1
BAKARA SURESİ TEFSİRİ - 1. BÖLÜM
Nouman Ali Khan
Elif. Lâm. Mîm. Bu kitap, onda asla şüphe yoktur. O, müttakîler için bir yol göstericidir. Onlar gayba inanırlar, namaz kılarlar, kendilerine verdiğimiz mallardan Allah yolunda harcarlar. Yine onlar, sana indirilene ve senden önce indirilene iman ederler; ahiret gününe de yakinen inanırlar. İşte onlar, Rablerinden gelen bir hidayet üzeredirler ve kurtuluşa erenler de ancak onlardır.
(Bakara/1-5)
"Rabbim, benim göğsüme genişlik ver, işimi kolaylaştır; dilimden de şu düğümü çöz ki sözümü iyi anlasınlar." (Taha Suresi/25-28)
دمحلا لله
، ن يملاعلابر ةلاصلاو
ملاسلاو لىع
ديس ءايبنلأا
، ن يلسرملاو لىعو
هلا هباحصاو ن ا
يعمج .
Allahım sen bizi onlardan ve iman edip salih amel işleyen, hakkı ve sabrı tavsiye edenlerden eyle.
Hepinize esselamu aleykum ve rahmetullahi ve berekatuhu arkadaşlar.
Niyetimiz inşaAllah Ramazan’ın 30 gecesini yapabileceğimiz yere kadar Bakara Suresi’nden ayetlerle, üzerinde düşünerek ve kıssalardan bahsederek geçirmek. Her gece ne kadar ayet işleyeceğimizi size söylemeyi düşünüyordum ama çalışmanın içine girdikçe daha fazla zaman ayrılması gereken bazen pasaj, bazen belli ifadeler, bazen de tarihten kesintiler olduğunu fark edince ucunu açık bırakmayı düşünüyorum. Kabaca sadece iki sayfa okuyun, Bugün 7 ayet işlesek bile şahane olur. Hiçbir derste bir saati geçmemeye çalışacağım çünkü namaz kılacağız ve hafta içi olduğu için işlerimize ve başka şeylere geri dönmemiz gerek. Ayrıca bir saatte işlemenin diğer bir avantajı da dikkat süreniz için iyi olması. Yani inşaAllah, denilen şeyleri düşünün, gidip aynı ayeti tekrar okuyup dikkatli inceleyin Böylece inşaAllah en azından Bakara Suresi’nin önemli bir kısmıyla olan ilişkimizi güçlendirmiş oluruz. Direkt sureye giriş yapmak istiyorum inşaAllah, bu sureyi biraz yaratıcı bir şekilde anlatma niyetim var. Size en başta vermem gereken mukaddimeyi sure ilerleyince söyleyeceğim. Şimdi en baştan direkt ayete giriş yapacağım inşaAllah. Kur’an’ın en uzun suresi. Tekrar söyleyelim, zamanı gelince size surede hangi konunun hangi anahtar noktaların olduğunu tanıtacağım Allah’ın izniyle.
Allah (cc) Rasulullah (sav)’in Medine’ye geldikten sonra indirilen bu Medeni sureyle başlıyor. Yani Rasulullah (sav)’in görevinin yarısında. Ayrıca Bakara Suresi ya da Medeni sureler diyelim, indirildiğinde son %30-35’lik kısmı oluşturduğundan bahsetmemiz
2
gerek. Çünkü Kur’an’ın birçok suresi çoktan inmişti. Rasulullah (sav) Mekke’deyken çoğu inmişti. Bu da Kur’an’ın son kısmı ve bu kısımda biçim olarak da eşsiz çünkü ayetler daha uzun ve konular biraz farklı çünkü Rasulullah (sav)’e Mekke’de Kur’an vahyedilince O (sav) eziyet edilen çok küçük bir azınlığın bir parçasıydı. Ve başkaldıran haydutlar ve topluma zararı olan kişiler gibi nitelendiriliyorlardı. Eğer dikkat ederseniz Mekki Kur’an’da hitap “ ا َه ُّيَ ا َي
أ
سانلاَّ ” “Ey insanlar!” şeklindedir, tüm insanlaradır, “ا َي ِداَب ِع” “Ey kullarım!” şeklinde ya da Allah(cc) dolaylı olarak “ ا َه ُّيَ ا َي لق
َ أ نو ر ِفاَ
كْ
لا ” “De ki: ‘Ey kafirler!’” “ َني ِذَّ لق
لِّ
ْ ل او رَ
فَ
ك ” “Kafir olanlara de ki,” der. Ama direkt olarak “ ا َه ُّيَ ا َي َني ِذَّ أ
ْ لا
اون َمآ ”
“Ey iman edenler!” bulamazsınız. (Mekki surelerde) Rasulullah (sav) Medine’ye hicret ettiğinde yeni bir toplum oluşmuştu, savaş zamanı içinde olsalar bile Mekke ve Medineliler arasında savaş çıktığı için orası olağanüstü halde olsa bile, Medine’nin sınırları içerisinde barış içindeler. Ve çoktan orada Yahudi ve Hıristiyanlarla antlaşma yapmışlardı, bazı Yahudi ve Hıristiyanlar Müslüman olmuştu, aile üyeleri hala Yahudi ve Hristiyan olsa bile kendileri İslam ümmetinin bir parçası olmuşlardı. Müslümanların Yahudi ve Hıristiyanlarla olan ilişkileri vesilesiyle, birlikte yaşıyor birlikte Medine’yi korumak için birbirleriyle anlaşıyorlardı. Bu Medine’de müslümanlar için yeni bir hayattı.
Bu zamanda, ilk gelen surelerden bir tanesi olan Bakara Suresi indi. En önce gelenlerden. İşin aslına bakarsanız, altı ay geçmeden Rasulullah (sav) müslüman bir toplum kurmuştu. Önceden de hazırlıklar yapılıyordu çünkü Mekkeliler müslümanların istikrarlı oluşundan memnun değildiler. Mekke'deki Kureyşliler savaş için hazırlanıyorlardı hemen sonra da müslümanlar bir buçuk yıl içinde Bedir Gazvesinde kendilerini bulacaklardı. İslam’ın ilk büyük savaşı. Bu surede ilerde göreceğiniz birçok ayet Bedir Gazvesi için zihinsel olarak hazırlanmadır. Bu Rasulullah'ın Medine’deki bir buçuk yıllık bulunma süresi içinde indiğinin oldukça iyi bir göstergesi. Ama Rasulullah (sav)’in Medine’deki tüm yaşamı boyunca inen ayetler de var bu surede. Yani sure bir anda inmiş değil, azar azar, birkaç yıldan fazla bir süreçte. Aslında ulemadan bazıları Rasulullah (sav)’e inen en son ayetin Bakara’dan olduğunu bile savunuyor. Bütünüyle Medeni sure olması eşsiz; çok az bir kısmına Mekki sure bile diyemeyiz, daha çok semavî diyebiliriz. Çünkü Mekki olunca sure gökyüzünden Mekke’ye iniyor, Medeni olunca gökyüzünden Medine’ye. Ama surenin son iki ayetinde Rasulullah(sav) göğe çıktı, O (sav)’e indirilmedi. Miraç gecesinde ona vahyedildi. Yatsı namazında okuduğum oydu, çok özel ve sureyi bitiren bir dua. Diğer dualar arasında eşsiz özellikleri var. En sonunda zaten oraya geleceğiz inşaAllah.
O zaman başlayalım, yine dinleyici kitlesini fark etmemiz önemli. Arapça'da çok ünlü bir söz vardır: “İnsanlarla onların anlayabileceği seviyeye göre muhatap ol.” Çocuklarla, gençlerle, üniversitelilerle, üniversite profesörleriyle ve bir toplumla konuşmam
3
tamamen farklıdır. Müslümanlarla konuşmam, müslüman olmayanlarla konuşmamdan farklıdır. Ya da yeni müslüman olanlarla uzun zamandır müslüman olanlar arasında.
Aralarında bir fark var. Farklı kitleler var. Yani Medine’nin kitlesi farklı çünkü vahiyle ilgili bir arka planları var. Tevrat’ı İncil’i biliyorlar. Bazıları nesiller boyu gelmiş olan Hıristiyan ya da Yahudi. Ama ayrıca onlar Kur’an’ın da hedef kitlesi. Onlar da bu Kur’an’ı duyuyorlar. Yani Kur’an tek müslümanlara okunmuyor. Bugünlerde Kur’an okuduğumda yanımdan biri geçince ya da binanın dışından biri çok az bile olsa duyduğunda ne olduğunu bile bilmiyor. Kur’an eskiden insanların kendi dilinde okunduğunda direkt olarak hemen anladıkları bir şeydi. Müslüman olsalar da olmasalar da. Anladınız mı? Yani neredeyse herkes için radyo yayını gibi. Yahudi, Hıristiyan, Müslüman, herkes için. Şimdi bu arka planla bu surenin içindekileri inceleyeceğiz. Bu insanlar Mekke’dekilerden farklı çünkü vahiy hakkında arka planları yoktu. Bu insanlar müşriklerdi, putlara tapıyorlardı ve binlerce yıl önceki İsmail ve İbrahim (as)’ın dinini unutmuşlardı. Kurbanı terk etmemişlerdi ama neden kurban kestiklerini unutmuşlardı.
Kabe’yi tutmuşlardı ama Kabe’nin amacını unutmuşlardı. Yani vahiy, ahiret kavramları silinmişti, yoktu. Ama aynı durum bu kitle için söylenemez. Değil mi?
Diğer Medeni kitleyle ilgili son farkı da söyleyeyim, bizim Cuma hutbemiz var, Hıristiyanların kiliselerde özel günleri var, Yahudilerin sinagoglarda Şabat günleri vardır ve onlar da bizim dinlediğimiz gibi hutbeler dinliyor. Onların da böyle bir geleneği var.
Hutbelerinde liderleri alimlerdir, onların da uleması vardır. Dini öğrenen ve dinleyen kitleleri de var. Bu insanlar eğitimli allâme insanlardı, Kur’an bile “رابحا" diye geçerler.
Ulema bile demez, bazı yerlerde “ ءا َمَ لع ِ ِننَب
َلي ِئا َسْ ِإ ” (Şuara, 197) diye geçer. Ama genelde
“رابحا”dır. “رابحا” kelimesi “ بح"den gelir, o da mürekkep demek. Yani bu insanlar çok fazla okuyup sayfalarca yazıyor ki elleri her zaman mürekkebe batırılmış gibi duruyor.
Bu yüzden “رابحا” denilmiş. Yani aşırı allâme, bilgin insanlar bunlar. Şimdi onları Kur’an’ın kendisini “ ي ِ ِ نَّ
ي ِي نلا
ملأا ” diye nitelendirdiği Rasulullah (sav)’le karşılaştıralım.
Annesinden yeni doğmuş gibi eğitimle kirlenmemiş bir peygamber; yani basit bir çeviriyle okuma yazması yok. “ ِمُ
أ" de “ مُ
أ"dan geliyor çünkü annesinden yeni doğan bir bebek kadar bir eğitimi var. Usule uygun eğitimde hiçbir arkaplanı yok ve din öğretiyor.
Medine’de din öğreten diğer insanlar ulemadan onların da kendi ulemasından öğrenen ulemaydı. Yahudilik ya da Hristiyanlık öğretmeleri fark etmez. Ve şimdi de karşılarında Allah(cc)’ın dinini öğreten ve onların dini hakkında da yorum yapan bir adam var; Kur’an Yahudilik ve Hıristiyanlık hakkında da yorum yapıyor ama O(sav)’in akademik hiçbir arkaplanı yok.
4
Her neyse, işin aslına bakarsanız “ ِمُ
أ" kelimesi...Allah(cc)’ın da “ ي ِذَّ َوه
َ لا ث َع َب ِ ِن َن ف ي يي يم
ً لأا لو س َر
م هن يم ” (Cuma, 2) dediği gibi, “Ümmîler arasında, kendilerinden bir resul görevlendiren O’dur.” Neden? Çünkü Rasulullah(sav) sırf Medine’ye değil ilk Mekke’ye gönderilmişti. Onlar “ َن ي يي يم
لأا” “Onların arasından bir peygamber.” Değil mi? Yani aynı kelime bizim için asil bir kelime çünkü Rasulullah(sav)’i tanımlayan kelimelerden biri ve O(sav)’nun bir mucizesi. Bu sıfat aslında Yahudi ve Hıristiyanların kullandığı bir hakaretti. Aralarındaki haham ve papazlar “O mu size öğretecek? Okuma yazması bile yok!” diyorlardı. Sizinle bu arkaplanı paylaşmamın sebebi surenin ilk ayetinin “ملا"
olması. Üç harf var. Ve harfleri bilen herkes okumayı öğrendiği için biliyordur. Harfleri bilmek için başka sebep yok. İngilizce konuşan ama İngilizce eğitim almamış insanlar vardır, hiç okula gitmemişler. Onlara “a, b, c, d, e, f, g, h, i” deseniz hiçbir şey anlamazlar. Bu harflerin onlar için hiçbir değeri yoktur. “Bu da ne demek oluyor? W ne demek? O ne? Bu kelimeyi daha önce hiç duymamıştım,” derler. Çünkü harfleri umursadığınız tek zaman hecelediğiniz zamandır ve hecelemeyi umursadığınız tek zaman da okuyup ya da yazdığınız zamandır. Bu da Rasulullah (sav)’in hiç erişimi olmayan bir şey. Yani “ملا"i okuyunca çoktan topluma şok dalgası yollamış oluyor.
“Bekle, kim ona harfleri öğretti? Onu ümmi sanıyordum!” Eğer “ملا" diyorsa mutlaka bir öğretmeni vardır demektir... Çünkü tek başına öğrenemez, bilmiyor, “ مَ
لَ
أ” diyebilirdi
mesela. “ مَ
لَ أ َرَ
ت َف يَ
ك َل َعَ
َ ف ك ُّب َر ِباَح صَ
أِب ِلي ِفْ
لا ” (Fil, 1) Anladınız mı? Böyle demesi
gerekirdi. Ama “ملا" demesi gerçeği muhakkak öğretmeni olduğu anlamına geliyor. Yani O (sav)’nu dinleyen insanlar bile: “Öğretmeni kim O (sav)’nun ve O (sav)’e ne öğretiyorlar? Neden O (sav)’e bu harfleri öğretiyorlar?” Hedef kitlenin aklında bu sorular çıktı yani ve bu çok, çok önemli. Çünkü soru Allah(cc) öğretmen olduğu şeklinde cevaplanacak. O (sav)’e öğreten Allah(cc)’tı. Ve gerçekten eğitim alıyor çünkü başka türlü harflerin önemini asla bilemezdi.
“ملا"le ilgili bilmeniz gereken ikinci şey ise daha önce eşi benzeri görülmemiş bir kullanımı olması. Bugünkü dersi işlerken daha iyi anlayacaksınız inşaAllah, çok önemli.
Kur’an daha önce hiç bu şekilde söylenmemiş bir tarzda söylüyor. Kimse böyle konuşmuyordu. Araplar dillerinden çok gurur duyarlardı, geriye kalan herkesin Acem olduğunu, doğru düzgün konuşmaktan aciz hatta zeka engelli olduklarını düşünürlerdi.
Günümüzde bayağı patavatsızca. Herkesin Arapça bilmediği için eksik olduğunu düşünüyorlardı ve dilde usta olanlarının kendileri olduklarını düşünüyorlardı. Ama Kur’an, kullandığı fiil, harfler, cümle çeşitleriyle hiç duyulmamış şeyler söylüyordu.
Kimse buna yakın şekilde bile konuşmuyordu. Yeni bir şair gelip şahane şiir yazsa, %80 bir önceki şiirden baz alarak yazıyordur. Buradaki daha genç kitle şiiri beğenmeyip belki Hip-Hop, R&B ya da başka bir müzik türünü seviyordur, fark edeceksiniz ki müzik ve kafiyeler tamamen yaratıcı değil, bir önceki var olan müziğin elementleri var. Zaten var
5
olan malzemeleri alıp üzerine yeni şeyler yapıyorlar ama tamamen yeni değil, belki
%10-20 yenidir. Çoğunu genelde başkası zaten yapmıştır. Anladınız mı? Yani Kur’an’ın sadece “ملا" demesi bile duyulmamış bir şeydi. Neden biri gelip böyle konuşsun? Sadece bir soru meydana getirmez, ayrıca merak da uyandırır. “Bu öğretmen her kimse, buradan hiç kimse ondan öğrenmedi.” Kimse bu tarzda bir eğitim almadı. Yani zihniyetleri Kur’an’ın vahyini sadece “ملا"le kabul etmelerine hazırlanıyor. Sadece bununla. “ملا" bizim, inananlar için bile, çünkü bu sadece inanmayanlara değil inananlara da fayda sağladı, “ملا"in inananlar için bir rehberliği var.
Ulemanın icmasıyla biliyoruz ki, bazılarının başka fikirleri var ama, kimse “ملا"in ne demek olduğunu bilmiyor. Hiçbir anlama gelmiyor demek yanlış. Yanlış çünkü Allah(cc)’ın söylediği her şeyin anlamı, amacı vardır. Ama diğer taraftan Allah(cc)’ın bize verdiği her şeyin faydasının olduğunu biliyoruz. Kur’an’da Allah(cc) size ve bana bir şey öğretecek bir şey olmadıkça konuşmaz. Kendisi “ َمَّ
لعَ
َنآ رقْ
لا ” (Rahman, 2) diyor. “ َلاَ
َ ق
نآرقلا" “Kur’an’ı dedi,” demiyor. “ َمَّ
لَ كَ
َ ت
نآرقلا " "Kur’an’ı konuştu,” demiyor. “ َّ
لعَ
َ َم نآ رقْ
لا ”
“Kur’an’ı öğretti,” diyor. Öğretmek konuşmaya göre zıttır. Biri konuştuğunda sadece ağzını oynatır. Ama biri öğrettiğinde aklında kim vardır? Öğrenci. Yani öğreteceği her şey kimin yararınadır? Öğrencinin. Yani, bu formül ile, “ملا" okusanız bile sizin için bir fayda vardır. “Ne demek olduğunu bile bilmiyorum, bana ne faydası olacak? Çünkü faydası olabilmesi için anlamam gerek,” sorusu sorulabilir. Özellikle derste öğretmen bir şey dediğinde anlamazsanız faydası olmamış demektir. O yüzden elinizi kaldırıp “Bu nedir? Tam anlayamadım, tekrar eder misiniz? Bana açıklar mısınız? Daha iyi bir açıklamaya ihtiyacım var.” dersiniz. Ama dünyada kimse “'ملا'i açıklayabilir mi? Ne anlama geldiğini biri anlatabilir mi? Bu harflerin tefsiri nedir? Harflerin arkasındaki gizem nedir?” diye sorsanız, kimsenin net bir cevabı yok. Çok açık görünüyor, hesap günü Allah(cc)’ın karşısına çıkıncaya kadar kimsenin net bir cevabı olmayacak. Allah(cc) da merhametiyle bizi cennetine soktuğunda ve bizim de Öğretmenimiz olan Allah(cc)’a sorma fırsatımız olduğunda “‘ملا' nedir?” sorduğumuzda o zaman bile yararı olacaktır.
O zaman ben size sorayım: “Faydası nedir?” Faydası... üniversite öğrencileri öğrenci oryantasyonu ne demek bilirler. Duydunuz mu hiç? Okulun ilk günü sınıfa öğretmen gelir ve “Dinleyin, şu tavırda olmalısınız, bu kadar zamanı ödev için ayırmalısınız, şunu, şunu, yapmasanız iyi olur, ödevlerinizi zamanında bitirseniz iyi olur, üç hafta önceden sınavlarınıza çalışmaya başlasanız iyi olur,” der. Sizi ilerde olacaklar için hazırlar. Değil mi? Eğer doğru düzgün ve zihinsel olarak derse hazır olmazsanız, ki en iyi hazırlayan da öğretmenin ta kendisidir, öğrenmede başarılı olmak için doğru tutumu elde edemezsiniz. Kur’an talebesinin ilk oryantasyonu hiçbir şey bilmemesidir. Kur’an talebesinin ilk oryantasyonu “ملا"dir. O ne demek? Bilmiyorsunuz ve buna alışsanız iyi olur. “ مَ للا َو ّ
ل ع َي متنَ
َ أ َو
َ ل نو مَ
ل عَ
ت ” (Bakara, 216) “Allah bilir, siz bilmezsiniz.” Eleştirmeye
6
çalışmak için bu kitaba gelmeyin. “Manasını anladım, inanmayacağım,” diyerek Allah'a büyüklenmeyin. “Tatmin oldum, merakımı giderdim, ama yeteri kadar ikna olmadım, inanmak istemiyorum,” demeyin. Hayır, hayır. Bu kitaba tevazuyla gelmelisiniz, merakla değil. Bugünlerde kitap okuyoruz ve PDF indiriyoruz, Kindle ya da iPad’inize bir şeyler koyabiliyorsunuz, Kitap okuyorsunuz birkaç bölümü beğenip diğer bölümleri beğenmiyorsunuz. Çünkü artık kitaplar bir satış endüstrisi haline geldi, kitap almadan önce bile kaç yıldız almış ona bakıyorsunuz. “Bir, iki, üç, dört yıldız mı aldı?”, “New York Times Bestseller mı?”, “Yorumları nasıl?” Kitap okuyunca ne yaparız? Sadece öğrenmeyiz, eleştiririz de. Eleştiririz. Kendi yorumumuzu söyleriz “Beğendim, fena değil, şu kısmı beğenmedim.” Bunu filmlerde, çizgifilmlerde, kitaplarda hatta üniversitedeki akademisyenlerde bile yapıyoruz. Hocanızı değerlendiriyorsunuz, değil mi? Yıldızla oyluyorsunuz “Ödevde pek kötü, sınavları işkenceli” gibi, değil mi? Diğer bir deyişle, kontrol etme pozisyonundasınız. Çünkü tüketici bir toplumda müşteri her zaman... ne diyorlardı ona? Nedir? Haklıdır. Öğrenci üniversitede bir tüketici, müşteridir çünkü okul harcı ödüyor. Kitabı okuyan da tüketicidir çünkü kitaba para verdi. Anladınız mı? Herkes tüketicidir o yüzden hep eleştirme, değerlendirme vs.
pozisyonundadırlar. Bu yüzden Kur’an’a da tüketici tutumunu getiriyoruz.
Müslümanlar bile Kur'an'ı okuyup: “Bu kısmı anlamadım, okudum ama garip biraz...
Burası ve orası biraz kafa karıştırıcı” diyorlar. Ve herhangi bir kitapmış gibi konuşuyorlar. Bu herhangi bir kitap değil. Her zaman haklı olan müşteri gibi kitaba yaklaşamazsınız. Ona dilenci gibi, iflas etmiş, sizi tek doyuracak şey bu kitapmış gibi yaklaşırsınız. Bu kitaba çölde kaybolmuş ve susuzluktan ölmüş bir adam gibi yaklaşırsınız. Ona bir damla su verseniz sıcaklığından şikayet etmez. Ya da “Sodanız yok mu? Onun yerine portakal suyu var mı?” demez. Sadece alır. Hidayete muhtaçsanız alırsınız. Allah(cc) beni daha iyi biliyor, bilmem gerekeni bilmemem gerekeni biliyor. Ve Allah(cc)’tan gelen bu oryantasyonun diğer güzel bir kısmı da Allah(cc)’ın kitabını incelediğimizdeki tutumumuzu hazırlaması. Çünkü ميظعلا اللهو, eğer doğru tutumunuz, zihniyetiniz olmazsa ve kalbiniz doğru yerde değilse o zaman “ َ ِهِب ُّل ِض ي
ا ب ِثك ي ِد ه َ ي َو ِهِب ا ب ِثَ
ك ”
(Bakara, 26) Aynı kitapla Allah birçoğunu dalalete birçoğunu hidayete eriştirir, çünkü çoğu yanlış bir tutumla gelmiştir o yüzden Allah(cc)
“ َّ ِهِب ُّل ِض يا َم َو ل ِإ
َن ي ِق ِساَ
فْ
لا ” diyor. “Kitapla fasıklardan başkasını dalâlette bırakmaz.” Zaten fasıklık doğalarında var.
“ملا"le ilgili başka paylaşmak istediğim bir şey de şu, merakımızı durdurup kontrol altına almayı kabul etmemiz lazım. Hala “ملا"de takılı kalan insanlar var. 10 yıl Kur’an’ı inceliyorlar ve tek bir şey üzerinde araştırma yapıyorlar, nedir o? “‘ملا’ ne demek?” “ َ
ك ِلَ ذ باَ
ت ِكْ
َ لا ل َب ي َر
ِهي ِف ”ye bile gelememişler. “Bence ‘elif’ bir kod, sayısal değeri 37.8, ‘lam’
de farklı bir kod, şu değeri var ve ‘mim’ de bu, ve teorime göre 'ملا'...” Kur’an’ın kendisi
7
dışında Kur’an’la ilgili her şeyi inceliyorlar. Bu detaylarda boğulursunuz. Çünkü artık Allah(cc)’ın sözleri sizi ilgilendirmiyor, sizin merakınız, ilginç bulmanız sizi ilgilendiriyor.
Ve bazı insanlar “ ه َباَ َ ا َم شَ
ت هن ِم ءاَ
غ ِت با ِةَ
نت ِفْ
َ لا غ ِت با َو ِه ِلي ِوْ ءا
أَ
ت ” (Ali İmran, 7) Allah(cc) hangi hastalıklı zihniyetlerin Allah(cc)’ın açıklamadığı şeyleri merak edeceğini görmek için bilerek belirsiz yaptı. Öğretmenin size bir şeyler öğrettiği ve belli şeyleri öğretmediği rolü eşit derecede önemlidir. Bu da bir öğrenme sürecidir. “Sana söylemeyeceğim. Belli başlı soruları soramazsın. Belli meraklardan uzak durman lazım. Her merak iyi değildir.” Her cuma Kehf Suresi’ni okuyoruz. Musa(as) yolculuğa çıkıyor, oryantasyonu nedir? “ َ
ل ِ ِننْ
لَ أ سَ
ت نعَ
ء ِشَ ” “Sana anlatana kadar bana hiçbir şey sorma.” Bu onun oryantasyonunun bir parçası. Bilirsiniz, bizim toplumumuzda, modern öğrenim koşullarında her soru güzel bir sorudur, tüm sorular hoş karşılanır. Her şeyle ilgili. Bu konuda sorular için açık alan var ama Kur’an'ın yaptığı şey, öğrenciye faydalı ve faydasız sorular arasındaki farkı öğrenmeye zorlamaktır. Soru sorun, ama hangi tür? Faydalı olanlar. Eğer Allah(cc) size ne demek olduğunu söylemediyse, bilmemenin size faydalı olduğunu demeye çalışıyordur. Manasını bilmemek sizin için en yararlı şeydir. Yani “ملا"
meselesi böyle, ama SubhanAllah, size kitaba karşı bir oryantasyon gibi demiştim ya?
Kur’an’da takdire şayan bir şey fark edeceksiniz. Genellikle bu harflerden birini gördüğünüzde, “ملا” “ق“ص“رلا” “رملا yanlarında ne görürsünüz?
" هَ َ لاللا ّ • ملا
َّ ل ِإ ل ِإ َوه ُّ ِ َ حْ
لا مو ُّيَ
قْ
لا "
" َل َّزَ
َ ن ك يَ
لعَ باَ
ت ِكْ
لا " (Ali İmran, 1-2)
" باَ • صملا َلِزنُ ت ِك
َ أ ك يَ
ل ِإ " (A’raf, 1)
“ كَ ْ رلا
ل ِت تا َيآ ِباَ
ت ِكْ
ِمي ِكَحْلا لا ” (Yunus, 1)
“ َ ِترلا
كْ ل تا َيآ ِباَ
ت ِكْ
ِن يِب مْلا لا ” (Yusuf, 1)
“ رَ
لا باَ
ت ِك هاَ
نْ ل َزنَ
َ أ ك يَ
ل ِإ ” (İbrahim, 1)
“ انَ ْ ا َم• هط ل َزنَ
َ أ ك يَ
لعَ
َنآ رقْ
َ لا قشَ
ت ِل " (Tâ Hâ, 1-2)
“ َ • ملا
كْ ل ِت تا َيآ ِباَ
ت ِكْ ِمي ِكَحْلا لا
• ىً
ده
ًة َم ح َر َو َن
ي ِن ِس ح مْلِّل "(Lokman, 1-3)
“ ليِنبنَ• مح ت َن يم ِنَم حَّرلا
ِمي ِح َّرلا " (Fussilet, 1-2)
“ ِنآ رقْ • سي لا َو
ِمي ِكَحْلا " (Ya Sin, 1-2) “ ِباَ • مح ت ِكْ
لا َو
ِن يِب مْلا " (Duhan, 1-2)
Durmadan bu harfler gelince, bir sonraki ayet Kur’an’la ilgili oluyor. Üst üste! Her ne zaman bu harfleri görüp “Bu ne demek?” dediğinizde Allah(cc) “Kur’an apaçıktır, hikmet doludur, Kur’an’a ve vahye andolsun,” diyor. Sanki Allah(cc) bize oryantasyon veriyor ama bunu çok çabuk unutuyorsunuz. Çok çabuk unutuluyor ve bizim de
8
merakımızı alçaltmamız lazım ve zihnimizi iyi bir yöne sokmalıyız. Bu yüzden Allah(cc) bu dersi durmadan hatırlatıyor ve aynı harfleri kullanmıyor bile. Harfleri değiştiriyor ki içimizdeki meraklı kedi “Neden bu sefer ‘مح' demiş? Neden bu sefer ‘ملا’ dememiş?”
desin. “‘رلا’ya ne oldu? Bunda ‘رلا’ var diğerinde ‘ملا’, neler oluyor burada?” Allah(cc) sizi bununla test ediyor. Kelimenin tam anlamıyla sınıyor. Bu meraklılıkta kaybolacak mısınız yoksa kitaptaki amacı bulacak mısınız diye. Diğer ayete geçelim hadi.
Allah(cc) “ َ
ك ِلَ ذ باَ
ت ِكْ
َ لا ل َب ي َر ِهي ِف ىً
ده َن
ي ِقَّ
ت مْ لِّ
ل ” diyor, bu tek bir ayet, birçok ihtimal var ama ilk yapmak istediğim şey, inşaAllah, kelimelerden başlamak. Ayetteki anahtar kelimeler
“ىً “”ب ي َر“" بات ِك
ده ” ve "ىوقت" Dört kelime. Kelimeler hakkında çok az bir şeyler bilince derse gireceğiz, esasen anlamanız kolaylaşacak. İlk kelime “بات ِك” ya da “ َبَ
تَ ك
”
“ َبَ
تَ
ك ”
modern Arapça'da yazmak demek. Ama eski Arapça'da kalem çok nadir bulunuyordu.
İnsanlar yazı yazıyordu ama taşı, odunu kazıyarak ya da deriye dikiş yaparak. “Rakame”
gibi. Ama ima edilen şey bir şeyi kazıyarak yazmak, ağaç gibi bir şeyi. İşte bu hakiki manada “بات ِك” ama bizim zamanımızdan biraz farklı, çünkü şimdi biz bir şey yazsak genelde dijital bir cihaza yazıyoruz. Parmaklarınla bir şeye dokunuyor, klavyeden yazıyorsunuz ama eğer bir cümle yazarken bir kelimeyi beğenmeyince ne yapıyorsunuz? Sil, seç, kes, yapıştır. Ya da cümle paragrafın sonundaysa ama başına koymak istiyorsanız seçip sürükleyip başa koyuyorsunuz. Dijital ortamda yazarken bu mümkün. Ama bir parça taş alıp çekiçle bir şey yazıp “Bu kelime burada olmalı,”
deseniz... Şimdi ne yapacaksınız? Hadi baştan başlayalım, yeni bir taşla. Eskiden çocuklar ödev yazarken bir şeyi yanlış yazınca yine yanlış yazınca büzüştürüp baştan yazarlardı. “بات ِك”deki işkence bu çünkü bir kere yazsanız, değiştirilemez. Sil butonu, sürükle-bırak yok. Daksil gençliğimdeki en büyük icattı. En şahane şeydi. Çünkü sadece silerken kaç tane kağıt yırtığımı hatırlamıyorum. Gençliğimde silgiler katlediliyordu.
Yani eskiden silemezdiniz çünkü yontmuşsunuz, ayarlanmış zaten. “بات ِك” kelimesini kullanarak Allah(cc) Kur’an’la ilgili çok derin bir gerçeklikten bahsediyor. Kur’an, olduğu gibidir, yazılan yazılmıştır. Düzenlemeye yer yoktur. Geri dönüp değiştirmek, modifiye etmek veya yeniden şekillendirmek yoktur.
Bu arada, bir şeyi kazırken düzen belli midir? Bellidir, herhangi bir değişime maruz kalamaz. Sözlü geleneği bir hayal edin, Kur’an Rasulullah(sav)’e sözlü olarak indirildi.
Yine de Allah(cc) “بات ِك” demiş! Çünkü tüm Kur’an’daki düzen, her sure ve tüm Kur’an, çoktan, kelimenin tam anlamıyla taşta hazır ve değiştirilemezdi. Bu yüzden Fatiha ilk, Bakara ikinci, Ali İmran üçüncü, Nisa dördüncü sırada. Eğer düzen değiştirilebilir olsaydı
“بات ِك” diyemezdiniz. “ملاَ
ك" diyebilirdiniz, “ملاَ
ك" değiştirilebilir. Ama “بات ِك”ı değiştiremezsiniz. “بات ِك” olduğu gibi dokunulmazdır; oyulup yontulmuştur. Yani bu
“بات ِك” kelimesindeki çok güçlü bir gösterge.
9
Ama “بات ِك” ve “نآ رق” arasındaki farkla ilgili başka bir şey var. Bazılarınız önceden bunun hakkında konuştuğumu duymuştur. O derse tekrar göz atmamız için bir fırsat. “نآ رق”
kelimesi “تءارق"ten geliyor. O da yüksek sesle okumak demek. “ َبتَ َ
ك”nin zaten yontmak manasında olduğunu söylemiştim. Allah(cc)’ın kitabının en çok kullanılan iki ismi “بات ِك”
ve “نآ رق” Bu ikisi de azıcık birbirinden farklı. Allah(cc) “بات ِكلا" diyince yazılmış bir şeyden bahsediyor. “نآ رقلا" diyince sesli okunan bir şeyden bahsediyor. Olay şu ki Kur’an’ı sesli okuma dünyada gerçekleşiyor. Ama kitabın yazılışı nerede gerçekleşti? Yedi göğün üzerinde korucu meleklerle çevrili olan “ ظوف ح َّم ح وَل” levh-i mahfuzda. Kiramen berara etrafını sarmış. Allah(cc)’ın yazdığı yer orası. Kur’an’ın sesli okunması burada ve bu dünya bize yakın. Ama o yazı bizden çok uzakta, yakın değil. Kısa bir örnek vereyim, Bir şey yakında “bu” dersiniz. Bir şey uzaksa “o” dersiniz. Allah(cc) “ َ َبات ِكلا اذه
ل َب ي َر
ِهي ِف "
demiyor. “ َ
ك ِلَ ذ باَ
ت ِكْ
َ لا ل َب ي َر
ِهي ِف ” diyor. “O kitap!” diyor, “Bu kitap” demiyor. Çünkü yazılan ve kitap halinde olan kitap yakın değil uzak. Ama altı defa Allah(cc) Kur’an için “ َ ِ ِحوُ
ََِّ أ ل ِإ اَ
ذَ ه نآ رقْ
لا ” (En’am, 19), “ َّ
ن ِإ ا َ
ذَ
َ ه نآ رقْ ي ِد هِي لا ِ ِ نَّ
َ ِ ِ ل ِل ه م َوقَ
أ ” (İsra, 9) “O Kur’an hidayet verir”
demiyor ya da “O Kur’an bana vahyedildi,” demiyor. “Bu Kur’an bana vahyedildi,” diyor.
Daha yakın olan kelimeyi kullanıyor, neden? Çünkü kıraat burada oluyor, “باَ
ت ِك” orada oluyor. Yani uzak. SubhanAllah. “ َ
ك ِلَ ذ باَ
ت ِكْ
َ لا ل
َب ي َر ” diyor yani. Bir devamlılık var.
Öğretmenin kim olduğu hakkında merak uyandıran “ملا"i hatırladınız mı? O (sav)’e harfleri kim öğretti? Ve harflerin de bir kitaptan geldiği apaçık. Kitap nerede peki? Eğer öğreniyorsa, O (sav)’nu hiçbir kitapla görmedim çünkü zaten kitap okumayı bilmiyor.
Nereden öğreniyor? Çok çok uzaktan. Anladınız mı? Yani burada zincirleme çizilen bir resim var. İlk kelime “بات ِكلا"ti.
İkinci kelime “ب ي َر". Arapça'da “şüphe” için kullanılan birkaç kelimeden biri. “Şek,”
“marac” da kullanılır, “şüphe” için daha birçok kelime var ama “ ِهي ِف َب ي َرلا"yi El-Keşşaf size direkt okuyacağım: “ب ي َر”in anlamı kişinin içten rahatsızlık duymasıdır. İçleri allak bullak olmuş. Çeşitli şüpheler vardır. Mesela araba geçer ve “Mercedes miydi o? Emin değilim, belki Hyundai’dir çünkü ikisinin de logoları aynı” dersiniz. Bu içinizi sıkmayan bir şüphedir ama öyle bir şüphe de vardır ki kafanızda bir soru vardır ve canınızı sıkar, anlamazsınız, içiniz içinizi yer, onun yüzünden gece uyuyamazsınız. Ta ki bu karmaşıklık çözülene kadar. Bu tip uykunuzu kaçıran, canınızı sıkan bir şüpheye “ب ي َر” denir.
Kelimenin bundan daha derinine inmemiz gerek ama “ب ي َر” kelimesinin basit tanımı
“rahatsızlığa sebep olan bir şüphe”dir. Ayetin kendisine geçmeden önce diğer kelimeye geçmek istiyorum, “ىً
ده”i geçeceğim çünkü belli zaten. “ َن ي ِقت مَّ ْ لِّ
ل"e gelelim, kelime “ىوقت”
veya “ةياقو”den geliyor. “ةياقو” aşırı önlem demektir. Mesela Arapça'da şöyle diyorlar, birkaç not almıştım, Aşırı hiper muhafaza, bazı atlara koruyucu atlar denirmiş, neden peki? çünkü esasen okuduğum şey şöyle diyor, bilirsiniz ki atların toynakları vardır ve korumak için altlarına metal kenet koyulur ve at nalı olur. Ama bir savaş atının nallarını
10
kaybettiğini düşünün, toynakları aşırı hassaslaşacaktır. İnişli çıkışlı yerlerde yürüyünce toynaklarını nereye koyacağını dikkatle seçer çünkü aşırı hassaslaşmıştır. Bu atta da
“ىوقت” müşahade edilir. İslam’dan önce Arapça'da bu atın takvasını gösterdiğini söylerlerdi çünkü her adımında dikkatli, hangi adım onu incitecek hangisi zarar vermeyecek dikkat ettiği için. SubhanAllah. Allah(cc) bu kelimeyi inananların tutumunu tanımlamak için kullandı ve “ َن ي ِقت مَّ ْ
لِّ
ل” kelimesinin temel manalarından birkaçı bunlar.
Ayetin kendisine gelelim, “ َ ك ِلَ
ذ باَ
ت ِكْ
َ لا ل
َب ي َر ” size “ َ ك ِلَ
ذ”nin ne ima ettiğinden bahsetmiştim. Bir anlamı var. İnşaAllah, evet. Bu ayete altı farklı şekilden bakılabilir ve eğer bunu Arapça öğrencilerine anlatıyor olsaydım ayetin altı farklı irabını da anlatırdım. Kesinlikle büyüleyici. Eğer sizinle bunu yapsaydım hemen koşup kaçardınız, otoparkta kazalar falan olurdu... O yüzden yapmayacağız. Size başka bir şey anlatacağım. Size meyvesini vereceğim. Teknik kısmını vermek yerine sonuç kısmını vereceğim. Sonuca varma süreci değil de direkt sonucu yani. İlk olarak, Türkçe mealini söyleyeyim: “Elif, Lam, Mim. Bu o kitaptır ki...” “ملا" oryantasyondu, “Bekle, bu ne böyle? Ne dedi az önce?” Mealdeki “Bu o kitaptır ki...” kısmını değiştireceğim, çünkü
“ باَ ت ِكْ
لا” Arapçada mastardır ve “yazılmış” veya “yazmak”tır. Şunu hayal edin, birisi Rasulullah(sav)’in okuyuşunu duyuyor, “ َ • ملا
ك ِلَ ذ باَ
ت ِكْ
َ لا ل
َب ي َر " Allah(cc) onlara “'ملا’
diyişimi duydunuz mu? Bu bir yazı bunu biliyorsunuz değil mi? sadece O(sav)’nun konuşması değil.” Yazılmış bir şeyden gelmesi gerek. Eşsiz bir şekilde yazılmış ve yazılmış başka hiçbir şeye benzemiyor. O yüzden “ َ
ك ِلَ ذ بلَ
ت ِك " değil, “ َ ك ِلَ
ذ باَ
ت ِكْ
لا ” Sanki bundan başka hiçbir kitap yokmuş gibi. Birazdan duyacağınız böyle bir yazıyı asla deneyimlemediniz. Yani duyduğunuz sadece bir adamın(sav) konuşması değil, dediklerini çok uzaktan gelen bir kitaptan alıyor. İlk mana bu.
İkincisi “ملا" mübteda, َ ك ِلَ
ذ باَ
ت ِكْ
لا haber deniyor. Türkçe’ye çevireyim, “‘ملا’ aslında bu kitaptır.” Bazı ulemaya göre Kur’an’ın isimlerinden birisidir. Gramatik olarak Kur’an’ın isimlerinden biri “ملا”dir. Kur’an’ın isimlerinden birinin esrarengiz olması da çok güzel çünkü içinde insanları önemsiz gösterecek şeyler de var.
Ne kadar öğrensek günün sonunda yine hiçbir şey bilmiyoruz. İnsanların bilgisinin alçaklığı ve zayıflığından biri de Allah(cc)’ın “ مُ للا َو ّ
ك َج َرخَ أ ِنوط ب ن يم
مُ ك ِتاَه َّمُ
َ أ
َ ل نو مَ
ل عَ ت ائ ي َ
ش ”
(Nahl, 78) demesidir. “Annenizin karnından sizi çıkaran O’dur” sonra da “ َ
َ ل نو مَ
ل عَ ت ائ ي َ
ش ”
diyor. O da sizi annenizin karnından çıkardığında hiçbir şey bilmiyordunuz demek oluyor. Apaçık belli ki bebekken bir şey bilmeyiz. Ama bu cümle hala bir şey bilmediğimizle ilgili de olabilir. “Sizi annenizden çıkardı ve hala hiçbir şey bilmiyorsunuz.” SubhanAllah, Allah(cc) böyle konuştuğunda insanlara haddini bildiriyor. “ َ • ملا
ك ِلَ ذ باَ
ت ِكْ
لا ” diyor. Bu kitabın ismi olabilir.
11
Üçüncü ima ise sadece “ملا” olarak " َ ك ِلَ
ذ باَ
ت ِكْ
لا " “İşte insanlığın beklediği o kitap budur.”
Sure nerede indi demiştim size? Medine’de. Medine’de kimler vardı? Yahudi ve Hıristiyanlar. Ve Yahudi ve Hıristiyanların son kitabın geleceğiyle ilgili yazı ve delilleri vardı. Bekliyorlardı. O(sav) de “ملا” diyince “Kesin dışarıdan gelen bir öğretmeni var,”
dediklerinde Allah(cc) hemen cevap veriyor ve “Bu beklediğiniz kitap!” diyor. O kitap bu. İşaretler çıksın zafer kazanılsın ve son peygamber gelsin diye dua ettiğiniz kitap.
Artık size ulaştı. “ َ ك ِلَ
ذ باَ
ت ِكْ
لا ” ikinci cümle de “ َ ل َب ي َر
ِهي ِف ” İçinde hiçbir şüphe, şek yok; bu beklediğiniz kitap! Size vaadedilen kitap buydu. İbn Aşûr, başka bir müfessir, “Önceden vaad edilen kitap budur,” diyor. Beklediğiniz kitap bu. Yine Bakara (89)’da “ َ
نو ح ِتفت س َي َ
َلىَع َني ِذَّ
ْ لا او رَ
فَ
ك ” göreceğiz ki Yahudiler son peygamber ve kitabın gelmesi hakkında endişeliler. Onun hakkında konuşuyorlardı “Kureyş her zaman bizi savaşta yeniyor ama bir dahakine son peygamberimiz kitabıyla gelecek!” diyorlardı, "ve geldiklerinde Allah(cc) onlara zaferi garanti etti, o zaman görüşürüz!" böyle yapıyorlardı. Yaptıkları buydu. O yüzden Allah(cc) “ َ
ك ِلَ ذ باَ
ت ِكْ
لا ” diyor. “ َ ل َب ي َر
ِهي ِف ” ve üçüncü ve son kısım, “ىً ده َن
ي ِقَّ
ت مْ لِّ
ل” için “olağanüstü bir rehber” diyebiliriz. Dikkatli olmak, her adımı tedbirli atmak, başlarına gelen zararlardan kaçınmak isteyenler için güçlü bir rehber.
Hayatlarını dikkatli yaşamaya çalışanlar için kesinlikle bu kitapta hidayet vardır.
Bu kısımda devam etmeden sizle bir şey paylaşmak istiyorum. Bu oryantasyonda, çünkü bunların hepsi oryantasyon, değil mi? Ve Allah(cc) hikmetiyle Fatiha’dan sonra bunun sonraki sure olacağına karar verdi ki bu sure İslam’ın ve Kur’an’ın hiçbir şeye benzemeyen bir tasvirini versin. Ve aklımız tüm yaşamımız boyunca tamamen Allah(cc)’ın kitabıyla meşgul olsun. O yüzden bu ayetler çok değerli. Yani bu kadar anlatmamda sorun yok, bu dersi 15-20 dakika içerisinde bitirirsem ve geriye 3-4 ayet kalırsa üzülmeyeceğim.
Sizinle daha fazla bitirme endişem yok, inşaAllah ayetlerdeki birkaç dersi içselleştirmeyi tercih ederim yani, ki her bu ayetleri duyuşumuzda tekrar anımsayalım, tamam mı?
Şimdi paylaşmak istediğim şey öncelikle, bunun cennetsel bir başlangıcı var. “ َ • ملا ك ِلَ
ذ باَ
ت ِكْ
لا" Ama sonra Allah(cc) iki tane prensip vahyediyor. Bu kitapla benim ilişkimi tanımlayacak iki şey. İlk prensip “ َ
ل َب ي َر
ِهي ِف ” Kur’an’ın içinde her ne varsa sizi şek, şüpheye sokacak hiçbir şeyin olmaması. Bu kitapta hiçbir şüpheci yaklaşıma, eminsizliğe yer yok. “Pek emin değilim, gerçekten Allah’tan mı bu?” Buna asla yer yok.
Bu kitapta değil. O zaman “Nasıl olmaz?” sorusu karşımıza çıkabilir, oraya geleceğim hemen, ama ilk prensip hiçbir şüpheye yer olmaması ve hiçbir şüphenizin olmaması...
çünkü nasıl gidip birine “Bu Allah(cc)’ın kitabıdır,” diyebilirsiniz? O da size “Bende de İncil var, o da tanrının kitabı,” der. Birisi gelip Hinduizm metinlerinden Veda’yı getirip
“Bu da tanrının kitabı,” diyebilir. Aslında birden çok tanrının kitabı... Anladınız mı?
Mormon kitabı da tanrının kitabı.
12
“Kur’an’da tanrının kitabı, bunun doğru diğerlerinin yanlış olduğunu nereden bileceğim?” Bazılarınız üniversitededir, arkadaşınız size gelip “Biliyorsun ki çok fazla din var, birinin yanlış olması gerek, sen sizinkinin doğru olduğunu nereden biliyorsun?”,
“Şans işte,” dersiniz. Bazı çocuklar mesela, ebeveynlerine gidip “Ahiret gününde kimin haklı çıkacağını hiç merak etmiyor musun anne?” Anne de korkuya kapılır. “Bu çocuğa ne okuyayım, hangi rukyeyi yapayım?” diye düşünür. Nereden bileceğiz? Hiçbir şüpheye yer yok iken, nasıl bu Allah (cc)’ın kitabıdır diyeceğiz? Musa (as)’ın destekçileri hiçbir şüphe olmadan onun peygamber olduğunu nasıl bildiler? Onu çok sorguladılar, değil mi? Ama asayı yere vurduğunda ve su ikiye yarıldığında eğer orada olsaydınız asla
içinizde şüpheye yer kalmazdı.
“O gerçekten bir peygamber, hemen onunla denizin arasından geçeceğim!” derdiniz.
“ ِمي ِظَعْلا ِد و َّطل” (Şuara, 63) iki tarafı da büyük dağlar gibi olan, herhangi bir kap olmadan şekli sabit suların arasından, tam ortasından geçeceğim! O kesinlikle bir peygamber, artık soru sormayacağım. Tamamım işte. Yani diğer bir deyişle, şüphe ne zaman yok olur? Mucize gördüğünüzde. Mucize gördüğünüzde şüphe yok olur. İsa (as)’ın destekçileri onu sorgulamışlardı, Allah(cc)’ın izniyle çamurdan yapılmış kuşu gerçek canlı kuşa çevirince şüphe yok olmuştu. Asa yılana dönüştüğünde şüphe yok olmuştu.
Ama soru şu ki, bu kitap hiçbir denizi yarmıyor, bu kitap hiçbir asayı yılana çevirmiyor, sadece kuşe kağıda basılmış. Mucize nerede? Allah(cc) bu kitabı sadece gözler için değil kulaklar için de mucizevi kılmış. Bu tüm mucizelerin sonuncusu, önceki peygamberlere verilen mucizeler şüpheyi yok etmek içindi, çünkü mucizelerin amacı nedir? Şüpheyi ortadan kaldırmak. Unutmayın. Özel efekt falan yok yani. Bakıp “Aaa, inanılmazdı!”
demeniz için değil, böyle bir amacı yok. Amaç şüpheyi yok etmek. Mucizelerin verilme sebebi bu. Ama bir nesil içinde bir mucize ölüyor. Neden?
Çünkü diğer nesil için o mucize sadece bir hikayeden ibaret oluyor. Onlar görmediler.
Mucizeyi deneyimlemek için kendi gözlerinizle görmelisiniz. İsrailoğulları’nın bir sonraki nesli bile ya da İsa(as)’nın, Salih(as)’in, İbrahim(as)’ın bir sonraki nesli bile... Allah(cc) bazı insanların onunla olduğunu demişti. Ateşten yanmadan çıkınca bazı insanlar onunlaydı. O insanlar çocuklarına bunu anlatınca sadece hikaye oluyordu. Görmediler ki. “Hadi ama baba, cidden mi? İyi, öyle olsun, o kadar Pazar okullarına gittim, dinlerim ama gerçekten şüphelerim var.” “Sorularım var.” Ama bu son Kur’an’da, Allah(cc) bize verdiği en son vahiyde Allah(cc) bize kitabın içinde gözler için olmayan mucizeler sunuyor. Kulaklar için sunuyor ve her kulak için değil, arada büyük bir fark var. O zamanki mucizelerde Musa(as)’ın destekçisi olsanız bile, denizde balık avlasanız ve su ikiye yarılsa ve ona bakıp “Bu adamın Allah’la bir ilişkisi var, burada ne oluyor böyle anlamadım!” dese, bunu mucize olarak görürsünüz değil mi? Evet, direkt olarak. Ama Kur’an’ı okuyan her kimse, bunu mucizevi olarak görecek mi? Hayır. Okuyan insanlar
13
var, “ َّ مهدي ِزَي ل ِإ
ا روفن ” sadece nefretlerini arttırıyor. (İsra, 41) Kur’an’ı okumadan önce İslam’dan nefret eden, okuduktan sonra daha çok nefret edenler var. Önceden şüpheci olup meal okuduktan sonra daha da şüpheci olanlar var. Öyle değil mi? O zaman mucize nerede? Allah(cc) son peygamber ve son mesaj için mucizenin direkt gösterilmeyeceğine karar verdi. Herkesin bir bakış atıp mucize görmesi diye bir şey yok.
Bu kitaptaki mucizesi bulmanızın tek yolu onu aramak için yaklaşmanızdır. Ve kitabın içindekileri iyice düşünmelisiniz. İyice araştırıp derin düşünmelisiniz, o zaman sadece Allah(cc)’tan geldiği hakkında emin olursunuz. Eğer sığ bir bakış atarsanız size hiçbir şey vermez. Eğer derine inmek isterseniz...
Üniversitede müslüman bir ailede doğmuş bir arkadaşım vardı ama çok dindar değillermiş. Üniversiteye yollamışlar o da felsefe okumaya karar vermiş? Felsefe okuyunca ne olur? İmanınızın cenazesi kalkar. اَّ
ن ِإ ِ ِّ لل اَّ
نِإَو ِه يَ
َ ل ِإ
نوع ِجاَر Tamamen derine dalıp gitmiş, agnostik, skeptik olmuş hiçbir şeye inanmıyor. Varolduğundan bile emin değil.
Boşlukta yüzüyor yani. Sonra Kur’an hakkında düşünmesi için ona meydan okunmuş, o da kabul etmiş ve tüm felsefi sorularını, aklınıza gelecek tüm “-izm”leri Kur’an’a getirmiş. Ve birkaç yıl üzerinde çalışmış, sadece Kur’an’a sorular yönelterek incelemiş ki sonunda felsefe bu kitabı ezsin. Ama bu kitap tarafından durmadan mağlup edilmiş ve bilirsiniz ki felsefe okuyanlar tartışmaya bayılırlar. Ve tartışmayı kaybedince bayağı gıcık olurlar. Egoları incinir ve bir dahaki sefere ezmeye çalışırlar. Yani daha çok eleştirilerle gelmeye çalışmış ama bir kişiyle tartışmıyor ki, kiminle tartışıyor? Bu kitapla! Bu kitapla tartışmış, bazen gerçekten kapağı çarparak kapatırmış, çünkü onu susturuyormuş. Hep “Eminim buna karşılık bir cevabın yoktur!” diye gelip okuyunca
“Ah, yine mi! Başka bir şey bulmam gerek” diyormuş. Durmadan kitaba karşı öfkesiyle gidip gelmiş. İki yıl sonra da bana kendisi söyledi “Bu kitapla güreştim ve beni yerime oturttu ve ben de bu dine döndüm.” Biliyorum, tamam. İşte bu “ َ
ل َب ي َر
ِهي ِف ” ama kendini hemencecik göstermiyor, felsefe öğrencisi Kur’an meali okuyup “Eeeh, hiçbir şey yok burada,” diyip devam edebilir. Ama derin düşünürseniz başka. Neden bunu söylüyorum? Bunu ben uydurmadım, bu Allah(cc)’ın kendisinin iddiası, “ َ
لَ فَ
َ أ نو ر َّبَ
دت َيَ
َنآ رقْ لا َو
وَ
َ ل ناَ ن ِم ك ِدن ِع ِ بَ ِ ّ غ
ْ للا اود َج َوَ ِهي ِف ل افَ
ل ِتخا ا ب ِثَ
ك ” “Hâlâ Kur’an’ı düşünüp anlamaya çalışmıyorlar
mı? Eğer o, Allah’tan başkası tarafından olsaydı, mutlaka onda birçok çelişki bulurlardı.”
(Nisa, 82) Bu arada, eğer Kur’an’ı sığ bir bağlamda incelerseniz çelişki bulursunuz.
Allah(cc) “Eğer düşünüp anlarlarsa çelişki bulmayacaklar,” diyor. Yani eğer üzerine düşünmezlerse, çelişki bulacaklar; çelişkilerle ilgili website, blog, videolar yapacaklar Kur’an’daki çelişkilerle ilgili listeler yapacaklar çünkü “ ر ُّب َ
دَ
ت” etmiyorlar. “ ر ُّب َ دَ
ت” etseler bunun sadece Allah(cc)’ın kelamı olduğu hakkında emin olacaklar.
Kur’an’la olan ilk ilişkim içinde hiçbir şüphenin olmamasıdır, bu bir mucizedir. Kur’an’la olan ikinci ilişkimse “ ىً
ده َن
ي ِقَّ
ت مْ لِّ
ل ” Bu bir rehberdir. Bu bir öğüttür, nasihattir. “ىً ده”
14
kelimenin tam anlamıyla kaybolan birine yol göstermedir. Hidayet kelimesi Arapçada
“hediye” ya da “hedya” kelimesine yakındır o da hediye demektir. Çölde kaybolmuş bir Arap için sorun şudur ki dümdüz gittiğini bile bilmez. Çünkü dümdüz yürüyüp aslında yuvarlak çizmiş ve başladığınız yere dönmüş olabilirsiniz. Anladınız mı? Çölde kaybolmuş birine verebileceğiniz en büyük hediye nedir? O yüzden hidayet ve hediye birbiriyle alakalı. Eğer helikopterle uçup bir şişe su bırakıp “İyi şanslar, dostum,”
derseniz bu hediye için yeterli olmaz. Onun hidayete ihtiyacı var. İhtiyacı olan hediye hidayet, anladınız mı? Hayatta kalmasına yardımcı olacak şey hangi yöne gideceğini bilmesidir. Bu kelime sadece bizim Kur’an’la entellektüel ilişkimizi göstermiyor, şüphe yok tamam, orada anlaştık, “ َ
ل َب ي َر
ِهي ِف ” Ama Kur’an’la olan ilişkimizin ikinci boyutu benim sürekli olarak hidayete muhtaç olmamdır. Vücudumuzun sürekli olarak suyla olan ilişkisi gibi, daha dün su içtim, bugün ihtiyacım yok diyemem. Vücudum suya olan ihtiyacımı zorunlu kılıyor çünkü. Öyle değil mi? Allah(cc) Kur’an’da vahiyden bahsederken neyle karşılaştırır? Suyla. Suyla olan ilişkiniz, Kur’an’la olan ilişkinizle aynıdır. Susuzluğunuz sizi bırakmaz. Her saat başı içmeniz lazım, Su, ya da içinde su olan bir meyve ya da sulu bir yemek; su, sıvı hep vardır. Değil mi? Her saat başı kalbinizdeki susuzluğu da gidermeniz lazım. Ve bu su gibi olan vahiy nedir? Kur’an’ın ta kendisidir.
Her birkaç saatte Allah (cc)’ın namazdayken karşısına geçiyoruz ve
“ اَ
ن ِدها
َطا َ يصِّلا
َمي ِقتس ملاَ ” diyoruz, mecazi olarak çevireceğim, “Tekrar su içmemize izin ver, tekrar susadık, bizi tekrar hidayete eriştirmen gerekiyor.” Hidayet ve susuzluk birbiriyle yakından bağlantılıdır, anladınız mı?
Yani bu ilişkimizin ikinci boyutu, hiçbir şek, şüphen kalmadığında ve bunun Allah(cc)’ın kelamı olduğundan emin olduğunda Kur’an’a gelip Allah(cc)’tan hidayet isteyeceksiniz.
Size hidayet verdiğinde de bırakmayacaksınız çünkü şüpheniz yok. Gençlerin Allah (cc)’ın kelamına uymakta isteksiz olduğunu, pek motivasyonsuz olduğunu gördüğünüzde “ ىً
ده َن
ي ِقَّ
ت مْ لِّ
ل ”i ciddiye almadıklarında sorun genellikle ne oluyor biliyor
musunuz? “ َ
ل َب ي َر
ِهي ِف ”yi henüz içselleştirememişler demek oluyor. Önce “ َ ل َب ي َر ِهي ِف ”yi iyice bilip sonra “ ىً
ده َن
ي ِقت مَّ ْ لِّ
ل ”e geçmeniz lazım, burada bir sıra var. Yani genç nesillerimizi Kur’an’ın mucizevi gücüyle ilgili, neden bu kesinlikle Allah (cc)’ın kelamı olduğuna, başka hiçbir şey olamayacağına ikna etmeliyiz. Bu kitabın içinde şüpheye dair bir şeyin olması imkansız. Yani bu üç madde özel bir sıralamada.
Bir sonraki hemen bahsetmek istediğim şeyse, yine tekniğe girmeden, bu ayetin başka
bir okuması olması. “ َ
ك ِلَ ذ باَ
ت ِكْ لا
”
َ “ ل َب ي َر ِهي ِف ىً
ده َن
ي ِقت مَّ ْ لِّ
ل ” hepsi birlikte. Bu da demek
oluyor ki “Bu kitap”, “Bu bir kitaptır ki içinde takvalı olanlar için hidayet olacağından şüphe olmayan bir kitaptır.” Kendilerini korumak isteyenler için. Yani diğer bir deyişle, eğer kendinizi kurtarmak, özenli bir hayat sürdürmek istiyorsanız, Allah (cc)’ın size bu içeceği vermemesi imkansız. Allah (cc)’ın sizi hidayetsiz bırakması imkansız.
15
Biliyorsunuz ki aşırı gereksiz bilgiler çağında yaşıyoruz, insanlar “Neye inanacağımı bilmiyorum,” diyorlar. Çok fazla çelişkili bilgiler var. Eğer Allah (cc)’a dönerseniz ve
“Sadece kendimi korumak istiyorum ya Rabbim!” deyip bu kitaba gelirseniz, Allah(cc)
“ َ
ل َب ي َر ِهي ِف ىً
ده َن
ي ِقت مَّ ْ لِّ
ل ” diyerek bu kitabın sizi hidayet etmede hiçbir şüphe, rahatsızlık olmayacağını garanti ediyor. Her şeyin karmakarışık olacağı zamanlarda bu kitap sizi asla hayal kırıklığına uğratmayacak bir hidayet yeri olacak. Allah(cc) bize bu yaşam boyu ilişkiyi nasip etsin.
Sizi bırakmadan önceki en son paylaşmak istediğim şey ise, tam zamanında Allah (cc)’ın izniyle, bazı dilbilgisi uzmanlarının “ ىً
ده َن
ي ِقت مَّ ْ لِّ
ل ” in zarf niteliğinde bir ifade olduğunu söylemeleri. Türkçede de çok zor oldu, hemen basitçe anlatayım, çok güzel çünkü.
Mesela “Araba çalışıyor” desem. “Bu çalıştırılmış bir araba.” Arabayı çalışmış haldeyken gördüm. Motoru açılmış ve titriyor anladınız mı? Ama eğer “Araba çalışır,” derseniz Araba o an çalışır durumda olmayabilir. Ama o potansiyeli var, eğer gaz verirseniz çalışacak, anladınız mı? Bir şeyi bir işle alakadar görürseniz, ne yaptığını söylediğiniz şekilde aktif bir halde hareket ediyorsa buna “hal” denir. Onun dışında “sifa”dır.
Allah(cc) “ ىً ده َن
ي ِقَّ
ت مْ لِّ
ل ”i hal olarak söylüyor. Manalarından biri de şu, bu kitabın size rehberlik etme gücü var ve aktif olarak hidayet ediyor. Hidayet etmek ile alakadar.
Potansiyeli olup da dışarıya çıkartamıyormuş gibi değil, esasen çalışıyor, motor çalışıyor yani. Ve çalıştığını görebiliyorsunuz, sadece potansiyeli yok. O yüzden Allah(cc) bunu inananlar için yaşayan bir deneyim haline getirdi, Kur’an’da sadece sizin deneyimleyeceğiniz, size kimsenin açıklayamayacağı hidayet mucizeleri vardır.
Hayatınızda zorluk çektiğinizde Allah(cc)’ın kitabını açacaksınız ve birkaç sayfa, ayet okuyup sahip olduğunuz aynı probleme cevap bulacaksınız. Ve bunu kimseye kanıtlayamayacak, bunun mucize olduğunu kimseye ikna edemeyeceksiniz, Bu Allah(cc)’tan size gelen kişisel bir hidayet hediyesi. Allah(cc)’ın hidayetinin sizin için canlandığı hediye yani. “ ىً
ده َن
ي ِقَّ
ت مْ لِّ
ل ”in “hal”i budur.
O hakiki nesil gerçekten çok nasipliydi, SubhanAllah, çıkmaz bir durumda ne yapacaklarını bilemediklerinde Cibril(as) Kur’an’ı indirip ne yapacaklarını bildirmesi
gerçekten inanılmaz.“ هاَ انآ رق َو
نق َرَ ف هَ
أ َرقَ
َ ت ِل لىعَ ِساَّ
َ نلا لىعَ ثْ
ك م هاَ
نْ ل َّزَ
ً ن َو ليِنبنَ
ت ” (İsra, 106) “Biz
Kur’an’ı en mükemmel, doğru zamanda indirdik.” Ama şimdi hepsi inmiş zaten. Sizin ve benim için Rasulullah(sav)’in 23 yılı burada, bitmiş. Ne yapacağız? Bu aslında hidayetin
“hal” halinde tüm Kur’an’ın açıklanmasıdır. Yani size her zaman az önce sizin için inmiş gibi hidayet verecektir. Muttaki olanlara bu Allah(cc)’ın hediyesidir. Bugünlük dersimiz bitti, yarın devam edip bu kendini koruyan insanları, “ةياقو”ya bağlı olan insanları öğreneceğiz. Bu insanlar kim? Nasıl takvalı olabiliriz? Bunları konuşacağız ki Allah(cc)’ın hidayetine erişebilelim.
16
Allah bizleri Hakim olan Kuran'ı ile mübarek kılsın, ayetlerini ve hikmetli zikrinden faydalanmayı nasip etsin.
Esselamu aleykum ve rahmetullahi ve berekatuhu
Nouman Ali Khan
Nouman Ali Khan Derslerini facebook.com/noumanalikhanturkce sayfasından takip edebilirsiniz.
Nouman Ali Khan Türkçe Altyazılı Videolar İçin Tıklayın.
Daha fazla ders metni için web sitemizi ziyaret edin:
http://www.gencmuslumanlar.com
