19
Mart 2002 B‹L‹MveTEKN‹K
B ‹ L ‹ M V E T E K N L O J ‹ H A B E R L E R ‹
‹çimizdeki
Süpermarket
SurroMed adl› bir Amerikan firmas›nca gelifltirilen mikroskopik barkodlar, biyolojik araflt›rmalar› bir süpermarket kasas› haline getirmeye aday. fiirket taraf›ndan gelifltirilen “nanobarkodlar”, al›flverifl
merkezlerinde al›fl›k oldu¤umuz ürün barkodlar›ndan pek farkl› de¤il. Tek fark, bunlar›n üzerlerinde alt›n, gümüfl ve öteki metallerden fleritler bulunan mikroskopik çubuklar olmalar›. SurroMed yetkililerne göre bu çubuklar üzerindeki de¤iflik maden halkalar›n›n çeflidini, s›ralanmas›n› ve kal›nl›¤›n› de¤ifltirerek, farkl› binlerce, hata yüzbinlerce farkl› “etiket” elde etmek mümkün. Daha sonra yap›lacak fley, bu çubuklar›, özel biyolojik
moleküllere ba¤lanan sondalara ilifltirmek.
Nanobarkodlar, bir biyolojik örne¤e binlerce farkl› etiket yap›flt›r›lmas›n› sa¤l›yor. Daha sonra bir alg›lay›c›, örne¤in mikroskopik bir
görüntüsünü elde ediyor ve bu görüntüyü inceleyen bir bilgisayar da, örne¤in kan gibi biyolojik bir s›v›daki molekülleri, üzerlerine yap›flm›fl nanobarkodlar arac›l›¤›yla belirliyor. Böylece araflt›rmac›lar genleri, proteinleri ve öteki baz› molekülleri inceleyebiliyorlar. SurroMed ekibi, bu yöntemle, belirli hastal›klara iflaret eden, hatta hastal›¤›n ya da tedavinin seyrini gösteren moleküler örüntüleri ortaya ç›karabilmeyi umuyor.
Technology Review, Ocak/fiubat 2002
Geçen y›lki 11 Eylül sald›r›lar›yla te-rörle yak›ndan tan›flan ABD, teröre karfl› mücadeleyi bir teknoloji panay›r› haline getirme yolunda. Los Alamos Ulusal Laboratuvar›’ndan bir araflt›r-ma ekibi bir biyolojik silah sald›r›s›nda teröristlerce kullan›labilecek flarbon gibisinden mikrop ya da benzeri pato-jenlere karfl› etkili bir silah gelifltirmifl: So¤uk alev. Bir biyolojik sald›r›dan sonra kirlenen ayg›tlar› temizlemek için genellikle s›v› ya da gaz halinde kimyasal maddeler kullan›l›yor. Ancak s›v› temizleyiciler, hassas ayg›tlar ya da devreler için hayli tehlikeli. Klor di-oksit gaz›ysa oldukça y›prat›c›. Los Alamos ekibinin getirdi¤i alternatif, kuru temizleme. Ekibin gelifltirdi¤i ay-g›t›n içindeki elektrik ak›m›, oksijen
ve helyum kar›fl›m› yak›t› iyonlaflt›r›yor ve elekt-ronlar›n› yitiren atomlar-la, serbest kalan,elekt-ronlar bir plazma bulutu halinde d›flar›ya at›l›yor. Ayg›ttan d›flar›ya püskür-tülen plazma, yüksek s›-cakl›kta bir alevi and›r›-yor, ama s›cakl›¤› 70 de-receyi geçmiyor. Bu, bir saç kurutma makinesinin oluflturdu¤u s›cak hava-dan bile daha düflük bir s›cakl›k. An-cak Los Alamos ekibinin kuru temizle-me yöntemi s›cakl›k de¤il, oksijenin son derece reaktif bir türü üzerine kurulu. Ekip, yöntemi flarbon ve ben-zeri patojenlere karfl› baflar›yla dene-mifl. Deneylerini iki litre hacimli bir kutu içinde gerçeklefltiren araflt›r-mac›lar, yeni hedeflerinin bir bil-gisayar› da içine alabilecek bir temiz-leme kab› oldu¤unu bildiriyorlar. Büyük ölçeklerde sa¤lanacak baflar›n›n, ileride büyük yolcu uçaklar›n›n temiz-lenmesine kap›y› açabilece¤i, araflt›r-mac›larca vurgulan›yor .
Technology Review, Ocak/fiubat 2002
Gece otomobil kullanmak yorucu bir ifl. Dolay›s›yla otomobil üreticileri, gö-rüfl yetene¤imizi art›rmak için giderek daha güçlü farlar gelifltiriyorlar. Gece yolculu¤unda uzun farlar›n sa¤lad›¤› kolayl›k ve güven, tart›fl›lmaz. Yol üze-rinde yayalar›, engelleri, virajlar› çok önceden görüp kendinizi ayarlayabili-yorsunuz. ‹flin tats›z taraf›ysa, karfl›-dan gelen sürücünün gözlerini alma-man›z için ikide bir uzunlar›
söndür-me gereksinimi. Hele bir de kalabal›k bir yoldaysan›z, uzun farlar› hiç yak-may›n daha iyi. Bir Amerikan teknoloji firmas› olan, ve yans›may› azalt›c› di-kiz aynalar› üreten Gentex, bu soruna basit ve yarat›c› bir çözüm getirmifl. Selektör ifllemini sürücünün elinden al›p, dikiz aynas›n›n arkas›na (ön ca-ma bakan tarafa) yerlefltirilen bir kü-çük kameraya vermifl.Bir bezelye tane-si büyüklü¤ündeki kamera, bir bilgisa-yar çipi üzerinde bulunuyor ve farlara do¤rudan komuta ediyor. Hava karar-d›¤›nda devreye giren kamera, normal olarak uzun farlar› aç›k tutuyor. .An-cak ters yönden gelen bir arac›n farla-r›n› alg›lad›¤›nda, ya da önde giden arac›n stop lambalar› belirli bir mesafenin alt›na düfltü¤ünde, ak›ll› kamera k›sa farlar› yak›yor. Dünyan›n en lüks otomobillerinden biri olan Lin-coln’›n yap›mc›s›, ak›ll› aynalar› 2004 modeli otomobillere takmaya karar vermifl.
Technology Review, Ocak/fiubat 2002
