Erken Okuryazarlık Becerileri ve Etkileşimli Kitap Okuma İlişkisi

(1)

DR. GÖKÇE KARAMAN BENLI

Erken Okuryazarlık

Becerileri ve Etkileşimli

Kitap Okuma İlişkisi

(2)

 Erken okuryazarlık genel olarak, formal

okuma-yazma öğretimine başlamadan önceki

dönemde okuma yazmaya ilişkin kazanılması

beklenen önkoşul bilgi, beceri ve tutumların

tümü olarak ifade edilmektedir (Sulzby ve

Teale, 1991; Uzuner, 1997; Whitehurst ve

Lonigan, 1998).

(3)

 Çocukların dil ve erken okuryazarlık gelişimleri ile okul öncesi eğitim programlarındaki birlikte kitap okuma

etkinliklerinin sıklığı ve niteliği arasında güçlü bir ilişki bulunmaktadır (Justice ve Pullen, 2003). Özellikle,

öğretmenlerin etkileşime dayalı stratejileri kullandıkları, öğretici davranışlar sergiledikleri, bilinmeyen sözcükleri açıkladıkları ve etkinliğin içine öğretimsel amaçlar

yerleştirdikleri durumlarda çocukların sözcük bilgileri ile alıcı ve ifade edici dil, öyküleme ve erken

okuryazarlık becerilerinin daha hızlı geliştiği ve

gelecekteki okuma performanslarının daha yüksek

olduğu bildirilmektedir (Armbruster vd., 2003; Beck,

McKeown ve Kucan, 2002).

(4)

 Etkileşimli kitap okuma; öyküyü okuyan

öğretmenin ve öyküyü dinleyen çocukların zamanla rolleri değişmelerini sağlayan,

öğretmenin etkin bir dinleyici ve soru soran kişi olmasını gerektiren bir seri standart

davranışa dayanmaktadır.

(5)

 Öykü okunması sırasında hatırlatıcı, tamamlamaya ilişkin, 5n1k soruları çocukların sözcük öğrenimini

kolaylaştırmaktadır. Sözcük dağarcığı erken

okuryazarlık bileşenlerinden biridir.

(6)

 Okul öncesi dönemdeki çocuklarla yapılan çalışmalarda EKO’nun çocukların yazı ve sesbilgisel farkındalıklarını artırdığını

gösteren bulgular da bulunmaktadır. Örneğin, Ezell ve Justice (2000, 2002) yazı

farkındalığını artırmaya yönelik

çalışmalarında, kitap okuma sırasında

yetişkinin yazıya değişik şekillerde işaret etmesini sağlayarak çocukların yazı

kavramlarına, harflere, sözcüklere ve yazı ile konuşma arasındaki ilişkiye yönelik

farkındalıklarının arttığını bulmuşlardır.

(7)

Etkileşimli Kitap Okuma Yönteminin Çocukları Desteklediği Düşünülen Beceriler-Tutumlar

7

(8)

 EKO’nun, çocukların okumaya ilişkin olumlu tutum geliştirmelerinde de etkili olduğu

bildirilmektedir (Kotaman, 2008; LaCour, McDonald; Tissington ve Thomason, 2013;

Lever ve Senechal, 2011; Sperling ve Head,

2002).

(9)

 Konuşma fırsatı tanınan, yetişkin tarafından

konuşmaları dikkatle dinlenen, etkinliğin liderliğini üstelenen ve yeni şeyler öğrenen çocuklar keyifli vakit geçirmekte ve geliştirdikleri olumlu duyguları kitaplara ve okumaya da yansıtmaktadırlar.

Böylece okumaya karşı olumlu tutum geliştiren

çocukların, alanyazında bildirilen okuma tutumu ile okul başarısı arasındaki yakın ilişki doğrultusunda (Kush, Watkins ve Brookhart, 2005), okula

başladıklarında akademik başarılarının da daha

yüksek olması beklenmektedir.

(10)

Kaynaklar

 Ergül, C., Sarıca, A. D., & Akoğlu, G. (2016).

Etkileşimli kitap okuma: Dil ve erken okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesinde etkili bir yöntem.

Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(2), 193-206.

 Ergül, C., Akoğlu, G., Sarıca, A.D., Tufan, M., ve Karaman, G. (2015). Ana Sınıflarında

Gerçekleştirilen Birlikte Kitap Okuma Etkinliklerinin

"Etkileşimli Kitap Okuma” Bağlamında İncelenmesi, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3):

603-619. DOI: 10.17860/efd.88429