TÜRKİYE NİN COĞRAFİ KONUMU

TÜRKİYE’NİN COĞRAFİ

KONUMU

NELER ÖĞRENECEKSİNİZ

Bu bölümde Türkiye’nin mutlak (matematik) ve özel (göreceli) konumunun özelliklerini ve etkilerini öğreneceksiniz.

Kazanım:

Türkiye, Ekvator çizgisine göre dünyanın neresinde yer alır?

Türkiye’nin bulunduğu yer, ülkemize ne gibi avantajlar sağlamış olabilir?

Matematik (Mutlak)

Konumu

Özel

(Göreceli) Konumu

TÜRKİYE’NİN

KONUMU

TÜRKİYE’NİN

MATEMATİK (MUTLAK)

KONUMU ve ETKİLERİ

Türkiye 36 ^o -42 ^o kuzey paralelleri

ile 26 ^o -45 ^o doğu meridyenleri

arasında yer alır.

Türkiye’nin Uç Noktaları

Sinop İnceburun

Gökçeada Avlaka Burnu

Hatay

Topraktutan Köyü

Iğdır Dilucu

Türkiye Ekvator’un kuzeyinde yani Kuzey Yarım Küre’de yer alır.

Kuzey Yarım Küre

Güney Yarım Küre

Ekvator

Türkiye başlangıç meridyeninin doğusunda yani Doğu Yarım Küre’de yer alır.

Batı Yarım Küre Doğu Yarım Küre

Ekvator

Greenwich

Batı Yarım Küre Doğu Yarım Küre

Türkiye orta (ılıman) kuşakta yer alır.

Ekvator Tropikal (Sıcak)

Kuşak

Orta (Ilıman) Kuşak

Orta (Ilıman) Kuşak

Kutup (Soğuk) Kuşak

Türkiye orta (ılıman) kuşakta yer aldığı için yıl içerisinde

dört mevsim belirgin olarak yaşanır.

Türkiye batı rüzgârlarının etkisi altındadır.

Ekvator Alize

Rüzgarları Batı

Rüzgarları

Batı

Rüzgarları

Kutup Rüzgarları

Yengeç Dönencesi

Oğlak Dönencesi

Kuzey Kutup Dairesi

Ülkemiz Akdeniz iklim kuşağında yer alır. Türkiye orta kuşakta yer aldığı için kışın cephe yağışları görülür.

Ekvator

Cephe Yağışları

Soğuk Hava

Sıcak Hava

Türkiye Yengeç Dönencesi’nin kuzeyinde yer alır. Bu yüzden hiçbir zaman güneş ışınlarını dik açıyla alamayız. Ülkemizde gölge yönü her zaman kuzeyi gösterir.

Ekvator

Yengeç Dönencesi

Oğlak Dönencesi

Güneş ışınlarını sadece dönencelere

ve dönenceler arasındaki yerlere

dik açı ile gelir.

30^o Doğu 2. saat

dilimi

45^o Doğu 3. saat

dilimi

Türkiye 2. ve 3. saat dilimlerinde yer alır. En doğusu ile en batısı arasında 76 dakikalık yerel saat farkı vardır.

Türkiye’de güneyden kuzeye gidildikçe güneş ışınlarının düşme açısı küçülür, ışınların atmosferde aldığı yol ise uzar.

Türkiye’de güneyden kuzeye gidildikçe genel olarak sıcaklıklar azalır ve denizlerimizin tuzluluk oranı düşer.

Türkiye’de kuzeyden esen rüzgârlar sıcaklığı azaltırken güneyden esen rüzgârlar sıcaklığı artırmaktadır.

Ülkemizin yer aldığı enlemlerin diğer bir sonucu da kuzeye gidildikçe bazı bitkilerin yetiştiği yükseklik sınırının azalmasıdır.

Maki üst sınırı 500-600 metre Maki üst sınırı

200-300 metre

TÜRKİYE’NİN

ÖZEL (GÖRECELİ)

KONUMU ve ETKİLERİ

Avrupa

Asya

Afrika

Türkiye Asya, Avrupa ve

Afrika

kıtalarının birbirine en yakın olduğu

yerde

bulunmaktadır.

TÜRKİYE ve KOMŞULARI

Türkiye daha çok 3. ve 4. zamanda oluştuğu için yüksek ve engebeli bir ülkedir.

Ülkemizin birçok bölgesinde deprem riski yüksektir.

Türkiye’nin ortalama yükseltisi 1132 metredir. Bu değer Avrupa kıtasının ortalama yüksekliğinin yaklaşık üç katıdır.

Türkiye üç tarafı denizlerle çevrili iki yarımadadan oluşmaktadır.

Ülkemiz yeraltı kaynakları açısından zengin bir ülkedir.

Akarsularımızın akış hızları yüksektir.

Akarsularımızdan bazıları rafting sporu için elverişlidir.

Ülkemizin yükselti ve engebesinin fazla olmasından dolayı hidroelektrik enerji potansiyeli yüksektir.

Ülkemiz önemli bir konumda yer alan İstanbul Boğazı ile Çanakkale Boğazı’na sahiptir.

Antalya kıyılarında denize girilirken Antalya’nın kuzeybatısındaki Bey Dağları’nın zirvelerinde kayak yapılabilmektedir.

Ülkemizde yer şekillerinin çeşitlilik göstermesi ve kısa mesafelerde önemli yükseklik farklarının olması, aynı anda dört mevsim özelliklerinin yaşanmasına neden olmaktadır.

Türkiye genç ve dinamik bir nüfusa sahiptir.

Türkiye petrol açısından zengin olan Ortadoğu ve Hazar havzasına komşudur.

Anadolu tarih boyunca farklı medeniyetlere beşiklik etmiştir.

Ülkemizde özellikle Ege ve Akdeniz’de deniz turizmi gelişmiştir.

Türkiye Asya ve Avrupa arasındaki ulaşımda stratejik bir konumda yer alır.

Türkiye yer şekillerinin çeşidi bakımından zengin bir ülkedir.

Ülkemizin özel konumundan dolayı farklı iklim özellikleri görülmektedir.

Mutlak Konum

Göreceli Konum Göreceli Konum

Mutlak Konum Göreceli Konum

Göreceli Konum Göreceli Konum Göreceli Konum Göreceli Konum

Aşağıda boş

bırakılan yerlere, Türkiye’nin

komşusu olan ülkeleri ve uç noktalarda yer alan merkezleri

yazınız.

Yunanistan Gürcistan Ermenistan

Nahçivan İran Irak Suriye

Gökçeada, Avlaka Burnu Hatay, Topraktutan Köyü

Iğdır, Dilucu

2016-LYS3

I. Kıtaların birbirine çok yaklaştığı alanda bulunmasına bağlı olarak Doğu ve Batı kültürleri arasındaki etkileşimi daha yoğun yaşaması

II. Zengin petrol ve doğal gaz rezervlerine sahip Orta Doğu ve Kafkas ülkeleri ile sanayileşmiş fakat yeterli enerji kaynaklarına sahip olmayan Avrupa ülkeleri arasında bulunması

III. İstanbul ve Çanakkale boğazlarının, Karadeniz’e kıyısı olan limanlar için çıkış noktası olması

Yukarıdakilerden hangileri Türkiye ekonomisine uluslararası düzeyde doğrudan katkı sağlamaktadır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II

E) II ve III

ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME

Ülkemizde doğuya gidildikçe sıcaklığın azalmasında ……… faktörü etkilidir.

Türkiye’ye ……….. esen rüzgarlar sıcaklığı düşürücü etki yapar.

Türkiye ………. ve ………. saat diliminde yer alır.

Türkiye, 26°- 45° doğu boylamları ile ... kuzey enlemleri arasındadır.

Türkiye’de dört mevsimin belirgin olarak yaşanmasının temel nedeni

………..…. bulunmasıdır.orta kuşakta

36°-42°

2. 3.

kuzeyden

yükselti

BOŞLUK DOLDURMA

Aydın’ın, Niğde’den sıcak olmasının sebebi matematik konumlarının farklı olmasıdır.

Ülkemiz sürekli rüzgarlardan Alize Rüzgarları’nın etki alanındadır.

Türkiye’ Akdeniz iklim kuşağında yer alır.

Türkiye’nin en doğusu ile en batısı arasında 76 dakikalık zaman farkı vardır.

Denizlerimizdeki tuzluluk oranı Akdeniz’den Karadeniz’e doğru gidildikçe artar.

DOĞRU-YANLIŞ

1) Ülkemizde aynı anda farklı iklim özelliklerinin görülebilmesinin temel sebebi nedir?

A) Ülkemizin ılıman iklim kuşağında yer alması

B) Ülkemizde yeryüzü şekillerinin kısa mesafelerde farklılık göstermesi C) Ülkemizin üç tarafının denizlerle çevrili olması

D) Ülkemizin ortalama yükseltisinin fazla olması E) Ülkemizde farklı bitki topluluklarının görülmesi

2) Türkiye hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Orta kuşakta yer almaktadır.

B) Kuzey Yarım Küre’ de yer alır.

C) Güneye doğru gidildikçe sıcaklık ortalamaları yükselir.

D) Doğudan batıya doğru gidildikçe sıcaklık ortalaması azalır.

E) Kuzeye doğru gidildikçe gece gündüz süresi arasındaki fark artar.

Aşağıda harita üzerinde Türkiye’nin konum özelliklerinden bazıları gösterilmiştir. Haritaya bakıldığında:

I. Asya, Avrupa ve Afrika’nın arasında yer alması II. Orta Kuşak’ta yer alması

III. Ortalama yükseltisinin 1.132 metre olması IV. Gölge boyunun hiçbir zaman sıfır olmaması

3) Yukarıdakilerden hangileri Türkiye’nin özel konumu ile ilgili değildir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve IV E) III ve IV

Matematik konum, herhangi bir yerin Ekvator’a ve başlangıç meridyenine olan uzaklığıdır.

4) Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin matematik konumunun sonuçlarından biridir?

A) Dört mevsimin belirgin olarak yaşanması

B) Buğdayın İzmir’de Konya’dan önce hasat edilmesi C) Marmara’da nüfus yoğunluğunun yüksek olması D) Batıdan doğuya doğru gittikçe yükseltinin artması

E) Kuzey-güney istikametinde ulaşımın bazı geçitlerle sağlanması

I. Uluslararası enerji taşımacılığının yapılması II. Deniz turizmi için uygun yerlerin bulunması III. Aynı anda birden fazla mevsimin yaşanması

IV. Karadeniz kıyılarının Akdeniz kıyılarına göre daha soğuk olması V. Kuzeyden esen rüzgârların genellikle sıcaklığı azaltması

5) Yukarıda verilenlerden hangileri Türkiye’nin matematik konum özelliklerinin sonucu olarak gösterilir?

A) I ve III B) II ve III C) III ve IV D) III ve V E) IV ve V

MEB Coğrafya 9 Ders Kitabı, 2017

Yazarlar

İsmail ÖZDOĞAN Kenan TÜRKEZ Mutlu KARAKOÇ

MEB Coğrafya 9 Ders Kitabı, 2019

Yazarlar

Alper SOYATLAR Bülent AKÇA

Halil COŞAR İsmail SOLAK

Mehmet KARAGÖZ

KAYNAKLAR

TUTKU YAYINCILIK Coğrafya 9

Ders Kitabı, 2019

Yazarlar

Ertan AYDIN İhsan YÜKSEL

MEB Coğrafya 10 Ders Kitabı, 2017

Yazarlar

Cem ERDEBİL Raşit DÜZGÜN

Ahmet Emrah SİYAVUŞ

Fikret YILMAZ