Orijinal Araflt›rma
Original Investigation
Behçet Hastal›¤›nda Subklinik Periferik Nöropati
Subclinical Peripheral Neuropathy in Behcet’s Disease
Esra Emine Okuyucu, Didem Didar Balc›*, Ayfle Turhano¤lu**,
Taflk›n Duman, Serkan Y›lmazer, Jülide Zehra Yenin*
Mustafa Kemal Üniversitesi T›p Fakültesi, Nöroloji, *Dermatoloji ve **Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Anabilim Dal›, Antakya, Türkiye
61
Y
Yaazz››flflmmaa AAddrreessii//AAddddrreessss ffoorr CCoorrrreessppoonnddeennccee:: Dr. Esra Emine Okuyucu, Mustafa Kemal Üniversitesi T›p Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dal›, Antakya, Türkiye E-posta: esraokuyucu@yahoo.com
G
Geelliiflfl TTaarriihhii//RReecceeiivveedd:: 31.12.2008 KKaabbuull TTaarriihhii//AAcccceepptteedd:: 25.02.2009
Özet
Amaç: Behçet hastalar›nda santral sinir sistemi tutulumu iyi bilinmekle beraber periferik sinir sistemi tutulumu henüz
net-leflmemifltir. Bu çal›flman›n amac› Behçet hastalar›nda elektrofizyolojik inceleme ile subklinik periferik nöropatinin s›kl›¤›n› ve özelliklerini de¤erlendirmektir.
Gereç ve Yöntem: Çal›flmaya, nörolojik olarak semptom ve bulgular› olmayan 33 Behçet hastas› (23 erkek, 10 kad›n) ile yafl
ve cinsiyetleri uyumlu 33 sa¤l›kl› gönüllü al›nd›. Periferik sinir ifllevlerini etkileyebilecek di¤er etkenleri saptamaya yönelik tetkikleri yap›ld›. Çal›flmaya kat›lan tüm hasta ve sa¤l›kl› gönüllülere standart nörografik prosedürler kullan›larak elektro-fizyolojik inceleme yap›ld›. Sonuçlar Amerikan Diyabet Cemiyeti Diyabetik Nöropati protokolüne göre de¤erlendirildi.
Bulgular: Sinir ileti çal›flmas› 33 hastan›n 11’inde (7 erkek, 4 kad›n, %33,3) anormaldi. Befl (%15) hastada sensorimotor
po-linöropati, 4 (%12) hastada sural sensoriyel nöropati, 1 (%3) hastada median ve tibial motor nöropati mevcuttu. Yedi (%21) hastada sural sensöriyel sinir elde edilemedi ve geç F latans› 2 (%6) hastada mevcuttu. Kontrol grubu elektrofizyolojik ola-rak normaldi ve fark istatistiksel olaola-rak anlaml›yd› (p<0,0001). Periferik nöropati varl›¤› ile cinsiyet aras›nda da istatistiksel olarak anlaml› iliflki yoktu (p=0,696)
Sonuç: Behçet hastalar›nda detayl› nörolojik muayene normal olmas›na ra¤men subklinik nöropati gözlenebilir.
Elektrofiz-yolojik inceleme, bu hastalarda subklinik periferik nöropatinin tespitinde faydal› bir yöntemdir. (Türkderm 2009; 43: 61-4)
Anahtar Kelimeler: Behçet hastal›¤›, periferik nöropati, elektrofizyoloji
Summary
Background and Design: Central nervous system involvement is well known in patients with Behcet’s disease but studies
evaluating peripheral nervous system is not usual. The aim of this study is to evaluate the frequency and characteristics of subclinical neuropathy in patients with Behcet’s disease.
Material and Method: Thirty three Behcet’s disease patients (23 male, 10 women) with no evident neurological sign and
symptom and 33 healthy volunteers were enrolled to the study. To exclude the other causes of peripheral neuropathy, some laboratory investigations were made. Electrophysiological studies of peripheral nerves were performed to all patients and he-althy volunteers. The results were assessed according to the American Diabetes Association Diabetic Neuropathy Protocol.
Results: Nerve conduction studies were abnormal in 11 of 33 patients (7 men, 4 women; 33.3%). Five patients (15%) had
sensorymotor polyneuropathy, 4 (12%) has sural sensory polyneuropathy, 1 (3%) had median and tibial motor neuropathy. Sural nerve were unobtainable in 7 (21%) patients. 2 patients (6%) had prolonged F latency. Control group were normal electrophysiologically and the difference was statistically important (p<0.0001). There was no correlation between peripheral neuropathy and gender (p=0.696).
Conclusion: Despite the detailed neurological examination, subclinical peripheral neuropathy can be seen in patients with
Behçet’s disease. Electrophysiological studies are useful for the early detection of peripheral neuropathy in these patients.
(Turkderm 2009; 43: 61-4)
Key Words: Behcet’s disease, peripheral neuropathy, electrophysiology
Türkderm-Deri Hastal›klar› ve Frengi Arflivi Dergisi, Galenos Yay›nc›l›k taraf›ndan bas›lm›flt›r. Her hakk› sakl›d›r. Turkderm-Archives of the Turkish Dermatology and Venerology, published by Galenos Publishing. All rights reserved.
Girifl
Behçet hastal›¤› (BH); tekrarlay›c› oral aftöz lezyonlar, genital ülserasyonlar ve üveit üçlemesi olarak Prof. Dr. Hulusi Behçet taraf›ndan ilk defa 1937 senesinde üç vakada tan›mlanm›fl, tam olarak etyopatogenezi bilinmeyen multisistemik inflama-tuar bir hastal›kt›r1.
BH’de nörolojik tutulum ilk defa 1941 y›l›nda Knapp taraf›n-dan tariflenmifltir2. Nörolojik tutulum s›kl›¤› de¤iflik serilerde
farkl›l›k göstermektedir (%2,5-%49)3-7. En s›k gözlenen
nöro-lojik semptomlar; bafl a¤r›s›, üst motor nöron tutulumu bulgu-lar›, beyin sap› ve serebellar sistem tutuluflu, kognitif bozuk-luklard›r8,9. Periferal sinir sistemi tutulumu sensorimotor
poli-nöropati, Guillain-Barre sendromu, mononeuritis multipleks, otonomik nöropatiler olarak görülebilmektedir6,10,11.
BH’de santral sinir sistemi tutulumu çok iyi bilinmekle birlikte, periferik sinir sistemi tutulumu nadirdir. Bu prospektif çal›fl-man›n amac› klinik olarak nörolojik semptom ve bulgular› ol-mayan Behçet hastalar›nda periferik nöropati s›kl›¤› ve özel-liklerinin elektrofizyolojik incelemeyle de¤erlendirilmesidir.
Gereç ve Yöntem
Uluslararas› Behçet Hastal›¤› Çal›flma Grubu’nun tan› kriterle-rine göre BH tan›s› alm›fl 33 hasta (23 erkek, 10 kad›n) ile yafl ve cinsiyetleri uyumlu 33 sa¤l›kl› gönüllü çal›flmaya dahil edil-di12. Çal›flmaya al›nan tüm olgular çal›flma hakk›nda
bilgilendi-rildi ve onam al›nd›. Üniversite Etik Kurulu’ndan çal›flma için onay al›nd›.
Tüm hasta ve sa¤l›kl› gönüllülere detayl› nörolojik ve genel fi-zik muayene yap›ld›. Periferik sinir ifllevlerini etkileyebilecek di¤er etkenleri saptamaya yönelik tetkikleri yap›ld›. Bu amaç-la olguamaç-lar›n tümünden tam kan say›m›, sedimantasyon h›z›, karaci¤er ve böbrek ifllev testleri, tam idrar tetkiki, tiroid hor-monlar›, vitamin B12 düzeyi, folik asit düzeyi, serolojik incele-meler, gerekli görüldü¤ü durumlarda, nöroradyolojik görün-tüleme tetkikleri istendi. Nörolojik semptom ve bulgular› olan hastalar çal›flma d›fl› b›rak›ld›. Diyabetes mellitus, konnektif doku hastal›¤›, karaci¤er, böbrek ve tiroid hastal›¤›, amiloi-doz, kalp yetmezli¤i, malignensisi olan hastalar çal›flmaya da-hil edilmedi. Hastalara ait demografik veriler, hastal›k süresi, kullanmakta oldu¤u ilaçlar kaydedildi.
Çal›flmaya kat›lan tüm hasta ve sa¤l›kl› gönüllülere standart nörografik prosedürler kullan›larak elektrofizyolojik inceleme yap›ld›. Sonuçlar Amerikan Diyabet Cemiyeti Diyabetik Nöro-pati protokolüne göre de¤erlendirildi13. Olgu ve kontrol
grup-lar›n›n nörofizyolojik incelemeleri Medelec Synergy elektro-nöromiyografi cihaz› kullan›larak yap›ld›. Oda ›s›s› 22-24oC’de,
ekstremite ›s›s› ise 34oC‘de tutuldu. Gerekli oldu¤unda
ekstre-mite ›s›t›ld›. Üst ekstreekstre-mitelerde iki motor ve iki duysal sinir (mediyan ve ulnar sinir), alt ekstremitelerde iki motor (tibiyal ve ana peroneal sinir) ve bir duysal (sural sinir) sinir ileti çal›fl-malar› yap›ld›. Duysal sinir ileti h›zlar› için ortodromik metod kullan›ld› sadece sural sinir ileti h›z› için antidromik metod kullan›ld›. Tüm sinir ileti çal›flmalar›nda yan›t için en yüksek amplitüdün elde edildi¤i supramaksimal uyar› verildi. F yan›t-lar› yüzeyel elektrotlar kullan›larak mediyan, ulnar ve perone-al sinir iletilerinin kaydedildi¤i ayn› taraf ekstremitelerden el-de edildi. Yirmi maksimal uyar› 0,5 Hz frekansta ve 0,2 ms sü-rede el ve ayak bile¤inden verildi. Yirmi μV’dan küçük olan
yan›tlar gerçek F yan›t› olarak kabul edildi14,15. Sinirlerdeki
ak-sonal patoloji ve demyelinizasyon; duysal veya birleflik sinir aksiyon potansiyeli amplitüdünde düflme veya duysal/motor sinirlerin ileti h›z›nda yavafllama olarak tariflendi14.
Polinöro-pati tan›s› elektrofizyolojik olarak iki veya daha fazla say›da elektrofizyolojik patolojinin bulunmas› kriterine dayand›r›ld›. ‹statistiksel analizler için SPSS versiyon 16 paket program› kul-lan›ld›. Hastalar›n demografik özellikleri, klinik bulgular› ve elektrofizyolojik bulgular› tan›mlay›c› istatistikler kullan›larak özetlendi. Periferik nöropati varl›¤› aç›s›ndan hasta ve kontrol grubu aras›ndaki istatistiksel farkl›l›k Ki-kare testi ile de¤er-lendirildi. Cinsiyet ve periferik nöropati aras›ndaki iliflkinin de-¤erlendirilmesinde de Ki-kare testi kullan›ld›. Hastal›k süresi ile elektrofizyolojik bulgular (periferik nöropati) aras›ndaki iliflki Spearman korelasyon analiziyle de¤erlendirildi. ‹statis-tiksel anlaml›l›k s›n›r› olarak p<0,05 de¤eri kabul edildi.
Bulgular
Behçet hastalar›n›n ortalama yafl› 38,8±10,3, kontrollerin ise 37,8±9,7 idi. Ortalama hastal›k süresi 5,7±4,9 y›l idi. Paterji de-ri testi 33 hastan›n 12’sinde pozitifti. Ede-ritema nodosum 7 (%21,2), eklem tutulumu 3 (%9,1), akneiform erüpsiyon 16 (%48,5), tromboflebit ve/veya geçirilmifl derin ven trombo-zu öyküsü 8 (%24,2), oküler tutulum 5 (%15,2), genital ül-ser/skar varl›¤› 25 (%75,8) hastada saptand›. Y›lda üçten fazla tekrarlayan oral ülser (aftöz lezyon) öyküsü hastalar›n tümün-de (%100) mevcuttu. Hastalar›n 21’i yaln›zca kolflisin, 1’i kolfli-sin+aspirin, 1’i kolflisin+aspirin+kumadin, 1’i kolflisin+ doksi-um, 1’i kolflisin+kumadin, 1’i kolflisin+prednol, 1’i kolflisin+daf-lon, 1’i imuran, 2’si imuran+prednol tedavisi al›rken 3 hasta tedavi alm›yordu.
Sinir ileti çal›flmas› 33 hastan›n 11’inde (7 erkek, 4 kad›n, %33,3) anormaldi. 5 (%15) hastada sensorimotor polinöropa-ti, 4 (%12) hastada sural sensoriyel nöropapolinöropa-ti, 1 (%3) hastada mediyan ve tibiyal motor nöropati mevcuttu. 7 (%21) hastada sural sensöriyel sinir elde edilemedi ve geç F latans› 2 (%6) hastada mevcuttu. Kontrol grubu elektrofizyolojik olarak nor-maldi ve fark istatistiksel olarak anlaml›yd› (p<0,0001). Sinir ileti çal›flmalar› incelenen sinirlerde demyelinizasyon ve akso-nal dejenerasyonun varl›¤› yönündeydi. Duysal sinirler motor sinirlere oranla daha fazla etkilenmiflti ve alt ekstremite etki-lenimi üst ekstremiteden fazlayd›. Periferik nöropati ve cinsi-yet aras›ndaki iliflki araflt›r›ld›. Periferik nöropati 17 erke¤in 7’sinde (%30,4) ve 10 kad›n›n 4’ünde (%40) pozitif bulundu (p=0,696). Periferik nöropati ve cinsiyet aras›nda istatistiksel anlaml› iliflki bulunmad›. Hastal›k süresi ile elektrofizyolojik bulgular (periferik nöropati) aras›nda istatistiksel anlaml› ilifl-ki bulunmad› (p>0,05). Periferik nöropatisi bulunan hastalar›n klinik ve elektrofizyolojik bulgular› Tablo 1’de belirtilmifltir.
Tart›flma
BH’de santral sinir sistemi tutulumu iyi bilinmektedir ancak periferik sinir sistemi tutulumu nadir olarak gözlenmektedir. Lannuzel ve ark. BH’deki nörolojik tutulumun genellikle san-tral sinir sistemi tutulumu oldu¤unu yapt›klar› çal›flmada orta-ya koymufllar, sadece iki hastada sensoriyel ve sensorimotor distal polinöropati bulmufllard›r16. Serdaro¤lu ve ark. nörolojik
semptomlar› olan 46 Behçet Hastas›’nda nörolojik tutulum
ti-Okuyucu ve ark.
Behçet Hastal›¤›nda Subklinik Periferik Nöropati
Türkderm 2009; 43: 61-4
62
pi ve prevelans›n› incelemifl yaln›zca 1 (%2,1) hastada perife-rik nöropati saptam›fllard›r4. Birol ve ark. ise elektrofizyolojik
inceleme yapt›klar› 26 Behçet Hastas›’n›n yar›s›ndan ço¤unda periferik nöropati saptam›flt›r17. O’Duffy ve ark. BH’de alt
eks-tremitede periferik nöropatinin klinik bulgular›ndan bahset-mektedirler ancak hastalara elektrofizyolojik inceleme yap-mam›fllard›r18. Özyuvac› ve ark. da alt ekstremiteye lokalize
periferik nöropatik a¤r› tan›s› alan bir Behçet hastas›nda semptomlara yönelik verilen gabapentin 1200 mg ile al›nan baflar›l› sonuçtan bahsetmektedirler19. Ben Ghorbel I,
elek-tromyogram›nda axonal sensorimotor nöropatisi olan bir Behçet hastas› tariflerken, Namer de benzer flekilde dejene-rasyon ve rejenedejene-rasyonlar›n bir arada oldu¤u axonal hasarlan-man›n ön planda oldu¤u bir Behçet olgusu bildirmifltir10,20.
Bu çal›flmada 33 Behçet hastas›n›n 11’inde (%.33,3) anormal si-nir ileti sonuçlar› elde edilmifltir. Hastalar›n hiçbirinde anormal ileti h›zlar›n› aç›klayacak semptom ve bulgu saptanmam›flt›r. Befl (%15) hastada sensorimotor polinöropati, 4 (%12) hasta-da sensoriyel polinöropati ve 1 (%3) hastahasta-da tibiyal,1 (%3) hastada mediyan motor nöropati saptanm›flt›r. Atasoy ve ark. çal›flmalar›nda üç hastada sensorimotor axonal nöropati, 2 hastada sensoriyel axonal nöropati, 3 hastada asemptomatik mediyan sinir ileti h›z›nda gecikme saptam›fllard›r21. Akbulut ve
ark. ise 1 hastada sensorimotor polinöropati, 1 hastada sural ve ulnar sensorimotor nöropati, 3 hastada mediyan ve ulnar sensorimotor nöropati saptam›flt›r22. Bu yazarlar BH’ye ba¤l›
periferik sinir tutulumunu %7,2-14,2 olarak bulmufllard›r21,22.
Çal›flmalar›n farkl› yerleflim bölgelerinde yap›lm›fl olmas›, has-tal›¤›n klinik bulgular›n›n yerleflim bölgelerine göre de¤ifliklik göstermesi sonuçlardaki farkl›l›¤›n ve bizim sonuçlar›m›z›n di-¤er çal›flmalara göre yüksek olmas›n›n aç›klamas› olabilir. Budak ve ark., Behçet hastalar› ve sa¤l›kl› kontrollerde tibiyal, ulnar motor ve duysal sinir, sural duysal sinirlerde sinir iletileri ve
F dalgas›n› araflt›rm›fllar ve iki grup aras›nda tibiyal F yan›t› hari-cinde belirli bir fark bulamam›fllard›r. Bu yazarlar F yan›t para-metrelerinin Behçet hastalar›nda hafif periferik nöropatiyi gös-termesi ad›na önemli oldu¤unu vurgulam›fllard›r15. Bizim
çal›fl-mam›zda 2 (%6) hastada F yan›t›nda patoloji saptanm›flt›r. Bun-lardan 1 (%3) hastada sol tibiyal F yan›t› elde edilemezken, 1 (%3) hastada sol tibiyal F yan›t› geç elde edilmifltir. Bu iki hasta-da di¤er bulgularhasta-da periferik nöropatiyi gösterir nitelikteydi. Bu çal›flmadaki, asemptomatik mediyan sinir ileti h›z›nda yavaflla-ma s›kl›¤› (%12) önceki çal›flyavaflla-malardaki sonuçlarla benzerdi21,22.
Periferik sinir tutulumu üzerinde duran çal›flmalarda ço¤un-lukla sensoriyel ya da sensorimotor aksonal nöropati ile uyumlu oldu¤u bildirilmifltir. Baz› araflt›rmac›lar bizim bulgu-lar›m›za benzer olarak, BH’de sensoriyel tutulumun motor-dan, alt extremitelerde tutulumun (%88) üst ekstremiteler-den daha fazla oldu¤unu ayr›ca aksonal etkilenmenin daha belirgin oldu¤unu gözlemlemifltir17,21. Ancak Akbulut ve ark.
sensoriyel sinirlerin etkilenimini daha fazla bulup alt ve üst ekstremite aras›nda belirgin bir fark bulamam›fllard›r22.
Bizim çal›flmam›zda hastal›k süresi ile elektrofizyolojik bulgular (periferik nöropati) aras›nda istatistiksel anlaml› iliflki saptan-mam›flt›r. Akbulut ve ark. farkl› olarak uzun süreli BH olanlarda periferik nöropati görülme s›kl›¤›n› artm›fl bulmufllard›r22.
Nörolojik tutulum BH olan erkeklerde kad›nlara oranla 3-4 kat fazla görülmektedir23. Fakat çal›flmam›zda; BH olan kad›n ve
er-keklerde subklinik periferik nöropati görülme s›kl›¤› benzerdi. BH için etkili olan ilaçlardan; kolflisin, siklosporin A, azatiyop-rin, takrolimus, kortikosteroid de polinöropati ve santral sinir sistemi nörotoksisitesi gibi nörolojik yan etkilere sahiptir. Bi-zim hastalar›m›z›n 27’si kolflisin, 3’ü azatiyoprin, 3’ü kortikos-teroid tedavisi al›yordu. Ancak hastalar›m›z›n hiç birinde peri-ferik nöropatiye yönelik yak›nma, klinik semptom ve bulgu yoktu.
Okuyucu ve ark. Behçet Hastal›¤›nda Subklinik Periferik Nöropati Türkderm
2009; 43: 61-4
63
www.turkderm.org.tr
Tablo 1. Elektrofizyolojik olarak nöropatisi olan Behçet hastalar›nda klinik özellikler
Cinsiyet Yafl Hastal›k Süresi Oral Aft Genital Ülser/Skar Göz lezyonu Deri lezyonu Paterji Damarsal Tutulum Nöropati
1 E 36 4 y›l + + - + - - Sensorimotor Polinöropati 2 K 68 6 y›l + + - - - - Sensorimotor polinöropati 3 E 49 11 y›l + + - + - - Sensöriyel Nöropati 4 E 35 7 y›l + + - + + - Motor Nöropati 5 K 37 12 y›l + + + + - + Sensorimotor Polinöropati 6 K 34 3 y›l + + - + + - Sensorimotor Polinöropati 7 K 36 3 ay + + - - + + Motor Nöropati 8 E 46 22 y›l + + - + + - Sensorimotor Polinöropati 9 E 39 2 y›l + + - + + + Sensöriyel Nöropati 10 E 32 9y›l + + - - - + Sensöriyel Nöropati 11 E 44 5 y›l + + - + - - Sensöriyel Nöropati
BH’deki nöropatinin patofizyolojisi halen tam olarak bilinme-mektedir. Sinir biyopsileri ve elektrofizyolojik çal›flmalara gö-re; burada vaskülitik olmayan aksonal bir nöropati bulunmak-tad›r. Patolojik bulgular sinir liflerinde lenfositik infiltrasyon ve sinir infarkt›, aksonal dejenerasyon ve rejenerasyon, veya Wallerian dejenerasyonunu iflaret etmektedir17,24. Ancak bu
konuyu ayd›nlatacak ileri çal›flmalara ihtiyaç bulunmaktad›r. Sonuç olarak, bizim bulgular›m›z BH olan kiflilerde subklinik perferik nöropatinin olabilece¤ini göstermektedir. Detayl› nö-rolojik muayenesi normal olup, hiçbir nönö-rolojik semptom ve bulgusu olmayan Behçet hastalar›nda periferik sinir sistemi tutulumu olabilir. Behçet hastalar›nda nörolojik tutulumun kötü prognoz iflareti oldu¤u göz önüne al›n›rsa nörolojik tu-tulumun erken tan›s› gelecekteki olas› komplikasyonlar› azalt-mak için önemlidir. Bu nedenle subklinik periferik sinir sistemi tutulumu hastal›¤›n ilk tan› ald›¤› dönemlerde akla gelmeli ve araflt›r›lmal›d›r.
Kaynaklar
1. Behcet H. Über rezidivierende, aphtöse, durch ein Virüs verursachte Geschwüre am Mund, am Auge und an den Genitalien: Derm Wochenschr 1937;105:1152-7.
2. Knapp P. Beitrag zur symptomatologie und therapie der rezidivierenden hypopyoniritis und der begleitenden aphtozen schleimhauter-krankungen: Schweiz Med Wochenschr 1941;71:1288-90.
3. Fadli ME, Youssef MM. Neuro-Behcet’s syndrome in the United Arab Republic: Eur Neurol 1973;9:76-89.
4. Al-Rawi ZS, Sharquie KE, Khalifa SJ et al. Behcet’s disease in Iraqi patients: Ann Rheum Dis 1986;45:987-90.
5. Serdaro¤lu P, Yazici H, Özdemir C et al: Neurologic involvement in Behçet’s syndrome: a prospective study: Arch Neurol 1989;46: 265-9.
6. Al-Dalaan AN, Al-Balaa SR, El-Ramahi K et al: Behçet’s disease in Saudi Arabia: J Rheumatol 1994;21:658-61.
7. Siva A, Altintas A, Saip S. Behcet’s syndrome and the nervous system: Curr Opin Neurol 2004;17:347-57.
8. Kidd D, Steuer A, Denman AM et al: Neurological complications in Behçet’s syndrome: Brain 1999; 122:2183-94.
9. Siva A, Kantarci OH, Saip S et al: Behçet’s disease: diagnostic and prognostic aspects of neurological involvement: J Neurol 2001;248:95-103.
10. Namer IJ, Karabudak R, Zileli T et al: Peripheral nervous system involvement in Behçet’s disease: Eur Neurol 1987;26:235-40. 11. Walker LJE, Swallow MW, Mirakhur M. Behçet’s disease presenting
with mononeuritis multiplex: Ulster Med J 1990;59:206-10.
12. International Study Group for Behçet’s Disease criteria for diagnosis of Behçet’s disease: Lancet 1990;335:1078-80.
13. American Diabetes Association. Report and recommendations of San Antonio Conference on diabetic neuropathy: Muscle Nerve 1988;11:661-7.
14. Oh SH: Nerve conduction techniques. In: Oh SH (ed.) Clinical electromyography: nerve conduction studies, 2nd edn. Baltimore, Williams and Wilkins, 1993;39-55.
15. Budak F, Efendi H, Apayd›n R et al: The F response parameters in Behçet’s disease: Electromyogr Clin Neurophysiol 2000;40:45-8. 16. Lannuzel A, Lamaury I, Charpentier D et al: Neurological
manifestations of Behçet’s disease in a Caribbean population: clinical and imaging findings: J Neurol 2002;249:410-8.
17. Birol A, Ulkatan S, Koçak M et al: Peripheral neuropathy in Behçet’s disease: J Dermatol 2004;31:455-9.
18. O’Duffy JD, Carney JA, Deodhar S. Behçet’s disease. Report of 10 cases, 3 with new manifestations: Ann Intern Med. 1971;75:561-70. 19. Özyuvac› E, Altan A, Ertürk S. Behçet Sendromunda Alt Ekstremite
Non-Spesifik A¤r› ve Tedavisi: Türkderm 2005;39:276-8.
20. Ben Ghorbel I, Ibnelhadj Z, Zouari M et al: Behçet’s disease associated with peripheral neuropathy: Rev Neurol (Paris) 2005;161:218-20.
21. Atasoy HT, Tunc TO, Unal AE et al: Peripheral nervous system involvement in patients with Behçet’s Disease: Neurologist 2007;13:225-30.
22. Akbulut L, Gur G, Bodur H et al: Peripheral neuropathy in Behçet’s disease: an electroneurophysiological study: Clin Rheumatol 2007;26:1240-4.
23. Serdaro¤lu P. Behcet’s disease and the nervous system: J Neurol 1998;245:197-205.
24. Sakane T, Suzuki N, Nagafuchi H. Etiopathology of Behcet’s disea-se: immunological aspects: Yonsei Med J 1997;38:350-8.
Okuyucu ve ark.
Behçet Hastal›¤›nda Subklinik Periferik Nöropati
Türkderm 2009; 43: 61-4
