre bu cisimlerden oluşan;

Sünger Zemin I.

K M

Sünger Zemin II.

K L

III.

Sünger Zemin M L

sistemlerinden hangilerinin sünger zemindeki batma miktarları aynı olabilir?

A) I ve II. B) I ve III. C) II ve III. D) I, II ve III.

(13)

EKSPERT

Y A Y I N L A R I FEN BİLİMLERİ

19. Sıvı maddeler içerisinde bulundukları kabın her tarafına yoğunlukları ve derinlikleri ile doğru orantılı olarak basınç uygular.

Aşağıdaki görselde su deposunda bulunan musluğa bağlı hortumla bahçe sulayan bir kişi yer almaktadır.

K Musluk

Hortum h

Bu kişi bulunduğu notadan hortumla bahçenin en fazla K noktasına kadar olan bölümünü sulayabiliyor.

Fakat bulunduğu noktadan K noktasından daha uzak yerleri de sulamak istiyor.

Buna göre bu kişinin bunun için;

I. Depodaki su seviyesini h yüksekliğinin üzerine çıkarmalıdır.

II. Hortumun ucunu biraz daha yukarıya kaldırmalıdır.

III. İçerisinde aynı yükseklikte su bulunan daha geniş bir depo kullanmalıdır.

verilenlerden hangilerini tek başına yapması yeterlidir?

20. Kamyon, tır gibi yük taşımada kullanılan araçlarda yere temas eden tekerlek sayısı değiştirilerek aracın zemine uyguladığı basınç değiştirilebilir.

Aşağıda kasasında bir miktar yük bulunan bir kamyonun farklı durumlarda ve özdeş zeminler üzerinde zemine batma miktarları incelenmiştir.

Zemine batma miktarı 2,5 cm 1. Durum

Zemine batma miktarı 2 cm 2. Durum

Zemine batma miktarı 2,5 cm 3. Durum

Buna göre kamyonların taşıdığı yük miktarları ile ilgili verilen ifadelerden hangisi doğrudur?

A) 1. durumda kamyonun taşıdığı yük miktarı en fazladır.

B) 2. ve 3. durumlarda kamyonun taşıdığı yük miktarı aynı olabilir.

C) 1. ve 2. durumlarda kamyonun taşıdığı yük miktarları aynı olabilir.

D) 3. durumda kamyonun taşıdığı yük miktarı en azdır.

(14)

CEVAP ANAHTARI FEN BİLİMLERİ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

D B B D D B C A B C

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

A D D A B C C D A C

ekspertfen

ekspertmatematik EKSPERT MATEMATİK

EKSPERT FEN

EKSPERT MAT Fenosfer