Kozanın muhtelif ev tipleri
K O Z A N K A S A B A S I KESİN İ M A R P L Â N I Hazırlayan: Y. Mimar. Orhan E R S A N
1 — Kasabanın coğrafî durumu:
Kozan kasabası 35,3/2 tul ve 37 arz dairesi üzerin-dedir. Ortalama yüksekliği 125 metre olup doğudan Köreken Dağları, kuzeyden Sıralif dağları, Çaııaklı ve Leylimkaya, batıdan Çığlıca dağlan, güneyden de K a -rınca dağları ile çevrilmiştir.
Kasaba, Kozan kalesinin bulunduğu tepenin doğu ve güney yamaçlarında kurulmuştur. Gilgen çayı ka-sabayı kuzey-güney istikametinde katetmektedir.
Kozan 71 km.lik bir şose ile Adanaya 45 km.lik bir yol ile de Seyhan istasyonuna bağlıdır. Ayrıca, olduk-ça muntazam yollarla Feke ve Saimbeyli'ye diğer bir yolla da Kadirli ilçesine ulaşmaktadır. Diğer altı yolla da köylere bağlıdır.
2 — Gilgen çayının batısındaki göçmen mahallesi-ne yeni ikamet adaları ilâve edilmiştir. Bu kısmın bir rençber ve çiftçi mahallesi olarak inkişafı düşünülmüş-tür. Bu mahalle, biri Adana yolu üzerinde mevcut olan, diğeri ise yeni teklif edilen iki köprü ile kasabaya bağ-lanmıştır.
Çayın hor iki taıafında meyve bahçesi uzanmak-tadır. Kasabanın güney doğusunu işgal eden mesken kısmı mümkün olduğu kadar muhafaza edilmiş, sadece şehircilik bakımından lüzumlu tashihlerle me ^eut yol-lardan istifade imkânları temin edilmiştir.
İklim şartlarının mecbur kıldığı bir inşa şekli, duvarlar üzerinde bir ev örneği
Adana-Kozan-Kadirli yolu mümkün olduğu kadar geniş tutulmuş ve seyrüsefere açılmıştır. Kadirli yolu-nun kasabaya giriş noktasında bir han binası tertiplen-miştir. Batıda Adana şosesinin şehre girişinde hayvan pazarı, han ve küçük sanatlar yerleştirilmiştir. Irmak caddesi üzerinde halen otopark olarak kullanılan yere bir hâl binası konulmuştur. Teklif edilen hal binası-nın kuzeyine düşen ve bugün açık pazar olarak kulla-nılan saha biraz genişletilmek suretile zahire pazarı da buraya alınmıştır. Garaj için açık pazar ile Saimbeyli yolu arasmda kalan boş saha münasip görülmüştür.
Yine Irmak caddesi kuzeyinde bulunan kısma Hü-kümet konağı, Cumhuriyet alanı P.T.T., Sinema ve bir otel düşünülmüş, yolun her iki tarafında resmî daire-ler ve müessesedaire-ler için yer ayrılmıştır. Tanzim edilen hal binasının güneyine düşen boş arsaya Belediye bi-nası yerleştirilmiştir.
3 — inkişaf sahaları:
Gilgen çayının batısındaki rençber mahallesi ve spor alanının güneyinden geçen 12 metrelik yol ile es-ki ikamet bölgesi arasmda olan saha birinci ines-kişaf bölgesi olarak kabul edilmiştir. Bu bölgenin kısa bir za-manda gelişeceği yerinde yapılan incelemelerden anla-şılmıştır.
4 — Kasabanın meskûn kısmı oldukça iyi tertip-lenmiş bulunduğundan, yolların ıslâhı .suretile aynen muhafaza edilmesi uygun görülmüştür. Büyük cami önüne bir meydan açılmış, çok önemli olan ve kasa-banın birinci derecede yolu bulunan Adana - Kozan Kadirli yolunda trafiğin daha kolaylıkla işlenmesi için mevcut ticaret bölgelerinde gidiş ve geliş istikametleri ayrılmıştır. Yeni tesis edilen yeşil yollarla ikinci ve üçüncü derecedeki yollar birbirine bağlanmıştır.
5 — Kasabanın nüfus durumu ve bölgelere göre
taksimi:
Kasabanın 1945 sayımına göre nüfusu 6821 kişidir. Kozan halkı 90 hektarlık bir meskûn sahada oturmak-tadır. Bu duruma göre nüfus başına 130 m2 isabet et-mektedir ki, meyve ve sebze bahçeleri, fidanlıklar bu mikdarı fazlalaştırmaktadır.
1945 nüfus sayımı gözönünde bulundurularak 50 yıl sonra kasabanın nüfusu ortalama bir hesapla 11596 ki-şi olacaktır. Evvelki nüfus sayımlarına nazaran kay-dettiğimiz büyük farklar Kozan'm çok kısa bir zaman-da gelişeceği ümidini yaratmaktadır.
136 hektarlık bir saha Kozan'ın 50 yıllık gelişmesine kâfi geleceği kanatma varılmış ve 1/2000 ölçekli avan proje bu esaslara göre hazırlanmıştır.
6 — Yeşil sahalar, park ve çocuk bahçeleri:
Kozan çayının her iki tarafında şeritvari yeşil sa-halar ve meyve ağaçları ile süslü bahçeler ihya edilecek ve güzelleştirilecektir. Hükümet konağının kuzeyindeki park Feke - Saimbeyli yolu üzerindeki park muhafaza edilmiştir.
Orta okulun güneyindeki yeşil saha çocuk bahçesi olacaktır. Bu suretle spor sahası, çocuk bahçesi, park ve orta okul bir kül halinde düşünülmüştür.
7 — Spor sahası:
Mevcut orta okulun batısındaki düzlükte spor sa-hası tertiplenmiştir. Bu spor sasa-hası açık ve kapalı tri-bünlerle çevrelenmiş bir futbol sahası, beş bulvarlı bir koşu pisti ve iki tenis kordu ile bir kulüp binasını ih-tiva etmektedir.
8 — Cumhuriyet meydanı:
Irmak caddesi üzerinde teklif edilen hükümet bi-nası ve birkaç resmî bina ile sinema arasında bir mey-dan teşkil etmek üzere yerleştirilmişlerdir. Bu meymey-dan Cümhuriyet meydanı olacaktır. Millî bayram günlerin-de geçit resmine iştirak egünlerin-decek olan birlikler spor alanında toplanacak ve Feke Saimbeyli yolunu takip e -derek Adana caddesine çıkacaklar. Hükümet meydanın-da büyükleri selâmladıktan sonra geçit ıesmi köprü önünde nihayet bulacak ve birlikler yerlerine dönecek-lerdir.
9 — Fidanlıklar :
Kasabanın kuzeyinde mevcut iki fidanlık yeri uygun görülmüş, ayrıca Kozan çayı ile Adana yolu arasında ka-lan geniş sahada büyük bir fidanlık tesisi düşünülmüştür. Çaydan açılacak arklarla fidanları sulama imkânları te-min edilecektir.
10 — Yollar - Birinci derecede yollar:
Adana - Kozan - Kadirli yoludur. Trafik bakımın-dan birinci derecede önemi haizdir, 14,5 metredir. Çarşı civarında gidiş ve geliş olarak ikiye ayrılmakta, bu su-retle çarşıda fazla yıkma ve istimlâk işleri önlenmektedir.
Yine birinci derecede önemi haiz olanlar, Feke, Saim-beyli yollarıdır. Mevcudu 17 metre genişlikte olduğun-dan aynen bırakılmıştır.
Birçok köylerin bu istikamette oluşu Feke - Saim-beyli ilçe merkezlerine ve Ceyhan İstasyonuna ulaşması dolayısiyle bu yolun 17 metre olarak kalması kabil ola-caktır.
Çevre yolları 12 metre olarak düşünülmüştür. Ayrıca köylere giden ve kasabanın içinden geçen 12 ve 9,5 met-relik yollar açılmıştır. Mevcut mezbaha Adana şosesi üzerinde ve Kozan çayı kenarmdadır. Bu saha rüzgâr istikameti ve kasabanın kuruluşu bakımından uygundur.
Kozanda bir sokak
Sanayi bölgesi ve Tabakhane gibi gayrı sihhî tesis-ler için kasabanın güney doğu ucunda ve Kadirli Şose-sinin batısındaki ve güneyindeki sahalar ayrılmıştır.
11 — Okullar:
Meskûn bölgede İnkılâp, Gazi, İstiklâl ilk okulları ile Yeni Orta Okul muhafaza edilmiştir.
Kozan Çayı kenarında kısmen meskûn ve kısmen de inkişaf sahalarının istifade edebileceği yeni bir ilkokul düşünülmüştür. Ayrıca rençber mahallesinde de bir ilk okul ve bir cami teklif edilmektedir.
12 — Kozan arazisi ve civan ziraate fevkalâde elve-rişli bulunduğundan, çok kısa bir zamanda gelişeceği muhakkaktır. Bu sebeple çiftçi ve rençbeı mahallesinin bir an evvel tesisi çok faydalı olacaktır. Kasabanın bir yılda 400 ton portakal, 100 ton limon, 30 ton nar, 100 ton badem, 20 ton incir ve 50 ton üzüm ihraç ettiği göz önün-de tutulursa meyveciliği hakkında fikir edinilmiş ve yal-nız kasaba civarının 4 bin hektarlık hububat ve pamuk yetiştirme sahasının mevcudiyeti ziraatin olgunluğu, ge-lişmesi ve yarını hakkında edinilebilecek kanaati kuvvet-lendirmektedir.
13 — Kozan ev tipleri:
YAFftN. İ.MfMU OCUAN E C a a N
Hükümet meydanının görünüşü
düşünülmüş, evler yol hizasından beşer metre içeri çe-kilmiştir. Ve ikişer katlıdır.
Zemin katlar oturma odaları ve servis kısımlarına tahsis edilmiş ve geniş taraşlar vasıtasiyle bahçeye çıkış imkânları temin edilmiştir. Burası günlük hayatın geçe-ceği yerdir. Zemin katın yerden yüksekliği 0,35 metre kat irtifalar: 3 metredir.
Çift ev tipi:
Binaya iki basamakla girilmektedir. Evlerin servis kısımları yan yana, balkon ve taraşlar ise en uzak köşe-lere yerleştirilmiştir. Zemin katta bir misafir salonu, bir de oturma ve yemek salonu vardır. Holden tek kollu bir merdivenle birinci kata çıkılmaktadır. Üst katta bir bü-yük, üç küçük yatak odası ve banyo bulunmaktadır.
Tek ev tipi (B):
Binanın girişi yandadır. Holden iki basamaklı bir merdivenle bahçeye inilmektedir. Girişin sağında misa-fir odası vardır. Oturma ve yemek odası bir taraftan ar-ka bahçeye, diğer taraftan geniş bir taraşla önbahçeye açılmaktadır. Birinci katta ikisi büyük biri küçük olmak üzere üç yatak odası ve bir banyo vardır.
Tek ev tipi ( A ) :
Dış mahallelerde doğu-batı istikametinde uzanan yollar üzerinde cephesi kuzeye bakan parseller için dü-şünülmüştür.
Buralarda cihet ve mahallî yaşayış tarzı sokak cep-hesinin kapalı olmasını icap ettirmektedir. Evler arasın-da bahçe duvarına arasın-dayanan sundurmalar vardır.
