Ödünç iş ilişkisi kavramı ve türleri
Ödünç İş İlişkisi
Klasik bir iş ilişkisinde, işçinin iş akdinden doğan temel borcu iş görme borcu olup bu borcunu bizzat iş akdinin
tarafını oluşturan işverenine karşı yerine getirmesi gereklidir.
Hâlbuki ödünç(geçici) iş ilişkisinde bir işveren, iş sözleşmesi ile işe aldığı bir işçiyi çeşitli nedenlerle zaman zaman veya hiçbir zaman yanında çalıştırmayıp onun başka bir işveren yanında çalışmasını istemektedir. Dolayısıyla İşçinin böyle bir teklifi kabul zorunluluğu olmamakla birlikte, bu durumu kabulü halinde ödünç iş ilişkisi olarak ifade edebileceğimiz hukuki kurum ortaya çıkmış olur
ÖDÜNÇ İŞ İLİŞKİSİNİN TÜRLERİ
MESLEK EDİNİLMİŞ ÖDÜNÇ İŞ
İLİŞKİSİ
MESLEK EDİNİLMEMİŞ
ÖDÜNÇ İŞ İLİŞKİSİ
Meslek edinilmiş ödünç iş ilişkisi birçok defa ülkemizde yasal bir düzenlemeye kavuşturulmaya çalışılmıştır. İlk olarak 4857 sayılı İş
Kanununun mecliste kabul edilmesinden önce hazırlanan tasarı metninin 93. maddesinde bu yönde bir hükme yer verilmiştir. Ancak o dönem ilgili madde yasalaşamamıştır. Daha sonra 26.06.2009 tarihli ve 5920 sayılı ‘İş Kanunu, İşsizlik Sigortası Kanunu ve Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’ vasıtasıyla, 4857 sayılı İş Kanununun geçici (ödünç) iş ilişkisini düzenleyen 7.
maddesinden sonra gelmek üzere mesleki anlamda geçici (ödünç) iş
ilişkisini düzenleyen 7/A maddesi eklenmiştir. Bu madde de özellikle işçi sendika ve konfederasyonlarından gelen tepkiler üzerine veto edilmiştir.
18.01.2010 tarihinde de ‘Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
Tasarısı’nın sekizinci maddesinde meslek edinilmiş ödünç iş ilişkisine dair bir düzenlemeye, yapılan bir takım değişikliklerle yeniden yer verilmiştir. Ancak ilgili tasarı yasalaşmadan hükümet tarafından geri çekilmiştir.
Meslek edinilmiş ödünç iş ilişkisi en sonunda 06.05.2016 tarihinde kabul edilen 6715 sayılı kanunun 1. maddesiyle 4857 sayılı İş Kanununun
meslek edinilmemiş ödünç iş ilişkisini düzenleyen 7. maddesi
değiştirilerek, yasal bir düzenlemeye kavuşturulmuştur. Aynı maddede meslek edinilmiş ödünç iş ilişkisine yönelik düzenleme genel hatlarıyla korunmuştur.
Ödünç iş ilişkisinin türlerinden özellikle meslek edinilmiş ödünç iş ilişkisi çeşitli kavramlarla karıştırılabilmektedir.
Bunlar;
Asıl işveren alt işveren ilişkisi
İş aracılığı
Makineyle birlikte işçi verilmesi
İşyerinin devri
İş sözleşmesinin devri
Ödünç iş ilişkisi ile asıl işveren alt işveren ilişkisinin karşılaştırılmasın da dikkat edilmesi gereken hususlar;
• Bir İşverenden İş Alınması bakımından
• İfa Borcu bakımından
• İşçinin Verdiği Zarardan Sorumluluk bakımından
• Kurulan İlişkinin Sürekliliği bakımından
• Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisinin Kurulabilmesindeki Yardımcı İş ve Asıl İş Ölçütü Bakımından ve Muvazaa kıstası
• Yönetim Hakkı bakımından
İş aracılığı ile ödünç iş ilişkisi arasındaki farklar;
Ödünç iş ilişkisinin hangi türü olursa olsun ödünç veren işveren(geçici istihdam bürosu) ile ödünç işçi arasında iş sözleşmesinin bulunması zorunludur. Zira ödünç iş ilişkisinde ödünç işçi ile ödünç alan arasında iş sözleşmesi kurulmaması hedeflenmektedir.
İş aracılığında iş aracısının fonksiyonunu iş arayan ile işçi arayanı bir araya getirmektir. Tarafları bir araya getirdikten sonra iş sözleşmesi kurulsa da kurulmasa da aracının görevi sona ermektedir. Bu nitelikleri itibariyle iş aracılığı, bir defalık bir olaydır. Buna karşın, ödünç iş
ilişkisi, nispi bir süreklilik göstermekte ve hiç değilse ödünç iş
ilişkisinin türüne ve yapılan düzenlemelere göre farklılık gösterse de
‘işçi sağlama sözleşmesi’ müddetince devam etmektedir.
!! Bu açıklamalardan anlaşılacağı üzere ödünç iş ilişkisi ile iş aracılığı
hukuken birbirinden farklı kavramlardır. Bununla birlikte meslek edinilmiş ödünç iş ilişkisi, hukuken olmamakla birlikte ekonomik yönden iş aracılığı niteliğini taşımaktadır. Bu nedenle bazı durumlarda gerçek bir iş aracılığı niteliği taşıyabilecektir.
ÖDÜNÇ İŞ İLİŞKİSİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ
Ödünç iş ilişkisinin hukuki niteliği tartışmalıdır. Bu konuda öğretide de çeşitli görüşler ileri sürülmektedir.
Yapılan tartışmalar kapsamında iki görüş üzerinden tartışmaların yapılması isabetli görünmektedir.
Bunlar;
Alacağın temliki
Kendine özgü bir borç ilişkisi
