MESLEKİ REHBERLİK
MESLEKİ REHBERLİK
Meslek ve Kariyer Meslek ve Kariyer
Meslek
özel bir iş ya da çalışma aktivitesi - yaşam rollerinin bir kısmı !
Kariyer
yaşam boyu sergilenen çalışma yaşantılarının toplamı
- meslek öncesi, mesleği sürdürme anı
ve meslek sonrası ile ilgili tüm roller; gelişimsel bir
süreç !
Meslek Seçimi ve Önemi Meslek Seçimi ve Önemi
Meslek seçimi ?
Mesleki Rehberlik Mesleki Rehberlik
Bireylerin çeşitli meslekleri tanımaları ve kendi özelliklerine uygun olan meslekleri seçmeleri, seçtikleri mesleklere hazırlanmaları ve mesleki yönden gelişmeleri amacıyla yapılan yardım hizmetleridir.
Mesleğe yönelme ! Meslek seçimi !
Mesleğe hazırlanma !
Mesleğe uyum !
Mesleki Rehberlik Mesleki Rehberlik
Mesleki rehberlikle ilgili ilk çalışmalar – 1909 Frank Parsons
Ülkemizde 1950ler ! Meslek danışmanlığı ?
Kariyer danışmanlığı ?
Meslek Gelişimi ve Seçimi Meslek Gelişimi ve Seçimi
Meslek gelişimi ve seçimi bir süreçtir !
Meslek seçimi, meslek gelişimi süreci içinde yer alır.
Bireylerden beklenen mesleki davranışlar, o yaşa özgü gelişim görevlerini oluşturur.
Meslek Gelişimi ve Seçimi Meslek Gelişimi ve Seçimi
Mesleki gelişim
görevleri ve mesleki rehberlik hizmetleri ?
Okul öncesi,
ilköğretim, ortaöğretim,
yükseköğretim…
Meslek Gelişimi ve Seçimi Meslek Gelişimi ve Seçimi
Isaacson’a göre meslek gelişimi sürecinin aşamaları:
Uyanış ve farkındalık (5-12 yaş)
Meslekleri keşif ve araştırma (12-15 yaş) Karar verme (15-18 yaş)
Hazırlanma (18-23 yaş) İşe yerleşme
Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler
Yetenekler Okul yaşantıları Aile
Kişilik Öz-yeterlik Değerler
Toplumsal cinsiyet rolleri İlgiler
Çevresel faktörler
…
Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler
Kariyer Yelkenlisi Modeli
(Korkut Owen ve ark., 2010)
Kariyer Yelkenlisi Modeli Kariyer Yelkenlisi Modeli
1. Bireysel özellikler
(ilgi, yetenek, kişilik özellikleri, değerler, beklentiler, fiziksel özellikler vb.)
2. Sosyal özellikler
(aile, kültürün mesleğe ve cinsiyete bakışı, medya vb.)
3. Politik, ekonomik, yasal ve sisteme ilişkin özellikler
(yönetim biçimi, ekonomik yapı, eğitim ve sınav sistemleri, yasalar, iş bulma olanakları vb.)
4. Şans
Mesleki Gelişim (Kariyer Gelişimi) ile Mesleki Gelişim (Kariyer Gelişimi) ile
İlgili Kuramlar İlgili Kuramlar
Özellik-Faktör Yaklaşımı
Bireyin kişilik özellikleri ile mesleğin gereklilikleri ne kadar birbirine yaklaşırsa, meslekte başarı o kadar mümkündür !
Bireyin özellikleri – mesleğin özellikleri eşleşmesi !
Mesleki Gelişim (Kariyer Gelişimi) ile Mesleki Gelişim (Kariyer Gelişimi) ile
İlgili Kuramlar İlgili Kuramlar
Holland’ın Kişilik Kuramı
Bireylerin meslek tercihleri kişiliklerinin bir yansımasıdır !
İş çevresi ile bireyin kişiliğinin örtüşmesi mesleki başarı, süreklilik ve doyum getirir !
Mesleki Gelişim (Kariyer Gelişimi) ile Mesleki Gelişim (Kariyer Gelişimi) ile
İlgili Kuramlar İlgili Kuramlar
Holland’ın Kişilik Kuramı
6 tür kişilik örüntüsü (gerçekçi, araştırıcı, artistik, sosyal, girişimci, geleneksel) ve 6 tür mesleki çevre…
Bireyin meslek seçimi davranışını, kişilik tipi ve çevrenin özellikleri arasındaki etkileşimi belirler.
Mesleki Gelişim (Kariyer Gelişimi) ile Mesleki Gelişim (Kariyer Gelişimi) ile
İlgili Kuramlar İlgili Kuramlar
Roe’nun İhtiyaç Kuramı
Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisine dayanmakta !
Meslekler psikolojik ihtiyaçları karşılamak için seçilir !
Hayatın ilk yıllarında yaşanan ihtiyaçların doyumu ve hayal
kırıklıkları bireyin meslek ya da iş yaşamındaki yönelimlerini
etkiler !
Mesleki Gelişim (Kariyer Gelişimi) ile Mesleki Gelişim (Kariyer Gelişimi) ile
İlgili Kuramlar İlgili Kuramlar
Roe’nun İhtiyaç Kuramı
Anne-baba tutumları meslek yönelimi Çocuğun üzerine aşırı derecede düşme
(bağımlı bir kişilik)
Çocuğa soğuk davranma (reddetme ya da ihmal) Çocuğu kabul etme
Mesleki Gelişim (Kariyer Gelişimi) ile Mesleki Gelişim (Kariyer Gelişimi) ile
İlgili Kuramlar İlgili Kuramlar
Ginzberg ve Arkadaşlarının Gelişim Kuramı
Meslek seçiminin gelişimsel bir süreç olduğuna ilk vurgu ! Bu süreç, büyük ölçüde, geri dönülmezdir !
Seçim süreci daima bir uzlaşma içerir !
Mesleki Gelişim (Kariyer Gelişimi) ile Mesleki Gelişim (Kariyer Gelişimi) ile
İlgili Kuramlar İlgili Kuramlar
Ginzberg ve Arkadaşlarının Gelişim Kuramı
Mesleki karar verme süreci üç dönemi kapsar:
1. Hayal dönemi
2. Deneme dönemi (ilgi aşaması, yetenek aşaması,
değer aşaması, geçiş aşaması)
3. Gerçekçi dönem (keşfetme, billurlaşma,
belirleme aşamaları)
Mesleki Gelişim (Kariyer Gelişimi) ile Mesleki Gelişim (Kariyer Gelişimi) ile
İlgili Kuramlar İlgili Kuramlar
Super’in Benlik Kuramı (Rol Kuramı)
Meslek seçimi, belli bir gelişim sürecinde birey ile çevrenin etkileşimi sonucunda oluşan benlik tasarımının belli bir mesleğe yansımasıdır !
Bireyin bir mesleğe karar vermesi onun benliğinin bir ifadesidir ve zaman içinde de değişiklik gösterebilir !
Mesleki Gelişim (Kariyer Gelişimi) ile Mesleki Gelişim (Kariyer Gelişimi) ile
İlgili Kuramlar İlgili Kuramlar
Super’in Benlik Kuramı (Rol Kuramı)
Benlik kavramının oluşması ve bir meslek tercihine dönüşmesi, gelişim süreci boyunca
gerçekleşmekte ve mesleki gelişim süreci 5
evreye ayrılmakta...
Mesleki Gelişim (Kariyer Gelişimi) ile Mesleki Gelişim (Kariyer Gelişimi) ile
İlgili Kuramlar İlgili Kuramlar
Super’in Benlik Kuramı (Rol Kuramı)
1. Büyüme evresi (doğumdan 14. yaşa kadar)
2. Araştırma (keşfetme) evresi (14-24 yaş) deneme, geçiş, izleme ve sınama
3. Yerleşme evresi (25-44 yaş) 4. Koruma evresi (45-64 yaş) 5. Çöküş evresi (65 yaş ve sonrası)
Meslek Seçimine Yardım Süreci Meslek Seçimine Yardım Süreci
“Yönlendirme” yerine, bireyin kendi özelliklerine uygun mesleğe yönelmesine ve seçmesine yardım etme !
Öğrenciyi tanıma !
Mesleklerin incelenmesi ! Bireyin karar vermesine yardım !
