Çene ve Dişlerin Evrimi

(1)

Çene ve Dişlerin Evrimi

(2)

(3)

(4)

İnsanı

aydınlatan,

yanıt değil,

sorudur

.

(5)

(6)

(7)

(8)

(9)

(10)

(11)

(12)

(13)

(14)

(15)

(16)

(17)

▪ Malokluzyon

(18)

ODONTOLOJİ

(dont=diş, loji=bilim) dişleri inceleyen bilim dalıdır.

Kuşlar hariç omurgalı hayvanların çoğunda

(19)

Dişler ve çevre kemikleri canlıların yaşam tarzı, çevreye uyumu ve evrimsel ilişkiler hakkında

(20)

İnsanda çiğneme sistemi

(maksilla, mandibula, dişler, TME ve çiğneme kasları)

sadece beslenme değil aynı zamanda

(21)

İnsan ırkının diğer hominoidlerden

5-8 milyon yıl önce ayrıldığı tahmin edilmektedir.

Çiğneme sistemi insanlık

tarihinde gelişime, değişime uğrayarak evrilmiştir.

▪ M. Ruvolo

GENETIC DIVERSITY IN HOMINOID PRIMATES, Annual Review of Anthropology,

Vol. 26: 515-540 (1997)

(22)

(23)

Ankarapithecus meteai

7-8 my

Hominoid

(24)

1946 yılında kurulan

Ankara Üniversitesi’nin ilk Rektörü.

(25)

▪ Atatürk’ün isteğiyle 1935 yılında Ankara Dil ve Tarih Coğrafya

Fakültesi’ne Antropoloji Profesörü olarak getirildi.

▪ İstanbul Tıp Fakültesi

▪ Sorbonne Antropoloji İhtisası

▪ İstanbul Fen fakültesi-Darülfünun-Üniversite Reformu

(26)

İnsanlık tarihi boyunca oral yapıları

biyotik faktörler (kariyojenik bakteri) ve

a.biyotik faktörler (erosivler,abrasivler ve stres/basınç)

açılarından anlayabilirsek :

günümüzdeki dental ve ortodontik problemlerin

(27)

(28)

(29)

(30)

(31)

(32)

(33)

Neolitik dönem

ve özellikle

sanayi

devrimlerinden

sonra oral sağlık

(34)

(35)

(36)

(37)

(38)

▪ Kariyes ve periodontal hastalıklar gibi malokluzyonlar da

▪ ‘UYGARLIK HASTALIĞI‘ olarak

tanımlanabilir.

▪ 3. molar gömülülüğü endüstrileşmiş

(39)

▪ Fosil homininlerde ve

▪ geleneksel avcı-toplayıcı toplumlarda

▪ başabaş keser kapanışı ve

▪ dişlerde mesiodistal ve okluzal

(40)

▪ Malokluzyon ;

▪ Yerleşik/modern toplumlarda yumuşak gıdalar nedeniyle

▪ Dişlerde aşınma olmaması nedeniyle

▪ Molar-premolarlar için yeterli yer sağlanamamakta >

böylece

(41)

▪ Bazı araştırıcılar (Begg PR, 1954) Endüstrileşmiş toplumlarda

aşınmaya yol açmayan yumuşak diyet sonucu

(42)

Birçok fosil homininlerde

aşırı interproksimal ve okluzal aşınmalar

saptandı ancak bu aşınmalar

neolitik devrimi takiben azaldı özellikle endüştrileşme sonrası

(43)

▪ Çenelerin gelişiminin azalmasının nedeni; ▪ yumuşak, işlenmiş gıdaların çocukluk

döneminde çenelerin normal büyümelerini stimüle eden çiğneme basıncını

(44)

MELVIN MOSS

(45)

▪ Çiğneme kompleksinin evrimi

beyin

boyutu

ve

bipedal postür

gibi anatomik özellikler ile de ilişkilidir ve

(46)

▪ Fosiller üzerindeki araştırmalar sonucu ;

çiğneme sistemi boyutunun türlerin beslenme

(47)

▪ Modern insanlarda, birinci molar

dişler en geniş molar dişlerdir

▪ Erken homininler ve arkaik

homininlerde ise ikinci molarlar

genelde en geniş molar dişlerdir ve üçüncü molarlar ikinci moların

boyutuna yakındır.

(48)

▪ Lucas ve ark. besin partiküllerinin total

olarak dişler tarafından tek başına parçalanamadığını;

▪ diş yüzeylerinin oral yüzeyin sadece küçük

bir kısmını oluşturduğunu;

▪ yanak kasları ve dilin çiğneme ve besin

(49)

Diyet ve dental evrim

▪ Teaford ve Ungar 4.4-2.3 milyon yıl

önce erken homininlerin

(australopitecine) değişik habitatlarda hayatta kalmak için geniş çeşitlilikte besin yiyebilmelerini sağlamak için

(50)

▪ Yiyecek aramadan --- yiyecek üreten

ekonomilere geçiş:

▪ immobilite, sosyal organizasyon ve

teknolojide gelişime yol açmıştır

▪ Çömlekçiliğin keşfi

(Neolitik dönem, 7.600-7.000 yıl önce)

▪ avcı-toplayıcı topluluğundan tarımsal

(51)

▪ Yerleşik düzende,

▪ Nutrisyonel ve metabolik ihtiyaçlarda

azalma, adaptif kuvvetlerle tetiklenen vücut boyutlarında da bir azalmaya

neden oldu.

▪ Vücut boyutlarında azalma >>

(52)

▪ Pişirme

(ilk pişirme bulguları 200.00 – 300.000 yıl öncesine dayanmaktadır )

▪ Bazı araştırıcılar dental boyutlardaki

azalmanın pişirme için

kontrollü

(53)

▪ Ayrıca ateşin nasıl kullanıldığının

gelecek nesillere öğretimi için dil kullanılması gerekmesinden dolayı,

▪ kontrollü ateş ile dil kullanımının güçlü

(54)

Konuşma ve Üst Havayolu

▪ İnsan çiğneme sisteminin evrimi

sadece diyet ve gıda işleme teknikleri ile değil, aynı zamanda

▪ beyin büyüklüğü, bipedalizm ve

(55)

▪ Konuşulan kompleks dilin ortaya

çıkışının 400.000 yıl önce meydana gelen,

▪ insan uygarlığının gelişimindeki

formasyonunun sonucu olan "

ileri

büyük atılım

" adlı insan

(56)

▪ Konuşma ve dil

fleksibl oral sisteme

ihtiyaç duyar.

▪ Bu fleksibilite, keskin dişler ve güçlü

muskuloskeletal yapı gerektirmeyen işlenmiş ve

(57)

▪ Milton

dil

in insanlara yiyecek sağlamak

için hareketlerini koordine edebilmeyi ve türümüz için yiyecek arama yeteneğini arttırdığını belirtmektedir.

▪ İnsan orofaringeal sistemi diğer

(58)

▪ İnsan maksillomandibular ve orofaringeal

evriminin konuşma için önemi Lieberman tarafından da belirtilmiştir.

▪ Lieberman insanların supra-faringeal

havayolunun diğer memelilerden gıdaların

havayla aynı yolu takip etmesinden dolayı farklı olduğunu,

▪ bunun da gıdaların yenirken larinkse

(59)

▪ İnsanların çiğneme aktivitesi diğer

memeliler ve arkaik hominidlerle kıyaslandığında,

▪ azalmış damak ve mandibula

(60)

▪ Lieberman’a göre maksilla ve mandibula

boyutundaki bu azalma

▪ dişlerin çapraşıklığına ve diş

gömülülüğüne yol açar.

▪ Ama tüm bu dezavantajlar insan oral

(61)

▪ Bipedal postür ve kranyumun ağırlık

merkezinin dengelenmesi ile

▪ Daha büyük bir beyin ve kafa kubbesi için ▪

▪ daha küçük bir ağız yapısının gerekli

(62)

(63)

Ö Z E T

▪ İnsan çiğneme kompleksinin evrimi;

– diyet,

– aletler

– ateşin kullanımı ve

– konuşma ile güçlü bir ilişkiye sahiptir.

+

– avcı-toplayıcı dönemden yerleşik düzene

geçilmesi sonucu;

hormon seviyesindeki değişimler, kraniyofasiyal