Hasta Bakımı Ve Hemşirelik Süreci İle İlgili Genel Standartlar 2017 D.P.Ü. KÜTAHYA EVLİYA ÇELEBİ EĞİTİM ARAŞTIRMA HASTANESİ SAĞLIK BAKIM HİZMETLERİ MÜDÜRLÜĞÜ

2017

SİBEL DEMİREL

DPÜ EVLİYA ÇELEBİ EĞİTİM ARAŞTIRMA HASTANESİ SAĞLIK BAKIM HİZMETLERİ MÜDÜRÜ

D.P.Ü. KÜTAHYA EVLİYA ÇELEBİ EĞİTİM ARAŞTIRMA HASTANESİ

SAĞLIK BAKIM HİZMETLERİ MÜDÜRLÜĞÜ

HEMŞİRELİKTE FARKINDALIK PROJESİ

2017

Hasta Bakımı Ve Hemşirelik Süreci İle İlgili

Genel Standartlar

İçindekiler : 1-Hasta Kabulü

2-Tanışma ve Hastanın Oryantasyonu

3-Hastanın Genel Sağlık Durumunun Değerlendirilmesi 4-Hemşirelik Bakım Süreci

5-Nöbet Değişimi 6-Hasta Tranasferi 7-Hasta Teslimi

8-Hasta Taburcu İşlemleri

9-Ağrı ve Ağrıda Hemşirelik Bakımı 10- Elektrokardiyografi Çekilmesi 11-Kardiyak Monitarizasyon 12-Postmortem Bakım

Standartların Hazırlanmasında Görev Alan Personellerimize Teşekkür Ederiz

Sibel DEMİREL Ayşegül YILMAZ Belkız KILLI

Betül KANTIK Belgin AKSOY Leman KARAKÜÇÜK Mehtap KARACA Ramazan KARAKÜÇÜK Zeliha PALA Berna ALTINER Havva DEMİRDAŞ Fatma Sultan GERGİN Şükran DALKILIÇ Nurşah ARSLAN BULUT

Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürü Supervizör

Hemşire Hemşire Hemşire Hemşire Ebe Hemşire Hemşire

Eğitim Hemşiresi Eğitim Hemşiresi Eğitim Hemşiresi Eğitim Hemşiresi Eğitim Hemşiresi

T.C.

KÜTAHYA VALİLİĞİ İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ Sağlık Bakanlığı Dumlupınar Üniversitesi Kütahya Evliya Çelebi Eğitim ve Araştırma Hastanesi

HASTA BAKIMI VE HEMŞİRELİK SÜRECİ İLE İLGİLİ GENEL STANDARTLAR

Kod:EY.RH.04 Yayın Tarihi:09.01.2018 Revizyon No:0 Revizyon Tarih: Sayfa 2 / 59

1-HASTANIN SERVİSE KABÜLÜ

Hasta kabulü, bireyin hastaneye gelmesi ve tedavinin başlamasına kadar geçen süreçtir. Hastaneye kabul, akut bir hastalığın teşhis ve tedavisi; kronik bir hastalığın tedavisi veya doğum için olabilir.

Bireyler hastaneye, bozulmak üzere olan ya da bozulan sağlıklarını kazanmak için başvururlar. Bu nedenle birey hastaneye yattığında normal erişkinden daha fazla güven, destek ve anlaşılma gereksinimi duyar. Birey hastalığının yanı sıra bir de bu değişik çevreye uyum sağlamak, o güne kadar yaptığı alışkanlıklarını belki de bozmak durumundadır. Hasta hastaneye geldiğinde birçok soruyu kendine sormaktadır.

1.1.HASTA KABULÜNDE AMAÇ :

 Anksiyeteyi azaltmak,

 Hastayı iyi karşılamak,

 Hastanın kimlik bilgilerini almak,

 Hastanın kliniğe uyumunu sağlamak,

 Hastanın tanı ve tedavisine en kısa sürede başlamak,

 Hastanın güvenliğini sağlamaktır.

Hastanın hastaneye kabulü rutin (planlı) veya acil olarak yapılır.

Acil hasta kabulü : Planlı hasta kabulü :

Acil hasta kabulü hastanın yaşamını tehdit eden ve derhal müdahale edilmesi gereken durumlarda yapılan hasta kabulüdür. Acil kabullerde, ilgili formlar hastanın durumu iyiyse kendisi; değilse aile üyeleri ve yakınları tarafından doldurularak yapılacak işlemler için onay alınır.

Planlı hasta kabulü hayati tehlikenin olmadığı durumlarda, belirtilen gün ve saatte hastanın tedavi ve tetkik için hastaneye kabul edilmesidir.

Hastaneye kabul tarihine hasta, aile ve doktor birlikte karar verir. Hastaya yapılacak olan işlemler için hastanın kendisinden veya yakınından yazılı izin alınır.

1.2.HASTA KABUL İŞLEMLERİ:

 Doktorun yatışa karar vermesi

 Hasta/ hasta yakını yazılı onayı

 Hastanın ilgili kliniğe yönlendirilmesi ve yatış işlemlerinin yapılması

 Hastanın, hemşire tarafından kimlik bilgilerinin doğrulanarak odasına alınması Doktorun Yatışa Karar Vermesi:

Muayene bulguları ve tetkik sonuçları değerlendirildikten sonra hastanın yatarak tedavi edilmesi gerektiğine hekim tarafından karar verilebilir. Hastanın yatmasına karar verildiğinde hastane tarafından düzenlenmiş “Yatış Formu” doldurulur. İlgili servis aranarak hasta yatışı hakkında bilgi verilir ve bütün işlemleri tamamlanmış yatış formu ile yatış işleminin yapılmış olduğu servise yönlendirilir. Yatış işlemi yapılan servise nasıl ulaşılacağı konusunda hasta ve yakınına “Danışma Birimleri” yardımcı olur ve yol gösterir. Hastanın durumuna göre bir görevli ve yakınıyla tekerlekli sandalye/sedye/yürüyerek yatacağı üniteye gönderilir. Hastanın servise kabul edilmesinden hemşire

sorumludur.

Hasta Kabulünde Hekimin Sorumlulukları:

Hekim, tıbbi tedavinin başlatılmasından doğrudan sorumludur. Ayrıca hekim;

 Anamnez alma,

 Fiziksel muayene yapma,

 Tedavi,

 Tanı testlerini yazılı olarak belirleme gibi tedaviye yön verecek girişimleri planlama sorumluluğuna sahiptir.

Hasta Kabulünde Tıbbi Sekreterin Sorumlulukları:

Tıbbi sekreter hastaların hastaneye kabul ve dosya işlemlerini yapma ile tıbbi, idari ve istatistiksel dökümanları hazırlama bilgi ve becerisine sahip kişidir. Tıbbi sekreterin sorumlulukları şunlardır;

 Hasta randevularını düzenlemek,

 Hastaya yatış ile ilgili ön bilgi vermek,

 Hasta dosyasını açmak,

 Hasta dosyasının hasta kabulden servise transferini sağlamak,

 Hasta kayıtlarını tutmak,

 Taburculuk sırasında hasta çıkış evraklarını hazırlamak,

 Hastanın taburculuk işlemlerinin ardından hasta dosyasının uygun şekilde arşivlenmesi ve güvenli şekilde saklanmasını sağlamaktır.

Hasta Kabulünde Hemşirenin Sorumlulukları:

Sağlık kuruluşunda, hasta bireyin ilk karşılaştığı kişilerden birisi hemşiredir. Hemşire, hastanın kabulünden başlayarak bakımı ve taburculuğa hazırlanmasında anahtar rol oynar.Hasta kabulünde hemşirenin sorumlulukları şunlardır:

1-Hasta Kimliğinin Saptanması: Hasta kimliğinin doğru bilinmesi karışıklıkları ve yanlışlıkları önlemeye yardımcı olur. Dosyada olan ve ayrı ayrı amaçlar için kullanılacak tüm kayıt formlarında hastanın kimlik bilgileri açık olarak yazılmalıdır. Hastanın adı, soyadı, ev ve iş adresi, ev-iş-mobil telefonu ve hastanın herhangi bir yakınının telefon numarası ve ev adresi kaydedilmelidir. Hasta acil olarak gelmişse ve kimliği saptanamıyorsa;hastane yönetimi tarafından polise haber verilerek, hastayı getiren kişilerden bilgi almaya çalışılır. Hastanın üzerinde taşıdığı kimlik, cep telefonu vb.

araçların yardımıyla yakınlarına ve kimlik bilgilerine ulaşmaya çalışılır.

2-Fizik Muayene Sırasında Yardım:Fizik muayene, hastanın baştan ayağa tüm sistemlerinin muayene eden kişinin duyuları ile ya da çeşitli araçlar yardımı ile muayene edilmesidir. Hemşire hasta kabulü sırasında hekim fizik muayeneyi gerçekleştirirken, hasta ve hekime yardım etmekten sorumludur.

3-Hasta Ünitesinin Düzenlenmesi: Hastanın hasta ünitesinde kullanacağı yer kısıtlıdır. Bu nedenle fazla eşyalar hasta ailesine teslim edilmelidir. Özellikle değerli eşyalar (mücevher, saat,para) hasta ailesine imza karşılığı teslim edilmeli ya da güvenli bir yere (kasa) konulmalıdır. Hasta yakınlarının kıymetli eşyaları teslim almadığı durumlarda hastane yönetimi eşyaları tutanakla tespit ederek, güvenli bir şekilde emanete almak durumundadır. Emanetler hasta taburcu olurken yine teslim tutanağı ile hastaya iade edilir.

4-Hasta Bakımının Planlanması: Hastayı değerlendirebilmek için bilgi toplamak gerekir. Bu bilgiler gözlem ve görüşme yoluyla toplanır. Bilgi toplama aracı olarak ‘Hasta Tanılama Formu’

kullanılır. Bu form hasta servise alındıktan sonra 24 saat içinde doldurulmuş olmalıdır. Kurumlara göre değişiklik gösteren formlar hastanın özgeçmişi, soy geçmişi, alışkanlıkları, alerjileri, aktivite düzeyi, şuur durumu gibi bilgileri içerecek şekilde olmalıdır. Elde edilen bilgiler doğrultusunda hasta bakım planı planlanır ve uygulamaya başlanır. Hasta servise kabul edildiği andan itibaren taburculuk planının da başlatılması gerekir.

2-TANIŞMA VE ORYANTASYON:

Hasta ve ailesi kliniğe geldiğinde çoğu zaman hastalık ve hastane hakkında pek fazla bilgiye sahip değildirler. Bu nedenle kendilerini huzursuz hissederler ve korku duyarlar. Hemşire, hasta ve ailesinin temel gereksinimlerinden birinin kendini rahat hissetmek ve kabul edilmek olduğunu bilmeli ve gereksinim doğrultusunda hasta ve ailesini karşılamalıdır. Tanışma aşaması karşılıklı iletişimin başladığı ilk aşamadır. Olumlu diyaloğun başlatılması ve sürdürülmesi hasta ve ailesinin ortama ve tedaviye uyumunu hızlandırır. Hemşire kendini tanıtarak oryantasyon aşamasını başlatmalıdır. Bu arada hastaların kendilerine isimleri ile hitap edilmesinden hoşlandıkları, kendilerini isimleri kullanılınca daha değerli hissettikleri unutulmamalıdır(Ahmet Bey,Ayşe Hanım vb.)

Hemşire hastaya hastane düzeni, yatacağı birimdeki sınırlamalar ve haklarından söz etmeli, hastane yaşamına ilişkin diğer sorumluluklar ve kendisinden beklenenleri de anlatmalıdır. Anlatımlar yapılırken hastanın günlük kullandığı dildeki kelimelerin kullanılmasına dikkat edilmelidir. Benzer hastalığı olan hastalarla yeni gelen hastanın tanıştırılması, hastaya hem yalnız olmadığı duygusunu verir hem de hastaneye olan uyumu kolaylaştırır. Hastanın hastaneye uyumunu kolaylaştırmak için hastaya aşağıdaki bilgiler verilmelidir.

 Hastane düzeni, hasta hakları ve sorumlulukları

 Odasını ve yatağının yeri

 Banyo ve tuvaletin yeri

 Çağrı zilinin yeri ve hangi durumlarda kullanılması gerektiği

 Hemşire deskinin/odasının yeri, nöbetçi doktor odasının yeri

 Hekimin vizit saatleri

 Kahvaltı ve yemek saatleri, varsa yemek salonunun yeri

 Ziyaret gün ve saatleri

 Aile ve arkadaşları ile nasıl haberleşebileceği

 Gazete ve dergileri nasıl temin edeceği

 Dinlenme salonunu nasıl kullanacağı

 Yanında bulundurması gereken kişisel eşyalar (diş fırçası-macunu, su-çay bardağı)

 Eşyalarını üniteye nasıl yerleştireceği hakkında bilgi verilmelidir.

Ayrıca Hasta ve ailesine tüm bu bilgileri içeren bir broşürün verilmesi oryantasyon açısından yardımcı olur. Nöbet değişimlerinde nöbeti devralan hemşire ile hastanın tanıştırılması önemlidir.

3-HASTANIN GENEL SAĞLIK DURUMUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ 3.1.Amaç:

Bireyin sağlık durumunun değerlendirilmesi, gerçek ve olası sağlık bakım gereksinimlerinin ve problemlerinin tanımlanması ve tanımlanan gereksinimlerin karşılanması amacıyla hemşirelik sürecinin veri toplamaya yönelik faaliyetlerinin yürütülmesidir.

3.2.Tanımlar:

Hastanın sağlık durumunun değerlendirilmesi hemşirelik sürecinin tüm aşamaları boyunca yürütülen sürekli bir faaliyettir. Genel sağlık durumunun değerlendirilmesi; mevcut sağlık sorunlarının saptanması veya sağlık sorunları olma olasılığı yüksek bireylerin ortaya çıkarılmasına yönelik yapılan anamnez alma, gözlem, fiziksel değerlendirme,yaşam bulgularını değerlendirme ve sistem değerlendirmesini kapsar. Hastanın genel durumunun değerlendirilmesi uygun veri toplama aracı ile

(hemşirelik öyküsü formu, hemşirelik hasta ön değerlendirme formu vb.) beş aşamalı olarak gerçekleştirilir.

a. Fiziksel Değerlendirme: Görme (inspeksiyon), dokunma (el parmakları veya ayası ile palpasyon), işitme (oskültasyon ve perküsyon) duyularından yararlanarak, hastaya doğrudan temas ile veya yaşam bulguları ölçme araçları ile vücut, sistem ve organları hakkında bilgi edinmektir.

b. Yaşam Bulgularının Değerlendirilmesi: Vücut sıcaklığı, nabız sayısı, solunum sayısı, kan basıncı ve ağrının değerlendirilmesi ve hastanın yaşamını tehdit edebilecek en temel fonksiyonlarının izlenmesidir.

c. Duyu Organları Ve Fonksiyonlarının Değerlendirilmesi: Ağız içi, işitme, görme ve koku fonksiyonlarının değerlendirilmesidir.

d. Cinsel Yapı ve Organların Değerlendirilmesi: Genital organların değerlendirilmesidir.

e. Sistemlerin Değerlendirilmesi: Solunum, dolaşım, sindirim, üriner ve sinir sistemi vb. sistemlerin değerlendirilmesidir.

3.3.Dikkat Edilecek Noktalar:

Hastanın değerlendirilmesi hastanın hastaneye yatmasını izleyen ilk 24 saat içinde yapılmalıdır.

Değerlendirme ile ilgili tüm aşamalar ve elde edilen bilgiler ilgili hemşire gözlem formlarına tarih ve paraf bilgileri ile kaydedilmelidir.

3.4.Fiziksel Değerlendirme

 Amaç bireyin sağlık durumu ile ilgili ilk verilerin toplanmasıdır.

 Fiziksel değerlendirmenin yapılabilmesi için muayene ortamının ve sıcaklığın uygun hale getirilmesi, muayene masa/ koltuğunun temizlik ve ergonomisinin ayarlanması gerekir.

 Hastanın mahremiyetine her aşamada dikkat edilir.

 Fiziksel değerlendirmede muayene öncesi;

a. Hastanın tüm kayıtları incelenir ve değerlendirilir (epikriz, reçete, rapor, röntgen, laboratuvar sonuçları vb.).

b. Hastanın kullandığı ilaçlar, allerjisi, özgeçmişi ve soygeçmişi sorgulanır. Var olan kronik hastalıkları, geçirdiği hastalıklar sorgulanır.

c. Hastanın sigara ve diğer tütün ürünleri, alkol ve madde bağımlılığı ve ne sıklıkla, ne kadar süredir kullandığı ile ilgili bilgiler sorgulanır.

d. Hastanın var olan şikayetleri dinlenir. Şikayetlerin ne zaman, ne sıklıkla ortaya çıktığı, ne kadar süredir devam etiği değerlendirilir. Özellikle ağrının lokalizasyonunun, karakterinin, ne zaman başladığının, süresinin, sıklığını artıran ve azaltan faktörlerinin net olarak sorgulanması gerekir.

e. Hastanın muayene öncesi yaptığı girişim ve tedavileri etkileyebilecek aktiviteleri değerlendirilir.

(yemek yeme, sıcak/ soğuk içme, hareket vb.).

a)İnspeksiyon:

 İnspeksiyon; hastayı gözlemleyici ve sorgulayıcı tarzda gözle muayene etmek ve değerlendirmektir.

 Hasta muayene koşullarına uygun bir ortama alınır, rahatsız olmayacağı şekilde soyunması ve gerekirse önlük giymesi sağlanır. Özel bir muayene odası yoksa, paravan/ perde gibi araçlardan yararlanılır.

 Hastanın dış görünüşü ve giyim tarzı değerlendirilir. Sağlıklı bir bireyin temiz, bakımlı ortam ve mevsime uygun şekilde giyinmesi gereklidir. Ayrıca hipotroidi, hipertroidi, ateş ve bazı metabolik hastalıkların hastanın giyim tarzında değişikliklere yol açabileceği göz önüne alınır.

 Hastanın oturuşu, etrafı gözlemesi, reaksiyonları ve cevapları, özgüven, korku, anksiyete vb.

emosyonel durumu hakkında değerlendirme yapılır. Ayrıca hastanın istemli/ istemsiz hareketleri ve koordinasyonu bu aşamada değerlendirilebilir.

 Hastanın anomali, yapısal ve fonksiyonel bozukluğu olup olmadığı değerlendirilir. Dik duruş, dik oturma ve aksamadan yürümesi gerektiği göz önünde bulundurulur.

 Hastanın cildinin görünümü, rengi, tırnak ve kıl yapısı cilt lekeleri ve terlemesi değerlendirilir.

Sarılık, siyanoz, solukluk, kanama vb. hastalık belirtileri bu aşamada gözlenir. Normal ten renginin pembeye yakın ve canlı olduğu göz önünde bulundurulur.

b)Palpasyon:

 Palpasyon; el ve parmaklarla yapılan muayene yöntemidir.

 El hijyeni muayene öncesi sağlanır.

 Yüzeyel palpasyon ile vücut sıcaklığı, derinin yapısı, kalınlığı ve nemine ait bilgiler, deri altı durumu, ulaşılabilen organların büyüklüğü ve pozisyonu değerlendirilirken; derin palpasyon ile karın içi organların değerlendirilmesi yapılır.

 Palpasyon sırasında kalp sesleri, kalp ve damarlara ait üfürümler, perikard ve plevraya ait anormal sesler teşhis edilebilir.

 Palpasyon sırasında hastanın ağrı, hassasiyet ve kasılma reaksiyonları göstermesine dikkat edilir, muayene sırasında nazik ve yavaş hareket edilir, ellerin sıcak ve tırnakların kısa olmasına özen gösterilir.

 Organ ve sistemlerin palpasyon teknikleri kendine has özellikler taşıdığından sisteme özgü palpasyon tekniklerinin kullanılması gerekir.

c)Perküsyon:

 Perküsyon; vücudun değişik bölümlerine parmak, el veya küçük cihazlarla vurma-çarpma hareketlerinin yapılması yöntemidir.

 Perküsyon sırasında oluşan sesler veya reaksiyonlar (ağrı, irkilme, refleks vb) ile organ ve yapıların büyüklüğü, yoğunluğu, sınırları, dokusunun karakteri (solid yapıda, içerisinde sıvı veya gaz bulunması durumu) ve ağrılı olup olmadığı değerlendirilir.

 Karaciğer ve kas gibi içi dolu organ ve yapılarında mat ses (dullness), karın boşluğunda ve hava dolu organ yapılarında davul sesi (timpan ses), akciğerler gibi içerisinde gaz ve katı doku bulunan organlarda mat ve timpan seslerin karışımı kabul edilen sonor sesi (rezonans/sonorite) duyulması normal kabul edilir.

 Patolojik durumlarda normal seslerin dışında sesler duyulur. (Örneğin; karında asit birikmesinde mat ses, pnömotorakste tipman ses, amfzemde hiperrezonans ve hipersonorite sesleri ve pnömonide submat seslerin işitilmesi vb.).

 Perküsyon işlemi öncesi hastaya bilgi verilir ve el hijyeni sağlanır.

 Hasta muayene koşullarına uygun bir ortama alınır, rahatsız olmayacağı şekilde soyunması ve gerekirse önlük giymesi sağlanır. Özel bir muayene odası yoksa, paravan/ perde gibi araçlardan yararlanılır.

 Eldiven seslerin değişmesine neden olabileceğinden muayene çıplak elle yapılır.

 Bir el (sağ elini kullananlar için sol, sol elini kullananlar için sağ el) orta parmağı muayene edilecek alana bastırılarak yerleştirilir.

 Diğer elin parmak ucu ile (bir ya da iki parmakla) bir kez veya ard arda eşit kuvvete iki kez vurulur.

Vurma sırasında el bilekten hareket etmelidir.

 Vurma dokuda titreşime neden olarak ses oluşturur, gelen sesler değerlendirilir ve kayıt edilir.

d)Oskültasyon:

 Oskültasyon; organların çalışması sırasında oluşan seslerin dinlenmesine dayalı bir muayene yöntemidir.

 Oskültasyon işlemi öncesi hastaya bilgi verilir ve el hijyeni sağlanır.

 Hasta muayene koşullarına uygun bir ortama alınır, rahatsız olmayacağı şekilde soyunması ve gerekirse önlük giymesi sağlanır. Özel bir muayene odası yoksa, paravan/ perde gibi araçlardan yararlanılır.

 Oskültasyon işlemi için genellikle steteskop kullanılır. İşlem öncesi stetoskop muayene yüzeyi ve kulaklık uçları alkol ile silinerek dezenfeksiyonu sağlanır. Steteskop muayene yüzeyi çok soğuksa avuç içi ile ısıtılır.

 Hasta soluk alıp vermesi gereken durumlar hakkında bilgilendirilir.

 Steteskopun muayene yüzeyi iki parmak ile kenarlarından tutulur ve muayene edilecek vücut bölgesi üzerine yerleştirilir, sesler değerlendirilir.

3.5..Fiziksel Muayene Sonrası Değerlendirme

 Fizik muayene sonrasında bireye uygun ve anlayacağı bir dilde açıklama yapılır.

 Bireyin muayene sonrasında stresi ve kaygısı konuşularak azaltılır.

3.6.Yaşam Bulgularının Değerlendirilmesi

Hastanın yaşam bulguları yaşam bulguları ölçüm standardına göre uygunşekilde değerlendirilir.Elde edilen veriler hemşire gözlem formlarına düzenli olarak kayıt edilir.

3.7. Duyu Organları ve Fonksiyonlarının Değerlendirilmesi

 Ağız içinin değerlendirilmesi; ağız içindeki ülserler, tümörler, glossit,diş ve diş eti hastalıkları, mukozal değişiklikler, ağız kokusu vb. değerlendirmeler yapılır.

 Muayene öncesinde geçirilmiş travma öyküsü, sigara, alkol ve beslenme alışkanlıkları, diş yapısı, ağız kokusu sorunu sorgulanır.

 Muayene için dil basacağı, ışık, eldiven ve gaz bezi gibi malzemeler kullanılır.

 Muayane sırasında hastanın dudak, yanak, diş, dil, damak, farenks ve tonsillaları değerlendirilir.

 İşitmenin değerlendirilmesi; muayene işlemi için ışık kaynağı ve kulak spekulumu gereklidir varsa otoskopta kullanılabilir. Muayene sırasında kulak kepçesi, dış kulak yolu, işitme değerlendirilir ve lezyon, yabancı cisim, şişme, akıntı ve işitme kaybı gibi bulgulara dikkat edilir.

 Görmenin değerlendirilmesi; muayene öncesi hastanın görme ile ilgili hastalık ve şikayetleri sorgulanmalıdır (diyabetes mellitus, hipertansiyon, kaşıntı, çift görme, bulanık görme, lekeli ve parıltılı görme vb.)

 Patolojik durumlarda göz hekiminin değerlendirmesi sağlanmalı ve hastanın görme keskinliği, görme alanı, göz küresi hareketleri, pupilla refleksi değerlendirilmelidir.

 Kokunun değerlendirilmesi; hastada çeşitli hastalıkların özelliklerine göre değişkenlik gösteren kokular değerlendirilir (ketoasidozda aseton kokusu, alkol kullanımında alkol kokusu, idrar ve dışkının anormal kokusu vb.).

3.8. Cinsel Yapı ve Organların Değerlendirilmesi

 Meme muayenesi; meme muayenesi yapılırken kendi kendine meme muayenesinin hastaya öğretilmesi gerekmektedir. Hasta kendi kendine meme muayenesini biliyorsa muayenesini yapması konusunda teşvik edilir, muayene yeterliliği hemşire tarafından değerlendirilmelidir.

 Muayene öncesi hastaya bilgi verilir ve el hijyeni sağlanır.

 Hasta muayene koşullarına uygun bir ortama alınır, rahatsız olmayacağı şekilde soyunması ve gerekirse önlük giymesi sağlanır. Özel bir muayene odası yoksa, paravan/ perde gibi araçlardan yararlanılır. Odada muayene ile ilişkili olmayan kişilerin dışarı çıkması sağlanır.

 Hastanın omuzları dik ve eller kalçada duruyor iken iki memenin simetrik olup olmadığı ve büyüklükleri arasında fark olup olmadığı değerlendirilir.

 Meme başında çekilme, akıntı ve cilt yüzeyinde düzensizlik (portakal kabuğu görünümü) olup olmadığı gözlenir.

 Dışarıdan seçilebilen kitle ve şişlik olup olmadığı değerlendirilir.

 Hastadan ellerini başının üzerinde bağlaması istenir ve patolojik bir yapı olup olmadığı gözlenir (çekilme, şişlik vb.).

 Her iki meme ucu nazikçe sıkılarak akıntı yönünden değerlendirilir.

 Hastadan sırt üstü uzanması istenir ve muayene edilecek meme tarafındaki omuzun altına ince bir yastık/ havlu konur.

 Elin birkaç parmağı düz tutularak ve birleştirilerek meme sabit bir basınç altında dışarıdan içeriye ve yukarıdan aşağıya doğru muayene edilir ve aynı işlem diğer meme içinde tekrarlanır.

 Lenf bezleri hasta yatar pozisyonda ya da otururken palpe edilerek patoloji varlığı değerlendirilir.

 Hastaya 20 yaş ve üzeri ise her ay düzenli kendi kendine meme muayenesi yapması konusunda hemşire tarafından bilgilendirilmelidir.

 Elde edilen tüm bilgiler hemşire gözlem formuna kayıt altına alınır.

3.8.1..Erkek ve Kadın Genital Organlarının Değerlendirilmesi:

 Genital organ muayenelerin değerlendirilmesi genellikle hastanın utanmasına, çekinmesine neden olan bir muayene yöntemidir. Erkek hastalar muayenelerinin kendi hem cinsleri tarafından yapılmasını talep edebilirler. Bireyin mahremiyetine bu aşamada özen gösterilmeli ve öykü alma işlemi muayene öncesi yapılmalıdır.

 Patolojik durumlarda ilgili hekiminin değerlendirmesi sağlanmalı ve muayene yapılmalıdır.

 Erkeklerde genital organlar; kıllar, pubis üzeri kızarıklık, döküntü, lezyon, skrotum simetrisi, kasık fıtığı, meatus akıntısı ve ödemi yönünden değerlendirilir.

 Kadınlarda genital organlar; uygun pozisyon verilerek, akıntı, ödem, kızarıklık, yara, döküntü ve diğer tüm patolojiler yönünden değerlendirilir.

 Elde edilen tüm bilgiler hemşire gözlem formunda kayıt altına alınır.

3.9. Sistemlerin Değerlendirilmesi 3.9.1.Hemşirelik Öyküsünün Alınması

a. Hastanın şikayetleri sorgulanır (ne zaman, nerede, nasıl başladığı, sıklığı, süresi, yayılımı, azaltan/

artıran faktörler, kullandığı tedavinin etkileri vb.).

b. Hastanın özgeçmişi sorgulanır. Geçirilen çocukluk hastalıkları (difteri, tifo, kızıl, suçiçeği vb.), ameliyatlar, kaza ve yaralanmalar, alerji varlığı, hastalık geçirme öyküsü, kronik hastalık varlığı (diyabetes mellitus, hipertansiyon, böbrek/ kalp yetmezliği, akciğer hastalıkları vb.), alışkanlıkları (tütün, alkol ve madde kullanımı) vb. bilgiler değerlendirilir.

c. Hastanın soygeçmişi sorgulanır (anne baba ve kardeşlerin yaşayıp yaşamadığı, ölüm nedenleri, kronik hastalıkları vb.).

3.9.2.Solunum Sisteminin Değerlendirilmesi

Solunum sisteminin değerlendirilmesi sırasında; öksürük, solunum sıkıntısı, balgam, wheezing, göğüs ağrısı, göğüs kafesi deformiteleri, her iki hemitoraksın solunuma eşit katılımı, oskültasyonda patolojik seslerin duyulması, sık üst solunum yolu enfeksiyonları ve solunum sayısı, derinliği ve ritmi değerlendirilir. Hastanın değerlendirilmesi ile ilgili tüm aşamalar ve elde edilen bilgiler ilgili formlara tarih ve paraf bilgileri ile birlikte hemşire gözlem formuna kaydedilmelidir.

a.Solunum Sisteminin Fizik Muayenesi a.1.İnspeksiyon:

Hastanın üşümemesine dikkat edilmeli ve hemşire aşağıdaki bulgulara yönelik sorulara yanıt aramalı ve kayıt tutmalıdır.

 Yüz ifadesi normal mi ?(solunum sırasında acı ifadesi)

 Ağız/ burun solunumu mu yapıyor?

 Dudaklar büzük olarak mı nefes alıyor?

 Burun kanatları genişliyor mu?

 Pozisyonu/ postürü nasıl?

 Yardımcı solunum kaslarını kullanıyor mu?

 Ortopne var mı?

 Göğüs kafesinin şekli nasıl, bozukluk var mı?

 Solunum hızı ve şekli nasıl (sayı, ritm, derinlik, öksürme, hırıltı, iç çekme vb.)?

 Toraks yüzeyi nasıl (kollateral dolaşımlar, ödem, zona lezyonları, supraklavikular çukur)?

a.2.Palpasyon:

İnspeksiyonla elde edilen bulguları tamamlayıcı bir yöntemdir. Aşağıdaki sıra ile yöntem izlenir:

 Hastadan “Eeee” demesi istenir.

 Hemşirenin elleri daima göğüs duvarı üzerinde olur, nefes sesleri dinlenir ve hissedilir.

 Bütün göğüs ve göğüs hareketleri kontrol edilir, simetrik olup olmadığı değerlendirilir.

 Steteskop ile akciğer sesleri dinlenir.

 Fısıltılı ses artışının şiddeti değerlendirilir ve karşılaştırılır.

a.3.Perküsyon:

Akciğerlere ait rezonans (sonorite), hiperrezonans (hipersonorite), mat sesler değerlendirilir.

a.4.Oskültasyon:

Solunumla ortaya çıkan normal ve patolojik sesler değerlendirilir.

Wheezing; yüksek dereceli, devamlı ıslık şeklinde ve genellikle ekspiryumda duyulan sestir. Astma, tümör ve yabancı cisim bulunmasında duyulur.

Stridor; hem ekspiryum hem de inspiryumda duyulur. Larenks ve trakeanın daralmasında duyulur.

Ronküsler; bronşların daralmasına bağlı olarak, sonor ses benzeri ve daha çok ekspiryumda duyulan sestir. Bronşit, ödem, malignite ve sekresyon birikmesinde duyulur.

Crakles ve raller; kaba raller bronş sekresyonuna hava çarpmasından kaynaklanır ve çıtırtı şeklinde duyulur. Hem ekspiryum hem de inspiryumda ses alınır. İnce raller ise kollabe alveoller ve bronşial damarların inspirasyonunda duyulur.

Plevral sürtünme sesi; plevranın inflamasyonunu gösterir, inspiryum ve ekspiryumda duyulur.

3.10.Dolaşım Sisteminin Değerlendirilmesi:

Dolaşım sisteminin değerlendirilmesi tüm vücudun muayenesi (postür, dispne, ödem, venöz dolgunluk, siyanoz) anlamına gelmekle birlikte, ayrıntılı olarak kalbin değerlendirilmesini içermektedir. Hastanın değerlendirilmesi ile ilgili tüm aşamalar ve elde edilen bilgiler ilgili formlara tarih ve paraf bilgileri ile birlikte kaydedilmelidir.

a.Dolaşım Sisteminin Fizik Muayenesi a.1.İnspeksiyon:

 Hastanın postürü ve yürüyüşü gözlenir.

 Dispne, ödem, venöz dolgunluk ve siyanoz varlığı, göğüs deformitesi, göğüs duvarında ve boyunda pulsasyonlar olup olmadığı tespit edilir (apeks pulpasyonu dışında hareket saptanması patolojktir).

 Muayene sırasında epigastrik bölge de incelenir.

a.2.Palpasyon:

 Kalp hareketleri, nabız ve ödemin değerlendirilmesi gerekir.

 Sağlıklı bir insanda kalp tepesi vurumları, parmak ucu ile dar alanda hissedilir. Bunun dışında kalp hareketleri hissediliyorsa patolojiktir.

a.3.Perküsyon:

 Kalp sınırlarının ve boyutlarının değerlendirilmesini sağlayan bir yöntemdir.

 Kalp bölgesinde, perküsyonla mat bir ses duyulur. Kalbin bittiği yerde ise akciğer bulunduğundan bu alanlarda rezonans sesi alınır. Ses değişimlerinin olduğu bölgeler kalbin boyutları hakkında fikir verir.

a.4.Oskültasyon:

 Kalp siklusu sırasında oluşan kalp seslerinin, varsa ek patolojik seslerin ve üfürümlerin dinlenmesini sağlar.

 Dinleme sırasında kalp hızı ve kalp atışlarının gücü hakkında değerlendirme yapılabilir.

 Aortda, pulmoner damarlarda ve triküspit ve mitral kapaktaki kalp odaklarından yapılan dinleme bulguları değerlendirme açısından önemlidir.

3.11.Üriner Sistemin Değerlendirilmesi:

Hasta urgency (sıkışma), dizüri (ağrılıve zor idrar yapma), pollaküri (sık idrara çıkma), poliüri (idrar miktarının bir günde 2500- 3000 ml’ den fazla olması), oligüri (idrar miktarının bir günde 400ml’

den az olması), anüri (idrar miktarının bir günde 100 ml’ den az olması),inkontinans, retansiyon, rezidüel idrar, hematüri, pyüri (idrarda lökositbulunması), enürezis (uykuda istemsiz idrar kaçırma) bulguları gibi anormal bulgular yönünden sorgulanır.

Hastanın inspeksiyonla muayenesinde kosta vertebral bölgede hafif çukurluk görülebilir, bu

çukurluğun kaybolması veya bir kabarıklığın olması perirenal abse, büyük böbrek tümörleri ve polikistik böbreği akla getirir.

3.12.Sindirim Sisteminin Değerlendirilmesi:

Hastanın değerlendirilmesi ile ilgili tüm aşamalar ve elde edilen bilgiler ilgili formlara tarih ve paraf bilgileri ile birlikte kaydedilmelidir.

a.Sindirim Sisteminin Fizik Muayenesi a.1.İnspeksiyon:

Hastanın üşümemesine dikkat edilmeli ve hemşire aşağıdaki bulgulara yönelik sorulara yanıt aramalı ve kayıt tutmalıdır.

 Ağrı nerede?

 Nasıl bir ağrı?

 Ağrı ne zaman başladı?

 Ağrı herhangi bir yere yansıyor mu?

 Ağrı ne zamanda beri var?

 Bulantı-kusma var mı?

 İdrar yapma ve barsak alışkanlıklarında değişiklik var mı?

 Hastanın duruşu ve genel görünümü değerlendirilir (örneğin peritonite hastada hareket kısıtlılığı, renal kolikte acı ile kıvranma, akut pankreatite diz-dirsek pozisyonu vb.).

 Sklerada ve ciltte sarılık olup olmadığı değerlendirilir.

 Abdomenin görüntüsü ve distansiyon değerlendirilir.

 Cilt üzerinde ameliyat izi, cilt lezyonları ve karnın solunuma eşlik edip etmediği değerlendirilir.

 Terleme ve dehidratasyon bulguları değerlendirilir.

a.2.Palpasyon:

Karın muayene edilir.

Muayene sırasında ele gelen sertlik, ağrı ya da hassasiyet patolojik bir durumun varlığını gösterir (örneğin; müsküler rijite; peritonit, lokal defans; akut kolesistit, apandisit, divertikülit)

a.3.Perküsyon:

Karın üzerinde oluşturulan titreşim sonucu duyulan sesler özellikle organlar hakkında bilgi verir (örneğin; organ perforasyonunda karaciğerden duyulması beklenen mat sesin kaybolması vb.) a.4.Oskültasyon:

Steteskop bastırılmadan en az iki-üç dakika bağırsak sesleri dinlenir.Barsak seslerinin azalması ya da yok olması patolojik durumun varlığını gösterir (örneğin; peritonit ve paralitik ileusta barsak sesleri yoktur, aktivitenin fazla olması; barsak tıkanıklığını gösterebilir). Palpasyonla muayenede; el sağ üst kadranda rektus kasına lateral ve paralel durumda iken, derin palpasyon durumunda tutulur.

Diğer el ile böbrek yukarı itilmeye çalışılır. Büyümüş bir böbrek durumunda böbreğin ön kısmı el ile palpe edilebilir. Bu işlem diğer böbrek içinde tekrarlanır. Perküsyon ve oskültasyon ile muayene yönteminde hasta ayakta iken kostavertebral bölge nazikçe palpe edilir ve kasların tonusu değerlendirilir.

3.13.Sinir Sisteminin Değerlendirilmesi

Hemşirelik öyküsü; ağrı, kasılma, denge bozuklukları, baş dönmesi, güçsüzlük, uyuşma, kullanılan nörolojik ilaçlar, görme ve konuşma bozukluklarını belirleyici soruları içermelidir.

Hastanın mental (yaş, eğitim ve öğretim durumu, zihinsel fonksiyonlardaki değişiklikleri antidepresan ve analjezik kullanma öyküsü vb.), emosyonel (duygulardaki uyumsuzluğu, öfori, depresif tavırları vb.), bilinç (oryantasyonu, zamansal uyumu, dikkat ve konsantrasyonu), zeka ve davranışa (fiziksel görünümü, temizliğe özen gösterip göstermediği vb.) yönelik değerlendirmesi yapılır.

Muayeneye özel bazı testler ve nörolojik muayene yöntemleri sinir sisteminin değerlendirilmesinde

kullanılabilir (Glaskow Koma Skalası (GKS), sıcak algısı, ağrı algısı, vibrasyon algısı muayeneleri, iki noktanın ayırt edilmesi testi vb.).

4-HEMŞİRELİK BAKIM SÜRECİ

Hemşirelik süreci, hasta bireyin problemlerinin çözümünde hemşireler tarafından kullanılan bir yöntemdir.Bilimsel bir problem çözme yöntemi olan hemşirelik süreci sağlıklı ya da hasta bireyin problemlerine sistematik ve mantıksal bir yaklaşımı ifade eder.

4.1.Hemşirelik Sürecinin Amaçları

 Hastanın sağlık bakım ihtiyaçlarının dökümantasyonunu sağlama

 Bakım planı boyunca karar verme, hasta problemlerini tanılama ve amaçları formüle etme

 Hemşirelik bakımını koordine etme

 Hemşirelik bakımının değerlendirilmesinde kullanılabilecek amaçları listeleme

 Tanı verileri, problem listesi, diğer hemşirelerin ve sağlık profesyonellerinin tedavileri ile ilgili iletişimi sağlama

 Bakımın eksik, hatalı ve yanlış olma riskini azaltmadır.

4.2.Hemşirelik Süreci Kullanılmasının Yararları

 Bireyin gereksinimleri doğrultusunda bakım hizmeti almasını sağlar.

 Bakımın devamlılığını sağlar. Doğru formüle edilmiş hemşirelik bakım planı bir hemşireden diğerine bakımın sürdürülmesini kolaylaştırır.

 Bakım amaçlarına ulaşmak için gerekli özel hemşirelik uygulamalarını belirlemeyi sağlar. Böylece bakımına yön verir.

 Bireyi kendi bakımına katılma konusunda teşvik eder.

 Ekip üyeleri arasında bireyin ihtiyaçları konusunda iletişim sağlar.

 Hemşirenin veri toplama aşamasıyla birlikte hasta merkezli çalışmaya ve dolayısıyla alışılagelen işlemlerin dışına çıkarak hasta gereksinimlerine odaklanmış uygulamaları gerçekleştirme olanağı sağlar.

 Sürekli araştırma ve geliştirme gerekliliğini doğurur.

 Bakımın kalitesini arttırır.

 Sistematik hizmet sunumu zaman kaybını önler, sonuca ulaşmayı kolaylaştırır.

 Bakımın kayıt edilmesini kolaylaştırır.

 Devamlı öğrenme fırsatı verir.

 Vardiya değişim raporlarında hemşireler tarafından bilgi alış-verişini organize eder.

 Hastanın taburculuk ihtiyaçlarının belirlenmesine yardımcı olur.

 Hemşirelerde kayıt tutma alışkanlığının gelişmesini sağlar.

 Verilen bakımın daha objektif olarak değerlendirilmesini sağlar.

4.3.Hemşirelik Sürecinin Basamakları;

1. Veri toplama 2. Tanılama 3. Planlama 4. Uygulama 5. Değerlendirme 4.3.1.Veri Toplama:

Veri toplama hemşirelik sürecinin başlangıç basamağıdır.Veri toplama sağlıklı/hasta birey ile ilk karşılaşmada başlar, aralıksız devam eder.Bu basamak süresince, birey ya da aile hakkında bilgi ve veri toplanır.Veri fizyolojik, psikolojik, sosyokültürel, gelişimsel, dinsel ve çevresel bilgileri

içermelidir.Hemşirelik sürecinin diğer basamaklarına temel oluşturacağı için veriler doğru, eksiksiz ve kaydedilebilir olmalıdır. Hemşireler tarafından hasta hakkında elde edilen iki farklı tip veri vardır.

a) Subjektif veri :

 Hastalardan elde edilir ve hastanın hissettiği, algıladığı, zorlandığı, gereksinim duyduğu şeyler olarak tanımlanır.

 Subjektif veri sıklıkla semptomla ilişkilidir.

 “Ağrım var”, “Güçsüz hissediyorum” gibi veriler subjektif veri örnekleridir.

 Bu verilerin kaynağı yalnızca hasta olabilir.

 Subjektif veri fiziksel, psikososyal ve dinsel bilgiyi içerir.

 Hemşirelerin subjektif veriyi toplamada başarılı olabilmesi için, hastaların hemşireler tarafından iyi gözlenmesi gerekir.

b)Objektif veri:

 Bu veriler hemşirelerin gözlem, muayene ve diğer sağlık profesyonelleri ile görüşülerek elde edilir.

 Bu veri, hastanın algılayışından etkilenmez, hemşire tarafından gözlenen hasta davranışlarını içerir.

 Objektif veriler sıklıkla belirti olarak isimlendirilir.

 Yatakta uzanan bir hastanın solgun görünmesi, zor ve sesli solunum yapması hemşirenin gözlemi ile elde edilen objektif veriye örnektir.

4.3.1.1.Veri Toplama Yöntemleri:

 Görüşme

 Gözlem

 Hastanın öyküsü (Anamnez)

 Fiziksel değerlendirme

a.Görüşme:Veri toplama yöntemlerinin ilki ve en önemlisi hasta ile görüşmedir.Bu genellikle hasta ile yüz yüze görüşmeyi içerir ve hemşirenin görüşme yapma, gözlem ve dinleme becerilerinin kullanmasını gerektirir.Hemşire hasta ile görüşme yaparken mümkünse aynı seviyede ve karşılıklı oturmalıdır.Görüşme sırasında dikkati dağıtacak ya da görüşmeyi bölecek etkenler ortadan kaldırılmalı ya da en aza indirilmelidir.Görüşme uzun olmamalı, bireyi sıkmamalı, sorular bireyin anlayabileceği biçimde sorulmalı, bireyin eğitim ve kültür seviyesine uygun olmalıdır.Tıbbi sözcükler açıklanmalı, gereksiz kişisel merakı içeren sorular sorulmamalıdır.Ses tonu kızgın, yargılayıcı olmamalı, bireye güven vermelidir

b.Gözlem:Görüşme sırasında hemşire hasta hakkında veri toplamak ve topladığı verilerin doğruluğunu test etmek için gözlem yapmalıdır.Gözlem yapabilmek için hemşire Neyi? Neden?

gözlemleyeceğini bilmelidir.Bu nedenle, hemşire mesleki bilgi ve deneyime, hastalık bilgisine sahip olmalıdır.

c.Öykü Alınması:Zaman kaybını azaltmak ve konu ile ilgisi olmayan bilgilerin toplanmasını önlemek için, görüşmenin belli bir sistematik içinde yapılması gerekir.Hasta öyküsü (anamnez) formları bu amaçla geliştirilmiş, kurumlar arasında farklılık gösteren formlardır.Bireyin kendisi, sosyokültürel durumu, özgeçmişi, soy geçmişi, kullanılan ilaçlar, hastalık belirti ve bulguları hakkında bilgi elde etmek için kullanılan formlardır.Hemşire hasta ile görüşme yaparken, bu formda yer alan soruları hastaya yöneltir ve cevapları uygun biçimde kayıt ederek formları hasta dosyasına yerleştirir.

b. Fiziksel Tanılama:

Fiziksel değerlendirme için inspeksiyon (gözle muayene),oskültasyon (dinleme)perküsyon ve palpasyon (elle dokunularak yapılan muayene)teknikleri kullanılır.Bu yöntemler ile bireyin genel durumu, sistem bulguları hakkında bilgi elde edilir.Fiziksel değerlendirme, anamnez alındıktan sonra yapılır.Böylece sözlü olarak alınan veriler objektif verilerle desteklenir.Fiziksel değerlendirmeye başlamadan önce, birey işlem hakkında mutlaka bilgilendirilmeli ve izni alınmalıdır.

4.3.2.Tanılama

Hemşirelik sürecinin veri toplama basamağı boyunca, hemşireler birey hakkında çok fazla bilgi toplarlar.Bu veriler değerlendirilir, düzenlenerek karşılaştırılır, sınıflandırılır.Böylece problemler belirlenebilir ve nedenleri ayırt edilebilir.Bu süreç, verilerin analiz sürecidir ve bir ya da daha çok hemşirelik tanısının belirlenmesi ile sonuçlanır.“Hemşirelik tanısı” yaşam boyunca birey, aile ve toplumun gerçek ya da potansiyel sağlık problemleri hakkında verilen klinik kararlar olarak tanımlanmıştır.

4.3.3.Planlama

Planlama hasta amaçlarının belirlenmesi ile başlar.Amaçların yazılması ; Problem ya da tanının bir hasta problemi olarak yazılmasından dolayı, amaç daima hemşirenin ne yapacağından ziyade hastanın ne yapacağını ifade ediyor olmalıdır.Amaç cümlesinde “Hasta ……… yapacak” ya da

“Hasta ………….. yapabiliyor olacak” gibi ifadeler kullanılmalıdır.Amaç genel bir yönerge belirtir, bir fiil kelimesi içerir.Amaç hem ulaşılabilir hem de gerçeğe uygun olmalıdır.Her tanı en az bir amaç içerir ve her amaç birçok sonuç kriterine sahiptir.Etkili bir sonuç kriteri, hangi durumda?, ne ölçüde?

ve hastanın göstereceği aktivitenin ne olduğunu? Belirtir.

4.3.4.Uygulama

Hemşirelik uygulamaları; bireyin gereksinimlerine yönelik, sağlığı geliştirme, sürdürme ve hastalıkları önleme/rehabilite etme amaçları için uygulanan hemşirelik girişimleridir. Hemşirelik uygulamaları daima kişilerarası iletişim, karar verme, iyi gözlem yapma, açık iletişim ve teknik (psikomotor) becerileri gerektirir.Ayrıca yönetici, eğitici, liderlik, araştırıcı olma gibi hemşirelik rollerini de içeren bir basamaktır.Hemşirelik uygulamaları tedaviye karşı hastanın tepkilerini gözlemleme, hasta eğitimi, işlemlere hazırlık gibi girişimleri içerir.İyileşme gösteren hastalar, öz bakımlarında sorumluluk üstlenebilirler.Hastalığın izin verdiği ölçüde, hemşirelerin, hastanın kendisi için mümkün olduğu kadar çok şey yapmalarına olanak sağlamaları çok önemlidir.Bu, hastanın bağımsızlığını geri kazanmasında çok önemli bir adımdır.

4.3.5.Değerlendirme:

Bu basamakta, belirlenmiş amaçlar doğrultusunda hastadaki ilerlemeleri, eğer problem çözülmüş ise belirlenmiş amaçlar ile sonuç kriterlerinin uygunluğu değerlendirilir.Başka bir deyişle, sonuç kriteri amaçların değerlendirilmesidir.

Değerlendirme amaçlara ve sonuçlara ulaşılıp ulaşılmadığını belirlemek için hastadaki değişimi gözlemlemeyi içerir. İstenilen amaçlara ulaşılmamış ise girişimler ya da amaçlar tekrar gözden geçirilmelidir. Ulaşılmış ise problem “çözüldü” olarak kayıt edilmelidir.

5-NÖBET DEĞİŞİMİ:

Nöbet değişimi; servisin ve hastaların güvenli ve eksiksiz bir şekilde teslimi için uygulanmaktadır.

Nöbet listeleri; tüm birimler için bir sonraki ayın nöbet listesi sorumlular tarafından her ayın son haftasında HBYS üzerinden elektronik ortamda hazırlanarak Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürü ve

Başhekim onaylattırılır. Listelerin aslı Sağlık Bakım Hizmetleri Müdüründe saklanır, diğer suretleri ilgili birimlere verilir. Çalışma saatleri ve düzeni Hastane Yöneticiliği tarafından belirlenir.

Nöbet günlerinin değişimi Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürünün onayı ile gerçekleşir. Bu takdirde nöbetçinin kabul edilebilir bir mazeretinin bulunması, değişikliğin Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürlüğü tarafından daha önceden nöbet cetvellerine işlenmesi ve ilgililere bildirilmesi gerekir.

Acil durumlar (hastalık ve ölüm) dışında gecikme ve işe gelmeme durumunda en az 8 saat önceden nöbet değişim dilekçesi hazırlanarak Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürüne sunulur. Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürünün onayından sonra nöbet değişimi gerçekleşir.

Nöbet teslim vizitelerinde; nöbet başlangıç saatinden (sabah şifti ve akşam şifti olmak üzere) en az 15 dk önce teslim eden ve teslim alan personel formalı olarak hazır bulunmalıdır.

Servisin tesliminde; sorumlu hemşire tesis yönetimi, malzeme ve cihaz yönetimi, otelcilik hizmetleri, eczacılık hizmetleri (narkotik ve mor reçete), acil arabası gibi hizmetlerin evraklarını ve yapılması gereken işleri nöbetci hemşireye teslim eder. Narkotik defteri, cihaz teslim defteri, nöbet devir teslim defteri doldurulur, imzalanır. Nöbet sonunda aynı şekilde teslim alınır.

Nöbetin tesliminde; nöbet sırasında gelişen her türlü sorun / olaylar hakkında bilgi verilir.

Gerektiğinde yazılı ve imzalı rapor tutulur. Her türlü sorun / olaylar Nöbet devir teslim defterine kayıt edilir.

Nöbetçi personel nöbeti teslim alacak personel gelmeden ve nöbetinde geçen önemli olaylar, izlenecek hususlar hakkında gerekli bilgiyi vermeden ayrılamaz. Nöbeti teslim alacak personel vaktinde gelmediği takdirde, durum Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürüne bildirilir, gerekli tedbir alındıktan sonra nöbeti biten personel ayrılabilir.

Gece nöbeti tutan personele ertesi günü görev verilmez. Ancak acil durumlarda Hastane Yöneticiliği ya da nöbetçi idari hekimin davetine uymaya mecburdur.

6-HASTA TRANSFERİ 6.1.Amaç

Hastanın tetkik/ tedavi amacıyla bir klinikten diğerine/ ameliyathaneye, tetkik/ tanı birimlerine veya hastane dışı sağlık kurumuna transferinin var olan sağlık durumunun ve bakımın sürekliliğini sağlayarak güvenli bir şekilde yapılmasıdır.

6.2.Temel İlkeler

 Hasta transferini yapacak görevli, konu ile ilgili eğitim almış olmalıdır.

 Transfer sırasında hem hastanın güvenliği sağlanmalı, hem de transferi yapan kişi kendi beden mekaniğini korumalıdır. Hasta sedye ile taşınıyor ise sedyenin kenarlıkları kaldırılarak hastanın güvenli bir şekilde taşınması sağlanmalıdır.

 Hemşire hastanın nakledileceği birimle transfer öncesi iletişim kurarak bilgi vermelidir.

 Hasta laboratuvar, ameliyathane veya herhangi özel uygulama birimine gönderilirken, gerekli ilaçları, tıbbi malzemeleri, gerekli dokümanları hastanın yanında hazır bulundurulmalıdır.

 Hastanın mahremiyeti her aşamada korunmalıdır.

 Klinik/ birim destek personeli hastanın transfer edileceği klinik/ birime kadar hastaya refakat etmelidir.

 Hastanın yatağından sedye/ tekerlekli sandalyeye alınması hemşirenin denetiminde olmalıdır.

 Transfer sırasında hasta transfer formu iki nüsha doldurularak, gönderen ve teslim alan hemşire tarafından imzalanmalıdır.

 Hasta/ ailesine transfer konusunda ve gideceği birimde kendisine yapılacak işlemler hakkında bilgi verilmelidir. Hasta tetkik amaçlı transfer edilecek ise kimlik tanımlayıcı bileklik doğrulaması yapılarak, transferde görev alacak kişi (hekim, hemşire, ATT ya da transport personeli) ile transfer sağlanmalıdır.

 Transfer ameliyathaneye yapılacak ise, hastanın hemşiresi eşliğinde transfer edilir. Transfer esnasında Güvenli Cerrahi Kontrol Listesi Formu kontrol edilir.

 Hastanın genel durumu kritik ise; transfer sürecinde görev alacak ekip üyeleri en az iki taşıma personeli, bir hemşire/ ATT ve bir hekimden oluşmalıdır.

 Kritik hastanın transferi esnasında hastanın genel durumu, yaşam bulguları ve bilinç değişimi yakından gözlenmeli ve gerekirse kaydedilmelidir.

 Transfer sırasında kullanılacak ekipman iyi belirlenmelidir (monitör/ defbrilatör, transport mekanik ventilatör, pulse oksimetre, oksijen tüpü, yeterli miktarda ilaç ve malzeme içeren resüsitasyon çantası, infüzyon pompası vb.). Bu ekipmanların batarya kontrolleri, ilaçların ve malzemelerin miad ve sayıca miktarları birim çalışanları tarafından kontrol edilmeli ve transfere hazır halde bulundurulmalıdır.

 Hastanın kısa sürede nakli için uygun personel tarafından önceden asansör hizmeti sağlanmalıdır.

 Hasta adli vaka ise hastane polisi/ güvenlik birimine haber verilerek bu kişilerin eşliğinde transfer sağlanmalıdır.

 Kurum dışı transferlerde; hasta hemodinami, solunumsal ve doku oksijenlenmesi yönlerinden stabilite göstermiyorsa, aktif kanama açısından riskli ise, transfer sırasında yeterli donanım sağlanamıyor ise ve gideceği kurumda hastanın bakım sürekliliği sağlanamıyorsa hastanın transferi uygun transfer şartları sağlanıncaya kadar ertelenmelidir.

6.3.Pediatrik Hastaların Transferi:

 Aile ile işbirliği yapılmalı, ailenin hastanın yanında kalmasına izin verilmelidir.

 Transfer sırasında varsa hastanın sevdiği bir objeyi taşımasına izin verilmelidir.

 Yüksek ve heyecanlı ses/ hareket nedeniyle endişe ve korku yaşayabileceklerinden iletişim net ve yavaş kurulmalıdır.

 Özellikle okul çağı çocuklar ve adölesanlarda mahremiyet duygularına saygı gösterilmelidir.

 Yenidoğanlarda bebeğin ısı kaybını önlemek amacıyla baş bölgesi transfer sırasında şapka vb. ile örtülmelidir.

6.4.Yaşlı Hastaların Transferi:

 Görme, işitme, dokunma ve termoregülasyon konusundaki kayıpları göz önüne alınmalıdır.

 İletişim sırasında doğrudan göz teması sağlanmalıdır.

 Yüksek sesle, açık ve yavaş olarak konuşulmalı, basit cümleler kurulmalı tıbbi terminolojiden kaçınılmalıdır.

 Sözel iletişimi kuvvetlendirmek için hastaya nazik ancak hissedebileceği biçimde dokunulabilir.

 Soğuğa karşı toleransının düşük olması nedeniyle hipotermiye karşı önlem alınmalıdır.

6.5.İşlem Basamakları:

a)Klinikler Arası Transfer

1. Hastaya ve yakınına transfer edileceği klinik ya da bölüm hakkında bilgi verilir.

2. Hastanın transfer edileceği kliniğe, gerekli hazırlıkların yapılabilmesi için telefon ile bilgi verilir.

3. Hastanın sürekli kullandığı ilaçları ve kişisel eşyaları hasta / hasta yakınına teslim edilir ve gerekli yerlere kaydı yapılır.

4. Hastayla gitmesi gereken tüm tetkik sonuçları ve hasta dosyası hekim ve hemşiresi tarafından hazırlanır ve birimin sekreterine teslim edilir. Hastanın kimlik tanımlayıcı bilekliği hemşiresi tarafından çıkarılır.

5. Hasta yakını gideceği yeni birim adına dosya çıkarması için hasta kabul birimine yönlendirilir.

6. Hastanın transferi sırasında kullanılacak tıbbi ekipman ve transferde görev alacak kişiler belirlenir.

7. Hastanın hemşiresi tarafından iki adet Hasta Transfer Formu doldurulur.

8. Hasta taşıma standardı dikkate alınarak hasta yataktan sedye/ tekerlekli sandalyeye alınır ve gideceği klinik ya da bölüme transferi yapılır.

9. Hasta nakil olduğu birime güvenlik önlemleri alınarak hastanın sedye/tekerlekli sandalyeden yatağa alınması sağlanır.

10. Hastayı teslim alan klinik hemşiresi ilgili formları imzalar, hastanın dosyasını, ilaçlarını ve eşyalarını teslim alır ve ilgili yerlere kaydeder.

b)Kurum Dışı Transfer

1. Hastanın transfer kriterlerine uygun olup olmadığı değerlendirilir.

2. Transferi riskli olan hastanın yakını hekimin tüm açıklama ve itirazlarına karşın başka bir kuruma nakil olmak istiyor ise hasta veya yakını dosyasına kendi el yazısıyla ayrılış isteğini yazar ve imzalar.

3. Hasta ve hasta yakını transfer işlemleri, gideceği hastane ya da yapılacak işlem hakkında bilgilendirilir ve transfer onayı alınır.

4. Hastanın gideceği hastaneden (sevki kabul eden hekim ve birim hakkında) bilgi alınır.

5. Hastanın sevkinin hangi yolla yapılacağı belirlenir. Sevk işlemi 112 aracılığıyla yapılacaksa, hastanın hekimi tarafından 112 Komuta Kontrol Merkezi aranır ve gerekli araç talebi yapılır.

6. Sevk için araç temin edildikten sonra, hastanın tüm tıbbi kayıtlarının bir örneği / epikriz (varsa otomasyon üzerinden) doldurulur, çıktısı imzalanarak hasta yakınlarına/ transfer ekibine teslim edilir (hasta adli vaka ise tıbbi kayıt örnekleri verilmez).

7. Hastanın aldığı tedavi, klinikten ayrılmadan önce alınan son yaşam bulguları ve varsa özel notlar (varsa otomasyon üzerinden) hekim tarafından hasta sevk formuna kaydedilir ve çıktısı alınır.

8. Hasta, hastanın hekimi ve hemşiresi tarafından, hastaya eşlik edecek ekip üyesine sözlü ve yazılı teslim yapılır.

9. Hasta, uygun taşıma tekniği ile güvenlik önlemleri sağlanarak yatağından ambulans sedyesine alınır. İntravenöz tedavisi varsa ve devam edecekse damar yolu açıklığı ve güvenliği kontrol edilir.

10. İzolasyon önlemlerinin gerektiği durumlarda (solunum, damlacık, temas vb. izolasyon) sevk sırasında ekip üyelerinin koruyucu ekipman (eldiven, koruyucu maske, önlük) kullanmaları sağlanır.

11. Hastanın sevki gerçekleştirilir.

12. Hastanın sevk edildiği hastanede hekim ve birim çalışanları tarafından hastanın kabulü yapılır ve gönderilmiş olan sevk formları teslim aldıklarına dair imzalatılır.

7-HASTA TESLİMİ

Sağlık hizmetlerinde bakım kalitesinin yükseltilmesi, hemşirelik bakımının dökümante edilmesi ve hasta bilgilerinin sağlık profesyonelleri arasında doğru aktarılması hususunda önemli bir yere sahip olan hasta teslimi, aynı zamanda hasta güvenliği hedeflerinden etkin iletişim sürdürülmesinde de öncelikli unsurlardan biridir. Hasta teslimi, hastanın durumuna özgü özellikli bilgilerinin, bir bakım verenden diğerine tam, doğru ve interaktif şekilde, standart bir iletişim tekniği kullanılarak devredildiği profesyonel bir iletişim süreci olarak tanımlanmaktadır. Hasta güvenliği kapsamında hemşireler arasındaki hasta teslimleri, hasta bilgilerinin ulaşılabilir olması, kaybolmaması, unutulmaması ve advers (istenmeyen) olayların azaltılmasında önemlidir. Tüm bunlara ek olarak hasta teslimi, bakımın sürekliliğinin sağlanmasında, tekrarların azalması ve hasta memnuniyetinin artmasında etkili olup ayrıca yeni personelin ve öğrenci hemşirelerin eğitimi için de fırsat sunmaktadır.Hasta teslim sürecinde; hasta bilgilerinin doğru, açık ve sistemli şekilde aktarılması sağlık profesyonelleri arasındaki kusursuz ve sürekli iletişim ile mümkündür.

7.1.Hasta Teslimi Yapılması Gereken Durumlar

Sağlık profesyonelleri arasında hasta teslimi; nöbet değişimlerinde, kısa bir süre için personelin görev yerinden ayrıldığı durumlarda, bir bakım seviyesinden diğerine geçişlerde (örneğin ambulanstan acil servise, acil servisten yoğun bakım ünitesine veya başka bir kliniğe transfer), hastanın bir test için transfer edildiği durumlarda, konsültasyon sürecinde, ameliyat öncesi ve sonrasında, diğer transfer durumlarının (nakillerin) her birinde yapılmalıdır. Bir bakım seviyesinden diğerine geçişte hasta teslimi, düzenli izlem ve değerlendirme ile bakımın sürekliliğini sağladığı gibi hastanın mevcut ve olası problemlerine yönelik eleştirel düşünme fırsatı da sunmaktadır. Özellikle ambulans ile bir başka sağlık kuruluşuna veya acil bölümden yoğun bakım ünitesine nakillerde veri kaybını önleyerek hastanın durumunu daha net hale getirdiği böylece girişimlerin planlı olmasını sağlayarak zamandan kazandırdığı ve hastanın tedavi süresini kısalttığı bilinmektedir.

7.2.Hasta Tesliminin İçeriği

Hasta tesliminde ilk kural, sağlık profesyonelleri arasında paylaşılan bilginin açık, anlaşılır, doğru ve güvenilir olmasıdır. Sağlık profesyoneli hastasını diğer bir sağlık profesyoneline teslim ederken hastasının; sosyo-demografik özelliklerini (adı/soyadı, yaşı, cinsiyeti v.b.), tıbbi tanısını, geçmiş medikal ve sosyal öyküsünü, kabul özetini, kritik laboratuvar ve radyolojik testlerinin sonuçlarını, aciliyet seviyesini, ilaç istemini, tedavi uygulaması ile ilgili ayrıntıları, diyetini, yaşamsal bulgularını, kateter ve drenlerini, infüze edilen sıvılarını, bakım planında yer verilmesi gereken konuları ve gereksinimlerini, izolasyon durumunu içeren bilgileri açık, anlaşılır ve sistematik bir şekilde ifade etmelidir. Ayrıca hasta güvenliğine ilişkin; hastanın mobilizasyon durumu ve sıklığı, düşme ve bası yarası riskleri, invazif girişimlerin tarihleri ve bakım ekipmanlarının değişim durumları hakkında bilgiler aktarılmalı ve gerekli önlemler alınmalıdır.

7.3.Hasta Tesliminin Süresi

Hasta teslimi için harcanan zamanın azalması ve aktarılan bilgilerin tam ve eksiksiz olması için her birime özgü olarak geliştirilmiş formlar kullanılmalıdır. Hasta tesliminin süresi, hasta sayısına ve hastaların durumuna göre değişmekle birlikte literatürde hasta tesliminde standardize profesyonel bir iletişim modelinin kullanılması durumunda teslimin 15-30 dakika sürdüğü bildirilmektedir. Yapılan çalışmada, bakım alanlarında teslim süresinin hasta başına en çok altı dakika, en az bir-iki dakika sürdüğünü bildirilmiştir.

7.4.Teslim Sürecinde Yer Alması Gereken Kişiler

Hemşireler teslim sürecinde hasta güvenliğinin sağlanmasında ve özellikle de hataları önlemede kilit rol oynamaktadırlar. Hastaya ait bilgilerin teslimi sırasında; nöbeti teslim eden sağlık ekibinin takım lideri olan hemşire (servis sorumlusu), hastaya bakım veren hemşire ile nöbeti devir alan hemşire bulunmalıdır. Bazı kliniklerde koşullar uygun olduğunda hasta ve ailesinin teslim sürecine tanıklık etmesi hasta merkezli, işbirlikçi bir bakım sağlamaktadır. Böylece hastalar kendilerini teslim sürecinin bir parçası olarak hissetmekte ve bu durum hastaların bakıma katılımlarını desteklemektedir.

7.5.Hasta Tesliminin Yeri ve Şekli

Hasta teslim sürecinde, teslimin veriliş şekli ve yeri teslimin istenilen standartlarda olması ve bakımın kalitesi açısından önemlidir.Literatürde dört tip hasta teslimi dikkati çekmektedir. Bunlar;

 Önceden belirlenmiş bir alanda (hemşire deski, hemşire odası gibi) sadece hastanın tıbbi kayıtlarından elde edilen bilgilerin nöbeti devir eden hemşireden nöbeti devir alan hemşireye sözel olarak aktarıldığı sözel teslim,

 Sorumlu hemşirenin tüm hastaların bilgilerini ve kayıtlarını toplayarak bir sonraki vardiyadaki hemşireye aktarılmak üzere sesli olarak okuyup kayıt cihazına kaydettiği teyp kaydı teslim,

 Hasta kayıtları, ilaç kartları, bakım planı notları ve izlem formlarından elde edilen temel bilgilerin dökümante edildiği yazılı formda gerçekleştirilen yazılı teslim ,

 Hasta odasında hasta ile yüzyüze tüm tıbbi kayıtlar, raporlar, sonuçlar ile birlikte gözlem ve gereksinimlerin de hem sözel olarak aktarıldığı hem de yazılı olarak kaydedildiği yatak başı teslimdir.

Hemşire deskinde ve hemşire odasında yapılan tüm teslim türlerinin (sözlü, yazılı, teyp kaydı ile), subjektif odaklanmaya, gereksiz ya da belirsiz/yanlış bilgilerin aktarılmasına neden olduğu belirtilmiştir.

Yazılı döküman kullanılmaksızın sadece sözel yolla yapılan teslimler genellikle gereksiz bilgileri de içerebileceğinden teslim süresi uzamakta ve hastaya ait bilgilerin tamamının akılda tutulması güç

olacağından veri kaybı olma olasılığı oldukça yükselmektedir. Şüphesiz hemşirelik bakım planları, gözlem ve ilaç çizelgeleri gibi yazılı dökümanlar hem kalıcı kayıtlar olması hem de yasal güvence sağlaması nedeniyle hasta teslim sürecinin vazgeçilmez unsurlarıdır. Yalnız sözel yolla yapılan teslimlerin sadece zaman faktörünün söz konusu olduğu bazı durumlarda kullanılabileceğini bildirilmektedir.

Yatak başı teslim, hastayı görselleştirerek önceliklerin belirlenmesini, hastanın kontrol duygularını güçlendirerek bakıma ve teslim sürecine aktif olarak katılmasını, hemşirelerin aktif bir şekilde bilgi almasını sağlayarak hemşire ve hastaya sorgulama fırsatı vermektedir. Yatak başı teslim şeklinin;

bakımın sürekliliğini artırması, hastanın durumunu daha iyi açıklaması, daha doğru bilginin daha az zaman harcanarak aktarılması, öğretme ve davranış modellemesine imkân vermesi, personel arasındaki iletişimi geliştirmesi ve hastayla ilişkili önemli durum ya da sorunları hatırlatması bakımından birçok olumlu yönü bulunmaktadır. Yatak başı teslimlerde hastaların gizlilik ve mahremiyeti ihlal edilebileceği için özellikle çok yataklı odalarda duyarlı ve hassas paylaşımlar yapılmaması gerekmektedir.Dikkatsiz konuşmalar hastaların güvenine zarar verebilmektedir.

Ülkemizde Hastane Hizmet Kalite Standartları talimatlarına göre hasta teslimleri, önce hemşire deskinde sonra hasta odaları tek tek dolaşılarak hasta başında mümkün olan en kısa sürede hem sözlü hem de yazılı olarak yapılmalıdır. Hasta dosyası ve hastaya ait tüm kayıtlar nöbeti devralan hemşireye hemşire deskinde teslim edilmelidir. Hastaya yapılan tetkik, tedavi ve hasta bakım sürecinin tüm uygulamaları nöbet teslimi sırasında nöbeti devreden ve devralan hemşireler arasında (çift taraflı) kontrol yapılarak aktarılmalıdır.

7.6.Hasta Tesliminde İletişim

Hastaların güvenli ve etkin bakımı, sağlık çalışanlarının arasındaki iletişimin sürekliliğine ve kusursuzluğuna bağlıdır. Bir sağlık çalışanının hastasını diğer sağlık profesyoneline teslim ederken veya hastasıyla ilgili bilgileri aktarırken ortaya çıkan yanlış anlamalar veya eksik bilgiler hastanın güvenliğini tehlikeye sokar ve hastaya zarar verir.

Hasta teslimi aynı zamanda iletişim süreci olması sebebiyle, toplumların kullandığı iletişim ve etkileşim dili, kültürel ve tarihi özelliklerden de etkilenebilir.Profesyonel iletişim araçlarının kullanımıyla bilgi alışverişi kalitesi artarak, postoperatif dönem komplikasyonları azalarak iyileşme süreci hızlanabilmektedir. Literatürde hasta tesliminde, hastayla ilgili acilen iletilmesi gereken bir bilginin hızlı, eksiksiz, net biçimde iletilmesini sağlayarak hasta ve sağlık profesyoneline soru sorma ve cevaplama imkanı sunabilen profesyonel iletişim tekniklerinin kullanılması önerilmektedir.

En sık kullanılan teknik; SBAR (Situation, Background, Assessment, Recommendation) - (Durum, Arka Plan (öykü) , Değerlendirme, Öneriler)] hasta başı teslim modeli olarak bildirilmiştir.

SBAR, bir sağlık çalışanının diğer sağlık çalışanına hastayla ilgili acilen iletmesi gereken bir bilginin hızlıca, tam, net ve açık bir biçimde iletilmesini sağlayan iletişim adımlarının İngilizce baş harflerinden oluşan bir iletişim tekniğidir. Sağlık hizmetlerinde kullanılan SBAR tekniği açıklanacak olursa şu şekilde özetlenebilir;

S Situation Durum

Hastayla ilgili mevcut durum nedir? ( Hastanın yaşı, cinsiyeti, tanısı, hastanın şikayeti, hayati bulguları, hastanın

durumunun stabil olup olmadığı, tedavi planı, hastanın istekleri ve ihtiyaçlar

B Background

Tıbbi Öykü (Arka Plan)

Klinik geçmiş veya geliş nedeni ne? (hastanın hastaneye yatış nedeni, hastanın tıbbi öyküsü, yapılan tetkikler, alerji

olup/olmadığının sorgulanması vb.

A Assesmention Değerlendirme

Ben problemin ne olduğunu düşünüyorum? (hastanın tedavisi ve hastanın tedaviye verdiği cevabın değerlendirmesi, risk açısından hastanın değerlendirilmesi

R Recommendation Öneri

Ben ne önerirdim? (Hastayı teslim eden sağlık personelinin hasta hakkında önerilerini belirttiği bölümdür)

SBAR etkili bilgi alışverişi için sağlık profesyonelleri arasında kısa, net, eksiksiz standardize bir iletişim sağlayan profesyonel iletişim bir tekniğidir. SBAR iletişim aracı İngilizce’ de her başlangıç harfi bir hatırlatıcı olarak kullanılmaktadır. Türkçe’ de de kullanımının daha kolay olabilmesi ve her bir harfinin bir hatırlatıcı olarak kullanabilmesi için SBAR iletişim aracının Türkçe karşılığı olan DÖDÖ olarak kullanılması klinikte çalışan hemşire ve ebeler için daha faydalı olacaktır. SBAR tekniğinin Türkçe karşılığı açıklanacak olursa şu şekilde özetlenebilir;

D- Durum: Hastayla ilgili mevcut durum nedir? ( Hastanın yaşı, cinsiyeti, tanısı, hastanın şikayeti, hayati bulguları, hastanın durumunun stabil/stabil olup olmadığı, tedavi planı, hastanın istekleri ve ihtiyaçları)

Ö- Özgeçmiş: Klinik arka plan veya geliş nedeni ne? (hastanın hastaneye yatış nedeni,hastanın tıbbi öyküsü, yapılan tetkikler, alerji olup/olmadığının sorgulanması vb.)

D- Değerlendirme: Ben problemin ne olduğunu düşünüyorum? (hastanın tedavisi ve hastanın tedaviye verdiği cevabın değerlendirmesi, risk açısından hastanın değerlendirilmesi).

Ö- Öneri: Ben ne önerirdim? (Hastayı teslim eden sağlık personelinin hasta hakkında önerilerini belirttiği bölümdür).

Hasta teslim süreci, bakım kalitesinin artırılması ve hasta güvenliği hedeflerine erişilmesinde önemli yere sahip bir iletişim sürecidir. Günümüzde hemşireler başta olmak üzere sağlık bakım

profesyonelleri tarafından sıkça kullanılan bu süreçte, hastanın gerekli tüm bilgilerinin açık, anlaşılır ve doğru şekilde aktarılması, teslimlerin sözel ve yazılı dökümanlar ile hastayı merkez alarak yatak başında sistematik şekilde ve profesyonel iletişim teknikleri kullanılarak mümkün olan en kısa sürede yapılması gerekmektedir. Ancak farklı kliniklerde farklılaşan hasta gereksinimleri, çevresel ve iletişimsel faktörler hasta teslim sürecini olumsuz etkilemektedir. Tüm bu olumsuz faktörlerin azaltılması/giderilmesi hususunda hasta tesliminde kullanılan profesyonel iletişim tekniklerinin kullanımı yaygınlaştırılmalıdır.

8-HASTANIN TABURCU EDİLMESİ

Hasta ve yakınları, hem yatış işlemleri sırasında hem de serviste yatmakta iken taburculuğun planlandığı tarih konusunda, hekimi ve hemşiresi tarafından bilgilendirilir. Taburcu etme kararı hastanın sorumlu hekimi tarafından, hastanın sağlık durumu ve bakımı veya taburcu edilme sonrası bakım ihtiyaçları dikkate alınarak verilir.