ş imi Ki ş ilik Geli 5. BÖLÜM

(1)

5. BÖLÜM

Ki şilik

Geli şimi

(2)

Giriş

• Kişilik nedir?

• Kişilik nelerden oluşur?

• Kişilikli insan kimdir?

• Benlik nedir?

• Benlik türleri nelerdir?

• Morotoryum nedir?

(3)

Freud’un Kişiliğin Yapısı, Örgütlenmesi ve Gelişimine İlişkin Kuramsal Yaklaşımları

• Topografik Kişilik Kuramı

• Yapısal Kişilik Kuramı

• Psikoseksüel Gelişim Kuramı Psiko-analitik yaklaşım da denir

(4)

Topografik Kişilik Kuramı

Bilinç, bilinç altı (bilinç öncesi), bilinç dışı.

Freud, bilişsel içeriklerin belirli biliş bölgelerinde bulunduğunu ileri sürmüştür.

1 Bireyin herhangi bir anda farkında olduğu yaşantılarının bulunduğu bölge bilinç,

2. Bireyin ancak dikkatini zorlayarak hatırlayabildiği yaşantılarının bulunduğu bölge ise bilinç öncesi

3. Bireyin farkında olmadığı, dikkatini zorlasa bile bilince çıkaramadığı, hatırlayamadığı olayların barındığı bölgeyi, bilinç dışı olarak tanımlamıştır.

(5)

Hakları Saklıdır.

Yapısal Kişilik Kuramı Yapısal kişilik kuramı olarak bilinen bu modele göre kişilik; id, ego ve süper ego olmak üzere üç sistemden oluşmaktadır.

(6)

İd, kişiliğin ilkel yönünü oluşturmakta, daima haz ilkesine göre hareket etmekte, gerçek ve mantık dışı istek ve arzularla, bireyin içsel dürtülerinin her ne pahasına olursa olsun derhal doyurulması doğrultusunda bir işlevde bulunmaktadır.

Arzularım, heveslerim, isteklerim ne diyor?

(7)

• Ego, kişilik yapısının gerçeklik ilkesine göre hareket eden ve kısmen de olsa bilinçli olan bölümüdür. Bir bakıma kişiliğin

“idare meclisi” gibi davranan ego, gerçekliğin sınırları zorlanmadan bireyin içsel dürtülerinden kaynaklanan ihtiyaçlarının uygun bir biçimde nasıl karşılanabileceğini tayin etmektedir.

Havalarda uçma, gerçekleri dikkate al.

(8)

• Süper ego, id gibi gerçeklik ilkesine göre hareket etmez, tüm kararlarında ahlâk ilkesinden yola çıkarak, katı ahlâkî kurallar çerçevesinde, özellikle de id’in cinsellik ve saldırganlıkla ilişkili isteklerini ahlâkâ uygunluğu açısından denetleyerek, kabul edilmesi mümkün olmayan aşırı istek ve taleplerin karşılanmasına karşı çıkar.

• Süper ego, çocuğun ana-babalarından özümsemiş olduğu toplumsal kurallarla, geleneklere, göreneklere ve ahlâk kurallarına göre şekillenir.

Toplum, yasa, kanun, annem, babam ne diyor?

(9)

Psikoseksüel Gelişim Kuramı

Freud, kişilik gelişimini birbirini izleyen beş psikoseksüel gelişim döneminde incelemiş, çocuğun psikolojik ve cinsel gelişim sürecini açıklayan bu dönemleri de sırası ile, oral, anal, fallik, gizil ve genital dönemler olarak adlandırmıştır.

(10)

Oral Dönem (0-1,5 yaş arası) Oral dönemde ilk zevk merkezi ağız bölgesidir.

Zira çocuğun ağız çevresinde gerçekleşen emme, çiğneme, ısırma gibi eylemleri, onun için başlıca zevk kaynaklarıdır.

Freud’a göre yeterince bakılıp beslenen, sevilme gereksinimlerini gerektiği gibi doyurabilen çocuklarda, dış dünyaya karşı bir temel güven duygusu oluşmaya başlar.

Bu dönemde gereksinimleri yeterince karşılanamayan çocuklarda ise, yetişkinlik yıllarına kadar uzanabilen güvensizlik duygularıyla, bağımlı kişilik özelliklerinin ilk tohumları atılmış olur.

(11)

Anal Dönem (1,5-3 yaş arası)

Anal dönemde çocuk anüs ve anüsle ilişkili olan eylemlerinden doyum sağlamaktadır.

Freud, anal dönemde çocuğun dışkı çıkarmaktan ya da bunu denetim altına almaktan zevk aldığını belirtir.

Tuvalet alışkanlığı kazanır.

(12)

Fallik Dönem (3-5 yaşa arası)

• Freud çocuk cinsiyet rolünün benimsenmesinin dört ile altı yaşlar arasında, hatta yedinci yaşlarda yaşanan psikolojik krizlere bağlı olarak gerçekleştiği görüşündedir.

• Oedipus gerekse elektra görülür.

• Gerek oedipus gerekse elektra karmaşalarının başarılı bir biçimde çözümlenebilmesi için çocuğun aynı cinsten olan ebeveyni ile özdeşim kurarak, onun cinsel rolünü içselleştirmesi gerekir.

• Çocuk bu dönemde ahlâkî standartları kazanmaya da başlamaktadır.

(13)

Gizil (latent, örtülü) Dönem (6-ergenlik arası yaş)

Önceki dönemlerde kazanılan özelliklerin pekiştirildiği gelişim evrelerinin ilkidir.

Çocuklar yetişkin insanlarla özdeşim kurmaya başlar.

Cinsel dürtülerin ikinci planda olduğu bir dönemdir.

(14)

Genital Dönem (Ergenlik-Yetişkinlik Arası)

• Bu dönem içinde bireyin kişiliğinin bir yetişkin kişiliğine doğru gelişebilmesini kolaylaştırır.

• Kişi kendine özgü bir kişilik oluşturma gayretindedir.

• Cinsel karmaşa tekrar ortaya çıkar.

• Kişide kimlik krizi ortaya çıkabilir.

Freud’ yapılan en büyük eleştiriler.

1. Kişilik gelişiminin temelinde cinselliğe aşırı ağırlık vermesi 2. Kişilik gelişimini ergenlik dönemiyle sonlandırması.

(15)

Erikson’un Psikososyal Gelişim Dönemleri

(16)

(17)

Ahlak Gelişimi

Ahlâk, bireyin doğru ile yanlışı ayırt edebilmesini sağlayan ilkeler ve değerler bütünüdür.

Ahlâk gelişimi konusunda ilk modellerden birini Piaget’ aittir.

Daha sonraları Piaget’nin görüşlerinden esinlenen Kohlberg ise, Piaget’nin kuramını revize ederek kendi adıyla anılan bir kuram geliştirmiştir.

(18)

Piaget’in Ahlak Gelişimi Kuramı

Ahlâk Öncesi , Dışa Bağımlı Ve Özerk Dönem.

1. Ahlak Öncesi Dönem (0-5 yaş arası):

Ben merkezcilik eğilimleri nedeniyle kendi dışındaki bireylerin görüşlerini dikkate alma konusunda önemli güçlükler yaşarlar.

Bu yaşlara değin kuralların varlığından bile habersiz olan çocuk, özellikle de oyun etkinliklerinde diğer çocuklarla olan sosyal ilişkileri içinde giderek uyulması gerekli olan kurallar olduğunu kavrar.

(19)

2. Dışa Bağımlı Dönem (5-10 yaş arası).

Çocuk kendine özgü ahlak kurallarına sahiptir.

Çocuk tamamen dışa bağımlıdır ve yetişkinlerin koyduğu kurallara uymak durumundadır.

Yetişkinlerin söylediği her şey doğrudur.

Davranılın sonucunda ortaya çıkan fiziksel zarar ne kadar fazla ise, davranış ahlaki açıdan o kadar olumsuzdur.

2 tabak kıran çocuk, 10 tabak kıran çocuktan daha az suçludur.

3. Özerk Dönem (11 yaş ve üstü).

11. yaşla birlikte çocuklar, kendi dışlarında oluşturulmuş olan kuralların değiştirilemez olmadıklarını, istenirse anlaşarak kuralları değiştirebileceklerini fark etmeye başlarlar.

Davranışın fiziki sonucu değil, niyeti daha önemlidir.

Bilinçli 2 tabak kıran çocuk, bilinçsiz 10 tabak kıran çocuktan daha fazla suçludur.

(20)

Kohlberg’in Ahlâk Gelişimi Kuramı ve Evreleri

(21)

Eğitim Psikolojisi - Gelişim, Öğrenme, Öğretim / Kişisel Gelişimi

(22)

ş imi Ki ş ilik Geli 5. BÖLÜM

5. BÖLÜM

Ki şilik

Geli şimi

Katılımınız İçin Teşekkürler…

(E. Yeşilyurt Notlarından

derlenmiştir.