Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu
2 3
Hazırlayan Hayri YILMAZ Uzman
Katkıda Bulunanlar Serdar ÇINAR
Sektörel Destekler ve Programlama Birim Başkanı Erva Zeynep BUDAK
Uzman
T.C. DOĞU AKDENİZ KALKINMA AJANSI
w w w . d o g a k a . g o v . t r w w w . d o g a k a . g o v . t r
2 0 1 8
HATAY İLİ GIDA ÜRÜNLERİ VE İÇECEK İMALATI SEKTÖR RAPORU TR63 BÖLGE HARİTASI
Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu
ISPARTA BURDUR
ANTALYA MERSİN HATAY
OSMANİYE
KAHRAMANMARAŞ ADANA
Dünyadaki çok kültürlülüğün, çok ses- liliğin, bir anlamda uygarlığın doğdu- ğu yer olarak kabul edilen TR63 Böl- gesi, sahip olduğu kültürel miras ve ekonomik zenginlikler nedeniyle tarihin her döneminde ilgi odağı olmuştur. Bölge, coğrafi konumu ve sos- yoekonomik yapısı itibarıyla ulusal ve uluslara- rası ölçekte stratejik bir konuma sahiptir. Orta Doğu ülkelerine çıkış kapısı durumundaki Ha- tay ili, hem kara yolu bağlantılı geçişlerde, hem de İskenderun ve Dörtyol’daki limanları ile deniz yolu bağlantılı geçişlerde ulusal ve uluslarara- sı öneme sahiptir. Bu konum, bölgeyi ve ili, bir- çok sektörde olduğu gibi gıda ürünleri ve içecek imalatı sektöründe de avantajlı hale getirmiştir."
HATAY HARİTASI
ERZİN
DÖRTYOL PAYAS İSKENDERUN
BELEN ARSUZ ANTAKYA SAMANDAĞ
YAYLADAĞI DEFNE
ALTINÖZÜ REYHANLI KUMLU KIRIKHAN HASSA
2
TABLOLAR DİZİNİ ŞEKİLLER DİZİNİ
KISALTMALAR SUNUŞ
8 10 12 14
ÖNSÖZ
16
SEKTÖRÜN TANIMI VE KAPSAMI
20
DÜNYADA GIDA VE İÇECEK SEKTÖRÜ
28
AVRUPA BİRLİĞİ’NDE GIDA VE İÇECEK SEKTÖRÜ
36
ORTA DOĞU’DA GIDA VE İÇECEK SEKTÖRÜ
42
TÜRKİYE’DE GIDA VE İÇECEK SEKTÖRÜ
48
HATAY'DA GIDA VE İÇECEK SEKTÖRÜ
72
HATAY’DA ÖNE ÇIKAN VE POTANSİYEL TAŞIYAN GIDA VE İÇECEK ALT
SEKTÖRLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
84
MEZBAHACILIK; ETİN İŞLENMESİ VE SAKLANMASI
84
BALIK VE BALIK ÜRÜNLERİNİN İŞLENMESİ VE SAKLANMASI
87
SEBZE VE MEYVELERİN İŞLENMESİ VE SAKLANMASI
91
BİTKİSEL VE HAYVANSAL SIVI VE KATI YAĞLAR
97
SÜT ÜRÜNLERİ
101
107 ÖĞÜTÜLMÜŞ TAHIL ÜRÜNLERİ
RAPOR ÇALIŞMALARI KAPSAMINDA ZİYARET EDİLEN FİRMA, STK, KAMU KURUM VE KURULUŞ LİSTESİ
142
FIRIN ÜRÜNLERİ
KAKAO, ÇİKOLATA VE ŞEKERLEME
ALKOLSÜZ İÇECEKLER, MADEN VE MEMBA SULARI
114 109 112
BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ HAYVANSAL ÜRÜNLER
117
YUMURTA TAVUKÇULUĞU
118
ARICILIK VE BAL ÜRETİMİ
120
HATAY İLİ GIDA VE İÇECEK İMALATI SEKTÖRÜNÜN
SORUNLARI,BEKLENTİLERİ, ÇÖZÜM VE TEDBİR ÖNERİLERİ
124
HATAY İLİ GIDA VE İÇECEK ALT SEKTÖRLERİNİN ORTAK SORUNLARI, BEKLENTİLERİ, ÇÖZÜM VE TEDBİR ÖNERİLERİ
124
HATAY’DA ÖNE ÇIKAN VE POTANSİYEL TAŞIYAN GIDA VE İÇECEK ALT SEKTÖRLERİNİN SORUNLARI, BEKLENTİLERİ, ÇÖZÜM VE TEDBİR ÖNERİLERİ
126
GENEL DEĞERLENDİRME
136
KAYNAKÇA
138
İÇİNDEKİLER
Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu
6 7
Hatay’ın tarım alanları, toprak yapısı, iklimi ve diğer doğal koşulları ürün deseninde çe- şitliliğe, hasatta erkenciliğe ve ikinci ürün yetiştirilebilmesine imkân vermekle birlikte hayvancılık faaliyetlerinin de gelişimine kat- kı sunmaktadır. Bu özellikleri Hatay’ı, gıda ürünleri ve içecek imalatı sektörüne ham- madde sağlayan önemli bir konuma taşımak- tadır.
HATAY İLİ GIDA ÜRÜNLERİ VE İÇECEK İMALATI SEKTÖR RAPORU
2 0 1 8
w w w . d o g a k a . g o v . t r
21 Tablo 1: Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektörünün ISIC Rev.3.1’e Göre Sınıflandırılması 23 Tablo 2: Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektörünün NACE Rev.2’ye Göre Sınıflandırılması 29 Tablo 3: Dünyanın Net Tarımsal Üretimindeki Ülke Payları (%)
30 Tablo 4: Dünyanın Net Gıda Üretimindeki Ülke Payları (%) 31 Tablo 5: Dünyanın Net Hayvansal Üretimindeki Ülke Payları (%)
32 Tablo 6: Dünya Gıda ve İçecek Sektöründe Büyüme Oranları (2017/4.çeyrek) 32 Tablo 7: Gıda ve İçecek Sektörü İhracatında Küresel Paylar (%)
33 Tablo 8: Dünya Gıda ve İçecek Sektöründe Dış Ticarette İlk 10 Ülke 2016)
42 Tablo 9: Gıda ve İçecek Sektörü Dış Ticaretinde Orta Doğu'nun Dünyadaki Payı (%) 43 Tablo 10: Gıda ve İçecek Sektörü İhracatında Orta Doğu Ülkelerinin Durumu (2017) 44 Tablo 11: Gıda ve İçecek Sektörü İthalatında Orta Doğu Ülkelerinin Durumu (2017)
44 Tablo 12: 2013-2017 Yıllarında Gıda ve İçecek Sektöründe Orta Doğu Ülkeleri Tarafından En Çok İhraç Edilen Ürün Grupları ve En Çok İhraç Eden Ülkeler
45 Tablo 13: 2013-2017 Yıllarında Gıda ve İçecek Sektöründe Orta Doğu Ülkeleri Tarafından En Çok İthal Edilen Ürün Grupları ve En Çok İthal Eden Ülkeler
49 Tablo 14: Türkiye Gıda ve İçecek Sektöründe Toplam Üretim Değerleri Milyar TL) 50 Tablo 15: Türkiye Gıda ve İçecek Sektöründe Toplam Ciro Değerleri (Milyar TL) 51 Tablo 16: Türkiye Gıda ve İçecek Sektöründe Katma Değer (Milyar TL)
52 Tablo 17: Türkiye Gıda ve İçecek Sektöründe İş Gücü Verimliliği (TL)
53 Tablo 18: Türkiye’de Gıda ve İçecek Sektöründe Alt Sektörler Bazında Yoğunlaşma Oranları (2015) 54 Tablo 19: Yıllar İtibariyle Türkiye’de Toplam Hane Halkı Tüketim Harcamasının Türlerine
Göre Dağılımı
56 Tablo 20: 2013-2017 Yıllarında Türkiye’de Gıda ve İçecek Alt Sektörlerinde Gerçekleştirilen İhracat Rakamları ve Ana Sektör İçindeki Payları (Milyon $)
58 Tablo 21: Türkiye Gıda ve İçecek Sektöründe En Çok İhracat Yapılan 10 Ülkenin İhracat Değerleri ve İhracat Payları (2017)
59 Tablo 22: Türkiye Gıda ve İçecek Sektöründe Alt Sektör Bazında En Çok İhracat Yapılan Ülkeler (2017)
62 Tablo 23: 2013-2017 Yıllarında Türkiye’de Gıda ve İçecek Alt Sektörlerinde Gerçekleştirilen İthalat Rakamları ve Ana Sektör İçindeki Payları (Milyon $)
64 Tablo 24: Türkiye Gıda ve İçecek Sektöründe En Çok İthalat Yapılan 10 Ülkenin İthalat Değerleri ve Payları (2017)
66 Tablo 25: Türkiye Gıda ve İçecek Sektöründe Alt Sektör Bazında En Çok İthalat Yapılan Ülkeler (2017)
67 Tablo 26: Yıllar İçinde Türkiye’deki Ar-Ge Harcamaları (2012-2016) (Milyon TL) 74 Tablo 27: Hatay İlinde İmalat Sanayiinde İstihdam Kriterine Göre Kümelenme
77 Tablo 28: Hatay İlinin Gıda ve İçecek Alt Sektörlerindeki İhracat Değeri ile TR63 Bölgesi ve Türkiye'deki Payı (2017)
80 Tablo 29: Hatay İlinin Gıda ve İçecek Alt Sektörlerindeki İthalat Değerleri ile TR63 Bölgesi ve Türkiye'deki Payları (2017)
81 Tablo 30: Hatay İlinde Coğrafi İşaret Başvurusu Kabul Edilerek Tescillenen Geleneksel Ürünler 85 Tablo 31: Hatay İlinde İlçeler Bazında Ticari Etlik İşletmeleri
86 Tablo 32: Hatay İlinin Mezbahacılık; Etin İşlenmesi ve Saklanması Alt Sektöründe İhracat Yaptığı İlk 5 Ülke (2017)
86 Tablo 33: Mezbahacılık, Etin İşlenmesi ve Saklanması Alt Sektöründe İllere Göre İhracat Rakamları (2017)
89 Tablo 34: Hatay İlinin Balık Ürünleri Alt Sektöründe İhracat Yaptığı İlk 5 Ülke (2017)
90 Tablo 35: Balık ve Balık Ürünleri İşlenmesi Alt Sektöründe İllere Göre İhracat Rakamları (2017) 90 Tablo 36: Hatay İlinin Balıkçılık Sektöründe İhracat Yaptığı Ülkeler (2017)
91 Tablo 37: Balıkçılık Sektöründe İllere Göre İhracat Rakamları (2017)
93 Tablo 38: Hatay İlinin Sebze ve Meyvelerin İşlenmesi ve Saklanması Alt Sektöründe İhracat Yaptığı İlk 5 Ülke (2017) 66
93 Tablo 39: Sebze ve Meyvelerin İşlenmesi ve Saklanması Alt Sektöründe İllere Göre İhracat Rakamları (2017)
94 Tablo 40: Seçilmiş Ürünlerde Hatay İlinin Sebze Üretiminde Türkiye'deki Payı (2017) 95 Tablo 41: Seçilmiş Ürünlerde Hatay İlinin Meyve Üretiminde Türkiye'deki Payı (2017) 96 Tablo 42: 2016-2017 Yıllarında Yaş Meyve Sebze İhracatı Yapan İlk 10 İl
96 Tablo 43: 2016-2017 Yıllarında Narenciye İhracatı Yapan İlk 10 İl
98 Tablo 44: Hatay İlinin Bitkisel ve Hayvansal Sıvı ve Katı Yağlar Alt Sektöründe İhracat Yaptığı İlk 5 Ülke (2017)
98 Tablo 45: Bitkisel ve Hayvansal Sıvı ve Katı Yağlar Alt Sektöründe İllere Göre İhracat Rakamları (2017)
100 Tablo 46: Hatay’ın Sofralık ve Yağlık Zeytin Üretim Miktarları ve TR63 Bölgesi ile Türkiye’deki Payları (2017)
100 Tablo 47: Hatay İlçelerinin Sofralık ve Yağlık Zeytin Üretim Miktarları (2017) 101 Tablo 48: İller Bazında Zeytin ve Zeytinyağı İhracatı ve Türkiye İhracatındaki Paylar 102 Tablo 49: Dünya İnek Sütü Üretiminde Lider Ülkeler (2015)
104 Tablo 50: Türkiye’nin Ürün Gruplarına Göre Süt ve Süt Ürünleri İhracatı (2017) 105 Tablo 51: Hatay İli Yıllık Hayvan Sayısı ve Hayvansal Üretim Miktarı (2017)
106 Tablo 52: Hatay İlinin Süt Ürünleri Alt Sektöründe İhracat Yaptığı İlk 5 Ülke (2017) 106 Tablo 53: Süt Ürünleri Alt Sektöründe İllere Göre İhracat Rakamları (2017)
108 Tablo 54: Hatay İlinin Öğütülmüş Tahıl Ürünleri Alt Sektöründe İhracat Yaptığı İlk 5 Ülke (2017) 108 Tablo 55: Öğütülmüş Tahıl Ürünleri Alt Sektöründe İllere Göre İhracat Rakamları (2017) 110 Tablo 56: Hatay İlinin Fırın Ürünleri Alt Sektöründe İhracat Yaptığı İlk 5 Ülke (2017) 111 Tablo 57: Fırın Ürünleri Alt Sektöründe İllere Göre İhracat Rakamları (2017) 113 Tablo 58: Hatay İlinin Kakao, Çikolata ve Şekerleme Alt Sektöründe İhracat Yaptığı
İlk 5 Ülke (2017)
114 Tablo 59: Kakao, Çikolata ve Şekerleme Alt Sektöründe İllere Göre İhracat Rakamları (2017) 117 Tablo 60: Hatay İlinin Alkolsüz İçecek, Maden ve Memba Suları Alt Sektöründe İhracat
Yaptığı İlk 5 Ülke (2017)
117 Tablo 61: Alkolsüz İçecek, Maden ve Memba Suları Alt Sektöründe İllere Göre İhracat Rakamları (2017)
118 Tablo 62: Dünya Yumurta Üretiminde İlk 10 Ülke (2015) 118 Tablo 63: Dünya Yumurta İhracatında İlk 10 Ülke (2016) 119 Tablo 64: İllere Göre Yumurta Tavuğu Sayıları (2017)
120 Tablo 65: Dünya Bal Üretiminde İlk 10 Ülkenin Aldığı Paylar (2016) 120 Tablo 66: Dünya Bal İhracatında Ülkelerin Aldığı Paylar (2013) 121 Tablo 67: İllere Göre Bal Üretimi (2017)
TABLOLAR DİZİNİ
Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu
10 11
ŞEKİLLER DİZİNİ
36 Şekil 1: Gıda ve İçecek Sektörünün AB Ekonomisine Katkısı (2014) 37 Şekil 2: AB İmalat Sanayiinde Ciro Payı (2014)
38 Şekil 3: AB İmalat Sanayiinde İstihdam Payı (2014)
39 Şekil 4: Ülkeler Bazında AB’nin Gıda ve İçecek İhracatı (2016, Milyon Avro) 39 Şekil 5: Ülkeler Bazında AB’nin Gıda ve İçecek İthalatı (2016, Milyon Avro)
43 Şekil 6: Gıda ve İçecek Sektöründe Orta Doğu Dış Ticaretinin 2013-2017 Yılları Arasındaki Değişimi (Milyar $)
48 Şekil 7: Türkiye Gıda ve İçecek Sektörünün Çalışan Sayısı Bakımından İmalat Sektöründeki Payı (2016)
49 Şekil 8: Türkiye Gıda ve İçecek Sektörünün İş Yeri Sayısı Bakımından İmalat Sektöründeki Payı (2016)
50 Şekil 9: Türkiye Gıda ve İçecek Sektörü Üretim Değerinin Yıllar İçinde İmalat Sektöründen ve Sanayiden Aldığı Pay (%)
51 Şekil 10: Türkiye Gıda ve İçecek Sektörü Ciro Değerinin Yıllar İçinde İmalat Sektöründen ve Sanayiden Aldığı Pay (%)
52 Şekil 11: Türkiye Gıda ve İçecek Sektörü Katma Değerinin Yıllar İçinde İmalat Sektöründen ve Sanayiden Aldığı Pay (%)
54 Şekil 12: Türkiye Gıda ve İçecek Sektörü İhracatının Yıllar İçinde İmalat Sektörü ve Türkiye Toplam İhracatından Aldığı Pay (%)
57 Şekil 13: 2013-2017 Yıllarında En Çok İhracatı Yapılan Gıda ve İçecek Alt Sektörleri 58 Şekil 14: 2013-2017 Yıllarında Gıda ve İçecek Sektöründe En Çok İhracat Yapılan Ülkeler
61 Şekil 15: Türkiye Gıda ve İçecek Sektörü İthalatının Yıllar İçinde İmalat Sektörü ve Türkiye Toplam İthalatından Aldığı Pay (%)
63 Şekil 16: 2013-2017 Yıllarında En Çok İthalatı Yapılan Gıda ve İçecek Alt Sektörleri 64 Şekil 17: 2013-2017 Yıllarında Gıda ve İçecek Sektöründe En Çok İthalat Yapılan Ülkeler 68 Şekil 18: Gıda ve İçecek Sektöründe Ar-Ge Harcamalarının İmalat Sektörü ve Tüm Sektörler
İçindeki Payı (2016)
69 Şekil 19: Gıda ve İçecek Sektörlerinde Kapasite Kullanım Oranları (2017, %)
73 Şekil 20: Hatay İlinde İmalat Sanayi İçindeki Firma Sayılarının Alt Sektör Bazında Dağılımı (2016) 73 Şekil 21: Hatay İlinde İmalat Sanayi İçindeki Firmaların Çalışan Sayılarının Alt Sektör Bazında
Dağılımı (2016)
75 Şekil 22: Hatay İlinin Gıda ve İçecek Sektörü İhracatında TR63 Düzey 2 Bölgesindeki Payı (2008-2017)
75 Şekil 23: Türkiye'nin Gıda ve İçecek Ürünleri İhracatında Hatay İlinin Payı
76 Şekil 24: Gıda ve İçecek Ürünleri İhracatının TR63 Bölgesi ve Hatay İlinde Yıllar içinde Değişimi (Milyon $)
78 Şekil 25: Hatay İli Toplam İhracatının Ülkelere Göre Dağılımı (2017)
78 Şekil 26: Hatay İlinin Gıda ve İçecek Sektörü İthalatında TR63 Düzey 2 Bölgesindeki Payı (2008-2017)
79 Şekil 27: Türkiye'nin Gıda ve İçecek Ürünleri İthalatında Hatay İlinin Payı
80 Şekil 28: Gıda ve İçecek Ürünleri İthalatının TR63 Bölgesi ve Hatay İlinde Yıllar İçinde Değişimi (Milyon $)
81 Şekil 29: Hatay İli Toplam İthalatının Ülkelere Göre Dağılımı (2017)
86 Şekil 30: Hatay İlinin Etin İşlenmesi ve Saklanması Alt Sektöründe İhracatının Yıllara Göre Dağılımı (Milyon $)
89 Şekil 31: Hatay İlinin Balık Ürünleri İhracatının Yıllara Göre Dağılımı (Milyon $)
92 Şekil 32: Hatay İlinin İşlenmiş Sebze ve Meyve İhracatının Yıllara Göre Dağılımı (Milyon $)
97 Şekil 33: Hatay İlinin Bitkisel ve Hayvansal Sıvı ve Katı Yağ Dış Ticaretinin Yıllara Göre Dağılımı (Milyon $)
99 Şekil 34: Hatay İlinin Yıllar İçinde Zeytin Üretim Miktarları (Bin Ton)
103 Şekil 35: Dünya Süt ve Süt Ürünleri İhracatında Lider Ülkelerin Dünya Ticaretindeki Payları 105 Şekil 36: Hatay İlinin Süt Ürünleri İhracatının Yıllara Göre Dağılımı (Milyon $)
107 Şekil 37: Hatay İlinin Öğütülmüş Tahıl Ürünleri İhracatının Yıllara Göre Dağılımı (Milyon $) 110 Şekil 38: Hatay İlinin Fırın Ürünleri İhracatının Yıllara Göre Dağılımı (Milyon $)
113 Şekil 39: Hatay’ın Kakao, Çikolata ve Şekerleme Ürünleri İhracatının Yıllara Göre Dağılımı (Milyon $)
115 Şekil 40: Türkiye’de Alkolsüz İçecekler, Maden ve Memba Suları Sektörünün Yıllar İçindeki Üretim Değerleri (Milyar TL)
116 Şekil 41: Türkiye’de Alkolsüz İçecekler, Maden ve Memba Suları Sektörünün Yıllar İçindeki Dış Ticaret Değerleri (Milyon $)
116 Şekil 42: Hatay'ın Alkolsüz İçecek, Maden ve Memba Suları İhracatının Yıllara Göre Dağılımı
(Milyon $)
KISALTMALAR
AB Avrupa Birliği
ABD Amerika Birleşik Devletleri AKİB Akdeniz İhracatçı Birlikleri AR-GE Araştırma-Geliştirme
ATSO Antakya Ticaret ve Sanayi Odası B.Y.S Başka Yerde SınıfIandırıImamış BAE Birleşik Arap Emirlikleri BM Birleşmiş Milletler
CR Concentration Rate (Yoğunlaşma Oranı) DOĞAKA T.C. Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı
DOOR The Database of Origin & Registration (Avrupa Birliği Menşe ve Tescil Veritabanı) EUMOFA European Market Observatory for Fisheries and Aquaculture Products (Avrupa Birliği
Balıkçılık ve Su Ürünleri Pazarı Gözlemevi) EVDS Elektronik Veri Dağıtım Sistemi
FAO Food and Agriculture Organization of United Nations (Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü)
FAOSTAT Food and Agriculture Organization Statistics Division (Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü İstatistik Bölümü)
GIDAMO Gıda Mühendisleri Odası GSYİH Gayrı Safi Yurt İçi Hasıla
HACCP Hazard Analysis Critical Control Points ( Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları) HS Harmonized System (Armonize Sistem)
IDF International Dairy Federation (Uluslararası Sütçülük Federasyonu) IOC International Olive Council (Uluslararası Zeytin Konseyi)
ISIC International Standard Industrial Classification of All Economic Activities (Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması)
ITC International Trade Centre (Uluslararası Ticaret Merkezi) KOBİ Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler
NACE Nomenclature générale des Activités économiques dans les Communautés Européennes (Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması) OSB Organize Sanayi Bölgesi
SGK Sosyal Güvenlik Kurumu STK Sivil Toplum Kuruluşu
TCMB Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası TİM Türkiye İhracatçılar Meclisi
TMMOB Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği TOB T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı
TOBB Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu
UNIDO United Nations Industrial Development Organization (Birleşmiş Milletler Sınai
Kalkınma Örgütü)
UNSTATS United Nations Statistical Comission (Birleşmiş Milletler İstatistik Komisyonu)
SEKTÖRÜN TANIMI VE
KAPSAMI
HATAY İLİ GIDA ÜRÜNLERİ VE İÇECEK İMALATI SEKTÖR RAPORU
DÜNYADA GIDA VE İÇECEK SEKTÖRÜ
AVRUPA BİRLİĞİ’NDE
GIDA VE İÇECEK SEKTÖRÜ
ORTA DOĞU’DA GIDA VE İÇECEK SEKTÖRÜ TÜRKİYE’DE
GIDA VE İÇECEK SEKTÖRÜ HATAY'DA GIDA VE İÇECEK SEKTÖRÜ
w w w . d o g a k a . g o v . t r
Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu
18 19
Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu 18
I. SEKTÖRÜN TANIMI
VE KAPSAMI
Gıda sektörü farklı ulusal ve uluslararası kurumlar- ca farklı sınıflamalar temel alınarak ele alınmış, yine aynı şekilde sektörün kapsamı da farklı kurumlarca farklı şekillerde belirlenmiştir. Bu çalışmada sektör tanımı, kapsamı ve sınıfIandırıIması belirlenirken ISIC Rev.3.1 ve NACE Rev.2 uluslararası istatistiki sınıfIandırma yöntemleri temel alınmıştır. Çalışma boyunca yapılacak değerlendirme ve analizler bu sı- nıfIandırma yöntemlerinin belirlediği alt sektörlerde yoğunlaşmaktadır. ISIC Rev.3.1 ve NACE Rev.2 ista- tistiki sınıfIandırma yöntemlerine göre gıda ürünleri ve içecek imalatı sanayi; tarım, ormancılık ve balık- çılık faaliyetleriyle elde edilen hammaddelerin işle- nerek insanlar ve hayvanlar için yiyecek ve içecek haline getirilmelerini ve doğrudan yiyecek mamu- lü olmayan birçok değişik ara ürünün üretilmesini içermektedir. Sektörün faaliyet gösterdiği alt kollar arasında işlenmiş et, balık, meyve ve sebze, katı yağ- lar ve sıvı yağlar, süt ürünleri, tahıl (hububat) ima- latı ürünleri, unlu ve nişastalı mamuller, diğer gıda ürünleri, hayvan yemleri, alkolsüz içecekler ve ma- den suları gibi içeceklerin imalatı, şarap, bira, malt ve damıtılmış alkollü içeceklerin imalatı bulunmak- tadır.
Orta Doğu’da gıda ve içecek sektörü için yapılacak olan değerlendirme ve analizler ise Trade Map-In- ternational Trade Centre (ITC) (Ticaret Haritası-U- luslararası Ticaret Merkezi) veri tabanında kulla- nılan yöntem temel alınarak yapılmıştır. Bu veri tabanı, Armonize Sistem (Harmonized System-HS)’e dayanmaktadır. HS, Dünya Gümrük Örgütü'nün (www.wcoomd.org) yayınladığı ürünlerin sınıfIandı- rılması için kullanılan uluslararası bir terminoloji- dir. Katılımcı ülkelerin, gümrüklü ürünler için işlem gören malları ortak bir temelde sınıfIandırmasına izin vermektedir. Uluslararası düzeyde HS, malla- rın sınıfIandırıIması için altı haneli bir kod sistemi- dir. 99 başlıkta düzenlenen alt başlıklar, belirli ürün kategorilerine (hayvansal ürünler, bitkisel ürünler, mineral ürünler, vb.) ilişkin 21 bölümden oluşmak- tadır. HS, başlık olarak görünen yaklaşık 5.300 ürün/
ürün tanımını içermektedir.
1Bu çalışmanın kaynağını oluşturan birçok verinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) veri tabanından
[1] Trade Map-International Trade Centre (ITC), Erişim adresi: https://www.trademap.org/Docs/TradeMap-Userguide-EN.pdf [2] TÜİK
elde edildiği göz önünde bulundurulduğunda, kuru- mun sınıfIandırma sistemindeki ayrıntıların bilinme- sinde fayda görülmüştür. Unlu mamul satan fırınlar, pastaneler ve hazır et satan dükkânlar perakende ticaret yapmalarına rağmen gıda imalatı sektöründe değerlendirilmektedirler. Ancak, Hatay ilinde yoğun bir şekilde faaliyet gösteren yaş meyve-sebze firma- ları, ürünlerinde basit işleme süreçleri uyguladıkları ve tam anlamıyla bir dönüşüme neden olmadıkları için gıda imalat sanayi içinde değil, “01.Tarım, Avcı- lık ve İlgili Hizmet Faaliyetleri” grubunda “01.1 Bitki- sel ürünlerin yetiştirilmesi; bostan, meyve ve sebze yetiştirilmesi” başlığı altında sınıfIandırılmışlardır.
Yine restoranlarda ve seyyar yemek hizmeti verilen tesislerde sunulan yemek hizmetleri ile yiyecek ve içeceklerin atıklarının ikincil ham maddeye dönüş- türülmesi gibi faaliyetler de gıda ürünleri ve içecek imalatı sektörünün kapsamına girmemektedir. Bu sebeple rapordaki veri ve analizler incelenirken bu ayrıntıların göz önünde bulundurulması gerektiğini belirtmekte fayda vardır.
ISIC Rev.3.1 - ISIC (International Standard Indust- rial Classification of All Economic Activities – Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sana- yi Sınıflaması), Birleşmiş Milletler tarafından, eko- nomik faaliyetlerin daha geniş analizlerini kapsayan istatistiki çalışmalarda merkezi bir sınıflama olarak kullanılması ve uluslararası olarak ilgili verilerin karşılaştırmasının yapılabilmesini sağlayan bir araç olması için hazırlanmıştır. ISIC`ın amacı, ulusal sı- nıflamaların yerini almak, ulusal istatistiklerin ulus- lararası alanda karşılaştırılabilmesi için bir çerçeve oluşturmaktır.
2NACE Rev.2 – NACE (Nomenclature générale des Activités économiques dans les Communautés Européennes - Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması), Avrupa Birliği ülkelerinde ekonomik faaliyetlerin sınıfIandırılma- sı ve istatistiki çalışmalarda AB ülkeleri içinde bir standart sağlanması adına oluşturulan bir istatistiki sınıfIandırma türüdür.
Bu çalışmada ulusal istatistiklerin uluslararası alanda karşılaştırılabilmesi için bir çerçeve oluştur- mak adına ISIC Rev.3.1 sınıfIandırma sistemi kulla-
I. SEKTÖRÜN TANIMI VE KAPSAMI
Tablo 1: Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektörünün ISIC Rev.3.1’e Göre Sınıflandırılması
nılmıştır (Tablo 1). AB ülkeleriyle alakalı veriler başta olmak üzere diğer bazı verilerin sunulmasında ise NACE Rev.2 sınıflama türünden faydalanılmıştır (Tablo 2).
Bölüm Grup Sınıf
15 GIDA ÜRÜNLERI VE İÇECEK İMALATI
15.1 SIVI VE KATI YAĞLAR, SEBZE, MEYVE, BALIK VE ET ÜRETİMİ İŞLENMESİ VE SAKLANMASI
15.11 Mezbahacılık; Etin İşlenmesi ve Saklanması Et imalatı ve saklanması
Kümes hayvanları etlerinin imalatı ve saklanması Et ve kümes hayvanı et ürünlerinin imalatı
15.12 Balık ve Balık Ürünlerinin İşlenmesi ve Saklanması Balık ve balık ürünlerinin İşlenmesi ve saklanması 15.13 Sebze ve Meyvelerin İşlenmesi ve Saklanması
Patatesin işlenmesi ve saklanması Sebze ve meyve suyu imalatı
B.y.s.* sebze ve meyvelerin işlenmesi ve saklanması 15.14 Bitkisel ve Hayvansal Sıvı ve Katı Yağ İmalatı
Ham, sıvı ve katı yağların imalatı Rafine sıvı ve katı yağların imalatı
Margarin ve benzeri yenilebilir katı yağların imalatı 15.2 SÜT ÜRÜNLERI İMALATI
15.20 Süt Ürünleri İmalatı
Süthane işletmeciliği ve peynir imalatı Dondurma imalatı
15.3 ÖĞÜTÜLMÜŞ TAHIL ÜRÜNLERI, NİŞASTA, NİŞASTALI ÜRÜNLER VE HAZIR HAYVAN YEMLERİ İMALATI
15.31 Öğütülmüş Tahıl Ürünleri imalatı Öğütülmüş tahıl ürünleri imalatı 15.32 Nişasta ve Nişastalı Ürünlerin İmalatı
Nişasta ve nişastalı ürünlerin imalatı 15.33 Hazır Hayvan Yemleri İmalatı
Çiftlik hayvanları için hazır yem imalatı
Ev hayvanları için hazır yem imalatı
Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu
22 23
Kaynak: UNSTATS, Erişim tarihi: 16.05.2018
*Başka yerde sınıflandırılmamış 15.4 DİĞER GIDA MADDELERİ İMALATI
15.41 Fırın Ürünleri İmalatı
Ekmek imalatı, taze fırın ürünleri ve kek imalatı
Peksimet ve bisküvi imalatı, dayanıklı pastane ürünleri ve kek imalatı 15.42 Şeker İmalatı
Şeker imalatı
15.43 Kakao, Çikolata ve Şekerleme İmalatı Kakao, çikolata ve şekerleme imalatı
15.44 Makarna, Şehriye, Kuskus vb. Unlu Mamullerin İmalatı Makarna, şehriye, kuskus vb. unlu mamullerin imalatı 15.49 B.Y.S.* Gıda Maddeleri İmalatı
Kahve ve çayın işlenmesi
Baharat, sos, sirke vb. çesni maddelerin imalatı
Hazır, homojenize gıda maddeleri ile diyet yiyeceklerin imalatı B.y.s* sınıfIandırılmamış gıda ürünleri imalatı
15.5 İÇECEK İMALATI
15.51 Alkollü İçeceklerin Damıtılması, Arıtılması, Karıştırılması;
Mayalı Maddelerden Etil Alkol Üretimi Damıtılmış alkollü içeceklerin imalatı Mayalı maddelerden etil alkol imalatı 15.52 Şarap İmalatı
Şarap imalatı
Elma ve diğer meyve şaraplarının imalatı Diğer damıtılmamış mayalı içeceklerin imalatı 15.53 Bira ve Malt İmalatı
Bira imalatı Malt imalatı
15.54 Alkolsüz İçecek İmalatı, Maden ve Memba Suları İmalatı Maden suyu ve meşrubat imalatı
Tablo 2-Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektörünün NACE Rev.2’ye Göre Sınıflandırılması
Bölüm Grup Sınıf ISIC
Rev.3.1’deki karşılığı
10 GIDA ÜRÜNLERİ İMALATI
10.1 ETİN İŞLENMESI VE SAKLANMASI İLE ET ÜRÜNLERİNİN İMALATI
10.11 Etin İşlenmesi ve Saklanması 15.11*
10.12 Kümes Hayvanları Etlerinin İmalatı ve Saklanması 15.11*
10.13 Et ve Kümes Hayvanları Etlerinden Üretilen Ürünlerinin İmalatı 15.11*
10.2 BALIK, KABUKLU DENİZ HAYVANLARI VE YUMUŞAKÇALARIN İŞLENMESI VE SAKLANMASI
10.20 Balık, Kabuklu Deniz Hayvanları ve Yumuşakçaların İşlenmesi ve Sak-
lanması 15.12*
10.3 SEBZE VE MEYVELERİN İŞLENMESİ VE SAKLANMASI
10.31 Patatesin İşlenmesi ve Saklanması 15.13*
10.32 Sebze ve Meyve Suyu İmalatı 15.13*
10.39 B.Y.S.** Sebze ve Meyvelerin İşlenmesi ve Saklanması 15.13*
10.4 BİTKİSEL VE HAYVANSAL SIVI VE KATI YAĞ İMALATI
10.41 Sıvı ve Katı Yağların İmalatı 15.14
10.42 Margarin ve Benzeri Yenilebilir Katı Yağların İmalatı 15.14*
10.5 SÜT ÜRÜNLERİNİN İMALATI
10.51 Süthane İşletmeciliği ve Peynir İmalatı 15.20*
10.52 Dondurma İmalatı 15.20*
10.6 ÖĞÜTÜLMÜŞ TAHIL ÜRÜNLERİ, NİŞASTA VE NİŞASTALI İMALATI
10.61 Öğütülmüş Hububat ve Sebze Ürünleri İmalatı 15.31
10.62 Nişasta ve Nişastalı Ürünlerin İmalatı 15.32
10.7 FIRIN VE UNLU MAMÜLLER İMALATI
10.71 Ekmek İmalatı, Taze Pastane Ürünleri ve Taze Kek İmalatı 15.41*
10.72 Peksimet ve Bisküvi İmalatı; Dayanıklı Pastane Ürünleri ve Dayanıklı
Kek İmalatı 15.41*
10.73 Makarna, Şehriye, Kuskus vb. Unlu Mamullerin İmalatı 15.44 10.8 DİĞER GIDA MADDELERİNİN İMALATI
10.81 Şeker İmalatı 15.42
10.82 Kakao, Çikolata ve Şekerleme İmalatı 15.43
10.83 Kahve ve Çayın İşlenmesi 15.49*
10.84 Baharat, Sos, Sirke vb. Çeşni Maddelerin İmalatı 15.49*
10.85 Hazır Yemeklerin İmalatı 15.49*
10.86 Homojenize Gıda Müstahzarları ve Diyetetik Gıda İmalatı 15.49*
10.89 B.Y.S.** Diğer Gıda Maddelerinin İmalatı 15.49
Kaynak: NACE Rev.2, Statistical classification of economic activities in the European Community, EUROSTAT
(Erişim Tarihi: 16.05.2018) ve UNSTATS (Erişim Tarihi: 16.05.2018)’tan yola çıkılarak DOĞAKA tarafından oluşturulmuştur.
* Belirtilen sınıfa dâhil
** Başka Yerde Sınıflandırılmamış
10.9 HAZIR HAYVAN YEMLERI İMALATI
10.91 Çiftlik Hayvanları İçin Hazır Yem İmalatı 15.33*
10.92 Ev Hayvanları İçin Hazır Gıda İmalatı 15.33*
11 İÇECEK İMALATI
11.0 İÇECEKLERİN İMALATI
11.01 Alkollü İçeceklerin Damıtılması, Arıtılması ve Harmanlanması 15.51
11.02 Üzümden Şarap İmalatı 15.52*
11.03 Elma Şarabı ve Diğer Meyve Şaraplarının İmalatı 15.52*
11.04 Diğer Damıtılmamış Mayalı İçeceklerin İmalatı 15.52*
11.05 Bira İmalatı 15.53*
11.06 Malt İmalatı 15.53*
11.07 Alkolsüz İçeceklerin İmalatı, Maden Sularının ve Diğer Şişelenmiş
Suların Üretimi 15.54
Gıda sektörü farklı ulusal ve uluslararası kurumlarca farklı sınıflamalar temel alınarak ele
alınmış, yine aynı şekilde sektörün kapsamı da farklı kurumlarca farklı şekillerde belirlenmiştir.
Bu çalışmada sektör tanımı, kapsamı ve sınıfIandırıIması belirlenirken ISIC Rev.3.1 ve NACE Rev.2 uluslararası istatistiki sınıfIandırma
yöntemleri temel alınmıştır.
Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu
26 27
Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu 26
II. DÜNYADA GIDA
VE İÇECEK SEKTÖRÜ
Giderek artan dünya nüfusu, tarımsal üretimde ve dolayısıyla gıda üretiminde artışı zorunlu kılmaktadır.
Tarım sektöründe miktar, kalite ve verimlilik artışıyla birlikte sürdürülebilir üretim, bir zorunluluk ola- rak karşımıza çıkmaktadır. İnsanların yeterli ve dengeli beslenmesine yetecek gıda arzı yoluyla açlığı ve yoksulluğu ortadan kaldırmak, BM çatısı altında bütün dünyanın benimsediği Sürdürülebilir Kalkınma Gündeminin en önemli hedefleri arasındadır.
1Dünya nüfusunun bugün 7,5 milyar olduğu tahmin edilmektedir.
22050 yılına gelindiğinde ise bu rakamın 9,5 milyara ulaşacağı öngörülmektedir.
3Artan nüfusun beslenme ihtiyacını karşılamak için bugünkü gıda üretimini %50-70 artırmak gerektiği çeşitli uluslararası kuruluşlar tarafından ifade edilmektedir.
4Artan nüfus içinde demografik yapıya bakıldığında insan ömrünün uzaması nedeniyle yaşlı nüfusun ve bunun yanında refahın artışına bağlı olarak, beslenme şeklindeki değişiklikler ve gelişmekte olan ülkelerdeki genç nüfusun artan talebi, üretimi artırmanın yeterli olmayacağını, üretimde çeşitlendirmenin de zorun- lu olacağı gerçeğini ortaya koymaktadır.
5Dünya tarımsal üretiminde ülkelerin 2010 ve 2014 yıllarındaki payları karşılaştırıldığında her iki yılda da ilk iki sırada Çin ve Hindistan'ın bulunduğu görülmektedir. 2014 yılında ABD %10,2'lik payıyla 3. sırada, Vietnam ise %1,4'lük payıyla 14. sırada görülmektedir. İtalya ve Tayland ise 2010 yılında aynı üretim payı ile (%1,6) ile listede yer alırken 2014 yılında her iki ülke de sıralamanın ilk 15'ine girememişlerdir. Tür- kiye ise nispeten istikrarlı görünüme sahip olup dünya tarımsal üretiminde 2010 yılında %1,8 payla 9.
sırada, 2014 yılında ise %1,7 payla 11. sırada yerini almıştır.
6(Tablo 3).
[1] Türk Gıda ve İçecek Envanteri 2015, Gıda Hattı, Basım Tarihi: Temmuz 2016
[2] BM Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesi, https://esa.un.org/unpd/wpp/Download/Standard/Population/
Erişim Tarihi: 17.05.2018
[3] BM Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesi, https://esa.un.org/unpd/wpp/Graphs/Probabilistic/POP/TOT/
Erişim Tarihi: 17.05.2018
[4] FAO (Food And Agriculture Organization of United Nations- BM Gıda ve Tarım Örgütü), http://www.fao.org/3/a-I5703E.pdf, Erişim Tarihi: 17.05.2018
[5] Gıda Endüstrisinde Dijitalleşme Evrimi, GE Türkiye
[6] Ülke sıralamalarındaki büyük değişiklikler yorumlanırken, yıllar arasında gıda ve tarım sınıfına dâhil edilen veya bu sınıflar- dan çıkarılan ürün gruplarının olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
II. DÜNYADA GIDA VE İÇECEK SEKTÖRÜ
Artan dünya nüfusunun beslenme ihtiyacını karşılamak için bugünkü gıda üretimini %50 ila 70 artırmak gerekmektedir. Artan nüfus içinde, insan ömrünün uzaması nedeniyle yaşlı nüfusun,
gelişmekte olan ülkelerde de genç nüfusun artan talebi, üretimi artırmanın yanında ürün
çeşitlendirmeyi de zorunlu kılmaktadır.
Dünya gıda üretimindeki payları değişse de ilk iki sırayı hem 2010 yılında hem de 2014 yılında Çin ve Hindistan paylaşmıştır. Türkiye 2010 yılında %1,6'lık gıda üretim payıyla 9. sıradayken, 2014 yılında üre- tim payını %1,9'a çıkarmış olmasına rağmen bir sıra gerileyerek 10. olmuştur. Brezilya 2010 yılındaki
%6,3'lük payını 2014 yılında %7,2'ye çıkararak ilk üç ülke arasına girmiştir. ABD, İtalya ve Kanada ise 2010 yılında ilk 15 ülke arasında iken 2014 yılında sıralamaya dâhil olamamışlardır.
1(Tablo 4)
[1] Ülke sıralamalarındaki büyük değişiklikler yorumlanırken, yıllar içinde gıda ve tarım sınıfına dâhil edilen veya bu sınıflardan çıkarılan ürün gruplarının olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
Tablo 3-Dünyanın Net Tarımsal Üretimindeki Ülke Payları (%)
Ülke 2010 Ülke 2014
Çin 26,8 Çin 24,5
Hindistan 12,0 Hindistan 11,6
Brezilya 7,1 ABD 10,2
Endonezya 3,2 Brezilya 6,6
Arjantin 2,2 Endonezya 3,0
Fransa 2,1 Rusya Federasyonu 2,0
Rusya Federasyonu 2,0 Arjantin 2,0
Pakistan 1,9 Pakistan 1,8
Türkiye 1,8 Fransa 1,8
Meksika 1,8 Nijerya 1,7
Nijerya 1,8 Türkiye 1,7
Almanya 1,7 Meksika 1,6
İspanya 1,7 Almanya 1,6
İtalya 1,6 Vietnam 1,4
Tayland 1,6 İspanya 1,4
Kaynak: FAOSTAT, Erişim Tarihi: 22.05.2018
2014 yılı Dünya tarımsal üretiminde Çin ilk sırada yer alırken, Türkiye 11. sırada yer almıştır.
Dünya hayvansal üretiminde de tarımsal üretimle benzer şekilde Çin ilk sırada yer alırken, Türkiye
12. sırada yer almıştır.
Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu
30 31
Ülke 2010 Ülke 2014
Çin 23,9 Çin 27,0
Hindistan 10,5 Hindistan 12,5
ABD 10,4 Brezilya 7,2
Brezilya 6,3 Endonezya 3,2
Endonezya 2,7 Rusya Federasyonu 2,3
Arjantin 2,0 Arjantin 2,2
Fransa 1,9 Fransa 2,0
Meksika 1,6 Nijerya 2,0
Türkiye 1,6 Pakistan 1,9
Nijerya 1,6 Türkiye 1,9
Pakistan 1,6 Meksika 1,8
Almanya 1,6 Almanya 1,8
İspanya 1,5 İspanya 1,5
İtalya 1,5 Vietnam 1,4
Kanada 1,3 Ukrayna 1,3
Tablo 4-Dünyanın Net Gıda Üretimindeki Ülke Payları (%)
Kaynak: FAOSTAT, Erişim Tarihi: 22.05.2018
Ülkelerin dünya üretimi içindeki hayvansal üretim paylarına bakıldığında, ilk üç sırada 2010 ve 2014 yıl- larında herhangi bir değişiklik olmadığı görülmektedir. İlk üç ülkenin dünya üretimindeki paylarında da büyük değişiklikler olmamıştır. Türkiye, %1,7 üretim payıyla 2010 yılında ilk 15'e girememişken (18.sıra- da), %1,9 üretim payıyla 2014 yılında 14. sıraya ulaşmıştır. Yine Brezilya 2010 yılında ilk 15 ülke arasında değilken, 2014 yılında %9,9'luk üretim payıyla 4. sıraya ulaşmıştır. Kanada ve İngiltere ise 2010 yılında ilk 15 ülke arasındayken, 2014 yılında sıralamaya girememiştir.
1(Tablo 5)
[1] Ülke sıralamalarındaki büyük değişiklikler yorumlanırken, yıllar içinde gıda ve tarım sınıfına dâhil edilen veya bu sınıflardan çıkarılan ürün gruplarının olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
Ülke 2010 Ülke 2014
Çin 32,0 Çin 29,7
ABD 18,8 ABD 16,8
Hindistan 10,7 Hindistan 10,8
Rusya Federasyonu 4,1 Brezilya 9,9
Almanya 4,1 Rusya Federasyonu 3,8
Fransa 3,6 Almanya 3,6
Pakistan 3,4 Pakistan 3,4
Meksika 3,0 Fransa 3,1
Arjantin 2,5 Meksika 2,7
Avustralya 2,4 Arjantin 2,3
Kanada 2,2 Avustralya 2,3
İspanya 2,1 Türkiye 1,9
İngiltere 2,1 İspanya 1,9
İtalya 2,0 Polonya 1,6
Polonya 1,8 Yeni Zelanda 1,6
Kaynak: FAOSTAT, Erişim Tarihi: 22.05.2018
2017 yılının 4. çeyreğine bakıldığında, yılın başından beri gıda ve içecek sektöründe görülen büyüme eğili- minin devam ettiği görülmektedir. Tüm dünya ülkelerinde büyüme eğilimi olmasının yanında gelişmekte olan ekonomilerin, sanayileşmiş ekonomilere kıyasla çok daha yüksek bir büyüme oranına ulaştığı gö- rülmektedir. Aralarında imalat sektöründe %7'nin üzerinde büyüme kaydeden Türkiye'nin de bulunduğu Doğu Avrupa ülkeleri içinde Bosna Hersek, Belarus ve Letonya'da da bu büyüme eğiliminin yayılmış olduğu görülmektedir (Tablo 6).
Tablo 5-Dünyanın Net Hayvansal Üretimindeki Ülke Payları (%)
Gelişmekte olan ekonomilerin, sanayileşmiş
ekonomilere kıyasla çok daha yüksek bir büyüme
oranına ulaştığı görülmektedir. Aralarında imalat
sektöründe %7'nin üzerinde büyüme kaydeden
Türkiye'nin de bulunduğu Doğu Avrupa ülkeleri
içinde Bosna Hersek, Belarus ve Letonya'da da bu
büyüme eğiliminin yayılmış olduğu görülmektedir.
Tablo 6-Dünya Gıda ve İçecek Sektöründe Büyüme Oranları (2017/4.çeyrek)
Tablo 7-Gıda ve İçecek Sektörü İhracatında Küresel Paylar (%)
Sıralama* Ülke 2015 2016 Fark
1 ABD 9,4 9,4 -
2 Hollanda 5,6 5,8 0,2
3 Almanya 5,4 5,4 -
4 Çin 5,1 5,3 0,2
5 Brezilya 5,0 4,8 -0,2
6 Fransa 4,9 4,7 -0,2
7 İspanya 3,7 3,9 0,2
8 Kanada 3,7 3,6 -0,1
9 İtalya 3,3 3,3 -
10 Belçika 3,0 3,1 0,1
: : : : :
24 Türkiye 1,3 1,3 -
Gelişmekte Olan Ülkeler Gelişmiş Ülkeler Dünya Geneli Bir Önceki Yılın
Aynı Dönemine Göre (%)
Bir Önceki Çeyreğe Göre (%)
Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine
Göre (%)
Bir Önceki Çeyreğe Göre (%)
Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine
Göre (%)
Bir Önceki Çeyreğe Göre (%)
Gıda 6,3 1,4 3,1 0,2 4,5 0,7
İçecek 5,2 1,4 2,1 0,5 3,7 1
Kaynak: World Manufacturing Production Statistics for Quarter IV, 2017, UNIDO, Yayın Tarihi: 22 Mart 2018 Erişim Adresi: http://stat.unido.org/
*2016 yılı verilerine göre Kaynak: BM Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesi İstatistik Bölümü Ticaret İstatistikleri
Erişim Adresi: https://comtrade.un.org/data
BM Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesi (UN Comtrade Databese)’nin istatistiki verilerine göre 2015 ve 2016 yıllarında dünya ihracatından pay alan ilk on ülke değişmemiştir. Türkiye 2015 yılında 23. sıradayken 2014 yılında % payı değişmese de Şili’nin ardından 24. sırada yer almıştır (Tablo 7).
BM Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesi’nin istatistiki verilerine göre 2016 yılında dünya ülkelerinin gıda ve içecek sektöründeki toplam ihracatı 2015 yılına göre %1,41 büyüme göstermiştir. İhracatta ilk sırada yer alan ABD’nin, ithalatta da ilk sırada yer aldığı ve dış ticaret açığı verdiği görülmektedir. Aynı şekilde Al- manya ve Çin de gıda ve içecek sektöründe dış ticaret açığı veren ülkeler arasındadır. Türkiye’nin gıda ve içecek sektöründe 2016 yılında ihracatta 24. sırada iken ithalatta 33. sırada yer aldığı ve dış ticaret fazlası verdiği görülmektedir (Tablo 8).
Tablo 8-Dünya Gıda ve İçecek Sektöründe Dış Ticarette İlk 10 Ülke (2016)
Kaynak: BM Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesi İstatistik Bölümü Ticaret İstatistikleri Erişim Adresi: https://comtrade.un.org/data
2016 yılı verilerine göre dünya gıda ve içecek sektörü ihracatında ABD % 9,4 pay ve 110 milyar ABD Doları ile ilk sırada yer alırken, Türkiye % 1,3
pay ve 14,7 milyar ABD Doları ile 24. sırada yer almıştır.
İhracat (Milyar $) İthalat (Milyar $)
1 ABD 110,0 1 ABD 130,7
2 Hollanda 68,2 2 Çin 92,2
3 Almanya 63,5 3 Almanya 76,2
4 Çin 61,8 4 İngiltere 54,2
5 Brezilya 56,4 5 Japonya 52,4
6 Fransa 55,0 6 Fransa 49,1
7 İspanya 45,7 7 Hollanda 48,4
8 Kanada 42,4 8 İtalya 38,1
9 İtalya 38,9 9 Kanada 31,8
10 Belçika 35,8 10 Belçika 31,5
: : : : : :
24 Türkiye 14,7 33 Türkiye 8,5
Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu
34 35
Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu 34
III. AVRUPA BİRLİĞİ’NDE
GIDA VE İÇECEK SEKTÖRÜ
Gıda ürünleri ve içecek imalatı sektöründe üretim değeri, dış ticaret miktarı, katma değer gibi birçok değişkende Avrupa Birliği dünya genelinde ilk sırada yer almaktadır.
Food Drink Europe’un 2017 yılında yayınladığı Veri ve Eğilimler Raporu’na göre Avrupa Birliği’nde gıda ve içecek sektörünün 2014 yılında AB ekonomisine katkısı %1,7’dir. (Şekil 1)
III. AB'DE GIDA VE İÇECEK SEKTÖRÜ
Şekil 1-Gıda ve İçecek Sektörünün AB Ekonomisine Katkısı (2014)
38,0%
16,8%
12%
5,4%
5,3%
1,6%
1,7%
19,2%
Ticaret, Hizmetler ve Kültür %38
Tarım Sektörü %1,6
Diğer İmalat Sektörleri %12 Diğer Endüstriler %5,4 İnşaat Sektörü %5,3 Kamu Sektörü %19,2 Finansal ve Gayrımenkul Faaliyetler %16,8
Gıda ve İçecek İmalatı Sektörü %1,7
Gıda ürünleri ve içecek imalatı sektöründe üretim değeri, dış ticaret miktarı, katma değer gibi birçok
değişkende Avrupa Birliği dünya genelinde ilk sırada yer almakta olup gıda ve içecek sektörünün
2014 yılında AB ekonomisine katkısı %1,7’dir.
Kaynak: Food Drink Europe, Data&Trends Report 2017 | Erişim Adresi: http://www.fooddrinkeurope.eu
AB imalat sanayiinde ciro payları incelendiğinde 2014 yılında gıda ve içecek sektörünün imalat sanayi içindeki payının % 15,4 olduğu görülmektedir. (Şekil 2)
Şekil 2-AB İmalat Sanayiinde Ciro Payı (2014)
54,8%
11,7%
10,1%
8,4%
15%
Diğer %54,8
Makine ve Ekipman %9 Kok ve Petrol Ürünleri %7,8 Gıda ve İçecek %15,4 Otomotiv %13
Kaynak: Food Drink Europe, Data&Trends Report 2017 | Erişim Adresi: http://www.fooddrinkeurope.eu
Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu
38 39
Aynı raporda iş gücü piyasası verileri incelendiğinde gıda ve içecek sektörünün istihdamdaki payının
%15’e, bu sektördeki çalışan sayısının ise 4,24 milyon kişiye ulaşmış olduğu görülmektedir. Çalışan sa- yısının %62,1’i küçük ve orta ölçekli işletmeler tarafından istihdam edilmektedir.
Şekil 3-AB İmalat Sanayiinde İstihdam Payı (2014)
54,8%
11,7%
10,1%
8,4%
15%
Diğer %54,8
Makine ve Ekipman %10,1 Otomotiv %8,4
Gıda ve İçecek %15 Otomotiv %11,7
Kaynak: Food Drink Europe, Data&Trends Report 2017 | Erişim Adresi: http://www.fooddrinkeurope.eu
Yine aynı raporun 2016 yılı AB dış ticaret verilerine bakıldığında, 102 milyar Avroluk ihracat ve 71,9 milyar Avroluk ithalat hacmi olduğu görülmektedir. AB, küresel ihracatın %17,3’lük payına sahiptir. En fazla ihracatın gerçekleştirildiği ilk üç ülke sırasıyla ABD, Çin ve İsviçre’dir. (Şekil 4) İthalat ise sırasıyla en çok Brezilya, ABD ve Arjantin’den gerçekleştirilmektedir. Türkiye, AB’nin ithalat yaptığı ülkeler sıralamasın- da yedinci sıradadır. (Şekil 5)
Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu 38
Şekil 4-Ülkeler Bazında AB’nin Gıda ve İçecek İhracatı (2016, Milyon Avro)
Şekil 5-Ülkeler Bazında AB’nin Gıda ve İçecek İthalatı (2016, Milyon Avro)
Kaynak: Food Drink Europe, Data&Trends Report 2017 | Erişim Adresi: http://www.fooddrinkeurope.eu
Kaynak: Food Drink Europe, Data&Trends Report 2017 | Erişim Adresi: http://www.fooddrinkeurope.eu
AB ülkelerinin 2016 yılında ihraç ettiği ürünlerin en önemlileri arasında; alkollü içkiler, şarap, bebek ma- ması ve diğer müstahzarlar, gıda müstahzarları ile taze, soğutulmuş ve dondurulmuş domuz eti bulun- maktadır. Aynı yıl ithalatta öne çıkan ürün grupları ise balık filetosu, palm yağı, kabuklu deniz mahsulleri, şarap, tüketime hazır balık ve meyve suyudur.
1[1] Food Drink Europe, Data&Trends Report 2017 Erişim Adresi: http://www.fooddrinkeurope.eu 20
18 16 14 12 10 8 6 4 2 0
ABD Çin
İsviçre Japonya 18,80
10,06
5,68 4,98
3,90 3,45 3,44 2,99 2,81 2,62
Rusya
Hong Kong
Norveç Kanada
Avustralya
Suudi Arabistan
İHRACAT
7 6 5 4 3 2 1 0
Brezilya ABD
Arjantin
Çin 5,90 5,21
4,87 4,57 4,52
3,37
2,86 2,62 2,36 2,21
İsviçre
Endonezya Türkiye Tayland Norveç
Hindistan
İTHALAT
IV. ORTA DOĞU'DA
GIDA VE İÇECEK SEKTÖRÜ
Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu
42 43
IV. ORTA DOĞU'DA GIDA VE İÇECEK SEKTÖRÜ
Orta Doğu ülkeleri petrol üretiminin ötesinde, kimliklerini ve ekonomilerini genişlettikçe, bu durum inşaat, turizm gibi sektörlerde olduğu gibi gıda ve içecek endüstrisinde de karşılığını bulmuştur. Özellikle Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve Katar gibi ülkelerin batı tarzı tüketim alışkanlığına yönelmeye başlama- sı, gıda ve içecek sektöründe yeni eğilimlere yol açmıştır.
Orta Doğu ülkeleri dünyanın en büyük gıda ithalatçı gruplarından birini oluşturmakta ve yıllık ortalama 87,5 milyar dolarlık
1bir ithalat potansiyeli bulundurmaktadır. Uluslararası gıda ve içecek fuarlarına (Gulfood, vb.) ev sahipliği yaparak da yıllık ortalama 24,3 milyar dolar
2civarındaki ihracat potansiyelini artırma hedefinde- dir. Gıda ihtiyacının %90'a yakını ithalat yoluyla karşılanırken, Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi bölgesi, küresel üreticiler için geniş fırsatlar sunmaktadır.
Dış ticaretin 2013 ve 2017 yılları arasındaki değişimine bakıldığında hem ihracatta hem de ithalatta aynı yıl- larda aynı türden eğilimler olduğu görülmektedir (Tablo 9). Bu durumu Orta Doğu’da yaşanan sivil, toplum- sal ve askeri gelişmelerin ekonomiye olan pozitif ve negatif etkisi olarak yorumlamak mümkündür.
[1],[2] Trade Map-International Trade Centre (ITC), 2013-2017 yılı ortalaması, Erişim Adresi: https://www.trademap.org/
Yıl İhracat Trend* İthalat Trend*
2013 2,0 6,7
2014 2,1 7,1
2015 1,7 6,6
2016 2,1 6,7
2017 1,5 6,1
Kaynak: Trade Map-International Trade Centre (ITC) verilerinden yola çıkılarak DOĞAKA tarafından oluşturulmuştur.
*Bir önceki yıla göre
Tablo 9-Gıda ve İçecek Sektörü Dış Ticaretinde Orta Doğu'nun Dünyadaki Payı (%)
Kaynak: Trade Map-International Trade Centre (ITC) verilerinden yola çıkılarak DOĞAKA tarafından oluşturulmuştur.
Tablo 10-Gıda ve İçecek Sektörü İhracatında Orta Doğu Ülkelerinin Durumu (2017)
Şekil 6-Gıda ve İçecek Sektöründe Orta Doğu Dış Ticaretinin 2013-2017 Yılları Arasındaki Değişimi (Milyar $)
1[1] Trade Map-International Trade Centre (ITC) verilerinden yola çıkılarak DOĞAKA tarafından oluşturulmuştur. Orta Doğu dış ticaret verileri hesaplanırken birçok kaynakta Türkiye’nin de dâhil edilmiş olduğu görülmektedir. Bu çalışmada Türkiye’nin dış ticareti ayrı bir başlık altında (bkz. 5.Türkiye’de Gıda ve İçecek Sektörü) ayrıca incelendiğinden Türkiye dış ticaret rakamları Orta Doğu verilerine dâhil edilmemiştir. Rakamlar incelenirken bu ayrıntının göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0
0,0
2013 89,8
26,5
28,2
21,0
25,9
19,9 97,5
82,5 82,7
85,2
2014 2015 2016 2017
İHRACAT İTHALAT
Ülke İhracat Değeri
(Milyar $) Orta Doğu Ülkelerindeki
Payı (%) Dünyadaki Payı (%)
Mısır 4,5 22,8 0,3
Birleşik Arap Emirlikleri 4,3 21,6 0,3
Suudi Arabistan 3,6 17,9 0,3
İsrail 1,9 9,7 0,1
İran 1,5 7,7 0,1
Ürdün 1,0 4,8 < 0,1
Umman 0,9 4,6 < 0,1
Lübnan 0,6 3,0 < 0,1
Kuveyt 0,5 2,5 < 0,1
Suriye 0,5 2,3 < 0,1
Bahreyn 0,3 1,3 < 0,1
Yemen 0,2 1,2 < 0,1
Filistin < 0,1 0,3 < 0,1
Irak < 0,1 0,3 < 0,1
Katar < 0,1 0,1 < 0,1
Orta Doğu’nun dünya dış ticaretinden hem ihracatta hem de ithalatta aldığı pay, 2017 yılında önceki yılla-
ra oranla düşüş eğilimindedir. İhracat ve ithalatta başı çeken ülkelere bakıldığında, farklı alt sektörlere
göre farklı ülkeler ön plana çıkmaktadır. 2017 yılı verilerine göre ihracatta Mısır, Orta Doğu ülkeleri ara-
sında en yüksek payı alırken (Tablo 10), ithalatta Suudi Arabistan başı çekmektedir. (Tablo 11)
Tablo 11-Gıda ve İçecek Sektörü İthalatında Orta Doğu Ülkelerinin Durumu (2017)
Tablo 12-2013-2017 Yıllarında Gıda ve İçecek Sektöründe Orta Doğu Ülkeleri Tarafından En Çok İhraç Edilen Ürün Grupları ve En Çok İhraç Eden Ülkeler
Ülke İThalat Değeri
(Milyar $) Orta Doğu Ülkelerindeki
Payı (%) Dünyadaki Payı (%)
Suudi Arabistan 17,2 20,8 1,3
Birleşik Arap Emirlikleri 14,4 17,4 1,1
Mısır 12,3 14,9 0,9
İran 7,0 8,5 0,5
Irak 6,6 7,9 0,5
İsrail 5,2 6,2 0,4
Kuveyt 4,5 5,5 0,3
Ürdün 3,4 4,1 0,2
Lübnan 2,5 3,1 0,2
Yemen 2,4 2,9 0,2
Umman 2,3 2,8 0,2
Katar 2,2 2,7 0,2
Suriye 1,3 1,6 0,1
Bahreyn 1,1 1,4 0,1
Filistin 0,3 0,4 < 0,1
Kaynak: Trade Map-International Trade Centre (ITC) verilerinden yola çıkılarak DOĞAKA tarafından oluşturulmuştur.
Kaynak: Trade Map-International Trade Centre (ITC) verilerinden yola çıkılarak DOĞAKA tarafından oluşturulmuştur.
Kaynak: Trade Map-International Trade Centre (ITC) verilerinden yola çıkılarak DOĞAKA tarafından oluşturulmuştur.
Gıda ve İçecek sektörü dış ticareti, alt sektörler bazında incelendiğinde en çok ihraç edilen ürünler ara- sında yenilebilir meyve, fındık ve kabukları, süt ürünleri, yumurta, bal, yenilebilir sebze, kök ve yumrular ilk sıralarda yer almaktadır (Tablo 12). Bu ürünlerin ihracatında öne çıkan ülkeler ise İran, Mısır, İsrail, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Ürdün’dür.
Gıda ve İçecek Sektörü Alt Grupları En Çok İhraç Eden 3 Orta Doğu Ülkesi Yenilebilir Meyve Ve Fındık; Turunçgillerin veya Kavunların
Kabuğu İran, Mısır,İsrail
Süt Ürünleri; Kuşların Yumurtaları; Doğal Bal; Başka Yerde
Belirtilmemiş Hayvansal Kaynaklı Yenilebilir Ürünler Suudi Arabistan, B.A.E, Mısır Yenilebilir Sebzeler, Belirli Kökler Ve Yumrular Mısır, Ürdün, İsrail
Sebze, Meyve, Fındık veya Diğer Bitki Kısımlarının Preparatları Suudi Arabistan, Mısır, B.A.E Tahıl, Un, Nişasta veya Süt Müstahzarları; Pastane Ürünleri Suudi Arabistan, B.A.E, Umman
Şekerler ve Şekerlemeler B.A.E, Mısır, Suudi Arabistan
Yenilebilir Çeşitli Müstahzarlar B.A.E, İsrail, Mısır Hayvansal Veya Bitkisel Katı Ve Sıvı Yağlar ve Bunların
Parçalanma Ürünleri; Hazır Yemeklik Yağlar; Hayvansal Veya Bitkisel Mumlar
B.A.E, Suudi Arabistan, Umman
Kahve, Çay ve Baharatlar B.A.E, İran, Suriye
İçecekler, Alkollü Içecekler ve Sirke B.A.E, Suudi Arabistan, Lübnan
En çok ithal edilen ürünler arasında yenilebilir hububat, et ve sakatat, süt ürünleri, yumurta, bal ve ye- nilebilir diğer hayvansal kaynaklı gıdalar bulunmaktadır (Tablo 13). Bu ürünlerin ithalatında öne çıkan ülkeler ise Mısır, Suudi Arabistan, İran, Birleşik Arap Emirlikleri ve Irak’tır.
Orta Doğu’nun dış ticaretinde en çok ihracatı yapılan ürünlerin başında meyve, fındık ve kabukları, süt ürünleri, yumurta ve bal gelirken,
en çok ithal edilen ürünler arasında yenilebilir hububat, et ve sakatat bulunmaktadır.
Tablo 13-2013-2017 Yıllarında Gıda ve İçecek Sektöründe Orta Doğu Ülkeleri Tarafından En Çok İthal Edilen Ürün Grupları ve En Çok İthal Eden Ülkeler
Gıda ve İçecek Sektörü Alt Grupları En Çok İthal Eden 3 Orta Doğu Ülkesi
Hububat Mısır, Suudi Arabistan, İran
Et ve Yenilebilir Et Sakatatı Suudi Arabistan, B.A.E, Mısır Süt Ürünleri; Kuşların Yumurtaları; Doğal Bal; Başka Yerde
Belirtilmemiş Hayvansal Kaynaklı Yenilebilir Ürünler Suudi Arabistan, B.A.E, Irak Yenilebilir Meyve ve Fındık; Turunçgillerin Veya Kavunların
Kabuğu B.A.E, Suudi Arabistan, Mısır
Hayvansal veya Bitkisel Katı ve Sıvı Yağlar ve Bunların Parçalanma Ürünleri; Hazır Yemeklik Yağlar; Hayvansal veya
Bitkisel Mumlar Mısır, İran, Suudi Arabistan
Şekerler ve Şekerlemeler B.A.E, Suudi Arabistan, Mısır
Tahıl, Un, Nişasta veya Süt Müstahzarları; Pastane Ürünleri Suudi Arabistan, B.A.E, Irak Yağlı Tohumlar ve Yağlı Meyveler; Muhtelif Tahıllar, Tohumlar
ve Meyveler; Endüstriyel Veya Şifalı Bitkiler; Saman ve Yem B.A.E, Mısır, Suudi Arabistan
Yenilebilir Çeşitli Müstahzarlar Suudi Arabistan, B.A.E, İsrail
Yenilebilir Sebzeler, Belirli Kökler ve Yumrular B.A.E, Suudi Arabistan, Mısır
Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu
46 47
Hatay İli Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Sektör Raporu 46
V. TÜRKİYE'DE
GIDA VE İÇECEK SEKTÖRÜ
V. TÜRKİYE’DE GIDA VE İÇECEK SEKTÖRÜ
Türkiye gıda ve içecek sektörü; bugün 80 milyon nüfusun yanı sıra ülkemize gelen yaklaşık 40 milyon turistin ve 3 milyonu aşkın Suriyeli misafirin gıda ve içecek ihtiyacını karşılamaktadır.
İş yeri sayısı, istihdam, dış ticaret gibi alanlarda imalat sanayi içinde önemli bir yer tutan sektör, mev- cuttaki düşük teknolojili yapısı göz önünde bulundurulduğunda emek yoğun bir özellik göstermektedir.
Ar-Ge, kapasite kullanım oranı gibi çeşitli değişkenlerde ise diğer imalat sanayi sektörlerine göre geri- de kalmaktadır. TÜİK’in harcamalar yöntemine göre açıklamış olduğu GSYİH (Gayrı Safi Yurt İçi Hasıla) veriler çerçevesinde, 2009-2015 yılları arasında Türkiye ekonomisi cari fiyatlarla 2,3 kat büyüyerek 999 milyar TL’den 2.338 milyar TL’ye yükselmiştir. Söz konusu dönemde gıda ve içecek sektörü ise 2,2 kat büyüyerek 145 milyar TL’den 321 milyar TL’ye yükselmiştir.
1Sektör, iş yeri sayısında imalat sanayi içinde %15,7’lik payla ilk sırada yer alırken (Şekil 8), istihdamda giyim eşyaları imalatından (%12,8) sonra %12,3’lük payla ikinci sırada bulunmaktadır. (Şekil 7)
[1] Türk Gıda ve İçecek Envanteri 2016, Gıda Hattı, Basım Tarihi: Haziran 2017.
Şekil 7-Türkiye Gıda ve İçecek Sektörünün Çalışan Sayısı Bakımından İmalat Sektöründeki Payı (2016)
12,3%
87,7%
Gıda ve İçecek Sektörü: %12,3 Diğer Sektörler: %87,7
Kaynak: SGK 2016
Gıda ve içecek sektörünün yıllar içinde üretim değerinde artış gözlense de toplam imalat sektöründen ve sanayiden aldığı paylar değişiklik göstermektedir. 2009-2015 yılına ait veriler incelendiğinde gıda ve içecek sektörünün imalat sektöründen aldığı en yüksek pay 2009 yılına ait iken, en düşük pay 2011 yılına aittir. (Şekil 9)
TÜİK, Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri’ ne göre; gıda ve içecek sektöründe faaliyet gösteren işletme- lerin toplam üretimi 2014 yılında 152,3 milyar TL iken, 2015 yılında %12,5 artarak 171,4 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
1Gıda sektörü ve içecek sektörü olarak iki alt grupta incelendiğinde; gıda sektörü üretim değeri, 2014 yılına göre, 2015 yılında %12,5 oranında artarak 162,3 milyar TL'ye, içecek sektörü üretim değeri de %12,4 oranında artarak 9,1 milyar TL'ye yükselmiştir. (Tablo 14)
[1] TÜİK’ten elde edilen en güncel “Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri” 2015 yılına aittir.
Şekil 8-Türkiye Gıda ve İçecek Sektörünün İş yeri Sayısı Bakımından İmalat Sektöründeki Payı (2016)
Tablo 14-Türkiye Gıda ve İçecek Sektöründe Toplam Üretim Değerleri (Milyar TL)
15,7%
84,3%
