Erken Çocukluk Eğitimi

(1)

Erken Çocukluk Eğitimi

Ed�tör: Prof. Dr. İbrah�m H. DİKEN

6. Baskı

(2)

Editör:

Prof. Dr. İbrahim H. DİKEN Erken Çocukluk Eğitimi

ISBN 978-605-364-096-7 DOI 10.14527/9786053640967 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. A.Ş.'ye aittir.

Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Bu kitap, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.

Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten uluslararası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yükseköğretim kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu erişim kataloğu olan WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com tarafından yayınları taranmaktadır, indekslenmektedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır.

Pegem Akademi Yayınları ile ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden ulaşılabilmektedir.

1. Baskı: Ekim 2010, Ankara 6. Baskı: Kasım 2020, Ankara Yayın-Proje: Şehriban Türlüdür Dizgi-Grafik Tasarım: Müge Çetin

Kapak Tasarımı: Pegem Akademi

Baskı: Sonçağ Yayıncılık Matbaacılık Reklam San Tic. Ltd. Şti.

İstanbul Cad. İstanbul Çarşısı 48/48 İskitler - Ankara Tel: (0312) 341 36 67

Yayıncı Sertifika No: 36306 Matbaa Sertifika No: 47865

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay/ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51 Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.net E-ileti: pegem@pegem.net WhatsApp Hattı: 0538 594 92 40

(3)

ÖN SÖZ

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİ

Doğum öncesi dönemden başlayarak doğum sonrası ilk yıllardaki gelişimin hızı ve önemi bilimsel araştırmalar ile ortaya konmuştur. Çocukların sağlıklı büyümesi ve uygun gelişimsel uyaranlar alması erken çocukluk dönemi olarak adlandırabileceği- miz 0-6 yaş döneminin ileriki yaşamın temeli niteliğinde olması anlamına gelmek- tedir. Gerek gelişmiş ülkeler ve gerekse gelişmekte olan ülkeler her geçen gün erken çocukluk döneminin öneminin daha çok farkına varmakta ve bu dönemin çocuğun büyüme ve gelişimini maksimum düzeyde sağlıklı desteklemesi için önlemler almak- tadırlar. Örneğin ülkemizde Millî Eğitim Bakanlığı verilerine göre 1999-2000 yılında 36-72 aylık çocukların okullaşma oranı %10.2 iken, bu oran 2009-2010 yılı verilerine göre %39’dur.

Elinizdeki bu kitabın amacı ülkemizde önemi her geçen gün farkına varılan ve farkına varmanın uygulamalara yansıdığı erken çocukluk dönemine ilişkin önemli ve güncel bilgiler sunmaktır. Erken çocukluk döneminde temel kavramlar, erken ço- cukluk döneminde gelişim ve gelişimi farklı olan çocuklar ve erken çocukluk döne- minde temel uygulamaları kapsayan bölümleri içeren kitabın, erken çocukluk döne- minde rol alan ya da rol alabilecek öğretmen, uzman, diğer personel ve anne-babalara rehberlik etmesi umulmaktadır. Bu amaçla hazırladığımız kitap üç ana bölümde yer alan toplam 16 bölümden oluşmaktadır. Kitabın birinci ana bölümü erken çocukluk eğitiminde yer alan temel kavramlar ve kuramlara yönelik üç bölüm içermektedir.

Bunlar “erken çocukluk dönemi ve okul öncesi eğitim”, “erken çocukluk eğitiminde temel kuramlar” ve “erken çocukluk dönemine yönelik temel eğitim programları ve yaklaşımlar” başlıklarını taşımaktadır. Kitabın ikinci ana bölümü ise erken çocukluk döneminde gelişim ve gelişimi farklı olan çocuklar hakkında bilgiler içeren toplam altı bölümden oluşmaktadır. Bu bölümlerde 0-6 yaş arası çocukların temel özellikleri, gelişimi etkileyen faktörler ve gelişimi farklı olan çocuklar hakkında temel bilgiler yer almaktadır. Üçüncü ve son ana bölüm ise erken çocukluk eğitimindeki temel uy- gulamalara yöneliktir. Bu ana bölümde yedi bölüm bulunurken, bu bölümler erken çocukluk döneminde kurum çeşitleri, fiziksel ortam ve özellikleri, oyun ve önemi, özel gereksinimli çocuklar ve oyun, okul öncesi ilköğretime geçiş, erken çocukluk dönemi öğretmen özellikleri ve erken çocukluk eğitiminde kaynaştırma konularını kapsamaktadır.

Uzun soluklu bir çalışma sonucu ortaya çıkan elinizdeki kitaba, 8 ayrı üniversi- teden alanın uzmanlarından 17 öğretim elemanı bölüm yazarak katkıda bulunmuş- lardır. Kendilerine emeklerinden dolayı teşekkür ederim. Kitabı yayına dönüştürerek sizlere ulaşmasını sağlayan PEGEM AKADEMİ ekibine de ayrıca teşekkür ederim.

Kitabın ülkemizde erken çocukluk eğitimine katkı getirmesi dileğiyle…

Prof. Dr. İbrahim H. Diken

(4)

KİTABIN KULLANIMI HAKKINDA

Değerli okuyucu,

Kitapta yer alan bilgileri sizlere daha etkili bir biçimde aktarabilmek için bölüm- leri yazarken birtakım düzenlemelerde bulunduk:

Her bölüm, bölümdeki içerik hakkında bilgi veren “ANAHTAR KAVRAMLAR”

ile başlamakta, “ÖĞRENME ÇIKTILARI” ise o bölümün kazandırmayı hedefle- diklerini içermektedir. “İÇİNDEKİLER” kısmı bölümde yer alan ana başlıkları size sunarken, “BAŞLAMADAN ÖNCE” bölümde yer alan bilgilere ilişkin okuyucuyu ya da öğrencileri düşündürmek ve bölüme başlamadan tartışma bağlamı yaratmak amacıyla düzenlenmiştir.

Bölümlerin içerisinde ise aşağıdaki ikonları göreceksiniz:

Yer aldığı paragrafta çok önemli olduğu düşünülen bilgileri ifade etmektedir.

Yer aldığı paragraftaki bilgiye ilişkin okuyucuların üzerinde düşünüp, tartışmaları için hazırlanmış sorulardan oluşmaktadır.

Yer aldığı paragraftaki bilgiye ilişkin daha fazla bilgiye nerelerden ulaşabilece- ğine dair okuyucuya faydalı kaynakları (Örn., yazılı, görsel ya da çevrimiçi) öner- mektedir.

Bölümlerin sonunda ise “ÖZET” başlığı ile bölümü kısaca özetleyen bir kısım yer alırken, bölüm içerisinde geçen “DİKKAT/ÖNEMLİ NOKTALAR” bölüm sonunda liste halinde tekrar verilmiştir. Yine bölüm içerisinde geçen “DÜŞÜN VE TARTIŞ”

soruları bölüm sonunda kısa açıklamalar/yanıtlar ile yer almaktadır. Her bölüm, 10

adet çoktan seçmeli sorudan oluşan “DEĞERLENDİRME SORULARI” ile o bölüm-

de kullanılan kaynakların yer aldığı “KAYNAKÇA” ile sonlanmaktadır.

(5)

Bölümler ve Yazarları

Bölüm 1 (Öğr. Gör. Dr. Gülçin Güven & Öğr. Gör. Kadriye Efe Azkeskin) ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİ VE OKUL ÖNCESİ EĞİTİM Bölüm 2 (Dr. Öğr. Üyesi Zeynep Berna Erdiller Yatmaz)

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE TEMEL KURAM VE YAKLAŞIMLAR Bölüm 3 (Doç. Dr. Derya Şahin)

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNE YÖNELİK TEMEL EĞİTİM PROGRAMLARI VE YAKLAŞIMLAR

Bölüm 4 (Doç. Dr. Burcu Ülke-Kürkçüoğlu)

0-6 YAŞ ARASI ÇOCUKLARIN TEMEL GELİŞİMSEL ÖZELLİKLERİ: BİLİŞSEL GELİŞİM VE DİL GELİŞİMİ

Bölüm 5 (Dr. Öğr. Üyesi Semra Şahin)

0-6 YAŞ ARASI ÇOCUKLARIN TEMEL GELİŞİMSEL ÖZELLİKLERİ: FİZİKSEL VE SOSYAL- DUYGUSAL GELİŞİM

Bölüm 6 (Doç. Dr. Hatice Bakkaloğlu)

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE GELİŞİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Bölüm 7 (Doç. Dr. Cevriye Ergül)

SIK RASTLANAN YETERSİZLİKLER Bölüm 8 (Dr. Öğr. Üyesi Selmin Çuhadar)

AZ RASTLANAN YETERSİZLİKLER Bölüm 9 (Prof. Dr. Elif Dağlıoğlu)

ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLAR Bölüm 10 (Prof. Dr. Serap Erdoğan)

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE KURUM ÇEŞİTLERİ Bölüm 11 (Prof. Dr. Dilek Acer)

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE FİZİKSEL ORTAM VE ÖZELLİKLERİ Bölüm 12 (Dr. Öğr. Üyesi Müge Şen)

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE OYUN VE ÖNEMİ Bölüm 13 (Prof. Dr. Arzu Özen)

ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUKLAR VE OYUN Bölüm 14 (Prof. Dr. Tülin Güler Yıldız)

OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDEN İLKÖĞRETİME GEÇİŞ Bölüm 15 (Prof. Dr. H. Elif Dağlıoğlu)

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİ ÖĞRETMENİNİN ÖZELLİKLERİ Bölüm 16 (Prof. Dr. E. Sema Batu)

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE KAYNAŞTIRMA

(6)

İçindekiler

İÇİNDEKİLER

I. ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİ: TEMEL KAVRAMLAR VE KURAMLAR

1. BÖLÜM

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİ VE OKUL ÖNCESİ EĞİTİM

GİRİŞ ...2

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİ VE OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN TANIMI ...2

OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN AMACI ...4

OKUL ÖNCESİ ÇOCUĞUNUN TEMEL İHTİYAÇLARI ...5

OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN TEMEL İLKELERİ ...9

Türkiye’de Okul Öncesi Eğitimin Temel İlkeleri ...12

OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN ÖNEMİ ...13

AVRUPA’DA OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN TARİHSEL GELİŞİMİ ve YAYGINLAŞMASI ...16

DÜNYADA BUGÜNKÜ OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN DURUMU ...21

TÜRKİYE’DE OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN TARİHSEL GELİŞİMİ ...32

MİLLİ EĞİTİM ŞURALARINDA OKUL ÖNCESİ EĞİTİM...38

KALKINMA PLANLARINDA OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ...41

ÖZET ...43

ÖNEMLİ NOKTALAR ...47

DÜŞÜN ve TARTIŞ ...47

DEĞERLENDİRME SORULARI ...48

KAYNAKÇA ...50

2. BÖLÜM ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE TEMEL KURAM VE YAKLAŞIMLAR GİRİŞ ...54

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNE TEMEL OLUŞTURAN DÜŞÜNÜRLER ...54

John Locke (1632-1704) ...55

Jean Jacques Rousseau (1712-1778) ...55

Johann Heinrich Pestalozzi (1746-1827) ...56

Friedrich Wilhelm Froebel (1782-1852) ...58

Maria Montessori (1870- 1952) ...59

John Dewey (1859-1952) ...62

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNİ ŞEKİLLENDİREN KURAMLAR ...63

Psikanalitik Yaklaşım ...64

Davranışçı Yaklaşım...68

(7)

İçindekiler

vii

Yapılandırmacı Yaklaşım...71

Ekolojik Yaklaşım ...80

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNİ ÇERÇEVELEYEN YAKLAŞIM ve UYGULAMALAR ...82

ÖZET ...84

ÖNEMLİ NOKTALAR ...84

DÜŞÜN ve TARTIŞ ...85

DEĞERLENDİRME SORULARI ...86

KAYNAKÇA ...88

3. BÖLÜM ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNE YÖNELİK TEMEL EĞİTİM PROGRAMLARI VE YAKLAŞIMLAR GİRİŞ ...92

MONTESSORI YAKLAŞIMI ...92

PROJE YAKLAŞIMI ...98

REGGIO EMILIA YAKLAŞIMI ... 104

HIGH SCOPE YAKLAŞIMI ... 108

HEAD START YAKLAŞIMI ... 112

BANK STREET – GELİŞİMSEL ETKİLEŞİM YAKLAŞIMI... 117

İNŞAACI/YAPILANDIRMACI BAKIŞ AÇISIYLA OKUL ÖNCESİ EĞİTİM MODELİ: KAMII-DeVRIES YAKLAŞIMI ... 120

ÖZET ... 124

ÖNEMLİ NOKTALAR ... 126

DÜŞÜN VE TARTIŞ ... 126

DEĞERLENDİRME SORULARI ... 128

KAYNAKÇA ... 130

II. ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE GELİŞİM VE GELİŞİMİ FARKLI OLAN ÇOCUKLAR

4. BÖLÜM 0-6 YAŞ ARASI ÇOCUKLARIN TEMEL GELİŞİMSEL ÖZELLİKLERİ: BİLİŞSEL GELİŞİM VE DİL GELİŞİMİ GİRİŞ ... 134

BÜYÜME VE GELİŞİM... 135

GELİŞİM DÖNEMLERİ VE GELİŞİMİN TEMEL İLKELERİ ... 135

GELİŞİM ALANLARI ... 136

(8)

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİ İçindekiler

viii

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE BİLİŞSEL GELİŞİM ... 136

Bilişsel Gelişim Kuram ... 137

Duyu-Motor Dönem (0-2 Yaş) ... 140

İşlem-öncesi Dönem (2-7 Yaş) ... 143

Somut İşlemler Dönemi (7-11 Yaş) ... 145

Soyut İşlemler Dönemi (11-üzeri Yaş) ... 148

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE DİL GELİŞİMİ ... 151

Dil Gelişiminin Temel İlkeleri ... 152

Dil Gelişimine İlişkin Kuramlar ... 152

Dilin Bileşenleri ... 155

Dil Gelişiminin Dönemleri ... 156

ÖZET ... 159

DÜŞÜN ve TARTIŞ ... 162

KAYNAKÇA ... 165

5. BÖLÜM 0-6 YAŞ ARASI ÇOCUKLARIN TEMEL GELİŞİMSEL ÖZELLİKLERİ: FİZİKSEL VE SOSYAL-DUYGUSAL GELİŞİM GİRİŞ ... 168

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE FİZİKSEL GELİŞİM ... 168

Bedensel Gelişim ... 168

Psikomotor Gelişim ... 170

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE PSİKOMOTOR GELİŞİM AŞAMALARI ... 172

Refleksif Hareketler Dönemi ... 173

İlkel Hareketler Dönemi ... 175

Temel Hareketler Dönemi ... 177

Çocuklardaki Çizim Becerilerinin Gelişimi ... 178

Sporla İlgili Hareketler Dönemi ... 189

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE SOSYAL-DUYGUSAL GELİŞİM ... 180

Sosyal Gelişim ... 180

Duygusal Gelişim ... 186

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE AHLAK GELİŞİMİ ... 191

ÖZET ... 198

KAYNAKÇA ... 204

(9)

ix

6. BÖLÜM

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE GELİŞİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

GİRİŞ ... 208

BİYOLOJİK/ORGANİK FAKTÖRLER ... 210

Genetik ve Kromozom Bozuklukları ... 211

Anneye İlişkin Faktörler ... 214

Madde Kullanımı (Sigara, Alkol ve Uyuşturucular) ... 220

Teratojenler ... 222

Rh Uyuşmazlığı ... 224

Düşük Doğum Ağırlığı ve Prematüre Doğum ... 225

ÇEVRESEL/PSİKOSOSYAL FAKTÖRLER ... 227

Düşük Sosyoekonomik Düzey ve Yoksulluk ... 227

Yetersiz Beslenme... 229

Kazalar, Travmalar ve Hastalıklar ... 232

Çocuk İstismarı ve İhmali ... 233

Anne-Bebek Etkileşimi ve Bağlılık ... 235

ÖZET ... 236

KAYNAKÇA ... 242

7. BÖLÜM SIK RASTLANAN YETERSİZLİKLER GİRİŞ ... 246

ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ ... 246

DİL VE KONUŞMA BOZUKLUKLARI ... 251

ZİHİNSEL YETERSİZLİK ... 256

DUYGUSAL VE DAVRANIŞSAL BOZUKLUKLAR ... 260

DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU ... 262

ÖZET ... 267

KAYNAKÇA ... 272

(10)

x

8. BÖLÜM

AZ RASTLANAN YETERSİZLİKLER

GİRİŞ ... 276

GÖRME YETERSİZİLİĞİ ... 276

İŞİTME YETERSİZLİĞİ ... 282

OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU ... 287

İLERİ DERECEDE VE ÇOKLU YETERSİZLİKLER ... 296

BEDEN VE SAĞLIKLA İLGİLİ YETERSİZLİKLER ... 302

ÖZET ... 309

KAYNAKÇA ... 314

9. BÖLÜM ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLAR GİRİŞ ... 318

ÜSTÜN YETENEKLİLİK ... 318

ÜSTÜN YETENEKLİLİK ALANLARI ... 321

ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARIN ÖZELLİKLERİ ... 323

ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARIN BELİRLENMESİ ... 329

ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARIN EĞİTİMLERİ ... 333

ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNDE ÖĞRETMENİN ROLÜ ... 341

ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNDE AİLENİN ROLÜ ... 343

ÖZET ... 346

KAYNAKÇA ... 352

(11)

xi III. ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİ: TEMEL UYGULAMALAR

10. BÖLÜM

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE KURUM ÇEŞİTLERİ

GİRİŞ ... 358

TÜRKİYE’DE OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUM ÇEŞİTLERİ ... 358

Kurum Temelli Eğitim ... 358

Ev Temelli Eğitim ... 360

Çocuktan Çocuğa Eğitim ... 361

OKUL ÖNCESİ EĞİTİM PROGRAMI ... 361

ÖZET ... 363

KAYNAKÇA ... 367

11. BÖLÜM ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE FİZİKSEL ORTAM VE ÖZELLİKLERİ GİRİŞ ... 370

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE FİZİKSEL ORTAMIN ÖNEMİ ve ÖZELLİKLERİ ... 370

İlgi (Öğrenme) Alanları ... 374

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE UYGULANAN FARKLI YAKLAŞIMLARDA ÖĞRENME ORTAMLARI ... 384

High/Scope Yaklaşımı ... 384

Reggio Emilia Yaklaşımı ... 385

Waldorf Yaklaşımı ... 386

Montessori Yaklaşımı ... 386

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE FİZİKSEL ORTAMIN DÜZENLENMESİ VE BU ORTAMLARDA BULUNDURULMASI GEREKEN MATERYALLERİN ÖZELLİKLERİ ... 387

Farklılıklara Saygı ... 388

ÖZET ... 390

KAYNAKÇA ... 395

(12)

xii

12. BÖLÜM

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE OYUN VE ÖNEMİ

GİRİŞ ... 398

OYUNUN TARİHÇESİ ve ZENGİNLİĞİ... 398

OYUNA İLİŞKİN GÖRÜŞLER ve OYUN KURAMLARI ... 399

OYUNUN TANIMI ve ÖZELLİKLERİ ... 401

OYUN TÜRLERİ ... 403

OYUNUN SOSYAL ve BİLİŞSEL GELİŞİM SÜRECİ ... 404

OYUN ALANLARI ve OYUNCAKLAR ... 406

BİR DEĞERLENDİRME ve TEDAVİ ARACI OLARAK OYUN ... 410

OYUNUN ÇOCUĞUN GELİŞİM ALANLARINA KATKISI ... 411

OYUN ETKİLEŞİMİNDE YETİŞKİN DESTEĞİ ... 412

ÇOCUĞUN OYUNUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER ... 414

ÖZET ... 416

KAYNAKÇA ... 421

13. BÖLÜM ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUKLAR VE OYUN GİRİŞ ... 426

ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUKLARIN ZORLANDIKLARI OYUN DAVRANIŞLARI ... 426

ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUKLARIN OYUNU VE ÖĞRETMENİN ROLÜ ... 427

Özel Gereksinimli Öğrencinin Oyun Davranışlarını Gözleme ... 427

Olası Sorun Alanlarını Belirleme ... 428

Ne Öğretileceğine Karar Verme ... 429

Oyunun Basamaklandırılması ... 429

Uygun Davranışların Ödüllendirilmesi ... 430

Etkili İpuçlarının Kullanılması ... 430

Görsel Desteklerin Kullanılması ... 431

Öğretmenin Planlayıcı ve Düzenleyici Rolü ... 432

ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÖĞRENCİLERE OYUN BECERİLERİNİN ÖĞRETİMİNDE AKRAN DESTEĞİ ... 433

Akran Merkezli Uygulamalar ... 434

Akranlarıyla Oyun Oynamayı Cesaretlendirme ... 435

ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÖĞRECİLER İÇİN ÖRNEK OYUNLAR ... 436

(13)

xiii

Blok Köşesi Oyunları ... 436

Hayali Oyunlar ... 438

Özel Gereksinimli Öğrencilerin Hayali Oyunlara Katılımını Sağlamada Yapılacak Öğretimsel Uyarlamalar ... 439

Kum ve Su Oyunları Etkinlikleri ... 440

Özel Gereksinimli Öğrencilerin Kum ve Su Oyunlarına Katılımını Sağlamada Yapılacak Öğretimsel Uyarlamalar ... 440

ÖZET ... 443

KAYNAKÇA ... 449

14. BÖLÜM OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDEN İLKÖĞRETİME GEÇİŞ GİRİŞ ... 452

OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN İLKÖĞRETİME GEÇİŞTE SAĞLADIĞI YARARLAR ... 453

OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDEN İLKÖĞRETİME GEÇİŞ SÜRECİNDE KARŞILAŞILAN PROBLEMLER ... 454

ÇOCUĞUN İLKÖĞRETİME HAZIR OLMASI VE BUNUN ÇOCUĞUN UYUMUNA ETKİSİ ... 458

İLKÖĞRETİME GEÇİŞTE SINIF ÖĞRETMENLERİNİN ROLÜ ... 461

İLKÖĞRETİME GEÇİŞTE AİLENİN ROLÜ ... 463

ÖZET ... 465

KAYNAKÇA ... 470

15. BÖLÜM ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİ ÖĞRETMENİNİN ÖZELLİKLERİ GİRİŞ ... 474

DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE ÖĞRETMEN YETERLİKLERİ ... 475

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMCİSİ ... 485

TÜRKİYE’DE ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİ ÖĞRETMENLERİ AÇISINDAN DURUM ... 497

Üniversiteler ... 497

Millî Eğitim Bakanlığı ... 500

(14)

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİ

xiv

ÖZET ... 502

KAYNAKÇA ... 507

16. BÖLÜM ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE KAYNAŞTIRMA GİRİŞ ... 512

KAYNAŞTIRMA ... 512

Hangi Çocuklar Kaynaştırılmalıdır? ... 513

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE BAŞARILI KAYNAŞTIRMA UYGULAMASINDA YER ALMASI GEREKEN UNSURLAR ... 514

KAYNAŞTIRMA ORTAMLARINDA ÖZEL GEREKSİNİMLİ ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDEKİ ÖĞRENCİLERİ DESTEKLEYİCİ ÖĞRETİMSEL STRATEJİLER ... 517

DESTEK ÖZEL EĞİTİM HİZMETLERİ ... 521

Sınıf-İçi Yardım ... 522

Özel Eğitim Danışmanlığı ... 522

ÖZET ... 523

KAYNAKÇA ... 528

CEVAP ANAHTARI ... 529

(15)

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİ

İÇİNDEKİLER

BAŞLAMADAN ÖNCE

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİ VE OKUL ÖNCESİ EĞİTİM

Gülçin Güven

Kadriye Efe Azkeskin

1

Giriş

Erken Çocukluk Eğitimi ve Okul Öncesi Eğitimin Tanımı Okul Öncesi Eğitimin Amacı

Okul Öncesi Çocuğunun Temel İhtiyaçları Okul Öncesi Eğitimin Temel İlkeleri Okul Öncesi Eğitimin Önemi

Avrupa’da Okul Öncesi Eğitimin Tarihsel Gelişimi ve Yaygınlaşması Dünyada Bugünkü Okul Öncesi Eğitimin Durumu

Türkiye’de Okul Öncesi Eğitimin Tarihsel Gelişimi Milli Eğitim Şuralarında Okul Öncesi Eğitim Kalkınma Planlarında Okul Öncesi Eğitim

Erken çocukluk eğitiminin önemi, amacı ve ilkeleri nelerdir?

ANAHTAR KAVRAMLAR

ÖĞRENME ÇIKTILARI

Erken çocukluk eğitimi, okul öncesi eğitim, temel ihtiyaçlar, ilkeler

Bu bölümü tamamladıktan sonra;

- Erken çocukluk eğitimi ve okul öncesi eğitim kavramlarını tanımlayabilecek, - Okul öncesi eğitimin amacını kavrayabilecek,

- Okul öncesi dönemdeki çocukların temel ihtiyaçlarını tanımlayabilecek, - Okul öncesi eğitimin temel ilkelerini tanımlayabilecek,

- Okul öncesi eğitimin önemini açıklayabilecek,

- Okul öncesi eğitimin Avrupa’daki tarihsel sürecini açıklayabilecek, - Okul öncesi eğitimin dünyada bugünkü durumunu kavrayabilecek, - Okul öncesi eğitimin ülkemizdeki tarihsel sürecini açıklayabileceksiniz.