Türkiye e-performans

(1)

Türkiye

e-Performans -

2014

(2)

1 Hazırlayanlar

Ali Arifoğlu Murathan Kurfalı

(3)

2

Kısaltmalar

EDMER E-Devlet Araştırma ve Uygulama Merkezi ODTÜ Orta Doğu Teknik Üniversitesi

BİT Bilgi İletişim Teknolojileri

WEF World Economic Forum (Dünya Ekonomi Forumu)

Bu araştırma 2015 yılında Uluslararası Telekomünikasyon Kurumu (ITU) tarafından yayınlanan Bilgi Toplumu Ölçümü (Measuring the Information Society) raporu, Dünya Ekonomi Forumu (WEF) tarafından yayınlanan Küresel Bilgi Teknoloji Raporu 2015 (The Global Information Technology Report), verilerine göre, ODTÜ, EDMER araştırma merkezi tarafından yapılmıştır. Ayrıca bu sene, diğer senelerden farklı olarak, araştırmada faydalanan kaynaklara Dünya Ekonomi Forumu (WEF) tarafından yayınlanan Dünya Rekabet Raporu 2015 ( The World Competitiveness Report) de dâhil edilmiştir

(4)

3

İçindekiler

1 Giriş ... 4

2 Yöntem ... 5

3 Bulgular ... 7

3.1 Türkiye ... 7

3.1.1 Teknolojik Altyapı ... 8

3.1.2 E-Toplum ... 9

3.1.3 İnsan Kaynağı ... 10

3.1.4 Politik ve Düzenleyici Ortam ... 11

3.1.5 Ekonomik Ortam ... 12

3.2 Son 3 Yıllık Gelişim ... 13

3.3 Türkiye ve Dünya ... 15

3.3.1 Genel ... 15

3.3.2 Tüm Bölgeler Türkiye Karşılaştırması ... 15

4 Sonuç ve Değerlendirme ... 27

5 EK... 28

6 Referans ... 33

(5)

4

1 Giriş

Bilgi ve iletişim teknolojilerinde süregelen gelişme ve yeniliklerden etkilenmekte olan devletler, e-dönüşüm sürecini başlatmışlardır. Devletler, e-dönüşüm yolunda ilerleme kaydedebilmek amacıyla e-performans değerlendirmesine gereksinim duymaktadır. e-Devlet çalışmalarında değerlendirme süreci ilerlemenin, başarı ve eksikliklerin belirlenmesinde, gelecek e-devlet çalışmaları için geri bildirimler sağlanmasında önemli bir rol oynamaktadır. Devletler e- devlet projeleri için büyük miktarda kaynak ayırmaktadır, bu nedenle başarının garanti edilmesi için e-devlet performans ölçümü yapılmalı ve devletler değerlendirme çıktılarını göz önüne alarak gerekli aksiyonları gerçekleştirmelidir.

Günümüzde ülkelerin e-devlet performanslarının değerlendirilmesi amacıyla araştırma kurumları tarafından geliştirilmiş olan çeşitli yöntemler bulunmaktadır. Ancak, var olan e-devlet değerlendirme yöntemlerinde önemli eksiklikler göze çarpmaktadır. Örneğin, yöntemlerin ürettiği sonuçlara bakıldığında aynı ülkeler için farklı e-performans değerleri görülmektedir.

Ayrıca, yöntemlerde yer alan birçok metrik, değerlendirme sonucu üzerinde etki katsayısı düşük olduğu için elde edilen performans skorunu önemli ölçüde etkilememekte, ancak diğer taraftan değerlendirme sürecinin zorlaşmasına neden olmaktadır. Yöntemlerdeki bu gibi eksiklikler nedeniyle ülkeler gerçek e- dönüşüm performans sonuçlarını öğrenme sorunu yaşamaktadır. Bu gereklerden yola çıkarak, ODTÜ e-Devlet Araştırma ve Uygulama Merkezi (EDMER) tarafından yeni bir e-Performans Değerlendirme Yöntemi geliştirilmiştir.

(6)

5

2 Yöntem

“e-Performans Değerlendirme Yöntemi”, Dünya ve Türkiye’de bugüne kadar üretilmiş olan başarılı e-dönüşüm değerlendirme metotları baz alınarak türetilen yeni bir e-performans değerlendirme yöntemi olarak sunulmaktadır. Bu yöntem, incelenen e-dönüşüm değerlendirme metotlarında yaygın olarak yer almakta olan ölçüm göstergelerini içererek, e-dönüşüm değerlendirme sürecinde devletlere yardımcı olmayı hedeflemektedir. Önerilen yöntem, kendine özgü metrikleri kapsayan altı ölçüm kategorisinden oluşmaktadır: “Teknolojik Altyapı”, “e-Toplum”, “İnsan Kaynağı”, “Politik ve Düzenleyici Ortam”, “Ekonomi Ortamı” ve “Web tabanlı Servis ve Uygulamalar”.

Tablo 1 : Ölçüm Kategorileri No Ölçüm Kategorisi Adı 1 Teknolojik Altyapı 2 e-Toplum

3 İnsan Kaynağı

4 Politik ve Düzenleyici Ortam 5 Ekonomi Ortamı

6 Web tabanlı Servis ve Uygulamalar

Yöntem kullanılarak her bir ölçüm kategorisi için ülke başarıları ve e-dönüşüm indeksi üretilerek ülkenin e-dönüşüm sürecindeki ortalama performansı belirlenmektedir. Ayrıca, ülkeler e-performans skorlarına göre sıralanarak dünyadaki e-performans durumları belirlenmektedir. Yöntemin pilot uygulaması 30 ülke seçilerek, ülke verilerinin başlıca araştırma merkezlerinden elde edilmesi ile gerçekleştirilmiştir.

Proje ile hedeflenen sonuçlara ulaşmak için tüm proje çalışanlarının dâhil olacağı ve e-performans değerlendirme yönteminin 156 dünya ülkesine uygulanacağı bir çalışma yöntemi belirlenmiştir. Yöntemin dünya çapında uygulanması için öncelikli olarak ülkelerin veri bilgileri toplanmıştır. Ülke verilerine ulaşmak için uluslararası araştırma merkezlerinin çevrimiçi veritabanlarına ve ülke istatistik

(7)

6

kurumlarına başvurulmuştur. Çevrimiçi veritabanlarına sahip araştırma merkezleri ve kurumlar Birleşmiş Milletler, Dünya Bankası, Uluslararası Telekomünikasyon Kurumu, Dünya Ekonomi Forumu’dur.

Tablo 2: Araştırma sırasında verilerin alındığı kurumlar No Kurum Adı

1 Birleşmiş Milletler 2 Dünya Bankası

3 Uluslararası Telekomünikasyon Kurumu 4 Dünya Ekonomi Forumu

Toplanan veriler analiz edilerek, ülkeler için detaylı e-dönüşüm performans sonuçları oluşturulmuştur. Sonuçlar, ülkelerin metrik ve e-dönüşüm alanları bazında skorları e-karne şeklinde yansıtılmıştır. Ayrıca, ülkelerin e-dönüşüm alanlarındaki skorlarına ve genel e-performans analizlerine göre sıralamaları gerçekleştirilmiştir. Ülke değerlendirmelerinin tamamlanması sonrasında kıtaların ve bölgelerin e-dönüşüm performans analizleri gerçekleştirilmiştir.

(8)

7

3 Bulgular

3.1 Türkiye

Şekil 1: 2014 Türkiye Genel Değerlendirmesi

Bu bölümde Türkiye’nin 2014 yılı e-Performans karnesi ayrıntılı bir şekilde verilmektedir.

2014 yılında Türkiye’nin aldığı puanlara bakılacak olursa, Ekonomik ortam kategorisinin 7.58 puanla diğer tüm kategorilerden yüksek puan aldığı, e-toplum, Politik ve Düzenleyici Ortam, İnsan Kaynağı ve Teknolojik Altyapı ve kategorilerinin ise Ekonomik Ortamı’nı izlediği görülmektedir. (Şekil-1)

Türkiye’nin 3 yıl boyunca aldığı e-dönüşüm puanlarına baktığımızda, (2012, 5.00; 2013, 5.89; 2014, 6.00) Türkiye’nin e-dönüşüm indeksinde bir önceki yıla göre yükselme olduğu görülecektir. Ayrıntılı bilgi bölüm 3.2’de verilmiştir.

2012 2013 2014

5.00 5.89 6.00

(9)

8

100 kişiye düşen geniş bant internet, 100 kişiye düşen sabit telefon hattından fazladır

1 milyon kişiye düşen güvenli internet sunucu sayısı oldukça yüksek 3.1.1 Teknolojik Altyapı

Şekil 1: Türkiye 2014 Teknolojik Altyapı sonuçları

Türkiye’nin 2014 yılına ait teknolojik altyapı puanları Şekil 1’de gösterilmektedir. Şekil analiz edildiğinde, bilgisayar sahipliğinin mobil teknolojisi aboneliğinden halen

yüksek olduğu görülmektedir. İnternete sahip hane halkı oranı 5.57 iken, mobil teknolojilere abone oranı 3.79’da kalmıştır. 100 kişiye düşen sabit telefon hattı, 100 kişiye düşen geniş bant internet oranından fazladır. Başka bir ayrıntı ise;

Diğer kategorilere göre 1 milyon kişiye düşen güvenli internet sunucu sayısı kategorisi oldukça yüksek bir puana sahip olduğudur.

2012 2013 2014

6.07 5.52 5.21

(10)

9

Devlet, bilgi iletişim teknolojilerinin kullanımında başarılı olmasın rağmen, BİT teşvikinde başarılı değildir

Firmalar teknolojiyi etkin kullanıyor.

3.1.2 E-Toplum

Şekil 2: Türkiye 2014 e-toplum sonuçları

Türkiye’nin 2014 yılına ait e-toplum puanları Şekil 2’de verilmektedir. E- Toplum kategorisinde, bilgi iletişim teknolojisi(BİT) teşvikinde devlet

başarısı alt-kategorisinin en düşük puanı aldığı gözlenmektedir. Bir başka deyişle, 2014 yılındaki devletçe sağlanan BİT teşvikleri yetersiz kalmıştır. BİT kullanımı ve etkinliğinde ise yüksek bir puana sahip olduğu görülmektedir.

Firma düzeyinde internet kullanımı ortalamanın çok üstünde bir puana sahiptir.

Ayrıca, bir önceki yıl ile kıyaslandığında ülke e- Toplum puanının azaldığı gözlenmektedir.

2012 2013 2014

6.38 6.32 6.21

(11)

10

Eğitim sistemi kalitesi düşük

Yetişkin okuryazar oranı ve internet erişimine sahip okul oranı ortalamanın üstünde 3.1.3 İnsan Kaynağı

Şekil 4: Türkiye 2014 İnsan Kaynağı puanları

Türkiye’nin 2014 yılına ait insan kaynağı puanları Şekil 4’te gösterilmektedir. İnternete

erişimine sahip okul oranı, diğer alt kategorilere göre aldığı yüksek puan dikkat çekmektedir. . İnternete erişimine sahip okul oranı alt kategorisini, yetişkin okuryazar oranı ve üniversite-işletme işbirliği kategorileri takip etmektedir.

Ancak, eğitim sistemi kalitesi kategorisinde Türkiye aynı başarıyı sağlayamamış ve ise 3.82 gibi düşük bir puan almıştır.

2012 2013 2014 4.11 4.11 5.34

(12)

11

Yargı bağımsızlığı dünya ortalamasının altında

.

Politik ve Düzenleyici Ortam kategorisindeki Türkiye’nin düşüşü devam etmekte

3.1.4 Politik ve Düzenleyici Ortam

Şekil 5: Türkiye 2014 Politik ve Düzenleyici Ortam puanları

Türkiye’nin 2014 yılına ait politik ve düzenleyici ortam puanları Şekil 5’te gösterilmektedir. Yasa yapıcı birimlerin etkinliğinin, diğer alt kategorilere

göre aldığı yüksek puan dikkat çekmektedir. Yargı bağımsızlığı ise 2.94 puanla çok gerilerde kalmıştır. Dünya Ekonomik Forumu’nun Küresel Bilgi Teknoloji Raporu verilerine göre Türkiye yargı bağımsızlığı kategorisinde 143 ülke arasından 101. olarak, ortalamanın altında kalmıştır. 2014 yılında, Türkiye politik ve düzenleyici ortam kategorisinin her alt başlığında önceki yıla göre gerilemiştir.

(bkz. Türkiye e-Performans - 2013).

2012 2013 2014

5.79 6.09 5.66

(13)

12

Yıllık gelir gelişiminin çok düşük kaldığı görülmekte.

Yerel rekabet yoğunluğu ve yıllık milli gelir kategorilerinde Türkiye dünya ortalamasının çok üstünde 3.1.5 Ekonomik Ortam

Şekil 6: Türkiye 2014 ekonomik ortam puanları

Türkiye’nin 2014 yılına ait ekonomik ortam puanları Şekil 6’da gösterilmektedir.

Şekilden, yıllık gelir gelişiminin çok düşük

kaldığı görülmektedir. Buna rağmen Yerel rekabet yoğunluğu ve yıllık milli gelir dünya ortalamasının çok üstünde puanlar almıştır. Ekonominin genel durumunun dünya ortalamasının üstünde olduğu fakat yıllık gelir gelişiminin çok gerilerde kaldığı gözlenmektedir.

2012 2013 2014

7.64 7.42 7.58

(14)

13 3.2 Son 3 Yıllık Gelişim

Çalışma kapsamında ortaya çıkan bulgularda, Türkiye’nin son üç yıla ait (2012- 2014) e-Performans skorunun ortalamanın (5.00) üstünde seyrettiği görülmektedir. Şekil 7’de de görüldüğü üzere Türkiye e-Performans skorlarında paralel bir azalma gözlenmektedir.

Şekil 7: Türkiye son 3 yıllık e-dönüşüm ve kategori puanları

Türkiye’nin son 3 yıllık teknolojik altyapı puanlarına (2012, 6.07; 2013, 5.52;

2014, 5.21) bakıldığında 2013 yılındaki düşüşün 2014 yılında da devam ettiği görülmektedir.

Son 3 yıllık insan kaynağı puanları 2012’de, 4.11, 2013’de, 4.11 ve 2014’te 5.34’tür. Önceki yıllara göre olan bu değişim, insan kaynağı kategorisine ait daha fazla alt kategori hakkında veri elde edilmiş olmasıyla açıklanabilir. Daha önce de

(15)

14

belirtildiği gibi bu yıl ilk defa Dünya Ekonomik Forumu – Rekabet Raporu verilerini e-Performans çalışmasına dâhil edilmiştir.

Son 3 yıllık ekonomi ortamı puanlarına (2012, 7.64; 2013, 7.42; 2014, 7.58) bakıldığında, bu kategoride son 3 yılda alınan puanların 6’nın üstünde olduğu ve bu kategorinin diğer kategorilere göre en istikrarlı ve başarılı kategori olmaya devam ettiği gözlenmektedir

Son 3 yıllık e-toplum puanlarına (2012, 6.38; 2013, 6.32; 2014, 6.21) bakıldığında, bu kategoride son 3 yılın en düşük puanı alındığı görülmektedir.

Son 3 yıllık politik ve düzenleyici ortam puanlarına (2012, 5.79; 2013, 6.09;2014, 5.66) bakıldığında, 2014 yılındaki en keskin düşüşün bu kategoride yaşandığı görülmektedir.

(16)

15 3.3 Türkiye ve Dünya

Bu bölümde, Türkiye’nin dünyanın diğer bölgeleriyle karşılaştırılması ve Türkiye’nin e-dönüşüm indeksi ile dünyanın diğer bölgelerinin indeksi karşılaştırılmıştır.

3.3.1 Genel

Türkiye e-dönüşüm indeksine göre sıralanmış ülkeler tablosunda, (bk. Ek, Tablo- 1), 213 ülke arasında 50. sırada yer almıştır. Kategorilere göre ise Teknoloji Altyapısı ’nda 104., İnsan Kaynağı ’nda 63., Ekonomi Ortamı kategorisinde 14., e- Toplum ’da 65. ve Politik ve Düzenleyici Ortam kategorisinde 59. olmuştur.

Sonuçlara bakıldığında, Türkiye’nin dünya sıralamasında e-dönüşüm indeksinin ortalama bir sıralamada kaldığı dikkat çekmiştir. Ayrıca Ekonomi Ortamı kategorisinde ilk 10’da olması kayda değer bir gelişme olmuştur, en düşük kategori ise yetiştin okuryazar oranı verisine dayanan içeren İnsan Kaynağı olmuştur.

3.3.2 Tüm Bölgeler Türkiye Karşılaştırması

Şekil 8: 2014 Türkiye ve Bölgeler

(17)

16

Kıtalara ayrılan bölgelerle Türkiye’nin 2014 yılına ait verilerine göre “Teknolojik Altyapı”, “Politik ve Düzenleyici Ortam”, “E-Toplum”, “İnsan Kaynakları” ve

“Ekonomi Ortamı” kategorilerine ait puanları karşılaştırılmıştır.

2014 yılı için tüm bölgeler ve Türkiye’nin e-dönüşüm indeksi sonuçları karşılaştırılması yapıldığında (Şekil 8) Türkiye’nin Doğu Asya, Okyanusya, Kuzey Avrupa, Batı Avrupa, Kuzey Amerika’nın gerisinde kaldığı diğer tüm bölgelerden ise yüksek puan aldığı görülecektir. Ayrıntılı puanlar ekte verilmiştir.

(18)

17 3.3.2.1 Afrika

Şekil 9: Türkiye ve Afrika karşılaştırmaları

Batı Afrika ve Türkiye karşılaştırılması yapıldığında, Batı Afrika’nın teknolojik altyapı, insan kaynağı, ekonomi ortamı, e-toplum ve politik ve düzenleyici ortam kategorilerinde sırasıyla 2.22, 2.23, 4.6, 2.87 ve 3.53 puan aldığı görülecektir.

Türkiye ile karşılaştırıldığında ise en büyük fark insan kaynağı kategorisine aittir. (Türkiye: 5.34, Batı Afrika: 2.23). Politik ve düzenleyici ortam ise farkın en aza indiği kategori olmuştur. (Türkiye: 5.66, Batı Afrika: 3.53). Grafiğin geneline

(19)

18

baktığımızda, Batı Afrika’nın tüm kategorilerde Türkiye’nin gerisinde kaldığı açıkça görülebilmektedir.

Doğu Afrika’nın teknolojik altyapı kategorisinde 1.92, insan kaynağı kategorisinde 3.42, ekonomi ortamı kategorisinde 4.68, e-toplum kategorisinde 3.15, politik ve düzenleyici ortam kategorisinde 4.39 puan olduğu görülmektedir.

Doğu Afrika’yla Türkiye arasında en çok puan farkının olduğu kategori teknolojik altyapı olmuştur, puan farkının en az olduğu kategori ise Türkiye ve Batı Afrika karşılaştırmasında olduğu gibi, politik ve düzenleyici ortam olmuştur. Genel tabloya baktığımızda ise Türkiye’nin bütün kategorilerde Doğu Afrika’dan üstün olduğu görülmektedir.

Türkiye ve Güney Afrika karşılaştırılması yapıldığında Doğu ve Batı Afrika’ya göre daha yakın sonuçlar çıktığı görülecektir. Ekonomi ortamı kategorisi aradaki farkın en fazla olduğu kategori olmuştur. (Türkiye: 7.58, Güney Afrika: 3.59).

Politik ve düzenleyici ortam ise önceki iki Afrika bölgesi gibi Türkiye’yle en az farka sahip kategori olmuştur( Türkiye: 5.66, Güney Afrika: 5.63). Genel grafiğe baktığımızda ise Türkiye’nin tüm kategorilerde Güney Afrika bölgesinden yüksek puan aldığı görülecektir.

Kuzey Afrika’nın teknolojik altyapı, insan kaynağı, ekonomi ortamı, e-toplum ve politik ve düzenleyici ortam kategorilerinde sırasıyla 3.62, 2.12, 4.85, 3.59 ve 3.36 puan aldığı görülecektir. Türkiye ile karşılaştırıldığında ise en büyük farkın insan kaynağı kategorisine ait olduğu görülmektedir. (Türkiye: 5.34, Kuzey Afrika: 2.12). Teknolojik altyapı ise farkın en aza indiği kategori olmuştur.

(Türkiye: 5.21, Kuzey Afrika: 3.62). Grafiğin geneline baktığımızda, Kuzey Afrika’nın tüm kategorilerde Türkiye’nin gerisinde kaldığı açıkça görülebilmektedir.

Orta Afrika’nın diğer Afrika bölgelerine göre Türkiye’yle arası en fazla bölge olduğu görülecektir. Farkın en fazla olduğu kategori e-Toplum kategorisidir.

(Türkiye: 6.21, Orta Afrika: 2.05). Teknolojik altyapı kategorisi ise farkın en az olduğu kategori olmuştur. (Türkiye: 5.21, Orta Afrika: 1.87). Genel grafiğe

(20)

19

bakıldığında ise, Türkiye’nin Orta Afrika’dan tüm kategorilerde daha fazla puan aldığı görülecektir

(21)

20 3.3.2.2 Amerika

Şekil 10: Türkiye ve Amerika Karşılaştırmaları

(22)

21

Türkiye ve Güney Amerika incelendiğinde, Güney Amerika’nın sadece teknolojik altyapı kategorisinde Türkiye’den önde olduğu (Türkiye: 5.21, Güney Amerika: 5.36), diğer kategorilerde ise Türkiye’nin gerisinde kaldığı görülmektedir. Ekonomi ortamı kategorisinin Türkiye’nin Güney Amerika’dan en fazla puan farkıyla ileride olduğu kategori olduğu görülmektedir.(Türkiye: 7.58, Güney Amerika: 4.19). Genel grafiğe bakıldığında Güney Amerika karşısında insan kaynağı zayıf fakat ekonomi ortamı güçlü bir Türkiye olduğu sonucu çıkarılabilir.

Kuzey Amerika bölgesinin tüm kategorilerde Türkiye’den önde olduğu görülmektedir. Teknolojik altyapı, insan kaynağı, ekonomi ortamı, e-toplum ve politik ve düzenleyici ortam kategorilerinde sırasıyla 7.56, 9.04, 7.62, 8.09 ve 8.38’tür. Aradaki farkın en aza indiği kategori ekonomi ortamı (Türkiye: 7.58, Kuzey Amerika: 7.62), farkın an çok açıldığı kategori ise insan kaynağı (Türkiye:

5.34, Kuzey Amerika: 9.04) dır.

Türkiye ve Merkezi Amerika karşılaştırması yapıldığında Türkiye’nin tüm kategorilerde Merkezi Amerika’dan yüksek puan aldığı görülmektedir.

Teknolojik altyapı kategorisinde Merkezi Amerika ve Türkiye arasındaki fark en aza inmiştir. (Türkiye: 5.21, Merkezi Amerika: 4.71). Türkiye’nin Merkezi Amerika’ya göre en başarılı olduğu kategori ise diğer Amerika bölgelerinde olduğu gibi ekonomi ortamı olmuştur.

Türkiye’nin teknolojik altyapı (Türkiye: 5.21, Karayipler: 5.99) hariç tüm kategorilerde Karayipler’den fazla puan aldığı görülmektedir. Ekonomi ortamı kategorisi Türkiye’nin en çok farkla üstün olduğu kategori (Türkiye: 7.58, Karayipler: 3.94) olarak ön plana çıkmıştır.

(23)

22 3.3.2.3 Asya

Şekil 11: Türkiye ve Asya Karşılaştırmaları

(24)

23

Türkiye ve Batı Asya incelendiğinde yapıldığında, ekonomi ortamı dışındaki tüm kategorilerde birbirine yakın puanlar alındığı görülecektir. Ekonomi ortamı kategorisinde Türkiye daha öndeyken ( Türkiye: 7.58, Batı Asya: 5.34), teknolojik altyapı kategorisinde ise Batı Asya daha öndedir (Türkiye: 5.21, Batı Asya: 5.68).

Türkiye ile Doğu Asya arasındaki farkın yine çok az olduğu görülmektedir. Fakat Doğu Asya Türkiye’den neredeyse tüm kategorilerde yüksek puan almıştır.

Türkiye’nin Doğu Asya’dan yüksek puan aldığı tek kategori ise ekonomi ortamıdır (Türkiye: 7.58, Doğu Asya: 6.9).

Türkiye ve Güney Asya karşılaştırılması yapıldığında Türkiye’nin tüm kategorilerde Güney Asya’dan daha fazla puan aldığı görülmektedir. Farkın en fazla olduğu kategori e-Toplum (Türkiye:6.21 Güney Asya: 3.43) en az olduğu kategori ise politik ve düzenleyici ortamdır (Türkiye: 5.66, Güney Asya: 4.2)

Türkiye’nin tüm kategorilerde Güneydoğu Asya’dan daha yüksek puan aldığı görülmektedir. Farkın en fazla açıldığı kategori ekonomi ortamı olmuştur (Türkiye:7.58 Güneydoğu Asya: 5.11).

Merkezi Asya ve Türkiye’nin insan kaynakları (Türkiye: 5.34, Merkezi Asya:

5.22) ve teknolojik altyapı (Türkiye: 5.21, Merkezi Asya: 4.8) kategorilerinde çok yakın puanlar aldığı diğer kategorilerde ise Türkiye’nin önde olduğu görülmektedir.

(25)

24 3.3.2.4 Avrupa

Şekil 12: Türkiye ve Avrupa karşılaştırmalar

(26)

25

Batı Avrupa’nın ekonomi ortamı dışındaki tüm kategorilerde Türkiye’nin ilerisinde olduğu (Türkiye: 7.58, Batı Avrupa: 6.58) görülmektedir. E-toplum kategorisi ise Türkiye’nin Batı Avrupa’ya en yakın ikinci kategorisi olmasıyla dikkat çekmektedir (Türkiye: 6.21, Batı Avrupa: 8.49). Genel grafiğe bakıldığında, Türkiye’nin ekonomik ortam kategorisindeki başarısı dikkat çekerken, diğer kategorilerin geliştirilmeye ihtiyacı olduğu görülmektedir.

Türkiye ve Doğu Avrupa karşılaştırılması yapıldığında, Batı Avrupa’dan çok farklı bir sonuçla karşılaşılmaktadır. Türkiye Doğu Avrupa’ya karşı ekonomi ortamı, e-toplum, politik ve düzenleyici ortam kategorilerinde ileri olduğu, teknolojik altyapı ve insan kaynağı kategorilerinde ise gerilerde kaldığı görülmektedir. Türkiye’nin teknolojik altyapı kategorisinde Doğu Avrupa’ya göre aldığı düşük puan dikkat çekmektedir (Türkiye: 5.21, Doğu Avrupa: 6.81).

Türkiye ve Kuzey Avrupa incelendiğinde, Kuzey Avrupa’nın Türkiye’ye olan üstünlüğü dikkat çekmektedir. Buna rağmen, Türkiye ekonomi ortamı kategorisinde Kuzey Avrupa bölgesinde de üstünlüğünü korumaktadır (Türkiye:

7.58, Kuzey Avrupa: 6.28). Kuzey Avrupa’nın insan kaynağı kategorisinde daha büyük bir farkla ileride olduğu görülmektedir (Türkiye: 5.34, Kuzey Avrupa:

8.72).

Güney Avrupa’nın, Doğu Avrupa gibi, teknolojik altyapı ve insan kaynağı kategorilerinde Türkiye’den daha önde olduğu diğer kategorilerde ise daha düşük puan aldığı gözlenmektedir. Türkiye’nin diğer bölgelerde olduğu gibi ekonomi ortamı kategorisinde Güney Avrupa bölgesinden de farkla yüksek bir puan aldığı görülmektedir (Türkiye: 7.58, Güney Avrupa: 4.71)

(27)

26 3.3.2.5 Okyanusya

Şekil 13: Türkiye ve Okyanusya karşılaştırması

Türkiye ve Okyanusya karşılaştırması yapıldığında Okyanusya bölgesinin üstünlüğü dikkat çekmektedir. Türkiye’nin ekonomi ortamı ve teknolojik altyapı kategorisinde daha yüksek puan aldığı görülmektedir. Fakat İnsan kaynağı, politik ve düzenleyici ortam ve e-toplum kategorilerinde Okyanusya’nın daha fazla puan aldığı görülmektedir.

(28)

27

4 Sonuç ve Değerlendirme

2014 yılı e-performans ölçme ve değerlendirme raporu kapsamında 213 ülkeye ait teknolojik altyapı, e-toplum, politik ve düzenleyici ortam, insan kaynağı ve ekonomi ortamı kategorilerinden veriler toplanmış ve e-performans indeksi çıkarılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda, Türkiye’nin bu beş kategoride 2014 yılına ait puanları analiz edilmiş ayrıca dünya bölge bazında elde edilen puanlar değerlendirilerek, Türkiye’nin puanlarıyla karşılaştırılması yapılmıştır.

Türkiye’nin kendi içinde değerlendirilmesi yapıldığında, ekonomik ortamın en yüksek puana sahip kategori olduğu görülmüştür, Türkiye’nin son yıllarda elde etmiş olduğu ekonomik istikrar rapor sonuçlarına yansımıştır.

Türkiye ve bölgeler karşılaştırmalarında, Türkiye’nin ekonomik ortamı kategorisindeki performansın yine öne çıktığı, fakat Batı ve Kuzey Avrupa, Kuzey Amerika, Doğu Asya ve Okyanusya bölgeleriyle karşılaştırmalarında kategorilerin çoğunda geride kaldığı gözlenmiştir.

Yapılan değerlendirmelerin sonucunda, ekonomik ortamdaki gelişme ve istikrarın teknoloji, eğitim ve politik ve düzenleyici ortamdaki iyileştirmelere yansıması durumunda Türkiye’nin gerisinde kaldığı bölgelere yetişeceği tahmin edilmektedir.

(29)

28

5 EK

Tablo 1: 2014 Dünya E-Dönüşüm Sıralaması

Sıra Ülke E-Dönüşüm

İndeksi

1 Yeni Zelanda 7.39 41 Morityus 5.30

2 Singapur 7.34 42 Letonya 5.29

3 Birleşik Krallık 7.30 43 Çin Halk Cumhuriyeti 5.24

4 Hollanda 7.25 44 Ürdün 5.21

5 İsviçre 7.23 45 Slovenya 5.17

6 Tayvan , Çin 7.23 46 Uruguay 5.15

7 Norveç 7.20 47 İspanya 5.08

8 Lüksemburg 7.11 48 Panama 5.07

9 Hong Kong 7.08 49 Kazakistan 5.04

10 Birleşik Arap Emirlikleri 7.05 50 Türkiye 5.00

11 Katar 7.05 51 Çek Cumhuriyeti 4.98

12 İsveç 6.96 52 Kosta Rika 4.94

13 Avustralya 6.86 53 Azerbaycan 4.86

14 Danimarka 6.84 54 Sri Lanka 4.75

15 Estonya 6.83 55 Rusya 4.73

16 Amerika Birleşik Devletleri 6.83 56 Endonezya 4.73

17 Kanada 6.81 57 Karadağ 4.65

18 Almanya 6.81 58 Polonya 4.58

19 Japonya 6.80 59 Gürcistan 4.51

20 Finlandiya 6.76 60 Filipinler 4.51

21 İrlanda 6.71 61 Trinidad ve Tobago 4.42

22 Belçika 6.64 62 Kenya 4.41

23 Malezya 6.60 63 Kolombiya 4.40

24 İzlanda 6.60 64 Şeysel Adaları 4.40

25 Güney Kore 6.46 65 Ruanda 4.38

26 Avusturya 6.36 66 Romanya 4.32

27 Malta 6.34 67 İtalya 4.31

28 Fransa 6.27 68 Slovakya 4.29

29 Bahrain 6.12 69 Ermenistan 4.28

30 Israil 5.97 70 Güney Afrika 4.25

31 Litvanya 5.94 71 Hırvatistan 4.11

32 Portekiz 5.92 72 Vietnam 4.03

33 Suudi Arabistan 5.87 73 Meksika 3.99

34 Porto Riko 5.68 74 Zambiya 3.98

35 Şili 5.66 75 Yunanistan 3.97

36 Kıbrıs 5.49 76 Tayland 3.96

37 Umman 5.48 77 Fas 3.96

38 Makedonya 5.47 78 Bulgaristan 3.86

39 Barbados 5.39 79 Moldova 3.81

40 Macaristan 5.32 80 Kuveyt 3.80

(30)

29

İndeksi

81 Jamaika 3.80 121 Mali 2.87

82 El Salvador 3.79 122 Monako 2.82

83 Hindistan 3.76 123 Cayman Adaları 2.81

84 Brezilya 3.72 124 Aruba 2.79

85 Senegal 3.71 125 Bahamalar 2.76

86 Kape Verde 3.68 126 Pakistan 2.71

87 Mongolya 3.62 127 Nijerya 2.61

88 Gambiya 3.61 128 Kırgızistan 2.60

89 Botsvana 3.60 129 Svaziland 2.58

90 Butan 3.57 130 Özbekistan 2.58

91 Tunus 3.53 131 Surinam 2.51

92 Laos 3.52 132 Kamboçya 2.47

93 Guyana 3.47 133 Saint Vincent ve

Grenadinler

2.47

94 Dominik Cumhuriyeti 3.46 134 Paraguay 2.46

95 Gana 3.46 135 Gabon 2.46

96 Tacikistan 3.41 136 Brunei Sultanlığı 2.45

97 Lübnan 3.37 137 Mısır 2.43

98 Namibya 3.36 138 Guam 2.42

99 Sırbistan 3.32 139 Grönland 2.36

100 Ukrayna 3.30 140 Tanzanya 2.35

101 Arnavutluk 3.29 141 Lesoto 2.35

102 Guatemala 3.22 142 Saint Lucia 2.34

103 Saint Kitts ve Nevis 3.21 143 Bangladeş 2.33

104 Arjantin 3.19 144 Etiyopya 2.32

105 Makao 3.17 145 Zimbabve 2.31

106 Iran 3.13 146 Ekvador 2.31

107 Fildişi Sahili 3.12 147 Yeni Kaledonya 2.30

108 Bolivya 3.10 148 Grenada 2.30

109 Honduras 3.10 149 Bosna Hersek 2.28

110 Belarus 3.06 150 Yeşil Burun Adaları 2.26

111 Faroe Adaları 3.04 151 Nikaragua 2.17

112 Lihtenştayn 3.03 152 Nepal 2.15

113 Maldivler 3.02 153 Cezayir 2.14

114 Dominika 2.97 154 Türkmenistan 2.13

115 Bermuda 2.94 155 Mozambik 2.11

116 Peru 2.93 156 Fiji 2.08

117 Antigua ve Barbuda 2.91 157 ABD Virjin Adaları 2.06

118 Andorra 2.90 158 Fransız Polinezyası 2.01

119 Kamerun 2.89 159 Burkina Faso 1.97

120 Uganda 2.89 160 Malavi 1.93

(31)

30

İndeksi

İndeksi 161 Sao Tome ve Principe 1.89 188 Turks ve Caicos Adaları 1.25

162 Venezuela 1.88 189 Afganistan 1.25

163 Batı Şeria 1.84 190 Irak 1.25

164 Suriye Arap Cumhuriyeti 1.81 191 Sierra Leone 1.24

165 Belize 1.81 192 Ekvator Ginesi 1.15

166 Madagaskar 1.75 193 Saint Martin 1.13

167 Tonga 1.67 194 Liberya 1.10

168 Man Adası 1.60 195 Marshall Adaları 1.05

169 Moritanya 1.59 196 Kiribati 1.05

170 Myanmar 1.58 197 Solomon Adaları 1.05

171 Samoa 1.56 198 Nijer 1.01

172 San Marino 1.55 199 Çad 0.98

173 Libya 1.54 200 Kuzey Mariana Adaları 0.98

174 Sudan 1.52 201 Yemen 0.92

175 Palau 1.51 202 Amerikan Samoası 0.92

176 Mikronezya Federal Devletleri 1.43 203 Guinea-Bissau 0.91

177 Benin 1.43 204 Haiti 0.90

178 Cibuti 1.42 205 Küba 0.87

179 Timor-Leste 1.39 206 Gine 0.84

180 Papua Yeni Gine 1.35 207 Angola 0.84

181 Togo 1.30 208 Komorlar 0.82

182 Güney Sudan 1.29 209 Orta Afrika Cumhuriyeti 0.56

183 Kongo Cumhuriyeti 1.28 210 Somali 0.47

184 Curaçao 1.28 211 Tuvalu 0.33

185 Burundi 1.27 212 Eritre 0.08

186 Vanuatu 1.27 213 Kuzey Kore 0.04

187 Kongo 1.26

(32)

31

Tablo 2: 2014 Yılı Bölgesel E-Dönüşüm Puanları

Bölge E-dönüşüm indeksi Bölge E-dönüşüm indeksi

Batı Afrika 2.58 Güney Asya 3.23

Doğu Afrika 2.93 Karayipler 4

Güney Afrika 3.24 Güneydoğu Asya 4.01

Kuzey Afrika 2.92 Merkezi Asya 3.96

Orta Afrika 1.87 Batı Avrupa 6.8

Güney Amerika 3.52 Doğu Avrupa 4.36

Kuzey Amerika 6.78 Güney Avrupa 4.65

Merkezi Amerika 3.76 Kuzey Avrupa 6.64

Batı Asya 4.89 Okyanusya 5.35

Doğu Asya 5.8 Türkiye 5

(33)

32

Tablo 3: 2013 Bölgesel E-Dönüşüm Puanları

Doğu Afrika 2.66 Karayipler 2.39

Doğu Asya 5.48 Türkiye 5.89

Tablo 4: 2012 Yılı Bölgesel E-Dönüşüm Puanları

Doğu Afrika 2.8 Karayipler 4.42

Doğu Asya 5.56 Türkiye 5

(34)

33

Referanslar

[1] World Economic Forum, The Global Information Technology Report 2013, Erişim Tarihi 13 Ocak 2015

[2] UNdata, http://data.un.org/ , Erişim Tarihi 13 Ocak 2015

[3] International Telecommunication Union, Mesauring the Information Society, Erişim Tarihi 13 Ocak 2015

[4] The Worls Bank, http://data.worldbank.org/, Erişim Tarihi 18 Ocak 2015 [5] The Global Competitiveness Report 2015-2016,

http://reports.weforum.org/global-competitiveness-report-2015-2016/, Erişim Tarihi 13 Ocak 2015