GERZE K A S A B A S I KESİN İMAR PLÂNI İ Z A H R A P O R U
Hazırlayan: Y. Mimar Mukadder ÇİZER Gerzeden bir sokak
A — Kasaba bir sahid şehri olup deniz 1 sathından itibaren garba doğru + 55 rakımına ve daha fazlasına yükselen bir araziye malik bulunmaktadır.
İnkişaf sahası mevcut kasabanın şimali garbisi ile garp tarafında düşünülmüştür. Kasabanın üç tarafı de-niz ile çevrili bulunduğundan, bu kısımlardan başka
yerlere doğru inkişafın yapılamıyacağı yerinde yapı-lan tetkikattan anlaşılmıştır.
Umumi görünü;
ta mbulan Cumhuriyet caddesi ve bu iki yolun kavşak noktasını teşkil eden Zincirlikuyu Köprübaşmdan ge-çen Boyabat - Alaçam şosesinden ibaret bulunmakta-dır.
Kasaba üç mahalleden teşekkül etmşitir: Bunlar-dan ;
Birincisi: Köşk Mahallesi:
Köşk, Çatalkaya,
İki-çeşme, Coşkun, Erzincanlı, Saatçioğlu, Karagülle, Ku-ral, Öner Topçuoğlu, Kamışoğlu Sarısoy, Ünlütürk, Nergizliyazıorta Çömlekçi.
İkincisi: Çarşı Mahallesi:
Atalar, Yeniyol,
Zin-cirlikuyu, eDmirciler, İbrahim Yazıcı, Köse, Baydur, Kapçılar, Arka, Tepe, Olgunsoy; Cumhuriyet.
Üçüncüsü: Hamidiye Mahallisi:
Yukarıhamam,
Çukurçeşme, Kalyoncu, Yıldız, Cumhuriyet Meydanı, Tayyare, Yazıcılar, Sayar, Servi, Uğur, İnönü, Okul-lar;
isimlerini taşıyan yollar ihtiva etmektedir. Bu sokaklar ve aralarında teşekkül etmiş bulunan mahalleler ve mahalle araları sokaklarında yalnız yolların ıslâhı ve çıkmaz sokakların kabil olduğu ka-dar giderilerek hazırlanan imar plânı aşağıda izah edi-leceği şekilde tanzim edilmiştir:
1 — Kasabaya umumiyetle sahilden gelindiği için 1.65.— mt. metre uzunluğunda bir iskeleye çıkarıl-maktadır. İskelenin sahil kısmının başında bir yolcu
bekleme salonu düşünülmüştür. Buradan iskelebaşı meydanına gelinmektedir. Bu meydandan geçmek ü-zere bir sahil kavşak yolu düşünülmüştür. Bu meydan üzerine halen Hükümet binası olarak kullanılan Kay-makamlık binası ileride kasabanın belediye binası ola-rak kullanılacaktır. Bu binanın yannıdan Zimcirlikuyu Köprübaşı mevkiine kadar uzanan Atalar caddesi üze-rinde üstü ikametgâh altı dükkân olan blokların ko-nulması için bugünkü çarşı sokağının bu caddeye alın-ması düşünülmüştür.
2 — Kara irtibatı bakımından da yegâne şose olan Boyabat - Alaçam şosesi üzerinde Alaçam istikametin-den şehre giriş mevkiinde bir han ve garaj binası yer-leştirilmiştir.
Hükümet mahallesi Cumhuriyet caddesinin iZn-cirlikuyu Köprübaşı mevkiine yakın bir yerde düşü-nülmüş ve civarına, kısmen bir çarşı mmtakası, hal bi-nası, okul ile bir de Banka binası konulmuştur.
3 — Kasabanın hiç bir sanayi şubesi ile alâkası bulunmadığından .sanayi mmtakası nazarı itibara alın-mamıştır.
4 — Hayvancılık ile de alâkası olmadığından hay-van pazarı için hususî bir yer ayrılmamış olup yalnız Hükümet meydanı civarındaki halin yakınında bir a-çık pazar yeri düşünülmüştür.
B — Birinci inkişaf sahası olarak kasabanın Ala-çam istikametindeki yol üzerinde bulunan kısım se-çilmiştir. Bu mmtaka halen şehrin inkişaf istikameti gözönünde tutularak alınmıştır.
C — Mevcut kasaba kısmında yapılacak değişik-liklerde fazla bina yıkılmasına azamî derecede dikkat edilmiştir. Açılacak caddelerde kabil olduğu kadar fazla bahçeye malik bulunan taraflardan cadde ve so-kakların genişletilmesi düşünülmüştür. Korunacak ta-rihî binalara tesadüf edilmemiştir. Yalnız abidevî ve husus ikarakteri bulunan Cami ve Mescit gibi binala-rın etrafları açılarak meydana çıkarılmıştır.
D — Kasabanın 1945 yılı nüfus sayımına göre u-mumî durumu 4266 nüfustur. İşgal etmiş olduğu saha 14 Ha. hektar olduğuna göre nüfus başına 103. m2 isa-bet etmektedir. 1955 nüfusunun takriben 7252 kişi o-lacağı hesaplandığından inkişaf sahası olarak takriben 725 2kişi olacağı hesaplandığından inkişaf sahası ola-rak takriben 33.25 Ha. hektar alınmıştır. Buraya artan yani (2986X3000) nüfus yerleştirileceğine göre nüfus başına (110.83 m2 isabet edecektir ki; bu suretle kasa-banın karakteri değişmemiş olacaktır.
E,F — Kasabada dükkân, mağaza, binaların tekev, tek apartman,birbirine bitişik evler, altı dükkân, üs-tü ikametgâh olan binaların nerelere yerleştirildiği 1/1000 mikyaslı plânda gösterilmiştir. Bu binaların inkişaf tarzları ise :ev tipleri plânları ve izah kısmın-da ayrıca zikredilmiştir.
G — Parseller: İnkişaf sahasında ekseriyetle
bah-çeli tek evlere yer ayrılmıştır. Kasabanın iktisadî du-rumu bahçeciliğe çok müsait bulunduğundan, bahçe-lerde halkın kendi sebze vesair ihtiyaçlarını karşıla-yacak şekilde düşünülerek:
20.00X35.00 = 700. m2 İle20.00x70.00 = 1400.— m2 lîk parsellere ayrılmıştır.
H,İ — Ev tipleri: Gerze kasabasında millî karak-teri taşıyan bir binaya tesadüf edilmemiş fakat ma-hail ikarakteri bulunan bir binanın rölövesi hazırlan-mıştır.
Bu bina; inşaat itibariyle zemin katı kerpiç ka-lın duvarlar üzerine oturtulmuş, ahşap karkas üzerine hımış sistemine göre yapılmıştır. Fazla istisnaî bir hu-susiyet arzetmemektedir. Mimarî bakımdan bu bina-ların nisbetleri kendi başına bir başkalık göstermekte-dir. Bilhassa saçak profilinin ağırlığı binaya orijinalite vermektedir.
Plân (karnıyarık) tabir ettiğimiz, ortada teşkil edilen bir sofanın sağ ve soluna yerleştirilmiş altı üs-tü ikişer odadan ibarettir.
Bugünkü şekli bina cephesinden bakıldığı zaman, sofanın sol tarafı tnmamiyle yıkılmış meydanda yal-nız zemin katında taşlık ve bir oda, birinci katta ise sofa, hayat ve bir oda bulunmaktadır.
Tek katlı ev tipi:
Bu tip ev cephesi 20.00 mt metrelik parsellerde yapılacaktır.
Binaya yan cepheden girilmektedir. Antenin sa-ğında bir helâ, solunda bir mutbak bulunmaktadır. An-tenin karşısındaki kapıdan salona girilmektedir.
Salondan da bir odaya geçilmektedir. Salonun so-lundaki kapıdan bir aralığa çıkılmakta, bu aralıktan iki yatak odası ile bir hamama gidilmektedir.
Salonun önündeki üstü kapalı teras'a sokak üze-rindeki bahçe ile bir bağlantı teşkil etmektedir.
NOT : Arzu edildiği takdirde plânda yazıldığı gi-bi gi-bir pencerenin yeri değiştirilerek bu evi çift ev ha-linde inşa etmek imkânı temin edilmiştir.
İki katlı sıra evler tivi:
Sokak üzerine bırakılan beş metrelik bir bahçe-den beş basamakla eve girilmektedir. Ufak bir antre, önünde misafir helâsı, antreden merdivenin bulundu-ğu sol duvar dolablı bir hole ve bu holden salona, ye-mek odasına ve mutbaha girilir. Salon ile yeye-mek oda-sı bir kapı ile birbirine bağlanmıştır. Yemek odaoda-sının önünde yazları yemek yenebilecek kısmen kapalı bir teras vardır ki; buraya mutfaktan da servis yapmak imkânı temin edilmiştir.
Bodrum: Üst kata çıkan merdivenin altından bod-ruma inilmektedir. Burada yalnız salonun altı açıl-mıştır. Diğer tarafları hafriyattan tasarruf maksadiyle açılmamıştır.
yatak odası ile banyo bulunmaktadır. Sofada merdiven başında yerli yapılmış sürgü kapaklı yarım bir dolap ve bu dolabın üstünde ütü yapmak imkânları düşünül-müştür.
NOT : Bu tip ev her ne kadar sıra ev şeklinde dü-şünülmüş ise de, arzu edildiği takdirde çift ev olarak da inşa edilebilir.
Altı dükkân, üstü ikametgâh tip :
Bu tip zemin kat dükkânlı katı, üst kat ise, üç dükkânın üzerine yerleştirilmiş bir apartman olarak plânlanmıştır. B4u binaların hususiyeti apartmanlara girilecek sokak kapısı bir geçit şeklinde olmasıdır. Bu geçit ayni zamanda binaların arkasında bulunan açık pazara geçmek ve dükkânların servis kapılarına dük-kândan geçmeden gitmek imkânını sağlamaktadır.
Geçitte bulunan merdivenden çıkıldığı zaman merdiven sahanlığı bulunmaktadır. Bu sahanlıkta iki adet apartman giri şkapısı ve bir de hususî büro kapı-sı vardır. Apartmanlar taksimatı itibariyle yekdiğeri-nin mütenazırıdır. (Bir tanesi hakkında izahat): Ka-pıdan antreye girilmektedir. Antreden helâya, mutba-ha, misafir odasına ve oturma odasına gidilir. Oturma odasından da iki yatak odası ile hamama geçilir. Ayni zamanda oturma odasının önünde sokağa karşı bir bal-kon mevcuttur ki; buraya misafir ve ebeveyin yatak odalarından da çıkılır.
Müstakil oda: Her hangi bir serbest meslek sahi-binin eviriin yanmea çalışmak imkânını sağlamak kas-ti ile konulmuştur. Bu takdirde hangi apartmanda o-turursa otursun o taraf misafir odasına açılacak bir kapı ev ile doğrudan doğruya irtibatı temin etmiş o-lur; aksi halde bu odanın merdiven sahanlığına olan kapısı iptal edilerek yine bu odadan her hangi taraf-tan birine açılacak bir kapı o aDartmana bir oda da-ha ilâve etmiş olur.
J — Kasabada burundaki fener civarında köşü mevkiinde, Zincirlikuyu, Köprübaşı ve Hükümet bi-nası yanında, Cumhuriyet caddesi üzerinde parklar düşünülmüştür. Bunların haricinde mahalleler arasın-da ağaçlı meyarasın-dancıklar nazarı itibara alınmıştır.
K — (J) bendinde mevzuubahis edilen parkların bir kısmından çocuk bahçesi olarak da istifade edilebi-lir.
L — Manzara noktası olarak Gerze burnu fene-ri etrafı ile sahil kavşak yolunun her noktası birer manzara noktası teşkil etmektedir.
M — Epor sahası kasabanın şimali garbisinde mektepler mevkii civarındaki düzlükte düşünülmüş-tür. Arazinin arızası bakımından en müsait yer bura-sı bulunmuştur.
Gerek kültür grupu olan mektepler civarında bu-lunması ve gerekse seçilmiş olan bu yerin manzarası ve havası kasabanın diğer naktalarma nazaran en mü-sait yerini teşkil etmektedir. Plânın tanziminde de
gö-rüleceği veçhile, futbol, ateltizm ve hafif spor grupla-rını ihtiva edecek bir şekilde hazırlanmış bulunmak-tadır.
Bilhassa spor sahası tribünleri kısmına giriş mey-danı oldukça zengin bir şekilde hazırlanmıştır. Bu sa-hanın bugünkü rayice ggöre fiyatı: Dönümü 250,—TiLi civarında bulunmaktadır.
N — Geçit resmi sahası gibi bir yerin ayrılması-na kasabanın bünyesi müsait olmadığından düşünül-memiştir. Bu ihtiyaç hükümet meydanı önünde karşı-lanacaktır.
O — Spor sahasının cenubu şarkisine isabet eden kısma fidanlık yerleştirilmiştir. Buranın mektepler mıntakası, spor sahası ve fidanlık beraber etüd edildi-ğinden hepsi birden ahenkli bir kül teşkil etmektedir.
P — Ayrılmış olan bu mıntakalardan başka oto ve araba park (durak) yerleri iskele başı meydanı ile Hükümet meydanı civarı olarak düşünülmüştür. Mez-baha belediyesinin arzusu üzerine çevre yolunun şimal sahil kısmına isabet eden tarafında ve tamamiyle sahil üzerine yerleştirilmiştir. (Deniz ceryanlarmm bu yörin seçilmesine büyük rolü vardır.) Okullar; mevcutlar ga-yet müsait olarak inşa edilmişlerdir. Yalnız bakımsız-lık yüzünden bazı kısımları harap olmaya başlamış-tır. Mevcutların haricinde şimal inkişaf sahası içinde ve Hükümet binası civarında halin yanında bir okul düşünülmüştür.
Tekel müessesesi mutasavver Hükümet binası ya-nında güzel büyük bir yeni bina inşa ettirmiş bulun-maktadır. Postahane ve Dispanser gibi binaların ise ana caddesi üzerinde bulunmaları şayanı tavsiyedir. Memleket hastahanesi havası ve mevkii dolayısile Bo-yabat - Alaçam şosesi üzerinde şehirden Alaçam isti-kametine çıkış mevkiine yerleştirilmiştir.
R — İmar plânında nazarı itibara alınan imar hu-dutları 24.41 Ha. hektarı ihtiva etmektedir. Esas böl-gelerin saha tutarları ve umumî sahaya olan nisbetleri aşağıdaki cetvelde gösterilmiştir:
Bölge Saha tutarı (hektar)
Meskûn saha 38,10 Ha.
inkişaf sahası 22,30 Ha.
Resmî binalar 3.24 Ha.
Umumî binalar 1,82 Ha.
Hastahane 0,48 Ha.
Ticaret bölgesi 3,96 Ha.
Pazar yeri 0,40 Ha.
Okullar 0,60 Ha.
Yollar 16,85 Ha.
Yeşil sahalar 2,88 Ha.
Spor sahası 4,18 Ha.
Yekûn 94,41 Ha.
