Meslek edinilmiş ödünç iş ilişkisinde tarafların bireysel iş hukukundan
doğan borçları
Meslek edinilmiş ödünç iş ilişkisi ve iş görme borcu
Ödünç iş ilişkisinde ödünç işçi, ödünç veren işverene karşı iş sözleşmesi ile üstlendiği iş görme borcunu bu süre içerisinde ödünç alan işverene karşı yerine getirmekle yükümlü kılınmıştır.
Bu kapsamda ele alınması gereken sorunlardan biri, işçinin farklı yerlerde görevlendirilmesi halinde, bir sonraki çalıştığı işyerinde çalışma koşullarının ağır olmasının, çalışma koşullarında işçi aleyhine esaslı değişiklik olarak yorumlanıp
yorumlanamayacağıdır.
Diğer bir husus da özen borcudur. Ödünç işçi, iş görme borcunu ödünç alan işveren yanında ifa ederken, özen borcunun gereklerin i de yerine getirmelidir. Ödünç iş ilişkisinde de ödünç alan ve vere n işverenler arasında ödünç işçinin özen borcu belirlenebilir, fakat bu yönde bir belirleme yapılmamış olursa ödünç veren işverenle işçi arasındaki iş sözleşmesi baz alınmalıdır.
Ödünç işçinin sadakat borcuna bakacak olursak, ödünç müddetince bu borcun sadece ödünç alan işverene karşı
olmayacağını aynı zamanda ödünç veren işverene karşı da devam edeceğini görmekteyizdir. İşçi, ödünç alan ve ödünç veren
işverenle arasında var olan sadakat bağı gereği, işverenlerin ve işyerlerinin çıkarlarını koruma, işverenlere ekonomik, ticari veya mesleki bakımdan zarar verebilecek her türlü davranıştan kaçınma borcu altına girmektedir. Bu nedenle istisnai olarak yangın,
deprem, kaza, su baskını gibi olağanüstü durumlar ortaya
çıktığında ödünç işçinin, sadakat borcu gereği asıl işinin dışındaki bazı işleri duruma göre yerine getirmesi beklenebilir. Ayrıca
sadakat borcunun içine sır saklama yükümlülüğünün de girdiği şüphesizdir. İşçinin sır saklama borcu kural olarak çalışma
ilişkisinin devamı müddetince sürmektedir. Bunun neticesinde ödünç iş ilişkisi müddetince, ödünç işçinin ne ödünç veren işverenin mesleki sırlarını ödünç alan işverene, ne de ödünç
alanınkileri iş sözleşmesiyle bağlı olduğu işverenine aktarmaması gerekmektedir.
Meslek edinilmiş ödünç iş ilişkisi
ve sadakat borcu
Ödünç iş ilişkisinde ödünç veren işveren ile işçi arasındaki iş sözleşmesi ödünç müddetince de devam ettiğinden işçinin ödünç verenin talimatlarına da uyma borcunun devam ettiği zaten
ortadadır. ödünç iş ilişkisinin kurulmasıyla birlikte ödünç işçi, iş görme edimini ödünç alan işverenin yanında yerine getirdiğinden ve aynı zamanda ödünç alan işverenin nam ve hesabına iş
gördüğünden, ödünç alan işverenin, işin görülmesini isteme hakkına bağlı olan yönetim hakkına sahip olduğu sonucuna
ulaşılmaktadır. Her ne kadar işçinin her iki işverenin talimatlarına itaat borcu bulunsa da işverenlerin ödünç işçi üzerinde sahip
olduğu yönetim hakkının kapsamı ödünç alan ve ödünç veren işverenler bakımından farklılık arz etmektedir.
!! Ödünç veren işveren de yönetim hakkını devam ettirdiğinden, başta yıllık ücretli izin hakkının kullanılması ile birlikte eğer işçi sağlama sözleşmesinde düzenlenmişse işçisi geri çağırma
konularında yönetim hakkını sınırlı da olsa kullanabilecektir.
Meslek edinilmiş ödünç iş ilişkisi
- itaat borcu ve yönetim hakkı
Kanunumuzdaki hükümlerden ücret ödeme borcunun ise özel istihdam bürosuna ait olduğu anlaşılmaktadır. Nitekim Türkiye İş Kurumu
Kanunu md.18/2-b. bendine göre özel istihdam bürosu tarafından istihdam edilen ödünç işçilerin %10’unun ücretinin, ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmemesi,
md.18/2-c. bendi uyarınca da bir yıl içinde en az bir işçinin ücretinin, en az üç defa sözleşme ile belirlenen ücretin altında ödenmesi veya süresinde ödenmemesi, özel istihdam bürosuna verilen meslek
edinilmiş ödünç iş ilişkisi kurma yetkisinin iptal nedenleri arasında düzenlenmiştir. Bu doğrultudaki hükümler, ücret ödeme borcunun doğrudan muhatabının özel istihdam bürosu olduğuna işaret
etmektedir.
Bununla birlikte 6715 sayılı kanunla getirilen düzenlemelerde ödünç işçinin ücret alacağı karşısında özel istihdam bürosu ile ödünç alan işverenin müteselsil sorumluluğundan kaçınıldığı belirlenmektedir.
Sadece İş Kanunu md.7/2-f. bendi kapsamında kurulan ödünç iş ilişkileri bakımından ödünç alan işveren açısından da sorumluluk öngörülmüştür.
Meslek edinilmiş ödünç iş ilişkisi
ve ücret ödeme borcu
Meslek Edinilmiş Ödünç İş İlişkisinde Eşit İşlem Borcu
İş Kanunu md.7/10;
“Geçici işçinin, geçici işçiyi çalıştıran işverenin
işyerindeki çalışma süresince temel çalışma koşulları, bu işçilerin aynı işveren tarafından aynı iş için
doğrudan istihdamı hâlinde sağlanacak koşulların altında olamaz.”
Temel Çalışma Koşulları;
1) Genel tatiller 2) Ücretli izin
3) Gece çalışması
4) Dinlenme dönemleri 5) Ara dinlenmeleri
6) Fazla çalışmalar
7) Çalışma süresinin müddeti 8) Ücret
Meslek Edinilmiş Ödünç İş
İlişkisinde Eşit İşlem Borcu
İş Kanununa göre ödünç alan işveren ödünç işçinin iş kazası ve meslek hastalığı hâllerini özel istihdam bürosuna derhâl, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 13. ve 14. maddelerine göre ilgili mercilere bildirmekle (md.7/9-c), 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 17. maddesi kapsamında iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini
vermekle ve iş sağlığı ve güvenliği açısından gereken tedbirleri almakla, geçici işçi de bu eğitimlere katılmakla (md.7/9-f) yükümlü tutulmuştur. Ayrıca Türkiye İş Kurumu Kanunu md.19/2’de de, ödünç işçiye ilişkin 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu ile 4447 sayılı Kanundan doğan yükümlülüklerin kural olarak özel istihdam bürosu tarafından yerine getirileceği ifade edilmiştir. Ancak getirilen düzenlemeler, iş sağlığı ve güvenliği açısından İş Kanununun 7. maddesinin değiştirilmeden önceki hali ve artık İş Kanunu md.7/son’da düzenlenen meslek edinilmemiş ödünç iş ilişkisine dair hükümlere göre daha tartışmalı ve nispeten güvencesiz bir nitelik taşımaktadır. İş Kanunu md.7/9-c. bendinde yer alan
hükümden Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirim yükümlüsünün değiştirildiğinin, diğer bir ifadeyle bu yükümlülüğünün sadece ödünç alan işverene ait olduğunun anlaşıldığı belirtilmektedir. Bu yöndeki yorumun kabul edilmesi halinde özel istihdam bürosunun iş kazası veya meslek hastalığının gerçekleştiğinden haberdar edilmesi üzerine ayrıca Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunması gerekmeyecektir.
