D
D r r.. H He er rd de em m B BE EL LE EN N
KOÜ Hukuk Fakültesi Medenî Hukuk Ö¤retim Üyesi
Y
YE EN N‹‹ M ME ED DE EN NÎÎ K KA AN NU UN N H HÜ ÜK KÜ ÜM ML LE ER R‹‹ U UY YA AR RIIN NC CA A E
EV VL LÂ ÂT T E ED D‹‹N NM ME E
((T TÜ ÜR RK K--‹‹S SV V‹‹Ç ÇR RE E--A AL LM MA AN N K KA AR Rfi fiIIL LA Afi fiT TIIR RM MA AL LII H HU UK KU UK K D
DE E⁄ ⁄E ER RL LE EN ND D‹‹R RM ME ES S‹‹Y YL LE E))
I
Yay›n No : 1593 Hukuk Dizisi : 710
1. Bas› - Temmuz 2005 - ‹STANBUL
I
ISSBBNN 997755 -- 229955 -- 447788 -- 22
Copyright©Bu kitab›n bu bas›s›n›n Türkiye’deki yay›n haklar› BETA Bas›m Yay›m Da-
¤›t›m A.fi.’ye aittir. Her hakk› sakl›d›r. Hiçbir bölümü ve paragraf› k›smen veya tama- men ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço¤alt›la- maz, da¤›t›lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap›lamaz. Normal ve kanunî iktibas- larda kaynak gösterilmesi zorunludur.
Dizgi : B e t a B a s › m A . fi . B e r r i n D o ¤ r u l Bask› - Cilt : B e t a B a s › m A . fi .
V i z e / K I R K L A R E L ‹ Kapak Tasar›m : Berrin Do¤rul/Ça¤dafl Belen
Beta BASIM YAYIM DA⁄ITIM A.fi.
Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15 Ca¤alo¤lu - ‹STANBUL
Tel : (0-212) 511 54 32 - 519 01 77 Fax: (0-212) 513 87 05 - 511 36 50 e-mail: betakitap@betakitap.com
www.betakitap.com
II
S
So on n b be efl fl y y››lld da a a aiille em miiz ziin n h he er r d de em miin nii d do olld du ur ra an n c ca an n››m m››z za a...
III
IV
Ö ÖN NS SÖ ÖZ Z
Medenî Kanun de¤iflikli¤i ile birlikte, hanesine görev yaz›lan gruplardan bi- risi de hukuk ö¤retisi olmufltur. Yasa de¤iflikli¤i ile karfl›m›za ç›kan eksiklikle- rin, anlafl›lma güçlüklerinin, yorum gerektirir düzenlemelerin varl›¤› bunun ne- deni olarak gösterilebilecektir. Ö¤retinin ö¤reten bölümünde yer alan hukuk fa- kültesi ö¤retim üyelerinden birisi olarak, iflledi¤imiz Aile Hukuku derslerinde, de¤iflikli¤in yürürlü¤e girdi¤i y›ldan bafllayarak, evlât edinme konusunu irdele- memiz hep, sorular, elefltiriler, tart›flmalarla olmufltur. Derslerimizden birisinde bütün bunlar›n yaz›l› olarak dile getirilmesi gere¤ini beraberce kabul etmemizin ard›ndan, bir ö¤rencimin esprili ça¤r›s› ile de çal›flman›n bafllama vuruflu yap›l- m›fl ve evlât edinme konusundaki inceleme, yoluna koyulmufltur.
Makale olarak bafllad›¤›m çal›flma, yaz›lanlar›n bu boyutu aflmas›, bölüm- ler halinde yay›nlaman›n yeterli yarar› sa¤layamaca¤› düflüncesi ve görüflme yapt›¤›m zamanki yay›nevi sorumlusunun önerisi ile öyküsünü kitaba dönüfl- türdü. Bunlara doçentlik araflt›rmas› için bulundu¤um Podstam Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ndeki ek araflt›rmalar›m, konuk ö¤retim üyesi olarak görev al- d›¤›m kürsünün ö¤renci çal›flanlar›ndan sevgili Nazime EKER’in yard›m ve des- tekleri eklenince, karfl›laflt›rmal› hukuk boyutu kapsaml› bir eser ç›kt› ortaya.
Yeni ç›kan eserlerin eklenmesi düflüncesi, baz›lar›n› elde etme çabas› derken, neredeyse iki y›ll›k bir zamana yayg›n çal›flma sonras›, bugün yay›na haz›r hale geldi.
De¤inmek istedi¤im bir nokta; hatta bir süre yay›n›n› bekledi¤im bir tez ça- l›flmas›na, defalarca yapt›¤›m kiflisel görüflmelere ra¤men ulaflamam›fl olmam, (k›sa hikayesiyle yazar›n ifadeleriyle elinde yaz›l› metnin olmamas›, sadece kü- tüphaneden ulafl›labilir olmas›, kütüphaneden de al›nm›fl bulunmas›, sonuçta ancak yak›n bir konuda tez yazan bir akademisyenin kütüphane izniyle çekebil- di¤i kadar›n›n elde edilebilmifl ve o oranda yararlan›labilmifl, kiflisel tan›flma ve görüflmelere ra¤men bu aflamada kal›nca, bir anlamda peflinin b›rak›lm›fl olma- s›) çal›flman›n anmadan geçemeyece¤im bir kesitini oluflturdu. Eserin peflini b›- rakm›fll›¤›m›, elde edebildi¤im bölümler d›fl›nda kalan metinde ileri sürülen gö- rüfllerle, çal›flmada ileri sürdü¤üm -olas›- paralel görüfllerin tesadüften ibaret olaca¤›n› belirtip, yay›nlanmam›fl olsa da, daha önce alenileflmifl bir eser olmas›
gere¤i, ilgili yerlerde yollamada bulunulamam›fl olmas›n›n olumsuz sonuçlar›n›
ra¤men, peflinen kabullendi¤im vurgusuyla ifade etmek isterim.
V
Çal›flman›n bafllama vuruflunu yapt›ran -yaflam biçimi olarak gördü¤üm u¤rafl›m›n çok zevk ald›¤›m yönü oldu¤unu her f›rsatta vurgulad›¤›m- karfl›lar›n- da bulunmaktan hep mutluluk duydu¤um sevgili ö¤rencilerime; sürdürdü¤üm çal›flmalar›mda hocal›¤›ndan çok fley ö¤rendi¤imi bir kez daha mutlulukla gör- dü¤üm kürsü hocam Prof. Dr. E. Sabâ ÖZMEN’e; kürsüsünde bir y›l boyunca konuk ö¤retim üyesi olarak bulunma olana¤›n› bana içtenlikle sunan, kendimi evimde hissederek bir y›l boyunca verimli bir çal›flma sürdürdü¤üm, Podstam Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medenî Hukuk ve ‹fl Hukuku Kürsüsü Profesörü Dr. Detlev W. BELLING’e, sekreterinden bafllayarak di¤er kürsü arkadafllar›ma ve kürsü çal›flanlar›m›zdan Nazime EKER’e; çal›flmay› kitap olarak basma dü- flüncesini ortaya atan ve beni buna ikna eden zaman›n Beta Yay›nevi Sorumlu- su Rahmi ARIKAN’a ve yay›n› gerçeklefltirdi¤imiz dönemdeki Sorumlu Seyhan SATAR’a ve Beta çal›flanlar›na teflekkür ediyorum.
Ç›k›fl noktas›ndaki öngörülerimizin bir nebze gerçekleflecek olmas› dile¤iyle.
Haziran 2005, Alaçat›
VI
‹‹Ç Ç‹‹N ND DE EK K‹‹L LE ER R
Önsöz ...V K›saltmalar ...XI
Girifl ...1
A. Evlât Edinme ‹liflkisinin Temelinde Yatan ‹lkeler ...2
B. Evlât Edinme Konusunda Yeni Kanunun Sistemi...4
C. Evlât Edinme ‹flleminin Hukukî Niteli¤i ...5
D. Evlât Edinme Türleri ...7
E. Evlât Edinmenin Koflullar› ...10
I. Genel Koflullar ...10
1. Evlât Edinmede Yafl ve Süre Koflullar› ...11
a) Evlâtl›¤›n yafl› ...11
b) Evlâtl›k ile evlât edinen aras›ndaki yafl fark› ...15
c) Birlikte evlât edinmede efllerin yafl›na veya evlilik süresine iliflkin koflul ...19
d) Tek bafl›na evlât edinmede evlât edinecek kiflinin yafl›na iliflkin koflul ...25
e) Tek bafl›na evlât edinmede di¤er koflullar ...28
aa) Efli ay›rt etme gücünden sürekli yoksun evli kiflinin tek bafl›na evlât edinmesi ...29
bb) Eflinin uzun zamand›r nerede oldu¤u bilinmeyen evli kiflinin tek bafl›na evlât edinmesi ...29
cc) Mahkeme karar›yla iki y›l› aflk›n süredir eflinden ayr› yaflayan evli kiflinin tek bafl›na evlât edinmesi...32
2. Evlât Edinmede R›zalar ...34
a) Evlât edinenin r›zas› ...34 VII
b) Evlâtl›¤›n r›zas› ...35
c) Evlâtl›¤›n ana-babas›n›n r›zas› ...38
d) Vasi ve vesayet dairelerinin r›zas› ...47
II. Türler Aç›s›ndan Evlât Edinmenin Koflullar› ...48
1. Küçüklerin Evlât Edinilmesinde Aranacak Koflullar ...48
a) Evlât edinilecek küçü¤ün bak›m ve e¤itimi ...48
b) Evlât edinmenin küçü¤ün yarar›na bulunmas› ...51
d) Evlât edinenin çocuklar›n›n yararlar›n›n zedelenmemesi ...53
2. Ergin veya K›s›tl›lar›n Evlât Edinilmesinde Aranacak Koflullar ...57
a) Genel Olarak ...57
b) Genel koflullar ...58
aa) Evlât edinenin altsoyunun bulunmamas› ...58
bb) Evlât edinilecek evli ergin ya da k›s›tl›n›n eflinin r›zas› ...60
b) Alternatif koflullar ...63
aa) Genel olarak ...63
bb) Evlât edinilecek bedensel veya zihinsel özürlünün bak›l›p gözetilmesi ...64
cc) Evlât edinence küçüklü¤ünde bak›l›p, gözetilmifl ve e¤itilmifl olma ...64
dd) Di¤er durumlarda aile halinde yaflama ...66
ee) Ergin veya k›s›tl›lar›n evlât edinilmesinde alternatif koflullar›n bir arada de¤erlendirilmesi ...68
F. Evlât Edinme ‹flleminin Hüküm ve Sonuçlar› ...71
I. Genel Olarak ...71
II. Kiflisel Duruma ‹liflkin Sonuçlar ...71
1. Ad-Soyad...71
2. Vatandafll›k ...80
3. H›s›ml›k...81
4. Mirasç›l›k ...86
III. Velâyet Hakk› ...88
IV. Nafaka Yükümlülü¤ü ...91
V. Evlenme Yasa¤› ...94
G. Evlât Edinmede Hükümsüzlük Halleri ...97
I. Genel Olarak ...97
II. Yokluk ...104 VIII
III. Kesin Hükümsüzlük ...108
1. Genel Olarak ...108
2. Kesin Hükümsüzlük Sebepleri...110
IV. ‹ptal ...120
V. Di¤er Noksanl›klar›n Etkisi ...122
1. Genel Olarak ...122
2. Kesin Hükümsüzlük Sebebi Oldu¤u Halde, Evlâtl›k ‹liflkisinin Hükümsüzlü¤ünün ‹leri Sürülemeyece¤i “Di¤er” Noksanl›klar ...124
3. Di¤er Noksanl›klar...125
VI. Hak Düflürücü Süre ...129
Sonuç...135
Kaynakça ...137 IX
X
K KIIS SA AL LT TM MA AL LA AR R
Abs. Absatz (F›kra)
AD Adalet Dergisi
AmtsG Amtsgericht (Asliye Mahkemesi)
Art. Artikel (Madde)
AÜEHFD Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi
BGB Bürgerliches Gesetzbuch (Alman Medenî Kanunu)
BGH Bundesgerichtshof (Alman Federal Temyiz Mahkemesi)
BGHZ Entscheidungen des Bundesgerichtshofes in Zivilsachen (Alman Federal Temyiz Mahkemesi [Hukuk] Kararlar›)
BK Borçlar Kanunu
bk. bak›n›z
Buchs. Buchstaben (alfabetik s›ralamal› bent)
BverwG Bundesverwaltungsgericht (Federal ‹dare Mahkemesi)
BüG Bundesgesetz über Erwerb und Verlust des Schweizer
Bürgerrechts, vom 29. September 1952 (‹sviçre Vatandafl- l›¤›n›n Kazan›lmas› ve Kayb› Hakk›nda Kanun)
C. Cilt
Çev. Çeviren
dn. dipnot
E. Esas
Einf Einführung (Sunufl)
EMK Eski Medenî Kanun
FamRZ Zeitschrift für das gesamte Familienrecht
HD Hukuk Dairesi
‹BD ‹stanbul Barosu Dergisi
JAmt Das Jugendamt (Zeitschrift für Jugendhilfe und Familien- recht)
K. Karar
karfll. karfl›laflt›r›n›z
XI
LG Landesgericht (Eyalet Mahkemesi) m. madde
N. Nummer (Numara)
NJW Neue Juristische Wochenschrift
NK Noterlik Kanunu
OLG Oberlandesgericht (Eyalet ‹stinaf Mahkemesi)
RG Resmî Gazete
s. sayfa
StAZ Das Standesamt (Zeitschrift für Standesamtswesen,
Familienrecht, Staatsangehörigkeitsrecht, Personen- standsrecht, internationales Privatrecht des in- und Auslands)
TBMM Türkiye Büyük Millet Meclisi
TVK Türk Vatandafll›k Kanunu
Überbl Überblick (Genel Bak›fl)
Urt. Urteil (Karar)
vd. ve devam›
Vor Vorbemerkungen (Ön Bilgiler)
Yarg. Yarg›tay
YD Yarg›tay Dergisi
YKD Yarg›tay Kararlar Dergisi
YMK Yeni Medenî Kanun
ZFJ Zentralblatt für Jugendrecht
ZGB Schweizerisches Zivilgesetzbuch (‹sviçre Medenî Kanunu) Ziff. Ziffer (numerotik s›ralamal› bent)
ZR Revisionen, auch Berufungen in Patentsachen
ZVW Zeitschrift für Vormundschaftswesen
ZZW Zeitschrift für Zivilstandswesen
XII
