Türkiye
e-Performans -
2013
1 Hazırlayanlar
Ali Arifoğlu Yudum Paçin Murathan Kurfalı
2
Kısaltmalar
EDMER E-Devlet Araştırma ve Uygulama Merkezi ODTÜ Orta Doğu Teknik Üniversitesi
BİT Bilgi İletişim Teknolojileri
WEF World Economic Forum (Dünya Ekonomi
Forumu)
Bu rapor 2014 yılında, Dünya Bankası, Birleşmiş Milletler ve Dünya Ekonomi Forumu (WEF) tarafından yayınlanan Küresel Bilgi Teknoloji Raporu 2014 (The Global Information Technology Report 2014), verilerine göre, ODTÜ, EDMER araştırma merkezi tarafından hazırlanmıştır
3
İçindekiler
1 Giriş ... 4
2 Yöntem ... 5
3 Bulgular ... 7
3.1 Türkiye ... 7
3.1.1 Teknolojik Altyapı ... 8
3.1.2 E-Toplum ... 9
3.1.3 İnsan Kaynağı ... 10
3.1.4 Politik ve Düzenleyici Ortam ... 11
3.1.5 Ekonomik Ortam ... 12
3.2 Son 3 Yıllık Gelişim ... 13
3.3 Türkiye ve Dünya ... 14
3.3.1 Genel ... 14
3.3.2 Tüm Bölgeler Türkiye Karşılaştırması ... 15
4 Sonuç ve Değerlendirme ... 26
5 EK... 27
6 Referans ... 33
4
1 Giriş
Bilgi ve iletişim teknolojilerinde süregelen gelişme ve yeniliklerden etkilenmekte olan devletler, e-dönüşüm sürecini başlatmışlardır. Devletler, e-dönüşüm yolunda ilerleme kaydedebilmek amacıyla e-performans değerlendirmesine gereksinim duymaktadır. e-Devlet çalışmalarında değerlendirme süreci ilerlemenin, başarı ve eksikliklerin belirlenmesinde, gelecek e-devlet çalışmaları için geri bildirimler sağlanmasında önemli bir rol oynamaktadır. Devletler e-devlet projeleri için büyük miktarda kaynak ayırmaktadır, bu nedenle başarının garanti edilmesi için e-devlet performans ölçümü yapılmalı ve devletler değerlendirme çıktılarını göz önüne alarak gerekli aksiyonları gerçekleştirmelidir.
Günümüzde ülkelerin e-devlet performanslarının değerlendirilmesi amacıyla araştırma kurumları tarafından geliştirilmiş olan çeşitli yöntemler bulunmaktadır. Ancak, var olan e-devlet değerlendirme yöntemlerinde önemli eksiklikler göze çarpmaktadır. Örneğin, yöntemlerin ürettiği sonuçlara bakıldığında aynı ülkeler için farklı e-performans değerleri görülmektedir. Ayrıca, yöntemlerde yer alan birçok metrik, değerlendirme sonucu üzerinde etki katsayısı düşük olduğu için elde edilen performans skorunu önemli ölçüde etkilememekte, ancak diğer taraftan değerlendirme sürecinin zorlaşmasına neden olmaktadır.
Yöntemlerdeki bu gibi eksiklikler nedeniyle ülkeler gerçek e-dönüşüm performans sonuçlarını öğrenme sorunu yaşamaktadır. Bu gereklerden yola çıkarak, ODTÜ e-Devlet Araştırma ve Uygulama Merkezi (EDMER) tarafından yeni bir e-Performans Değerlendirme Yöntemi geliştirilmiştir.
5
2 Yöntem
“e-Performans Değerlendirme Yöntemi”, Dünya ve Türkiye’de bugüne kadar üretilmiş olan başarılı e-dönüşüm değerlendirme metotları baz alınarak türetilen yeni bir e-performans değerlendirme yöntemi olarak sunulmaktadır. Bu yöntem, incelenen e-dönüşüm değerlendirme metotlarında yaygın olarak yer almakta olan ölçüm göstergelerini içererek, e-dönüşüm değerlendirme sürecinde devletlere yardımcı olmayı hedeflemektedir. Önerilen yöntem, kendine özgü metrikleri kapsayan altı ölçüm kategorisinden oluşmaktadır: “Teknolojik Altyapı”, “E- Toplum”, “İnsan Kaynağı”, “Politik ve Düzenleyici Ortam”, “Ekonomi Ortamı” ve
“Web tabanlı Servis ve Uygulamalar”.
Tablo 1 : Ölçüm Kategorileri No Ölçüm Kategorisi Adı 1 Teknolojik Altyapı 2 E-Toplum
3 İnsan Kaynağı
4 Politik ve Düzenleyici Ortam 5 Ekonomi Ortamı
6 Web tabanlı Servis ve Uygulamalar
Yöntem kullanılarak her bir ölçüm kategorisi için ülke başarıları ve e-dönüşüm indeksi üretilerek ülkenin e-dönüşüm sürecindeki ortalama performansı belirlenmektedir. Ayrıca, ülkeler e-performans skorlarına göre sıralanarak dünyadaki e-performans durumları belirlenmektedir. Yöntemin pilot uygulaması 30 ülke seçilerek, ülke verilerinin başlıca araştırma merkezlerinden elde edilmesi ile gerçekleştirilmiştir.
Proje ile hedeflenen sonuçlara ulaşmak için tüm proje çalışanlarının dahil olacağı ve e-performans değerlendirme yönteminin 172 dünya ülkesine uygulanacağı bir çalışma yöntemi belirlenmiştir. Yöntemin dünya çapında uygulanması için öncelikli olarak ülkelerin veri bilgileri toplanmıştır. Ülke verilerine ulaşmak için uluslararası araştırma merkezlerinin çevrimiçi veritabanlarına ve ülke istatistik
6
kurumlarına başvurulmuştur. Çevrimiçi veritabanlarına sahip araştırma merkezleri ve kurumlar Birleşmiş Milletler, Dünya Bankası, Uluslararası Telekomünikasyon Kurumu, Dünya Ekonomi Forumu’dur.
Tablo 2: Araştırma sırasında verilerin alındığı kurumlar No Kurum Adı
1 Birleşmiş Milletler 2 Dünya Bankası
3 Uluslararası Telekomünikasyon Kurumu 4 Dünya Ekonomi Forumu
Toplanan veriler analiz edilerek, ülkeler için detaylı e-dönüşüm performans sonuçları oluşturulmuştur. Sonuçlar, ülkelerin metrik ve e-dönüşüm alanları bazında skorları e-karne şeklinde yansıtılmıştır. Ayrıca, ülkelerin e-dönüşüm alanlarındaki skorlarına ve genel e-performans analizlerine göre sıralamaları gerçekleştirilmiştir. Ülke değerlendirmelerinin tamamlanması sonrasında kıtaların ve bölgelerin e-dönüşüm performans analizleri gerçekleştirilmiştir.
7
3 Bulgular
3.1 Türkiye
Şekil 1: 2013 Türkiye Genel Değerlendirmesi
Bu bölümde Türkiye’nin 2013 yılı e-Performans karnesi ayrıntılı bir şekilde verilmektedir.
2013 yılında Türkiye’nin aldığı puanlara bakılacak olursa, Ekonomik ortam kategorisinin 7.42 puanla diğer tüm kategorilerden yüksek puan aldığı, E-Toplum, Politik ve Düzenleyici Ortam, İnsan Kaynağı ve Teknolojik Altyapı ve kategorilerinin ise Ekonomik Ortamı’nı izlediği görülmektedir. (Şekil-1)
Türkiye’nin 3 yıl boyunca aldığı e-dönüşüm puanlarına baktığımızda, (2011, 6.16;
2012, 5.00; 2013, 4.91) Türkiye’nin e-dönüşüm indeksinde bir önceki yıla göre düşme olduğu görülecektir. Ayrıntılı bilgi 3,2 de verilmiştir.
2011 2012 2013 6.16 5.00 4.91
8 3.1.1 Teknolojik Altyapı
Şekil 1: Türkiye 2013 Teknolojik Altyapı sonuçları
Türkiye’nin 2013 yılına ait Teknolojik Altyapı puanları Şekil 1 de gösterilmektedir. Şekil analiz edildiğinde, bilgisayar sahipliğinin mobil teknolojisi aboneliğinden halen yüksek
olduğu görülmektedir. Bilgisayara sahip hane halkı oranı 5.4 iken, mobil teknolojilere abone oranı 3.51’de kalmıştır. 100 kişiye düşen sabit telefon hattı, 100 kişiye düşen geniş bant internet oranından fazladır. Başka bir ayrıntı ise;
Diğer kategorilere göre 1 milyon kişiye düşen güvenli internet sunucu sayısı kategorisi oldukça yüksek bir puana sahip olduğudur.
2011 2012 2013 5.93 6.07 5.52
100 kişiye düşen geniş bant internet, 100 kişiye düşen sabit telefon hattından fazla!
1 milyon kişiye düşen güvenli internet sunucu sayısı oldukça yüksek!
9 3.1.2 E-Toplum
Şekil 2: Türkiye 2013 E-Toplum sonuçları
Türkiye’nin 2013 yılına ait E-Toplum puanları Şekil 2 de verilmektedir. E- Toplum kategorisinde, bilgi iletişim teknolojisi(BİT) teşvikinde devlet
başarısı alt-kategorisinin en düşük puanı aldığı gözlenmektedir. Bir başka deyişle, 2013 yılındaki devletçe sağlanan BİT teşvikleri yetersiz kalmıştır. BİT kullanımı ve etkinliğinde ise yüksek bir puana sahip olduğu görülmektedir. Firma düzeyinde internet kullanımı ortalamanın çok üstünde bir puana sahiptir. Ayrıca, bir önceki yıl ile kıyaslandığında ülke E-Toplum puanının azaldığı gözlenmektedir.
2011 2012 2013
5.97 6.38 6.32
Devlet, bilgi iletişim teknolojilerinin kullanımında başarılı olmasın rağmen, BİT teşvikinde başarılı değil!
Firmalar düzeyinde teknoloji kullanımı etkin!
10 3.1.3 İnsan Kaynağı
Türkiye’nin 2013 yılına ait İnsan Kaynağı puanı yetişkin okuryazar oranından oluşmaktadır, Türkiye 2014 yılı Dünya Ekonomik Formu Raporuna göre 2013 yılında 141 ülke arasından %94 yetişkin okuryazar oranıyla, 67. olmuştur.
Puanlamamıza göre 4.11 puana sahip olup bir önceki seneyle sabit kalmıştır1.
1 İnsan Kaynağı kategorisine ait, bir alt kategori, Yetişkin Okuryazar alt kategorisi, puanı bulunduğu için şekil verilmemiştir.
2011 2012 2013 5.43 4.11 4.11
11 3.1.4 Politik ve Düzenleyici Ortam
Şekil 3: Türkiye 2013 Politik ve Düzenleyici Ortam puanları
Türkiye’nin 2013 yılına ait Politik ve Düzenleyici Ortam puanları Şekil 4 de gösterilmektedir. Yasa yapıcı birimlerin
etkinliğinin, diğer alt kategorilere göre aldığı yüksek puan dikkat çekmektedir.
Yargı bağımsızlığı ise 4.26 puanla çok gerilerde kalmıştır, Dünya Ekonomik Forumu’nun Küresel Bilgi Teknoloji Raporu verilerine göre Türkiye yargı bağımsızlığı kategorisinde 148 ülke arasından 85. olarak, ortalamanın altında kalmıştır. Diğer dikkat çekici nokta ise fikri hakların korunmasında yaşanan gelişmedir. EDMER kapsamında hazırlanan 2012 e-performans raporuna göre 4.03 puana sahip kategori, bu sene 5 puana yükselmiştir (bk. Türkiye e- Performans - 2012).
2011 2012 2013
6.17 5.79 6.09
Yargı bağımsızlığı dünya ortalamasının altında!
Fikri Hakların korunması önceki yıllara göre yüksek puana sahip!
12 3.1.5 Ekonomik Ortam
Şekil 4: Türkiye 2013 ekonomik ortam puanları
Türkiye’nin 2013 yılına ait ekonomik ortam puanları Şekil 5 de gösterilmektedir.
Şekilden, yıllık gelir gelişimi ve yerel rekabet
yoğunluğunun (6.2,6.2) diğer kategorilere göre düşük kaldığı görülmektedir.
İşletme kurmak için gerekli zaman, yıllık milli gelir kategorilerinde daha başarılı olunduğu görülmektedir (8.24, 9.03).
Ekonominin genel durumunun dünya ortalamasının üstünde olduğu fakat yıllık gelir gelişiminin yine de gerilerde kaldığı gözlenmektedir.
2011 2012 2013
6.07 7.64 7.42
Yıllık gelir gelişiminin düşük kaldığı görülmekte!
İşletme kurmak için gerekli zaman ve yıllık milli gelir kategorilerinin dünya ortalamasının çok üstünde puanlar aldığı gözlenmekte!
13 3.2 Son 3 Yıllık Gelişim
Şekil 6: Son 3 yıla ait dünya e-performans sıralamasında Türkiye’nin yeri
Çalışma kapsamında, Türkiye’nin son üç yıla ait (2011-2013) e-Performans indeksine göre yapılan sıralamada, Türkiye’nin aldığı sıralamaya göre bir grafik verilmiştir (Şekil-5). Türkiye 2011 yılında 161 ülke arasından 56., 2012 yılında 156 ülke arasından 46., 2013 yılında ise 172 ülke arasından 46. olmuştur.
Şekil 7: Türkiye son 3 yıllık e-dönüşüm ve kategori puanları
14
Türkiye’nin son 3 yıllık Teknolojik Altyapı puanlarına (2011, 5.93; 2012, 6.07;
2013, 5.52)bakıldığında 2012 yılındaki yükselişin ardından 2013 yılında düşüş gösterdiği görülmektedir.
Son 3 yıllık İnsan Kaynağı puanları 2011’de, 5.43, 2012’de, 4.11, 2013’de, 4.11’dır.
Son 3 yıllık Ekonomi Ortamı puanlarına (2011, 6.07; 2012, 7.64; 2013, 7.42) bakıldığında son 3 yılda alınan puanlarının 6’nın üstünde olduğu, diğer kategorilere göre en istikrarlı kategori olduğu gözlenmektedir
Son 3 yıllık E-Toplum puanlarına (2011, 5.97; 2012, 6.38; 2013, 6.32) bakıldığında 2011 yılına göre 2012 ve 2013 yılında yükseliş sağlandığı görülmektedir.
Son 3 yıllık Politik ve Düzenleyici Ortam puanlarına (2011, 6.17; 2012, 5.79; 2013, 6.09) bakıldığında, 2012 yılındaki düşüşün ardından 2013 yılında bu alanda yükseliş gösterildiği görülmektedir.
3.3 Türkiye ve Dünya
Bu bölümde, Türkiye’nin dünyanın diğer bölgeleriyle karşılaştırılması ve Türkiye’nin e-dönüşüm indeksi ile dünyanın diğer bölgelerinin indeksi karşılaştırılmıştır.
3.3.1 Genel
Türkiye e-dönüşüm indeksine göre sıralanmış ülkeler tablosunda, (bk. Ek, Tablo- 1), 172 ülke arasında 44. sırada yer almıştır. Kategorilere göre ise Teknoloji Altyapısı ’nda 86., İnsan Kaynağı ’nda 83., Ekonomi Ortamı kategorisinde 15., E- Toplum ’da 45. ve Politik ve Düzenleyici Ortam kategorisinde ise 56. olmuştur.
Sonuçlara bakıldığında, Türkiye’nin dünya sıralamasında e-dönüşüm indeksinin ortalamanın üstünde bir sıralamada kaldığı dikkat çekmiştir. Ayrıca Ekonomi Ortamı kategorisinde ilk 20 de olması ve diğer kategorilere göre önde olması dikkat çekmiştir. 2013 yılında en düşük kategori ise Teknolojik Altyapı olmuştur.
15 3.3.2 Tüm Bölgeler Türkiye Karşılaştırması
Şekil 7: 2013 Türkiye ve Bölgeler
Kıtalara ayrılan bölgelerle Türkiye’nin 2013 yılına ait verilerine göre “Teknolojik Altyapı”, “Politik ve Düzenleyici Ortam”, “E-Toplum”, “İnsan Kaynakları” ve
“Ekonomi Ortamı” kategorilerine ait puanları karşılaştırılmıştır.
2013 yılı için tüm bölgeler ve Türkiye’nin e-dönüşüm indeksi sonuçları karşılaştırılması yapıldığında (Şekil 7) Türkiye’nin Kuzey Avrupa, Batı Avrupa, Doğu Asya ve Kuzey Amerika’nın gerisinde kaldığı diğer tüm bölgelerden ise yüksek puan aldığı görülecektir. Ayrıntılı puanlar ekte verilmiştir.
16 3.3.2.1 Afrika
Şekil 8: Türkiye ve Afrika karşılaştırmaları
Batı Afrika ve Türkiye karşılaştırılması yapıldığında, Batı Afrika’nın Teknolojik Altyapı, İnsan Kaynağı, Ekonomi Ortamı, E-Toplum ve Politik ve Düzenleyici
17
Ortam kategorilerinde sırasıyla 1.75, 0.62, 5.65, 2.69 ve 3.12 puan aldığı görülecektir. Türkiye ile karşılaştırıldığında ise en büyük fark Teknolojik Altyapı kategorisine aittir. (Türkiye: 5.52, Batı Afrika: 1.75). Ekonomi Ortamı ise farkın en aza indiği kategori olmuştur. (Türkiye: 7.42, Batı Afrika: 5.65). Grafiğin geneline baktığımızda, Batı Afrika’nın tüm kategorilerde Türkiye’nin gerisinde kaldığı açıkça görülebilmektedir.
Doğu Afrika’nın Teknolojik Altyapı kategorisinde 2.34, İnsan Kaynağı kategorisinde 1.88, Ekonomi Ortamı kategorisinde 5.35, E-Toplum kategorisinde 3.09, Politik ve Düzenleyici Ortam kategorisinde 3.31 puan olduğu görülmektedir.
Türkiye ve Batı Afrika karşılaştırmasından farklı olarak, Doğu Afrika’yla Türkiye arasında en çok puan farkının olduğu kategori E-Toplum olmuştur, puan farkının en az olduğu kategori ise Batı Afrika karşılaştırılmasında olduğu gibi Ekonomi Ortamı olmuştur. Genel tabloya baktığımızda ise Türkiye’nin bütün kategorilerde Doğu Afrika’dan üstün olduğu görülmektedir.
Türkiye ve Güney Afrika karşılaştırılması yapıldığında Doğu ve Batı Afrika’ya göre daha yakın sonuçlar çıktığı görülecektir. E-Toplum kategorisi aradaki farkın en fazla olduğu kategori olmuştur. (Türkiye: 6.32, Güney Afrika: 2.63). Politik ve Düzenleyici Ortam ise önceki iki Afrika bölgesinden farklı olarak, Türkiye’yle bu bölgenin kıyaslamasında en az farka sahip kategori olmuştur. ( Türkiye: 6.09, Güney Afrika: 4.88). Genel grafiğe baktığımızda ise Türkiye’nin tüm kategorilerde Güney Afrika bölgesinden yüksek puan aldığı görülecektir.
Kuzey Afrika’nın Teknolojik Altyapı, İnsan Kaynağı, Ekonomi Ortamı, E-Toplum ve Politik ve Düzenleyici Ortam kategorilerinde sırasıyla 4.17, 1.40, 4.35, 2.49 ve 2.38 puan aldığı görülecektir. Türkiye ile karşılaştırıldığında ise en büyük farkın, Doğu ve Güney Afrika’da olduğu gibi, E-Toplum kategorisine ait olduğu görülmektedir. (Türkiye: 6.32, Kuzey Afrika: 2.49). Teknolojik Altyapı ise farkın en aza indiği kategori olmuştur. (Türkiye: 5.52, Kuzey Afrika: 4.17). Grafiğin geneline baktığımızda, Kuzey Afrika’nın tüm kategorilerde Türkiye’nin gerisinde kaldığı açıkça görülebilmektedir.
18
Orta Afrika’nın bütün Afrika bölgeleri içinde, Türkiye’yle arasında en fazla farka sahip olan bölge olduğu görülecektir. Farkın en fazla olduğu kategori E-Toplum kategorisidir. (Türkiye: 6.32, Orta Afrika: 2.34). Ekonomi Ortamı kategorisi ise farkın en az olduğu kategori olmuştur. (Türkiye: 7.42, Orta Afrika: 4.56). Genel grafiğe bakıldığında ise, Türkiye’nin Orta Afrika’dan tüm kategorilerde daha fazla puan aldığı görülecektir.
19 3.3.2.2 Amerika
Şekil 9: Türkiye ve Amerika Karşılaştırmaları
20
Türkiye ve Güney Amerika incelendiğinde, Güney Amerika Teknolojik Altyapı (Türkiye: 5.52, Güney Amerika: 5.76) ve İnsan Kaynağı (Türkiye: 4.11, Güney Amerika: 5.27) kategorilerinde Türkiye’den önde olduğu, diğer kategorilerde ise Türkiye’nin gerisinde kaldığı görülmektedir. Politik ve Düzenleyici Ortam kategorisinin Türkiye’nin Güney Amerika’dan en fazla puan farkıyla ileride olduğu kategori olduğu görülmektedir.(Türkiye: 6.09, Güney Amerika: 3.31). Genel grafiğe bakıldığında Güney Amerika karşısında İnsan Kaynağı ve Teknolojik Altyapısı zayıf fakat ekonomik ve politik ortamı güçlü bir Türkiye olduğu sonucu çıkarılabilir.
Kuzey Amerika bölgesinin Türkiye kıyaslamasında, Ekonomi Ortamı kategorisi dışında tüm kategorilerde Türkiye’nin Kuzey Amerika’nın gerisinde kaldığı görülmektedir. Teknolojik Altyapı (Türkiye: 5.52, Kuzey Amerika: 6.46), İnsan Kaynağı (Türkiye: 4.11, Kuzey Amerika: 7.14), E-Toplum (Türkiye: 6.32, Kuzey Amerika: 7.18) ve Politik ve Düzenleyici Ortam (Türkiye: 6.09, Kuzey Amerika:
7.37), kategorilerinde Kuzey Amerika puanlarının daha yüksel olduğu görülmektedir. Ekonomi Ortamı (Türkiye: 7.42, Kuzey Amerika: 7.00), kategorisinde ise Türkiye’nin öne geçmesi dikkat çekmektedir.
Türkiye ve Merkezi Amerika karşılaştırması yapıldığında Türkiye’nin tüm kategorilerde Merkezi Amerika’dan yüksek puan aldığı görülmektedir. İnsan kaynağı kategorisinde Merkezi Amerika ve Türkiye arasındaki fark en aza inmiştir. (Türkiye: 4.11, Merkezi Amerika: 3.81). Türkiye’nin Merkezi Amerika’ya göre en başarılı olduğu kategori ise Kuzey Amerika bölgesinde olduğu gibi Ekonomi Ortamı olmuştur. (Türkiye: 7.42, Merkezi Amerika: 4.44).
Türkiye ve Karayipler karşılaştırması yapıldığında Karayipler ’in sadece Teknolojik Altyapı kategorisinde Türkiye’den önde olduğu (Türkiye: 5.52, Karayipler: 5.98) diğer kategorilerde ise Türkiye’nin daha fazla puan aldığı görülecektir. Ekonomi Ortamı kategorisi Türkiye’nin en çok farkla üstün olduğu kategoriyken (Türkiye: 7.42, Karayipler: 1.79), İnsan Kaynağı kategorisi Türkiye’nin en az farkla üstün olduğu kategori olmuştur (Türkiye: 4.11, Karayipler: 1.53).
21 3.3.2.3 Asya
Şekil 10: Türkiye ve Asya Karşılaştırmaları
22
Türkiye ve Batı Asya incelendiğinde Türkiye’nin içinde bulunduğu Batı Asya bölgesiyle Ekonomi Ortamı dışındaki tüm kategorilerde birbirine yakın puanlar alındığı görülecektir. Ekonomi Ortamı kategorisinde Türkiye büyük bir farkla öndeyken (Türkiye: 7.42, Batı Asya: 4.61), İnsan Kaynağı kategorisinde ise Batı Asya daha öndedir (Türkiye: 4.11, Batı Asya: 5.07).
Türkiye ve Doğu Asya karşılaştırılması yapıldığında genel olarak Doğu Asya’dan daha düşük puan alındığı, Türkiye’nin Ekonomi Ortamı (Türkiye: 7.42, Doğu Asya:
6.33) ve Politik ve Düzenleyici Ortam (Türkiye: 6.09, Doğu Asya: 5.66) kategorilerinde önde olduğu, diğer kategorilerde ise Doğu Asya’nın ileride olduğu görülecektir. Doğu Asya’nın önde olduğu kategori İnsan Kaynağı (Türkiye: 4.11, Doğu Asya: 5.66), E-Toplum (Türkiye: 6.32, Doğu Asya: 6.52) ve Teknolojik Altyapı (Türkiye: 5.52, Doğu Asya: 6.81) kategorileridir.
Türkiye ve Güney Asya karşılaştırılması yapıldığında Türkiye’nin tüm kategorilerde Güney Asya’dan daha fazla puan aldığı görülmektedir. Farkın en fazla olduğu kategori E-Toplum (Türkiye:6.32 Güney Asya: 2.77), en az olduğu kategori ise Ekonomi Ortamıdır (Türkiye: 7.42, Güney Asya: 5.76).
Türkiye ve Güneydoğu Asya karşılaştırılması yapıldığında, Güney Asya karşılaştırılmasında olduğu gibi Türkiye’nin tüm kategorilerde Güneydoğu Asya’dan daha fazla puan aldığı görülmektedir. Farkın en fazla olduğu kategori Ekonomi Ortamı (Türkiye: 7.42 Güneydoğu Asya: 4.66), en az olduğu kategori ise İnsan Kaynaklarıdır (Türkiye: 4.11, Güney Asya: 3.65).
Merkezi Asya’nın İnsan Kaynakları kategorisinde önde olduğu (Türkiye: 4.11, Merkezi Asya: 5.60) diğer kategorilerde ise Türkiye’nin gerisinde olduğu görülmektedir.
23 3.3.2.4 Avrupa
Şekil 11: Türkiye ve Avrupa karşılaştırmalar
24
Batı Avrupa’nın Ekonomi Ortamı dışındaki tüm kategorilerde Türkiye’nin ilerisinde olduğu (Türkiye: 7.42, Batı Avrupa: 4.69) görülmektedir. E-Toplum kategorisi ise Türkiye’nin Batı Avrupa’ya en yakın ikinci kategorisi olmasıyla dikkat çekmektedir (Türkiye: 6.32, Batı Avrupa: 7.56). Genel grafiğe bakıldığında, Türkiye’nin ekonomik ortam kategorisindeki başarısı dikkat çekerken, diğer kategorilerin geliştirilmeye ihtiyacı olduğu görülmektedir.
Türkiye ve Doğu Avrupa karşılaştırılması yapıldığında, Batı Avrupa’dan çok farklı bir sonuçla karşılaşılmaktadır. Türkiye’nin Doğu Avrupa’ya karşı Ekonomi Ortamı, E-Toplum, Politik ve Düzenleyici Ortam kategorilerinde ileride olduğu, Teknolojik Altyapı ve İnsan Kaynağı kategorilerinde ise gerilerde kaldığı görülmektedir. İnsan kaynağı kategorisinde, Türkiye’nin Doğu Avrupa’ya göre aldığı düşük puan dikkat çekmektedir (Türkiye: 4.11, Doğu Avrupa: 7.36).
Güney Avrupa’nın Teknolojik Altyapı ve İnsan Kaynağı kategorilerinde Türkiye’den daha önde, diğer kategorilerde ise daha düşük puan aldığı gözlenmektedir. Türkiye’nin diğer bölgelerde olduğu gibi Ekonomi Ortamı kategorisinde Güney Avrupa bölgesinden de büyük farkla yüksek bir puan aldığı görülmektedir (Türkiye: 7.42, Güney Avrupa: 3.67).
Türkiye ve Kuzey Avrupa incelendiğinde, Kuzey Avrupa’nın Türkiye’ye olan üstünlüğü dikkat çekmektedir. Türkiye, Ekonomi Ortamı kategorisinde Kuzey Avrupa bölgesinde de üstünlüğünü korumaktadır (Türkiye: 7.42, Kuzey Avrupa:
4.54). Ancak, Kuzey Avrupa’nın İnsan Kaynağı kategorisinde daha büyük bir farkla ileride olduğu görülmektedir (Türkiye: 4.11, Kuzey Avrupa: 8.58).
25 3.3.2.5 Okyanusya
Şekil 12: Türkiye ve Okyanusya karşılaştırması
Türkiye ve Okyanusya karşılaştırması yapıldığında Türkiye’nin üstünlüğü dikkat çekmektedir. Tüm kategorilerde Türkiye daha yüksek puan alırken, puan farkının en fazla olduğu kategori E-Toplum (Türkiye: 6.32, Okyanusya: 3.30) kategorisi olmuştur. İnsan kaynakları kategorisi ise Okyanusya’nın Türkiye’ye en çok yaklaştığı kategori olmuştur. (Türkiye: 4.11, Okyanusya: 3.35).
26
4 Sonuç ve Değerlendirme
2013 yılı e-performans ölçme ve değerlendirme raporu kapsamında 172 ülkeye ait Teknolojik Altyapı, E-Toplum, Politik ve Düzenleyici Ortam, İnsan Kaynağı ve Ekonomi Ortamı kategorilerinden veriler toplanmış ve e-performans indeksi çıkarılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda, Türkiye’nin bu beş kategoride 2013 yılına ait puanları analiz edilmiş ayrıca dünya bölge bazında elde edilen puanlar değerlendirilerek, Türkiye’nin puanlarıyla karşılaştırılması yapılmıştır.
Türkiye’nin kendi içinde değerlendirilmesi yapıldığında, ekonomik ortamının 2012 yılında olduğu gibi en yüksek puana sahip kategori olduğu görülmüştür (bk.
Türkiye e-Performans-2012).
Türkiye ve bölgeler karşılaştırmalarında ise, Kuzey Avrupa, Batı Avrupa, Doğu Asya ve Kuzey Amerika bölgelerinin Türkiye’nin ilerisinde olan bölgeler olduğu gözlenmiştir. Ekonomi Ortamı kategorisine ait puanın ise bu bölgelere ait ülkelerin aldığı puanın ortalamasından yüksek olduğu görülmüştür.
Yapılan değerlendirmelerin sonucunda, 2012 yılında olduğu gibi 2013 yılında da ekonomik ortamdaki gelişme ve istikrarın teknoloji, eğitim ve politik ve düzenleyici ortamdaki iyileştirmelere yansımadığı, Teknolojik Altyapı ve E- Toplum kategorilerinde düşüş yaşandığı gözlenmiştir. Politik ve Düzenleyici Ortamda ise yükselme gözlenmesi olumlu bir gelişme olarak dikkat çekmiştir.
27
5 EK
Tablo 1: 2013 Dünya E-Dönüşüm Sıralaması
Sıra Ülke E-Dönüşüm
İndeksi Sıra Ülke E-Dönüşüm
İndeksi
1 Katar 6.75 32 Letonya 5.50
2 Singapur 6.75 33 Suudi
Arabistan 5.45
3 Estonya 6.75 34 Litvanya 5.42
4 Luxemburg 6.50 35 Portekiz 5.38
5 Yeni Zelanda 6.49 36 Ermenistan 5.37
6 Avustralya 6.45 37 Belçika 5.36
7 İsveç 6.42 38 Uruguay 5.35
8 Israil 6.40 39 Çin Halk
Cumhuriyeti 5.19
9 Finlandiya 6.37 40 Malta 5.16
10 Norveç 6.36 41 Gürcistan 5.09
11 Hollanda 6.36 42 Karadağ 5.08
12 Japonya 6.33 43 Sri Lanka 4.96
13 Kanada 6.32 44 İspanya 4.93
14 İsviçre 6.32 45 Ürdün 4.92
15 Birleşik Krallık 6.31 46 Türkiye 4.91
16 Azerbaycan 6.30 47 Mauritius 4.89
17 Danimarka 6.23 48 Umman 4.88
18 İzlanda 6.22 49 Seyşeller 4.88
19 Fransa 6.21 50 Çek
Cumhuriyeti 4.77
20 Almanya 6.20 51 Makedonya 4.76
21 Güney Kore 6.16 52 Rusya 4.67
22 Kazakistan 6.12 53 Polonya 4.64
23 İrlanda 6.10 54 Brunei
Sultanlığı 4.58 24 Amerika Birleşik
Devletleri 6.09 55 Slovenya 4.56
25 Malezya 6.07 56 Endonezya 4.55
26 Şili 5.94 57 Macaristan 4.54
27 Avusturya 5.94 58 Trinidad ve
Tobago 4.47
28 Bahreyn 5.88 59 Hırvatistan 4.46
29 Birleşik Arap
Emirlikleri 5.71 60 Kıbrıs 4.44
30 Hong Kong 5.63 61 Filipinler 4.43
31 Panama 5.50 62 Moldova 4.41
28
Sıra Ülke E-Dönüşüm
İndeksi Sıra Ülke E-Dönüşüm
İndeksi
63 Kolombiya 4.40 103 Surinam 3.12
64 Güney Afrika 4.33 104 Gabon 3.10
65 İtalya 4.33 105 Lao PDR 3.07
66 Bosna-Hersek 4.28 106 Mısır 3.05
67 Vietnam 4.26 107 Belarus 3.05
68 Ruanda 4.21 108 Senegal 3.01
69 Romanya 4.19 109 Nijerya 3.00
70 Brezilya 4.17 110 İran 2.92
71 Meksika 4.17 111 Venezüella 2.91
72 Porto Riko 4.13 112 Uganda 2.90
73 Ekvator 4.11 113 Zimbabwe 2.86
74 Mongolia 4.06 114 Lübnan 2.84
75 Bulgaristan 4.03 115 El Salvador 2.83
76 Kenya 4.01 116 Butan 2.83
77 Ukrayna 3.93 117 Fildişi Sahili 2.82
78 Yunanistan 3.91 118 Tacikistan 2.80
79 Tayland 3.90 119 Kamerun 2.73
80 Sırbistan 3.86 120 Nikaragua 2.70
81 Hindistan 3.86 121 Bangladeş 2.69
82 Botsvana 3.86 122 Liberya 2.68
83 Kosta Rika 3.86 123 Tanzanya 2.68
84 Slovakya 3.83 124 Svaziland 2.60
85 Albania 3.80 125 Honduras 2.57
86 Zambiya 3.80 126 Pakistan 2.48
87 Gana 3.74 127 Lesotho 2.45
88 Kırgızistan 3.74 128 Mozambik 2.35
89 Barbados 3.73 129 Etiyopya 2.33
90 Fas 3.68 130 Mali 2.29
91 Arjantin 3.66 131 Malavi 2.29
92 Namibya 3.58 132 Burkina
Faso 2.25
93 Jamaika 3.57 133 Cezayir 2.14
94 Kuveyt 3.53 134 Benin 2.12
95 Peru 3.49 135 Sierra Leone 2.10
96 Gambiya 3.47 136 Libya 2.09
97 Kamboçya 3.41 137 Nepal 2.06
98 Bolivya 3.33 138 Dominika 2.04
99 Paraguay 3.28 139 Moritanya 2.00
100 Dominik Cumhuriyeti 3.23 140 San Marino 1.99
101 Guatemala 3.23 141 Angola 1.87
102 Tunus 3.19 142 Maldivler 1.86
29
Sıra Ülke E-Dönüşüm
İndeksi Sıra Ülke E-Dönüşüm
İndeksi
143 Yemen 1.84 158 Papua Yeni
Gine 1.19
144 Antigua ve Barbuda 1.82 159 Haiti 1.16
145 Özbekistan 1.78 160 Curaçao 1.13
146 Komorlar 1.77 161 Afganistan 1.11
147 Andorra 1.77 162 Solomon
Adaları 1.09
148 Madagaskar 1.74 163 Timor-Leste 0.91
149 Aruba 1.71 164 Nijer 0.90
150 Burundi 1.49 165 Kongo 0.89
151 Türkmenistan 1.47 166 Eritre 0.68
152 Çad 1.34 167 Gine Bissau
Cumhuriyeti 0.66
153 Cayman Adaları 1.33 168 Sudan 0.65
154 Fiji 1.30 179 Ekvator
Ginesi
0.55
155 Cibuti 1.26 170 Suriye 0.49
156 Irak 1.25 171 Myanmar 0.49
157 Gine 1.22 172 Küba 0.32
30
Tablo 2: 2013 Yılı Bölgesel E-Dönüşüm Puanları
Bölge E-
dönüşüm indeki
Bölge E-
dönüşüm indeki Batı Afrika 2.31 Güney Asya 2.57
Doğu Afrika 2.66 Güneydoğu
Asya
3.86
Güney Afrika 3.11 Karayipler 2.39 Kuzey Afrika 2.47 Merkezi
Asya
3.18
Orta Afrika 2.13 Batı Avrupa 6.13 Güney
Amerika 3.98 Doğu
Avrupa
4.21
Kuzey
Amerika 5.97 Güney
Avrupa
4.16
Merkezi
Amerika 5.97 Kuzey
Avrupa
6.17
Batı Asya 4.57 Okyanusya 3.30
Doğu Asya 5.16 Türkiye 4.91
31
Tablo 3: 2012 Bölgesel E-Dönüşüm Puanları
Bölge E-
dönüşüm indeksi
Bölge E-
dönüşüm indeksi
Batı Afrika 2.55 Güney Asya 3.21
Doğu Afrika 2.8 Güneydoğu
Asya
4.42
Güney Afrika 2.99 Karayipler 3.5
Kuzey Afrika 3.25 Merkezi Asya 4.31
Orta Afrika 1.99 Batı Avrupa 6.74
Güney Amerika 3.74 Doğu Avrupa 4.63 Kuzey Amerika 6.71 Güney Avrupa 4.65 Merkezi Amerika 3.52 Kuzey Avrupa 6.67
Batı Asya 5.06 Okyanusya 6.12
Doğu Asya 5.56 Türkiye 5
32
Tablo 4: 2011 Yılı Bölgesel E-Dönüşüm Puanları
Bölge E-
dönüşüm indeksi
Bölge E-
dönüşüm indeksi
Batı Afrika 4.07 Güney Asya 4.72
Doğu Afrika 3.97 Güneydoğu
Asya
5.79
Güney Afrika 4.64 Karayipler 5.51
Kuzey Afrika 4.87 Merkezi Asya 4.77
Orta Afrika 3.24 Batı Avrupa 8.17
Güney Amerika 5.12 Doğu Avrupa 5.85
Kuzey Amerika 8.38 Güney Avrupa 6.08
Merkezi Amerika 5.2 Kuzey Avrupa 8.18
Batı Asya 6.35 Okyanusya 7.11
Doğu Asya 7.07 Türkiye 6.16
33
6 Referans
World Economic Forum, The Global Information Technology Report 2014, Erişim Tarihi 16 Eylül 2014
UNdata, http://data.un.org/ , Erişim Tarihi 1 Şubat 2015
E-Performans Ölçme Ve Değerlendirme Ülkeler 2011, 2012, EDMER Türkiye e-Performans -2012, 2013, EDMER
Afacan G. (2009), E-Performance Of Turkey And A New E-Transformatıon Metrıc System, Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
