ANKARA ÜNĐVERSĐTESĐ TIP FAKÜLTESĐ ÖĞRENCĐLERĐNĐN SIRALAMA SINAVLARINDAKĐ BAŞARILARI ĐLE TIP EĞĐTĐMĐ SÜRECĐNDEKĐ BAŞARILARININ KARŞILAŞTIRILMASI

(1)

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

ANKARA ÜNĐVERSĐTESĐ TIP FAKÜLTESĐ ÖĞRENCĐLERĐNĐN SIRALAMA SINAVLARINDAKĐ

BAŞARILARI ĐLE TIP EĞĐTĐMĐ SÜRECĐNDEKĐ BAŞARILARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Mehmet ÖZEN

TIP EĞĐTĐMĐ VE BĐLĐŞĐMĐ ANABĐLĐM DALI TIP EĞĐTĐMĐ YÜKSEK LĐSANS TEZĐ

DANIŞMAN

Prof. Dr. Tanju AKTUĞ

2007 – ANKARA

(2)

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

ANKARA ÜNĐVERSĐTESĐ TIP FAKÜLTESĐ ÖĞRENCĐLERĐNĐN SIRALAMA SINAVLARINDAKĐ

BAŞARILARI ĐLE TIP EĞĐTĐMĐ SÜRECĐNDEKĐ BAŞARILARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Mehmet ÖZEN

TIP EĞĐTĐMĐ VE BĐLĐŞĐMĐ ANABĐLĐM DALI TIP EĞĐTĐMĐ YÜKSEK LĐSANS TEZĐ

DANIŞMAN

Prof. Dr. Tanju AKTUĞ

2007 – ANKARA

(3)

KABUL ve ONAY

Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Tıp Eğitimi Yüksek Lisans Programı çerçevesinde yürütülmüş olan bu çalışma,

aşağıdaki jüri tarafından

Yüksek Lisans Tezi olarak kabul edilmiştir.

Tez savunma tarihi: 22 / 02 / 2007

Prof. Dr. Đsmail Hakkı AYHAN Ankara Üniversitesi

Jüri Başkanı

Prof. Dr. Tanju AKTUĞ Prof. Dr. Sabri Ali KEMAHLI Ankara Üniversitesi Ankara Üniversitesi

Raportör

Prof. Dr. Özden PALAOĞLU Prof. Dr. Gülriz ERSÖZ Ankara Üniversitesi Ankara Üniversitesi

(4)

ĐÇĐNDEKĐLER

Kabul ve Onay... i

Đçindekiler ... iii

Önsöz... iv

Simgeler Ve Kısaltmalar ... v

Çizelgeler ... vi

1. GĐRĐŞ ... 1

1.1. Genel Bilgiler ... 1

1.2. Araştırmanın Konusu... 9

1.3. Araştırmanın Amacı ... 10

1.4. Araştırmanın Önemi... 10

1.5. Đlgili Araştırmalar ... 11

2. GEREÇ VE YÖNTEM ... 18

2.1. Araştırmanın Niteliği ... 18

2.2. Araştırma Evreni... 18

2.3. Verilerin Toplanması ... 19

2.4. Verilerin Çözümlenmesi ... 23

2.5. Sayıltılar ... 23

2.6. Sınırlılıklar... 24

3. BULGULAR ... 26

4. TARTIŞMA ... 77

5. SONUÇ ve ÖNERĐLER... 95

ÖZET ... 97

SUMMARY ... 99

KAYNAKLAR... 101

ÖZGEÇMĐŞ ... 104

(5)

ÖNSÖZ

Uzun ve zorlu bir süreç olan tıp eğitimine girme kararı, öğrenciler için yaşamlarının tamamını etkileyen kritik bir dönüm noktasıdır. Tıp eğitimine başlayacak olan öğrencileri belirleyen sınavın, bu eğitime ve hekimlik mesleğine en uygun adayları seçmesi büyük önem taşımaktadır.

Ülkemizde üniversite eğimine giriş, Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı’na bağlı olarak çalışmalarını sürdüren Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi tarafından yapılmakta olan Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) sonuçları ve aday tercihlerine göre belirlenen yerleştirme işlemi ile olmaktadır.

Tıp eğitimi almak isteyen öğrenciler arasından tıp fakültelerine yerleştirilen öğrencilerin ÖSS’deki başarı düzeyleri ile tıp eğitimi süresince girdikleri sınavlarda gösterdikleri başarı düzeylerinin karşılaştırılmasının, bu sıralama sınavının seçiciliğini yorumlamak için önemli bir veri oluşturacağı düşünülerek bu araştırma gerçekleştirilmiştir.

Bu çalışmanın tasarımı, hazırlığı, yürütülmesi ve değerlendirilmesi aşamalarında yardım ve desteklerini esirgemeyen; Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı ve Tıp Eğitimi ve Bilişimi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Tümer Çorağpcıoğlu’na, Tıp Eğitimi ve Bilişimi Anabilim Dalı öğretim üyeleri Prof. Dr. Đsmail Hakkı Ayhan’a, Tez Danışmanım Prof. Dr. Tanju AKTUĞ’a, Prof. Dr. Özden Palaoğlu’na, Prof. Dr. Sabri Kemahlı’ya, Prof. Dr. Fulya Dökmeci’ye, Prof. Dr.

Ferda Özyurda’ya, Prof. Dr. Tuna Karahan’a, Prof. Dr. Hamdi Akan’a, Prof. Dr. Emine Demirel Yılmaz’a, Prof. Dr. Berna Arda’ya, çalışma arkadaşlarım Dr. Meral Demirören’e, Dr. M Fevzi Atacanlı’ya, Dr.

Ayşen Melek Aytuğ Koşan’a, Dr. Đpek Gönüllü’ye, Dr. Harun Balcıoğlu’na, Dr. Ergin Soysal’a, veri girişindeki yardımları için Ali Fuat Şahin ve Canan Özdemir’e ve çalışma kapsamında verilerini değerlendirdiğim Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerine en içten teşekkürlerimi ve saygılarımı sunarım.

Dr. Mehmet ÖZEN

(6)

SĐMGELER VE KISALTMALAR

AOBP Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı AOBP-EA Eşit Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı AOBP-SAY Sayısal Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı AOBP-SÖZ Sözel Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı AÜTF Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi

EÖY Eğitim ve Öğretim Yılı MYO Meslek Yüksek Okulu OÖBP Ortaöğretim Başarı Puanı ÖSS Öğrenci Seçme Sınavı ÖSS-DĐL ÖSS Yabancı Dil Puanı ÖSS-EA ÖSS Eşit Ağırlıklı Puanı ÖSS-SAY ÖSS Sayısal Puanı ÖSS-SÖZ ÖSS Sözel Puanı

ÖSYM Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi ÖSYS Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınavı ÖYS Öğrenci Yerleştirme Sınavı

TC Türkiye Cumhuriyeti

TÜBĐTAK Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Y.O. Yüksekokul/Yüksekokulu

YÖK Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Y-ÖSS-DĐL ÖSS Yabancı Dil Puanı

Y-ÖSS-EA Yerleştirme ÖSS Eşit Ağırlıklı Puanı Y-ÖSS-SAY Yerleştirme ÖSS Sayısal Puanı Y-ÖSS-SÖZ Yerleştirme ÖSS Sözel Puanı

(7)

ÇĐZELGELER

Çizelge 2.1. AÜTF’ye kayıt yılı ve 2005-2006 EÖY’deki sınıflarına göre araştırma kapsamında verileri değerlendirilen öğrenci sayıları Çizelge 2.2. Araştırma kapsamında ÖSYM’nin Sonuç Açıklama Sistemi’nden

alınan ÖSS sonuç belgelerinden toplanan veriler

Çizelge 2.3. Araştırma kapsamında EÖY ve sınıfa göre değerlendirmeye alınan dersler ve sınav / not türleri

Çizelge 3.1. Araştırmaya alınan öğrencilerin 2005-2006 Eğitim-Öğretim Yılı’nda devam ettikleri sınıflara ve cinsiyetlerine göre dağılımı Çizelge 3.2. 2002-2003 EÖY’de 1. sınıfta olan öğrencilerin ÖSS Puanları ile

Fakülte’deki sınavlarda aldıkları notların aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri

Çizelge 3.3. 2002-2003 EÖY’de 1. sınıfta olan öğrencilerin ÖSS Puanları ile Fakülte’deki sınavlarda aldıkları notlar arasındaki korelasyon değerleri

Çizelge 3.4. 2003-2004 EÖY’de 2. sınıfta olan öğrencilerin ÖSS Puanları ile Fakülte’deki sınavlarda aldıkları notların aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri

Çizelge 3.8. 2005-2006 EÖY’de 4. sınıfta olan öğrencilerin ÖSS Puanları ile Fakülte’deki staj sınavlarında aldıkları notların aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri

Çizelge 3.9. 2005-2006 EÖY’de 4. sınıfta olan öğrencilerin ÖSS Puanları ile Fakülte’deki stajlarda aldıkları notlar arasındaki korelasyon değerleri

Çizelge 3.10. 2003-2004 EÖY’de 1. sınıfa başlayan öğrencilerin ÖSS Puanları ile Fakültedeki sınavlarda aldıkları notların aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri

(8)

Çizelge 3.11. 2003-2004 EÖY’de 1. sınıfa başlayan öğrencilerin ÖSS Puanları ile Fakülte’deki sınavlarda aldıkları notlar arasındaki korelasyon değerleri

Çizelge 3.16. 2004-2005 EÖY’de 1. sınıfa başlayan öğrencilerin ÖSS Puanları ile Fakültedeki sınavlarda aldıkları notların aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri

Çizelge 3.20. 2005-2006 EÖY’de 1. sınıfa başlayan öğrencilerin ÖSS Puanları ile Fakülte’deki sınavlarda aldıkları notların aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri

Çizelge 2.22. AÜTF’de 2002 – 2006 yılları arasında eğitim gören 10 ayrı sınıfın derslerde aldıkları notlar ile OÖBP ve ÖSS puanları arasında bakılan korelasyonların sayıları ve anlamlı bulunma durumları

Çizelge 3.23. Sınavlarda alınan notlar ile ÖSS puanları arasında bulunan korelasyon değerlerinin puan türlerine göre tanımlayıcı özellikleri

(9)

Çizelge 3.24. 2002-2003 EÖY’de 1. sınıfa başlayan öğrencilerin o yılki sınav notları ile 2. ve 3. sınıftaki notları arasındaki korelasyon değerleri

Çizelge 3.25. 2002-2003 EÖY’de 1. sınıfa başlayan öğrencilerin o yılki sınav notları ile 4. sınıfta aldıkları notlar arasındaki korelasyon değerleri

Çizelge 3.26. 2002-2003 girişli öğrencilerin 2003-2004 EÖY’deki 2. sınıf notları ile sonraki yıllarda aldıkları notlar arasındaki korelasyon değerleri

Çizelge 3.27. 2002-2003 EÖY’de 1. sınıfa başlayan öğrencilerin 2004-2005 EÖY’de 3. sınıfta aldıkları notlar ile 4. sınıfta aldıkları staj notları arasındaki korelasyon değerleri

Çizelge 3.28. 2003-2004 EÖY’de 1. sınıfa başlayan öğrencilerin o yılki sınav notları ile sonraki yıllarda aldıkları notlar arasındaki korelasyon değerleri

Çizelge 3.29. 2003-2004 EÖY’de 1. sınıfa başlayan öğrencilerin 2004-2005 EÖY’de 2. sınıfta aldıkları notlar ile 2005-2006 EÖY’de 3.

sınıfta aldıkları notlar arasındaki korelasyon değerleri

Çizelge 3.30. 2004-2005 EÖY’de 1. sınıfa başlayan öğrencilerin o yılki sınav notları ile sonraki yıl aldıkları notlar arasındaki korelasyon değerleri

(10)

1. GĐRĐŞ

1.1. Genel Bilgiler

Cumhuriyetin kurulduğu yıllarda 13,6 milyon dolayında olan Türkiye’nin nüfusu, hızlı bir artış göstererek 80 yılda yaklaşık beş katına çıkmıştır. Yetmiş milyonluk nüfusun büyük bir bölümünü çocuklar ve gençler oluşturmakta, buna bağlı olarak da ciddi eğitim ve istihdam sorunları yaşanmaktadır. Ortaöğrenimden her yıl daha fazla sayıda öğrenci mezun olmakta, mesleki eğitime yeterince önem verilmediğinden ve ortaöğrenim mezunlarına yeterli iş olanağı sağlanmadığından, bu öğrenciler üniversite eğitimi alarak nitelikli işgücü özelliği kazanmak istemektedirler. Ancak yükseköğretim kurumlarının mevcut kapasitesi ile yükseköğrenim görmek isteyen herkese bu olanak sağlanamamaktadır. Bunun sonucunda üniversiteye girmek isteyen adayların sayısı her geçen yıl daha da artmakta ve bunların arasından yükseköğretime alınacak öğrencilerin belirlenmesi işlemi büyük önem kazanmaktadır.

Ülkemizde yükseköğretim programlarına öğrenci alınmasında,

“Merkezi Yerleştirme” ve “Özel Yetenek Sınavıyla Seçme” olmak üzere iki farklı yöntem kullanılır. Özel Yetenek Sınavıyla Seçme; sınırlı sayıda kontenjanı olan belirli programlar için yapılmakta ve Yükseköğretim Kurulu’nca (YÖK) düzenlenen esaslara göre belli sanat dallarında üstün kabiliyeti olduğu tespit edilen öğrenciler, ilgili dalda eğitim yapmak kaydıyla, belirlenen özel yöntemlerle yükseköğretim kurumlarına alınabilmektedir. Merkezi yerleştirme işlemi YÖK Başkanlığı’na bağlı olarak Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) ile yapılmaktadır.

(11)

ÖSYM tarafından düzenlenen seçme ve yerleştirme sınavlarında öğrencilerin aldıkları puanlar, ortaöğretim başarı puanları, yükseköğretim programlarını tercihleri ve bu programların kontenjanları ile koşullarına göre yapılır. Ortaöğretim kurumlarını birincilikle bitiren adaylar ise yükseköğretim kurumlarında ayrılacak kontenjanlara, tercih ve puanları göz önünde tutularak yerleştirilir.

Mesleğe yönelik programları uygulayan liselerin mezunları, aynı alanda bir yükseköğretim kurumuna girerken başarı notları, yetkili organlarca saptanacak bir katsayı ile çarpılmak suretiyle değerlendirilerek giriş sınavı puanlarına eklenir (ÖSYM; 2006).

Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi’nin yerine getirmesi beklenilen işlev Özçelik tarafından şöyle tanımlanmıştır: “Bir sistem olarak ÖSYS'den beklenen, seçme ve yerleştirmede ÖSYM'nin doğrudan denetiminde olmayan kişisel tercihler, kurum tercihleri, öğrenme güdüsü ve sosyoekonomik etkenlerin etkileri kontrol edildiğinde, seçilmeyenlere göre yükseköğretimde daha başarılı olabilecek adayları seçmek ve bunları, yine aynı koşullarla, ötekilere göre daha başarılı olabilecekleri yükseköğretim programlarına yerleştirmektir”

(Aktaran; Demirok, 1990).

Diğer taraftan, "Bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme süreci" (Ertürk 1982:12) şeklinde tanımlanan “eğitim”in her kademede planlı ve önceden tasarlanmış hedeflere ulaştırıcı olması gerekmektedir. Đşte eğitimin bu gereği yerine getirebilmesi, yani planlı ve önceden tasarlanmış hedeflere ulaşabilmesi her şeyden önce öğrencilerin, söz konusu sürecin gerektirdiği ön şart davranışlara sahip olmasına bağlıdır. Çünkü en basit bir davranışın öğrenilmesi bile belli bir hazırbulunuşluk düzeyini gerektirmektedir. Aynı şekilde, yükseköğrenim görecek öğrencilerin de belli bir hazırbulunuşluk düzeyinde olmaları gerekir. Bu ise yükseköğretim kurumlarına alınacak öğrencilerin, yükseköğrenim görmek isteyen öğrenciler

(12)

arasından seçilmesini gerekli kılan diğer bir nedendir. Bu seçme işleminin sağlıklı yapılması, öğrenciler açısından başarının artmasını gerektireceği gibi toplumsal açıdan da kıt kaynakların akılcı kullanımını getirecektir. Diğer bir deyişle, hangi öğrencilerin yükseköğretim kurumlarına alınacağı, hangi öğrencilerin hangi programlara yerleştirileceğinin sağlıklı bir şekilde belirlenmesi yükseköğretimde verimliliğinin sağlanmasının şartlarından biridir.

Bu nedenle de seçme işlemini yapmak; hangi öğrencilerin hangi alanlarda öğrenim göreceğini belirlemek için belirli bir sisteme gerek vardır (Demirok, 1990).

Burada iki önemli nokta göze çarpmaktadır. Birincisi ÖSS'de başarılı olarak seçilen adayların başarısız olarak elenen adaylara göre daha başarılı olacağı düşüncesi, ikincisi ise başarılı olacağı düşünülerek seçilen bu adayların hangi programlarda, öteki programlardakine oranla daha başarılı olacaklarının adayların ÖSS'nin alt testlerindeki başarılarına ve isteklerine göre tahmin edilebileceği düşüncesidir. Bu düşüncelerin uygulamada yaşanması, seçme ve yerleştirme işinde göz önüne alınan ölçütlerin elde edildiği ölçme araçlarının nitelikleri ile, bunların, iyi bir ölçme aracında bulunması gereken niteliklere sahip olup olmamasıyla ilgilidir (Demirok, 1990).

Turgut, bu nitelikleri; güvenirlik, geçerlik ve kullanışlılık kavramları altında gruplamıştır. ÖSYM tarafından yapılan seçme ve yerleştirme işleminin daha önce belirtilen amacına hizmet edebilmesi ÖSS'nin geçerliği ile sağlanabilir. Bu da sınavda önceden hazırlanıp, denenerek güvenirliği ve belli amaçlarla geçerliği istenilen düzeylere getirilmiş testlerden yararlanılmasıyla mümkün olabilir (Aktaran;

Demirok, 1990).

Özçelik, bir ölçeğin geçerliğini, “onun belli bir amaca hizmet etme, belli bir amaçla işe yarama derecesi” olarak tanımlamaktadır.

Özçelik, bir ölçme aracının geçerliğini, "o ölçme aracı ile elde edilecek

(13)

ölçümlerdeki değişkenliğin (varyansın) ne kadarının incelenen kişilerin ölçülen özelliğe sahip oluş dereceleri arasındaki gerçek farklardan gelmekte olduğunu gösterir" diye tanımlayarak ve bunun da geçerliğin daha teknik bir tanımı olduğunu belirtmektedir (Aktaran; Demirok, 1990).

Turgut, geçerliği; “bir ölçme aracının veya yönteminin onunla ölçülmek istenen değişkeni ölçüp ölçmediği, ölçebiliyorsa onu başka değişkenlerden ne derece arınık olarak ölçtüğüdür” şeklinde tanımlamakta, "ölçme geçerliğinin, ölçümlerdeki çeşitli hatalar yanında ölçümlerin kullanılış amacına da bağlı oluşu, geçerlik kavramının puanları kullanılış amacına göre özel amaçlar kazanmasına yol açmıştır. Ayrıca, geçerliği kanıtlamada ve ölçümlerin geçerliğini incelemede kullanılan yollar da birbirinden farklı geçerlik ölçülerinin geliştirilmesine yol açmıştır" diyerek, yordama geçerliği, kapsam geçerliği, uygunluk geçerliği, farazi yapı geçerliği ve görünüş geçerliği üzerinde durmakta ve yordama geçerliğini “kişilerin bir öğrenim programı veya işteki başarılarının programa veya işe girişte kestirilmesi” olarak tanımlamaktadır. Çalışkaner ise, yordama geçerliğini; “bir testin tahmini geçerliği” olarak, “bireyin bir teste verdiği cevaplar ile testin tahmin için öngörüldüğü özelliğin doğrudan ölçüsü olan ve sonradan elde edilen ölçüt arasındaki korelasyon”

olarak tanımlamıştır (Aktaran; Demirok, 1990).

Tekin (1984) ise bir testin yordama geçerliğini “o testten elde edilen puanlarla testin yordamak için düzenlendiği değişkenin doğrudan ölçüsü olan ve daha sonra elde edilen ölçüt arasındaki korelasyon”

olduğunu belirtmektedir.

Đyi bir ölçme aracında bulunması gereken özelliklerin bir tanesi olan yordama geçerliğinin, ÖSYM tarafından yapılan ve yükseköğretime öğrenci seçiminde kullanılan ve ÖSS'de de bulunması beklenir.

(14)

ÖSS'ye giren adaylara sözel ve sayısal bölümlerden oluşan bir test uygulanmaktadır. Sözel Bölüm olarak adlandırılan birinci bölümde, adayların Türkçe’yi kullanma güçleri ile sosyal bilimlerdeki temel kavram ve ilkelerle düşünme becerilerini yoklayan sorular, Sayısal Bölüm olarak adlandırılan ikinci bölümde ise adayların matematiksel ilişkilerden yararlanma güçleri ile fen bilimlerindeki temel kavram ve ilkelerle düşünme becerilerini yoklayan sorular bulunmaktadır. Soru kitapçığındaki bütün sorular çoktan seçmeli tipte sorulardır. Her soru için beş farklı seçenek verilmiş olup bunlardan yalnızca biri sorunun doğru cevabıdır. Adayın yapacağı iş, her sorunun doğru cevabını bularak cevap kağıdına işaretlemekten ibarettir (ÖSYM, 2002).

ÖSS'ye giren adayların sorulara verdiği cevaplardan; Sözel Standart Puan, Türkçe'yi Kullanma Gücü Standart Puanı, Sosyal Bilimlerdeki Temel Kavram ve Đlkelerle Düşünme Standart Puanı, Sayısal Standart Puan, Matematiksel Đlişkilerden Yararlanma Gücü Standart Puanı ve Fen Bilimlerindeki Temel Kavram ve Đlkelerle Düşünme Standart Puanı olmak üzere altı ayrı standart puan hesaplanmıştır. Sözel standart puanın hesaplanmasında izlenen yöntem şu şekilde özetlenebilir: Her adayın, testin sözel bölümündeki sorulara verdiği doğru ve yanlış cevapların sayısı saptanıp, doğru cevap sayısından yanlış cevap sayısının dörtte biri çıkarılır. Böylece her adayın testin sözel bölümünden almış olduğu ham puan belirlenir. Mezun olabilecek durumda bulunan adayların testin sözel bölümünden aldıkları ham puanlar toplanarak ve bu durumda bulunan aday sayısına bölünerek elde edilen değer, sözel bölümün ham puan ortalaması bulunur. Bu adayların ham puanlarının bulunan ortalamadan farkları kullanılarak standart sapma hesaplanır. Daha sonra, bu ortalama ve standart sapma kullanılarak tüm adayların ham puanlarının ortalamasını 50'ye, standart sapmasını 10'a getiren bir dönüştürme işlemi yapılır. Dönüştürme işlemi sonunda tüm

(15)

adayların sözel standart puanları elde edilmiş olur. Bu dönüştürme işleminde adayların başarı sıraları değişmeden kalır. Diğer standart puanların hesaplanmasında da aynı yöntem uygulanır. Sözel ve sayısal ham puanlarının her ikisi de 0,5'ten küçük olan adaylar için yukarıda açıklanan işlemler yapılmaz, bu adaylar için hiçbir standart puan hesaplanmaz (ÖSYM, 2002).

ÖSS'de uygulanacak testin sözel ve sayısal bölümleri ile alt bölümlerinden hesaplanan standart puanlar kullanılarak üç ÖSS puanı hesaplanır. Bunlar, Sözel Ağırlıklı ÖSS Puanı (ÖSS-SÖZ), Sayısal Ağırlıklı ÖSS Puanı (ÖSS-SAY) ve Eşit Ağırlıklı ÖSS Puanı’dır (ÖSS-EA). Bu araştırmaya konu olan öğrenci grubunun girmiş olduğu sınavlardan biri olan 2002-ÖSS'de ÖSS-SÖZ, ÖSS-SAY ve ÖSS-EA puanları aşağıdaki şekilde hesaplanmıştır:

ÖSS-SÖZ hesaplanırken, sözel standart puan 1,8 ile, sayısal standart puan 0,4 ile çarpılarak çarpımlar toplanmıştır.

ÖSS-SAY hesaplanırken, sözel standart puan 0,4 ile, sayısal standart puan 1,8 ile çarpılarak çarpımlar toplanmıştır.

ÖSS-EA hesaplanırken, Türkçe'yi Kullanma Gücü Standart Puanı 0,8, Sosyal Bilimlerdeki Temel Kavram ve Đlkelerle Düşünme Standart Puanı 0,3, Matematiksel Đlişkilerden Yararlanma Gücü Standart Puanı 0,8 ve Fen Bilimlerindeki Temel Kavram ve Đlkelerle Düşünme Standart Puanı 0,3 ile çarpılarak çarpımlar toplanmıştır (ÖSYM, 2002).

Ayrıca; ÖSS'ye başvuran adayların her biri için ortaöğretimdeki başarı durumları göz önünde tutulmak suretiyle bir ortaöğretim başarı puanı (OBP) hesaplanmaktadır. Adayların ortaöğretim başarı puanları, o ders yılında mezun olanların diploma/mezuniyet notlarından, mezun olamayanların okullarınca diploma/mezuniyet notuna benzer şekilde hesaplanacak başarı ortalamalarından

(16)

hesaplanır. Mezun olabilecek durumda bulunan adayların diploma/mezuniyet notları veya başarı ortalamalarının ortaöğretim başarı puanına dönüştürülmesinde, her okul kendi içinde olmak üzere, başvuran adaylar ile aynı durumda olduğu halde ÖSS'ye başvurmayanların diploma/mezuniyet notları ve başarı ortalamaları dağılımının ortalama ve standart sapması kullanılır. ÖSS'ye başvuran mezun durumdaki adaylar önceki yıllarda ÖSYS'ye başvurmuşlarsa bu adayların ÖSYM'de bilgiişlem kayıtlarında bulunan ortaöğretim başarı puanları ve ağırlıklı ortaöğretim başarı puanları o yıl da aynen kullanılır (ÖSYM, 2002).

Merkezi yerleştirme yönteminde adaylar, yükseköğretim programlarına, sınav puanları, ağırlıklı ortaöğretim başarı puanları, varsa ek puanları, yükseköğretim programları ile ilgili tercihleri ve bu programların kontenjan ve koşulları göz önünde tutularak Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezince, bilgisayarla yerleştirilir. Örneğin, 2002 yılında, ÖSS sonuçlarına göre yapılan merkezi yerleştirmede 2002 Y-ÖSS puanları ve 2002-ÖSS için hesaplanmış ek puanlar kullanılmıştır. 2002-ÖSS’de 105,000-119,999 arasında 2002-ÖSS puanı alan adaylar açıköğretim programlarına, 120,000 ve daha fazla 2002-ÖSS puanı alan adaylar dört ve daha fazla yıl süreli programlara, açıköğretim programlarına, bu programların kontenjan ve koşulları, Tercih Formunda bildirdikleri tercih sıraları ve ilgili Y- ÖSS (Y-ÖSS-SÖZ, Y-ÖSS-SAY, Y-ÖSS-EA ve varsa Y-ÖSS-DĐL) puanları ile varsa ek puanları göz önünde tutularak merkezi yerleştirme sistemi ile yerleştirilmişlerdir (ÖSYM, 2002).

Yukarıda belirtilen oranlar ve sınırlarda bazı değişiklikler olmakla birlikte temel yaklaşım ve kurallar 2003, 2004 ve 2005 yıllarında yapılan ÖSS’lerde de uygulanmıştır.

Bir yükseköğretim kurumuna yerleştirilen öğrencilerin yerleştirmede dikkate alınan bu ÖSS puanları ile; bu kurumlardaki başarılarının

(17)

bir ölçüsü olan, gördükleri derslerdeki sınavlardan alınan notlar arasındaki pozitif yönlü yüksek düzeyde bulunacak korelasyon yerleştirme işlemine temel oluşturan ölçme aracının yordama geçerliğinin göstergesi olacaktır.

Buna göre, ÖSS-SAY puan türü ile öğrenci alan Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde (AÜTF) derslerdeki başarıların ÖSS-SAY puan türü ile pozitif yönlü ve yüksek düzeyde bir korelasyon vermesi beklenir.

Bu ise, öğrencilerin bu programa yerleştirilmelerinde esas alınan ÖSS-SAY puan türünün bu işlem için seçilmesinin ne kadar isabetli olduğunun, tersi ise ÖSS-SAY puan türünün bu işlem için seçilmesinin isabetli bir karar olmadığının bir işaretidir. ÖSS-SAY puan türünün söz konusu programa öğrenci seçiminde kullanılmasının isabetli bir karar olmadığının anlaşılması halinde tıp fakültesine yerleştirilecek öğrencilerin seçiminde hangi puan türü veya türlerinin kullanılmasının daha isabetli olacağının incelenmesini gerekecektir.

Bu açıklamalar göz önüne alındığında, tıp öğrenimi görmeye hak kazanan öğrenciler, ÖSS sonucunda elenen adaylardan daha başarılı olması beklenen öğrencilerdir. Bu öğrenciler, başka bir programa göre başarma şansları daha fazla olduğu düşüncesiyle, kendi tercihleri de göz önünde bulundurularak tıp programına yerleştirilmişlerdir.

Buradan tıp programına giren öğrencilerden ÖSS'de daha başarılı olanların, bu sınavlarda kendilerinden düşük puan alanlara oranla, girdikleri programlarda da daha başarılı olacakları beklenebilir.

Öğrenciler yükseköğretime, öğrencileri bir üst öğretim kurumu olan üniversiteye hazırlamak amacı da bulunan orta eğitim kurumları olan lise ve dengi okullardan gelmektedir. Böyle bir amacı bulunan lise ve dengi okulların bu amaçlarını gerçekleştirmeleri, öğrencilerine yükseköğretime girebilmek için gerekli davranışları kazandırabilmesi ile öğrencilerini, üniversitedeki öğrenmeler için gerekli hazır

(18)

bulunuşluk düzeyine getirebilmesine, onları üniversitedeki öğrenmeler için gerekli ön şart davranışları ile donatabilmesine bağlıdır. Bunun gerçekleşmesi, öğrencilerin üniversitedeki performanslarını olumlu yönde etkileyecektir. Bu konuda yapılan araştırmalarda (Bloom, 1979), önceki öğrenmelerin şimdiki öğrenmeler üzerindeki önemli etkisini açıkça ortaya koymuştur (Aktaran; Demirok, 1990).

1.2. Araştırmanın Konusu

Yapılan araştırmalar, lisedeki başarı ile yükseköğretimdeki başarı arasında yüksek sayılabilecek korelasyon bulunduğunu göstermektedir. Bu korelasyonların, yükseköğretimde ortaöğretimdeki yönlenmeye paralel bir bölüm seçilmesi halinde daha da yükselmesi beklenir. Diğer taraftan yükseköğretime giriş sınavlarının da bir yandan ortaöğretim programlarına dayalı olduğu için ortaöğretimdeki başarı, öte yandan yükseköğretim programları için öğrenci seçme ve yerleştirmeyi amaçladığından yükseköğretimdeki başarı ile pozitif yönlü yüksek korelasyon vermesi beklenir.

AÜTF’ye giren öğrenciler için de geçerli olan bu beklentinin gerçekleşme durumunu ortaya koyabilmek için 2005-2006 Eğitim ve Öğretim Yılı’nda (EÖY) AÜTF’nin ilk dört sınıfında öğrenim görmekte olan öğrencilerin Fakülte’yi kazandıkları yıl girdikleri ÖSS’de aldıkları puanlar ve ortaöğretim başarı puanları ile tıp eğitimi sürecinde katıldıkları temel derslerin ara ve yıl sonu sınavlarından aldıkları notlar arasındaki korelasyonun araştırılarak tıp fakültesine girişte belirleyici olan bilişsel özelliklerin bu eğitimi başarı ile sürdürmeye yeterli olup olmadığının ortaya konulması, araştırmanın temel konusudur.

(19)

1.3. Araştırmanın Amacı

Bu çalışma ile, ÖSYM tarafından yapılan ve bir sıralama sınavı olan ÖSS ile tıp fakültesinde eğitim almaya hak kazanan öğrencilerin ortaöğretimdeki başarıları ve ÖSS’de aldıkları puanların, devam ettikleri tıp eğitimi süresince elde ettikleri akademik başarı ile ne ölçüde uyumlu olduğunun ortaya konulması ve sonuçta ÖSS’nin tıp eğitimi alacak adayları seçmek için uygun olup olmadığının belirlenmesi amaçlanmaktadır.

Bu araştırmada, ÖSYS ile AÜTF’ye yerleştirilen öğrencilerin ÖSS'deki ve ortaöğretimdeki başarılarının, tıp eğitimindeki başarıyla nasıl bir ilişki içinde olduğunun ve bu programa öğrenci alımında kullanılan ÖSS-SAY puan türünün bu işlem için uygunluğun ya da bu programa öğrenci alımında hangi puan türünün kullanılmasının daha isabetli olacağının belirlenmesine çalışılmıştır. Belirtilen saptamaların yapılması, bu programdaki başarının artırılması için alınması gereken önlemlere de ışık tutacaktır.

1.4. Araştırmanın Önemi

Uzun ve zorlu bir süreç olan tıp eğitimine girme kararı, öğrenciler için yaşamlarının tamamını etkileyen kritik bir dönüm noktasıdır. Tıp eğitimine başlayacak olan öğrencileri belirleyen sınavın, bu eğitime ve hekimlik mesleğine en uygun adayları seçmesi büyük önem taşımaktadır. Tıp eğitimi almak için seçilen öğrencilerin ÖSS’deki başarı düzeyleri ile tıp eğitimi süresince girdikleri sınavlarda gösterdikleri başarı düzeylerinin karşılaştırılmasının, bir seçme sınavında bulunması gereken yordama geçerliğini ÖSS için yorumlamak için önemli bir veri oluşturacağı düşünülmektedir.

(20)

1.5. Đlgili Araştırmalar

Tıp eğitimi ile ilgili literatürde, tıp eğitimine başlayacak adayların seçimi ve fakülte başarılarının kestirilmesi konusunda yurtdışında pek çok yayın bulunmaktadır. Türkiye’de ise bu konuda yapılmış sınırlı sayıda yayına ulaşılabilmiştir. YÖK Tez Merkezi’nde yapılan taramada, tıp fakülteleri arasında yalnızca Gülhane Askeri Tıp Akademisi’nde (GATA) eğitim görmekte olan askeri tıp fakültesi öğrencileri ile ilgili bir tez çalışması yapıldığı saptanmış olup, genel kontenjanla öğrenci alan tıp fakülteleri için bu konuda yapılmış bir tez çalışmasına rastlanmamıştır.

Keskin (1999) tarafından yapılan çalışmada; GATA Askeri Tıp Fakültesi’nde öğrenim gören askeri lise ve sivil lise kaynaklı öğrencilerin ÖYS fen puanlan ile fakültedeki başarıları arasındaki ilişkilerin belirlenmesi amacıyla ÖYS fen tavan ve taban puanları birbirinden farklı olan bu iki ayrı öğrenci grubunun ÖYS fen puanları ile bu okuldaki başarıları arasındaki ilişkinin sınıflara göre gösterdiği değişim, ÖYS fen puanları ile fakülte başarıları ilişkisi arasındaki fark araştırılmıştır. Araştırmada GATA Askeri Tıp Fakültesine 1993-1994, 1994-1995, 1995-1996 eğitim-öğretim yıllarında kayıt olan 253 askeri lise, 162 sivil lise olmak üzere toplam 415 öğrenciye ait ÖYS fen puanları ile alan dersleri (tıp dersleri) ana sınav notları ve alan dersleri genel başarı korelasyonları ve bu korelasyonların farkı incelenmiş; 1., 2. ve 3. sınıfta dönem kaybetmeden öğrenim gören askeri lise ve sivil lise kaynaklı öğrencilerin ÖYS puanları ile alan derslerine ait genel başarı korelasyonları, 1. ve 2. sınıfta askeri liseler; 1. ve 3. sınıfta sivil liseler için manidar bulunmuştur. Askeri lise ve sivil lise kaynaklı öğrencilerin ÖYS puanları ile alan derslerine ait genel başarı korelasyonları farkı ise korelasyonlar farkı hesaplandığında, 2. sınıfta askeri liseler lehine manidar bulunmuştur. Üçüncü sınıftaki derslerden sadece birinde manidar sonuç çıkmasının nedeni yıllar içinde ÖYS'nin derslerdeki başarı

(21)

ilişkisinin azalması ile açıklanmıştır. Sonuçta; askeri lise ve sivil lise öğrencilerinin GATA Askeri Tıp Fakültesine girişte ÖYS fen puanları ile alan dersleri ana sınav notları ve alan dersleri genel başarı notları ilişkisi arasında dikkate değer bir farklılık görülmeyerek bu durum, sivil lise kaynaklı öğrencilerin ÖYS puanının askeri lise öğrencilerinden daha yüksek olmasına rağmen, okul başarılarının ÖYS ile ilişkisinin askeri lise öğrencileri ile benzer olduğu şeklinde yorumlanmıştır.

Tıp fakültesi öğrencilerinin ÖSS puanlarıyla fakülte başarılarını karşılaştıran ve tıp eğitimi kongrelerinde sunulan bazı bildiriler aşağıda özetlenmiştir:

Aktuğ ve arkadaşları (2004) tarafından Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne 2002 yılında giren öğrencilerin Dönem 1 ve Dönem 2’de katıldıkları kuramsal ve uygulamalı sınavlardaki başarıları ile tıp fakültesine girişte dikkate alınan ÖSS puanları ve sıralama değerleri karşılaştırılmış; ÖSS puanları ile kuramsal yeterlilik sınavları arasındaki korelasyon değerleri Dönem 1 için 0,15, Dönem 2 için - 0,04; ÖSS puanları ile uygulamalı yeterlilik sınavları arasındaki korelasyon değerleri Dönem 1 için 0,01, Dönem 2 için 0,12 bulunmuş, grupların hiç biri için istatistiksel olarak önemli bir regresyon saptanmamıştır. Buna göre yalnızca kuramsal sıralama sınavı sonuçlarına göre girilen meslek eğitiminde başarının garantilenemediği, sıralama ve yeterlilik sınavlarında başarılı olmak için gerekli temel kişisel özelliklerin farklı olabileceği sonucuna varılmıştır.

Öğüş ve arkadaşları (2004) tarafından Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde 1998-2002 yılları arasında öğrenim gören 185 Dönem 1 öğrencisinin yıllara göre başarı durumları ile ÖSS puanları, Orta Öğretim Başarı Puanı ve tercih sıraları karşılaştırılarak, okul başarıları ile tercih sıraları arasında yüksek, pozitif korelasyon

(22)

(p<0.05) olduğu, ÖSS ve OÖBP’larının yüksek olmasının başarı durumunu olumlu etkilediği belirlenmiştir.

Öğüş ve arkadaşları (2006) tarafından Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin ilk ve ikinci mezunlarının girdikleri Tıpta Uzmanlık Sınavı (TUS) puanları ile tıp eğitimi süresince aldıkları notlarının karşılaştırılması çalışmasında ÖSS puanı ve OÖBP parametreleri de kullanılmış; ortalama TUS puanı ile öğrencilerin tıp eğitimi süresince aldıkları notların bazıları ile anlamlı korelasyonlar bulunurken, TUS puanı ile ÖSS puanı arasında (r=0,22) ve TUS puanı ile OÖBP arasında (r=0,09) bulunan korelasyonların anlamlı olmadığı saptanmıştır.

Gülpınar ve arkadaşları (2006) tarafından Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde öğrencilerin ÖSYS yerleşme puanı, fakülte başarı puanları ve TUS başarı puanları arasındaki ilişkiyi ortaya koymak için yapılan çalışmada, mezuniyet notu sıralamasına göre ilk 10’da yer alan öğrencilerle son 10’da bulunan öğrenciler karşılaştırılmış, yapılan çoklu doğrusal regresyon analizinde sadece ÖSYS yerleştirme puanları açısından anlamlı bir fark bulunmamış (ÖSYS için p=0,86, diğerleri için p=0,00), TUS’daki klinik ve temel puanı tahmin ettiren değişken ise mezuniyet notu olarak saptanmıştır.

Başak ve arkadaşları (2004) tarafından Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde okuyan öğrencilerin tıp fakültesini seçme nedenlerini ve bunu etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapılan çalışmada, öğrencilerin yarısının tıp fakültesini seçme kararını kendilerinin verdiği, büyük çoğunluğunun tıp mesleğine ilgi duydukları ve geçerli bir meslek olduğunu düşündükleri için seçtikleri ve lisede en başarılı oldukları ve sevdikleri derslerin matematik ve fen dersleri olduğu saptanarak; öğrencilerin mesleğin gereklerine uygun özellikler dikkate alınarak tıp fakültesine seçilmediği, tıp fakültesine öğrenci alırken yalnızca fen bilimlerindeki

(23)

ortaöğrenim başarısının değil, özellikle davranış bilimlerindeki, insan ilişkilerindeki ve kendi dilini kullanmadaki başarılarının ve buna uygun özelliklerin dikkate alınması gerektiği belirtilmektedir.

Yükseköğrenimin diğer alanlarındaki öğrenciler için benzer çalışmalar bulunmaktadır:

Onay, 1970-1971 Öğretim Yılı'nda Hacettepe Üniversitesi öğrencilerinin lise başarıları ile üniversite giriş puanları; üniversite giriş puanları ile üniversite başarıları ve lise başarıları ile üniversite başarıları arasındaki ilişkiye bakmış, lise başarısı ile üniversiteye giriş puanları arasında ve giriş puanları ile üniversitedeki başarı arasında anlamlı bir ilişki bulunmadığı; lise başarıları ile üniversite başarıları arasında ise anlamlı bir ilişkinin bulunduğu sonucuna varmıştır (Aktaran; Keskin, 1999).

Çetin (1985), ortaöğretimdeki başarı ve üniversiteye giriş puanlarının Maliye Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin bu okuldaki başarılarını ne ölçüde yordadığını, öğrencilerin mezun oldukları ortaöğretim kurumlarının farklılığının üniversiteye giriş puanlarını ve bu okuldaki başarıyı ne derecede etkilediğini araştırmış, öğrencilerin ortaöğretim başarıları ile giriş puanları arasında manidar bir ilişki bulunmadığı;

yüksekokul öğrencilerinin ÖYS Türkçe ve Matematik ağırlıklı puanları ile bu okulda okudukları Kamu Ekonomisi ve Kamu Yönetimi dersleri arasında manidar bir ilişki bulunduğu; öğrencilerin ortaöğretim başarıları ile derslerdeki başarıları arasında da manidar bir ilişki bulunduğu; farklı okullardan gelen öğrencilerin giriş puanları arasında ve birinci sınıftaki başarıları arasında manidar bir farklılık bulunmadığı sonucuna varmıştır (Aktaran; Demirok, 1990).

Aşkar, 1981 yılında yapılan Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınavı'nda yer alan test ya da alt testlerden elde edilen puanlarla, bu puanlardan seçme ve yerleştirme kararlarında kullanılmak üzere hesaplanan ağırlıklı ÖYS puanlarının yükseköğretimdeki başarıyı

(24)

yordama gücünü belirlemeye çalışmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre; ÖSYS içindeki test veya alt test puanlarından her biri ile bu test ya da alt testle ilgili ortaöğretim dersinin devamı sayılabilecek birinci sınıf dersinden alınan not arasındaki bağıntının biçimi genellikle doğrusaldır. Tıp ve ziraat fakültelerine öğrenci seçerken fen ağırlıklı, elektrik-elektronik, makina ve inşaat mühendisliği programlarına öğrenci geçerken matematik ve fen eşit ağırlıklı, Đngiliz dili ve edebiyatı ve Amerikan edebiyatı bölümlerine öğrenci geçerken de yabancı dil ağırlıklı ÖYS puanının kullanılması isabetli görünmektedir. Ancak idari bilimler programları, siyasal bilgiler ve hukuk fakülteleri ile basın yayın yüksekokuluna öğrenci seçerken eşit ağırlıklı ÖYS puanının kullanılmasında isabet olup olmadığı, bu programlara seçilen öğrencilerin fazlaca homojenleşmiş olması yüzünden iyi bir şekilde test edilememiştir. Ayrıca araştırmada, Sosyal Bilimler, Türkçe ve Sosyal Bilimler ve Türkçe ve Matematik ağırlıklı ÖYS puanlarının yordama gücüne ilişkin kanıt elde edilmemiştir (Aktaranlar; Keskin, 1999 ve Demirok, 1990).

Özdoğan (1988), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu'na alınan öğrencilerin Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınavı puanları ile lise başarılarının üniversitedeki başarıyı yordamada etkililiği ve öğrencilerin mezun oldukları programlara göre Sosyal Hizmetler Yüksekokulu'ndaki başarıları arasında fark olup olmadığını araştırmış, lise ve dengi okul son sınıfta okunan derslerden sadece psikoloji dersindeki başarı ile eşit ağırlıklı ÖYS puanı arasında anlamlı bir ilişki olduğu; lise ve dengi okul son sınıf derslerinden araştırmaya konu olan tüm ders veya ders gruplarına ait ortalama başarı ile yüksekokul birinci sınıf güz yarıyılı derslerindeki ortalama başarının sadece Edebiyat Sosyal Bilimlere ait birleşik başarı ile anlamlı ilişkide olduğu; eşit ağırlıklı ÖYS puanı ile yüksekokul derslerindeki başarılar arasında yüksek düzeyde bir ilişki olduğu sonucuna varmıştır (Aktaran; Demirok, 1990).

(25)

Kuran (1988) tarafından yapılan çalışmada, Çukurova Üniversitesi Adana ve Hatay Eğitim yüksekokullarına 1987 yılında alınan öğrencilerin ÖSS puanlarının ve lise başarı ortalamalarının, yüksekokuldaki akademik başarıyı önceden ne derecede etkili kestirdiği araştırılmış; ÖSS puanları ile akademik başarılar arasında bir ilişki bulunmayarak, ÖSS sınavlarının Eğitim Yüksekokulları için uygun öğrenciler seçmede yeterli bir ölçüt olmadığı sonucuna varılmıştır. Buna göre öğretmen yetiştiren kurumlara öğrenci alınmasında ÖSS sonucuna ek olarak bazı değerlendirme ve eleme işlemleri yapılması önerilmiştir. Ayrıca öğretmen lisesi mezunu adaylara ayrılan %20 kontenjandan yararlanarak eğitim yüksekokullarına yerleştirilen öğrencilere sağlanan puan avantajının yüksekokuldaki akademik başarılarına yansımadığı görülerek söz konusu kontenjanın kaldırılması gerektiği belirtilmiştir.

Demirok (1990) tarafından Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (EÖD) , Eğitim Programları ve Öğretim (EPÖ) , Eğitimde Psikolojik Hizmetler (EPH) anabilim dallarında öğrenim gören ikinci sınıf öğrencilerinin ÖSS, ÖYS puanları ve ortaöğretimdeki başarı ile 1988-89 Eğitim- Öğretim Yılı'ndaki (EÖY) başarıları arasında nasıl bir ilişki olduğu araştırılmıştır. Araştırmada, ÖSS ile üniversitedeki başarılar arasındaki korelasyonlar, 1., 2., 3., 4. sömestreler için ve genel akademik ortalama için hesaplanmış, bu iki değişken arasındaki korelasyonlardan hiçbiri anabilim dallarına göre 0,05 düzeyinde anlamlı bulunmamıştır. ÖYS TM, TS, S puanları ile üniversitedeki başarı arasındaki korelasyonlarda hesaplanmış, bu korelasyonlardan TM puan türü ile EPÖ anabilim dalındaki başarı arasında olanı 0,05 düzeyinde anlamlı bulunmuştur. ÖYS puanları ile EÖD, EPÖ ve EPH anabilim dallarındaki başarı arasındaki korelasyonlara her sömestre için ayrı ayrı bakılmış, bu korelasyonlardan, TM puan türü ile EPÖ anabilim dalının 2. sömestresindeki başarı arasındaki ve TS puan

(26)

türü ile EÖD anabilim dalının 2. sömestresindeki başarı arasındakiler 0,05 düzeyinde anlamlı bulunmuştur. Lise ve dengi okul başarısı ile ÖSS puanları arasındaki korelasyonlar ise hiç bir anabilim dalı için 0,05 düzeyinde anlamlı bulunmamıştır. Lise ve dengi okul başarısı ile ÖYS TM, TS, S puanları arasındaki ilişkiye her anabilim dalı için bakılmış bulunan korelasyon katsayılarından, TM puanı ile EPH öğrencilerinin lise ve dengi okul başarıları arasındaki;

TS puanı ile EÖD öğrencilerinin lise ve dengi okul başarıları arasındaki; S puanı ile EÖD öğrencilerinin lise ve dengi okul başarıları arasındakiler 0,05 düzeyinde anlamlı bulunmuştur. EÖD, EPÖ ve EPH anabilim dalları öğrencilerinin bu anabilim dallarındaki başarıları ile lise ve dengi okul başarıları arasındaki korelasyonlardan da EÖD ve EPÖ öğrencilerine ait olanları 0,05 düzeyinde anlamlı bulunmuştur. Lise ve dengi okul başarısı ile üniversitedeki başarı arasındaki korelasyonlara her sömestre için de sırayla bakılmış, EÖD öğrencilerinin 2. ve 3. sömestrelerdeki başarıları ile lise ve dengi okul başarıları arasındaki ve EPÖ öğrencilerinin tüm sömestrelerdeki başarıları ile lise ve dengi okul başarıları arasındaki korelasyonlar 0,05 düzeyinde anlamlı bulunmuştur.

Karaman (2001) tarafından yapılan bir çalışmada ise; Erzurum Đl merkezindeki dört lisenin 1999 ve 2000 yılı mezunlarının ortaöğretim başarı ölçütleri ile ÖSS puanları arasında anlamlı bir ilişki bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

(27)

2. GEREÇ VE YÖNTEM

2.1. Araştırmanın Niteliği

ÖSS başarısı ile tıp eğitimindeki başarıyı yordamanın ne ölçüde geçerli olduğunu belirlemeye yönelik olan bu çalışma, “mevcut olayların daha önceki olay ve koşullarla ilişkilerini dikkate alarak, durumlar arası etkileşimi açıklamayı hedef alan” tanımlayıcı bir araştırma olarak planlanmıştır. Araştırmada; 2001, 2002, 2003, 2004 ve 2005 yıllarında yapılan ÖSS’lerin sonuçlarına göre Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne yerleştirilen ve kayıt yaptıran öğrencilerin ÖSS puanları ve bu sınavlarda elde ettikleri sıralama dereceleri ile tıp eğitimindeki başarılarının ilişkisi araştırılmıştır.

2.2. Araştırma Evreni

Bu çalışmanın evrenini, 2001, 2002, 2003, 2004 ve 2005 yıllarında yapılan ÖSS’lerin sonuçlarına göre Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne yerleştirilip kayıt yaptıran ya da Kuzey Kıbrıs Doğu Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne yerleştirilip, bu üniversite ile yapılan protokol kapsamında eğitimlerine AÜTF’de devam eden öğrencilerden 2005-2006 Eğitim ve Öğretim Yılı’nda 1., 2., 3. ve 4.

sınıflarda olan öğrenciler oluşturmuştur. Çalışma grubuna, ÖSS Sonuç Belgesi elde edilebilen ve Fakülte’nin eğitim programında yer alan temel tıp derslerinin ara ve yıl sonu sınavlarına girerek bu sınavlardan aldıkları notlar Fakülte’nin Öğrenci Bilgi Sistemine kayıtlı olan 958 öğrenci alınmıştır. Araştırma kapsamında verileri değerlendirilen öğrencilerin sayıları, Çizelge 2.1’de Fakülte’ye kayıt yıllarına ve 2005-2006 Eğitim Öğretim Yılı’nda devam ettikleri sınıflara göre verilmiştir. Sınıf tekrar eden bazı öğrencilerin verileri farklı yıllarda birden fazla kez değerlendirmeye alınmıştır. Bazı öğrenciler öğrenimin başlangıcından itibaren en çok iki EÖY içinde

(28)

bir üst sınıfa geçemedikleri için kayıtları silinmiş, bazı öğrenciler ise başka bir yükseköğretim programına devam etmek için kendi istekleri ile fakülteden ayrılmışlardır. Bu öğrencilerin önceki yıllara ilişkin verileri değerlendirmeye alınmıştır.

Çizelge 2.1. AÜTF’ye kayıt yılı ve 2005-2006 EÖY’deki sınıflarına göre araştırma kapsamında verileri değerlendirilen öğrenci sayıları.

2005-2006 Eğitim-Öğretim Yılı’ndaki sınıfı

Kayıt Yılı 1. sınıf 2. sınıf 3. sınıf 4. sınıf Toplam

2001 - 3 1 3 7

2002 1 22 155 126 305

2003 9 141 138 - 288

2004 206 69 - - 275

2005 84 - - - 84

Toplam 300 235 294 129 958

2.3. Verilerin Toplanması

Örneklem alınmadan, tüm öğrencilerin ÖSS yerleştirme puanları ve sıralama dereceleri ÖSYM tarafından Ankara Üniversitesi’ne gönderilen bilgilerden, öğrencilerin Fakülte’deki sınavlardan aldıkları notlar ise AÜTF Öğrenci Đşleri Şefliği’nin Öğrenci Bilgi Sistemindeki kayıtlardan temin edilmiştir. Öğrencilerin ders sınavlarında aldıkları notların ortaöğretim başarı puanlarıyla ve diğer ÖSS puanlarıyla korelasyonuna bakabilmek amacıyla, ortaöğretim başarı puanlarına ve ÖSS-SAY dışındaki diğer ÖSS puanlarına da gereksinim olmuştur.

Öğrencilerin yerleştirilmesinde dikkate alınanlar dışındaki ÖSS puanları ÖSYM tarafından Fakülte’ye bildirilmediği ve öğrencilerin ÖSYS sonuç belgelerinde yer almadığı için, ÖSYM’nin Đnternet’teki Sonuç Açıklama Sistemi’ne (http://sonuc.osym.gov.tr) girilerek, her bir öğrencinin ÖSYS yerleştirme belgesinde bulunan ÖSYM numarası ya da TC kimlik numarasına göre ÖSS sonuç belgesine ulaşılmış ve

(29)

elektronik ortama kaydedilmiştir. ÖSS sonuç belgelerinden 34 ayrı veri toplanmıştır (Çizelge 2.2). Öğrencilerin Fakülte’de girdikleri dersler ve sınavların sayısı devam ettikleri sınıflarına göre değiştiğinden öğrencilere ilişkin notların türü ve sayısı da EÖY’ye ve devam edilen sınıfa göre değişiklik göstermektedir. Buna göre her EÖY ve sınıfa göre elde edilen notların türü Çizelge 2.3’te verilmiştir.

Çizelge 2.2. Araştırma kapsamında ÖSYM’nin Sonuç Açıklama Sistemi’nden alınan ÖSS sonuç belgelerinden toplanan veriler.

Kısaltma Açılımı

ÖSS-SÖZ ÖSS Sözel Puanı

ÖSS-SAY ÖSS_Sayısal Puanı

ÖSS-EA ÖSS Eşit Ağırlıklı Puanı

OÖBP Ortaöğretim Başarı Puanı

AOBP-SÖZ Sözel Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı AOBP-SAY Sayısal Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı AOBP-EA Eşit Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı 0,3 AOBP'li Y-ÖSS-SÖZ 0,3 AOBP'li ÖSS Sözel Yerleştirme Puanı * 0,8 AOBP'li Y-ÖSS-SÖZ 0,8 AOBP'li ÖSS Sözel Yerleştirme Puanı **

Ek Puanlı Y-ÖSS-SÖZ Ek Puanlı ÖSS Sözel Yerleştirme Puanı

0,3 AOBP'li Y-ÖSS-SÖZ BS 0,3 AOBP'li ÖSS Sözel Yerleştirme Puanına Göre Başarı Sırası * 0,8 AOBP'li Y-ÖSS-SÖZ BS 0,8 AOBP'li ÖSS Sözel Yerleştirme Puanına Göre Başarı Sırası **

Ek Puanlı Y-ÖSS-SÖZ BS Ek Puanlı ÖSS Sözel Yerleştirme Puanına Göre Başarı Sırası 0,3 AOBP'li Y-ÖSS-SÖZ YD 0,3 AOBP'li ÖSS Sözel Yerleştirme Puanına Göre Yüzdelik Dilimi * 0,8 AOBP'li Y-ÖSS-SÖZ YD 0,8 AOBP'li ÖSS Sözel Yerleştirme Puanına Göre Yüzdelik Dilimi **

Ek Puanlı Y-ÖSS-SÖZ YD Ek Puanlı ÖSS Sözel Yerleştirme Puanına Göre Yüzdelik Dilimi 0,3 AOBP'li Y-ÖSS-SAY 0,3 AOBP'li ÖSS Sayısal Yerleştirme Puanı *

0,8 AOBP'li Y-ÖSS-SAY 0,8 AOBP'li ÖSS Sayısal Yerleştirme Puanı **

Ek Puanlı Y-ÖSS-SAY Ek Puanlı ÖSS Sayısal Yerleştirme Puanı

0,3 AOBP'li Y-ÖSS-SAY BS 0,3 AOBP'li ÖSS Sayısal Yerleştirme Puanına Göre Başarı Sırası * 0,8 AOBP'li Y-ÖSS-SAY BS 0,8 AOBP'li ÖSS Sayısal Yerleştirme Puanına Göre Başarı Sırası **

Ek Puanlı Y-ÖSS-SAY BS Ek Puanlı ÖSS Sayısal Yerleştirme Puanına Göre Başarı Sırası 0,3 AOBP'li Y-ÖSS-SAY YD 0,3 AOBP'li ÖSS Sayısal Yerleştirme Puanına Göre Yüzdelik Dilimi * 0,8 AOBP'li Y-ÖSS-SAY YD 0,8 AOBP'li ÖSS Sayısal Yerleştirme Puanına Göre Yüzdelik Dilimi**

Ek Puanlı Y-ÖSS-SAY YD Ek Puanlı ÖSS Sayısal Yerleştirme Puanına Göre Yüzdelik Dilimi 0,3 AOBP'li Y-ÖSS-EA 0,3 AOBP'li ÖSS Eşit Ağırlıklı Yerleştirme Puanı *

0,8 AOBP'li Y-ÖSS-EA 0,8 AOBP'li ÖSS Eşit Ağırlıklı Yerleştirme Puanı **

Ek Puanlı Y-ÖSS-EA Ek Puanlı ÖSS Eşit Ağırlıklı Yerleştirme Puanı

0,3 AOBP'li Y-ÖSS-EA BS 0,3 AOBP'li ÖSS Eşit Ağırlıklı Yerleştirme Puanına Göre Başarı Sırası * 0,8 AOBP'li Y-ÖSS-EA BS 0,8 AOBP'li ÖSS Eşit Ağırlıklı Yerleştirme Puanına Göre Başarı Sırası**

Ek Puanlı Y-ÖSS-EA BS Ek Puanlı ÖSS Eşit Ağırlıklı Yerleştirme Puanına Göre Başarı Sırası 0,3 AOBP'li Y-ÖSS-EA YD 0,3 AOBP'li ÖSS Eşit Ağırlıklı Yerleştirme Puanına Göre Yüzdelik Dilimi * 0,8 AOBP'li Y-ÖSS-EA YD 0,8 AOBP'li ÖSS Eşit Ağırlıklı Yerleştirme Puanına Göre Yüzdelik Dilimi**

Ek Puanlı Y-ÖSS-EA YD Ek Puanlı ÖSS Eşit Ağırlıklı Yerleştirme Puanına Göre Yüzdelik Dilimi

* 2001 ve 2002 yıllarında yapılan ÖSS’lerde 0,3 yerine 0,2 katsayısı kullanılmıştır.

** 2001 ve 2002 yıllarında yapılan ÖSS’lerde 0,8 yerine 0,5 katsayısı kullanılmıştır.

(30)

Çizelge 2.3. Araştırma kapsamında EÖY ve sınıfa göre değerlendirmeye alınan dersler ve sınav / not türleri.

Derslere göre sınav/ not sayısı Eğitim-

Öğretim Yılı Sınıf Sınav / Not

Türü YĐB-1/YĐB-2/YĐBB* KDT-1/KDT-2/APY**

Ara Sınav 4 2

Uygulamalı Ara Sınav 4 -

Final Sınavı 1 1

Uygulamalı Final Sınavı 1 -

Modül Đçi Etkinlik Notu 1 -

Dönem Đçi Notu 1 1

2002-2003 1

Yıl Sonu Notu 1 1

Ara Sınav 4 2

Final Sınavı 1 1

1

Yıl Sonu Notu 1 1

Ara Sınav 4 2

Final Sınavı 1 1

2003-2004

2

Yıl Sonu Notu 1 1

Ara Sınav 3 2

Kuramsal Ara Sınav 3 -

Final Sınavı 1 1

Kuramsal Final Sınavı 1 -

1

Yıl Sonu Notu 1 1

Ara Sınav 4 2

Final Sınavı 1 1

2

Yıl Sonu Notu 1 1

Ara Sınav 4 2

Final Sınavı 1 1

2004-2005

3

Yıl Sonu Notu 1 1

* YİB-1; 1. sınıfta okutulan Yapı ve İşlev Bilgisi-1 dersi, YİB-2; 2. sınıfta okutulan Yapı ve İşlev Bilgisi-2 dersi, YİBB; 3. sınıfta okutulan Yapı ve İşlev Bozuklukları Bilgisi dersi.

** KDT-1; 1. sınıfta okutulan Kanıta Dayalı Tıp-1 dersi, KDT-2; 2. sınıfta okutulan Kanıta Dayalı Tıp-2 dersi, APY; 3. sınıfta okutulan Araştırma Planlama ve Yürütme dersi.

(31)

Çizelge 2.3.Devam. Araştırma kapsamında EÖY ve sınıfa göre değerlendirmeye alınan dersler ve sınav / not türleri.

Derslere göre sınav/ not sayısı Eğitim-

Öğretim Yılı Sınıf Sınav / Not

Türü YĐB-1/YĐB-2/YĐBB* KDT-1/KDT-2/APY**

Ara Sınav 3 2

PDÖ Değerlendirme Notu 3

Final Sınavı 1 1

1

Yıl Sonu Notu 1 1

Ara Sınav 4 2

PDÖ Değerlendirme Notu 4 -

Final Sınavı 1 1

Dönem Đçi Notu 1 -

2

Yıl Sonu Notu 1 1

Ara Sınav 4 2

PDÖ Değerlendirme Notu 4

Final Sınavı 1 1

Modül Đçi Etkinlik Notu 1

3

Yıl Sonu Notu 1 1

Sınav / Not Türü ERGEH^*** GIS-K^*** K-P^*** N-P^*** Seçmeli^***

Kuramsal Ara Sınav 1 1 1 1 -

Uygulamalı Ara Sınav 1 1 1 1 -

Staj Ara Sınav Notu 1 1 1 1 1

Staj Karne Notu 1 1 1 1 1

2005-2006

4

Yıl Sonu Notu 1 1 1 1 1

* YİB-1; 1. sınıfta okutulan Yapı ve İşlev Bilgisi-1 dersi, YİB-2; 2. sınıfta okutulan Yapı ve İşlev Bilgisi-2 dersi, YİBB; 3. sınıfta okutulan Yapı ve İşlev Bozuklukları Bilgisi dersi.

** KDT-1; 1. sınıfta okutulan Kanıta Dayalı Tıp-1 dersi, KDT-2; 2. sınıfta okutulan Kanıta Dayalı Tıp-2 dersi, APY; 3. sınıfta okutulan Araştırma Planlama ve Yürütme dersi.

*** ERGEH; 4. sınıfta devam edilen Endokrin-Renal-Genitoüriner ve Enfeksiyon Hastalıkları Staj Modülü,

GIS-K; 4. sınıfta devam edilen Gastrointestinal ve Kan Staj Modülü, K-P; 4. sınıfta devam edilen Kardiyopulmoner Staj Modülü, N-P; 4. sınıfta devam edilen Nöropsikiyatri Staj Modülü, Seçmeli; 4. sınıfta alınan Seçmeli Ders.

(32)

2.4. Verilerin Çözümlenmesi

Her bir öğrenci için toplanan veriler ve girdikleri derslerin sınavlarından aldıkları notlar Microsoft ® Excel 2002 programı aracılığıyla bir araya toplanarak, öğretim yılları ve sınıflara göre tablolar halinde düzenlenmiştir. Öğrencilerin fakültedeki başarıları ile ÖSS başarıları arasındaki korelasyonlar ve anlamlılık düzeyleri, SPSS for Windows 13.0 istatistik paket programı ile incelenmiştir.

2.5. Sayıltılar

AÜTF Öğrenci Đşleri Şefliği’nin kayıtlarından ve ÖSYM’nin Đnternet Sitesi’nden elde edilen bilgilerin gerçeği yansıttığı,

Aynı sembollerle gösterilen ÖSS puanları, ortaöğretim başarı puanları ve notların eşit başarıyı gösterdiği,

AÜTF öğrencilerinin devam ettikleri derslere ait sınav notları, öğrencilerin bu derslerdeki başarısının bir ölçüsü olduğu kabul edilmiştir.

2001 ve 2002 yıllarında yapılan ÖSS’lerde, adayın ortaöğretimde devam ettiği okul türü, lise ve alanı ile ilgili tercih edeceği yükseköğretim programlarına yerleştirme yapılırken dikkate alınmak üzere, ağırlıklı ortaöğretim başarı puanı 0,5 ile çarpılarak ÖSS puanlarına katılması yoluyla 0,5 AOBP'li Y-ÖSS-SÖZ, 0,5 AOBP'li Y- ÖSS-SAY, 0,5 AOBP'li Y-ÖSS-EA yerleştirme puanları ve bunlara ilişkin başarı sırası ile yüzdelik dilimi hesaplanmıştır. Adayın ortaöğretimdeki alanı dışında bir programı tercih etmesi durumunda dikkate alınacak yerleştirme puanları, başarı sırası ve yüzdelik dilimi ise ağırlıklı ortaöğretim başarı puanı 0,2 katsayısı ile çarpılarak ilgili ÖSS puanlarına eklenmek yoluyla elde edilmiştir (0,2 AOBP'li Y-ÖSS- SÖZ, 0,2 AOBP'li Y-ÖSS-SAY, 0,2 AOBP'li Y-ÖSS-EA). 2003, 2004 ve

(33)

2005 yıllarında yapılan ÖSS’lerde 0,2 yerine 0,3 katsayısı; 0,5 yerine de 0,8 katsayısı kullanılarak aynı işlemler yapılmıştır. Araştırmada analizler yapılırken; 2001 ve 2002 ÖSS sonuç belgelerinde belirtilen 0,2 AOBP'li Y-ÖSS-SÖZ, 0,2 AOBP'li Y-ÖSS-SAY, 0,2 AOBP'li Y-ÖSS- EA puanları, bunlara ilişkin başarı sıraları ve yüzdelik dilimleri yerine 2003, 2004 ve 2005 ÖSS sonuç belgelerinde belirtilen 0,3 AOBP'li Y- ÖSS-SÖZ, 0,3 AOBP'li Y-ÖSS-SAY, 0,3 AOBP'li Y-ÖSS-EA puanları, bunlara ilişkin başarı sıraları ve yüzdelik dilimleri dikkate alınmıştır.

Aynı biçimde 2001 ve 2002 ÖSS’lerindeki 0,5 katsayısı ile hesaplanan puanlar yerine 2003, 2004 ve 2005 ÖSS’lerindeki 0,8 katsayısı ile hesaplanan puanlar dikkate alınmıştır.

Başarı sırası ile ilgili hesaplamalarda; ÖSS puanları arttıkça öğrencinin sıralamadaki yeri yukarılara çıktığından başarı sırasını gösteren sayının değeri azalmakta bu nedenle, başarı sırası ile notlar arasında hesaplanan korelasyon değerleri (-) işaretli sonuç vermektedir.

2.6. Sınırlılıklar

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde 2002-2003 Eğitim ve Öğretim Yılı’ndan itibaren eğitim sistemi ve müfredat değiştirilmiş olup, merkezinde probleme dayalı öğrenme (PDÖ) etkinliklerinin yer aldığı, öğrenci merkezli, interaktif bir eğitim sistemi uygulanmaktadır.

Araştırmada yalnızca bu yeni sistemle eğitim almakta olan öğrencilere ilişkin veriler değerlendirilmiş olup, aynı dönem süresince eski (klasik) sistem ile eğitime devam etmekte olan öğrencilere ilişkin herhangi bir değerlendirme ve iki sistem arasında karşılaştırma yapılmamıştır.

Araştırmanın kapsadığı yıllarda Fakülte’de eğitim görmekte olan yabancı uyruklu öğrenciler ÖSS’ye girmemiş olduklarından ÖSS puanları ve ortaöğretimlerini farklı ülkelerde tamamlamış oldukları