BİYOFİZİK TESTLERLE BESLENME DURUMUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ-I

BİYOFİZİK TESTLERLE BESLENME DURUMUNUN

DEĞERLENDİRİLMESİ-I



Beslenme yetersizliğinden fizyolojik fonksiyonlar da etkilenir ve birtakım bozukluklar görülür. Bu bozuklukların

saptanması yetersizliğin iyi bir göstergesidir.



Biyofizik yöntemlerle beslenme durumu

değerlendirilirken dokuların fonksiyonel

yeteneklerini veya yapısal bozukluklarını

inceleyen çeşitli testler yapılır.

 Tat duyusu kaybının incelenmesi (örn. Çinko yetersizliği)

 Karanlığa adaptasyon testi (A vitamini yetersizliği)

 Kapiller dayanıklılığın ölçülmesi (C vitamini yetersizliği)

 Sinir akomodasyon testi (Tiamin yetersizliği)

 Kemik iliği incelenmesi ile depo demir durumunun saptanması

 Kemik mineral yoğunluğunun saptanması (osteoporoz tanısında kullanılır)

 Bilişsel fonksiyon testleri

 El kavrama gücünün ölçülmesi ile kas gücünün incelenmesi

 İmmünolojik fonksiyon testleri

Bu testler şöyle sıralanabilir

 Son yıllarda yapılan çalışmalar el

dinamometrelerinin beslenme durumunu değerlendirme yöntemi olarak kas işlevinin

belirlenmesinde basit, hızlı, yararlı, ucuz ve etkin bir test olduğunu göstermiştir.

El Kavrama Gücünün Ölçülmesi ile

Kas Gücünün İncelenmesi

Elin kavrama gücü;

 üst ekstremitenin fonksiyonel bütünlüğünün objektif bir kriteri olarak kabul edilmekte,

 tedavinin değerlendirilmesinde kolaylık ve objektiflik sağlamakta,

 günlük yaşamda fonksiyonel özerkliğin korunmasını da sağlamaktadır.

 El kavrama gücü bireyin maksimum gücü ile el dinamometresini sıkması sonucu kg cinsinden yapılan ölçümdür.

 Bu el ve ön koldaki çeşitli kasların gücünün



Bireylere yemek yeme ve yazı yazma gibi günlük yaşam aktivitelerinde ve güç

gerektiren aktivitelerde kullandıkları el sorulup, bu işler için kullandıkları el

baskın el olarak belirlenir.



Ölçümler, bireyler ayakta,dirsek ve el bileği tam ekstansiyonda iken yapılır.



Baskın ve baskın olmayan ellerde ölçümler üçer kez tekrarlanarak, ortalamaları

hesaplanır.



Kilogram cinsinden kaydedilir.

 Malnütrisyon tüm organ ve sistemler üzerinde etki gösterdiği gibi immün sistemi de etkiler.

 Sonuçta genel olarak bir immün sistem yetersizliği oluşur.

 Hücresel immünitedeki bozulma hümoral immünitedeki bozulmadan çok daha erken başlar ve belirgindir.

 İmmünolojik durumu ortaya koyabilen testler beslenme durumu hakkında da bilgi verebilir.

İmmünolojik fonksiyon testleri

Malnütrisyon sonucu;



İmmün yetenek azalır,



Lenfosit sayımı düşer,



Gecikmiş deri hipersensitivitesi azalır.



Total lenfosit sayısı ve



Deri hipersensitivite testleri

beslenme durumunun değerlendirilmesi için

kullanılabilen testlerdir.

Total lenfosit sayısı =

1500-1200 lenfosit / mm³ Hafif yetersizlik 1200-800 lenfosit / mm³ Orta yetersizlik < 800 lenfosit / mm³ Ağır yetersizlik

Total lenfosit sayısı

Total lenfosit sayımı beslenme durumunun yanı sıra:



Kanser



İnflamasyon



Enfeksiyon



Stres durumundan



Bazı ilaçların kullanımından da

etkilenmektedir.

 Hücresel immüniteyi gecikmiş deri hipersensitivite testi ile gösterebilmek mümkündür.

 Yapılan bazı çalışmalar gecikmiş deri hipersensitivite cevabının

malnütrisyonlu hastalarda ve kötü prognozla ilintili olarak

görüldüğünü ortaya koymuştur.

 Viral ve bakteriyel enfeksiyonlar,

 steroid türü ilaç kullanımı vb.

durumlarda anerjik yanıt alınabildiği için tam olarak beslenme durumunun değerlendirilmesinde

önerilmemektedir.

Enerji harcamasının

saptanması

Organizmanın yaşamsal faaliyetleri olan tüm kimyasal ve biyokimyasal işlevler besinlerin oksidasyonu sonucu ortaya

çıkan enerji (iş ve ısı enerjisi) ile

sağlanmaktadır.

Enerji gereksinmesi

Uzun süreli sağlıkla ilgili olarak;

 Vücut kütlesinin ve kompozisyonunun korunması,

 Gerekli ve arzu edilen fiziksel aktivitenin sağlanması,

 Çocuklarda optimal büyüme ve gelişme,

 Gebelikte doku kazanımı,

 Emziklilik döneminde yeterli süt üretiminin desteklenmesi için gerekli olan toplam enerji harcamasını dengeleyecek

besin enerjisi miktarıdır.

Yeterli beslenen yetişkinler için bu değer toplam

Günlük toplam enerji harcamasının ana bileşenleri;

 Dinlenme (veya bazal) metabolizma hızı (DMH- BMH),

 besinlerin termik etkisi (TEF) ve

 fiziksel aktivitenin (FA) enerji maliyetidir.

.

Bu üç bileşen, günlük toplam enerji harcamasını

(TEH) oluşturmaktadır.

Bazal metabolik hız (BMH);

 tüketilen besinlerin sindirilmesinden

sonra (yemekten 12 saat sonra),

 mutlak dinlenme anında (sırt üstü yatma)

 uyanık olarak

harcanan enerjidir.

Ölçüm;

Uyandıktan hemen sonra

Yatar pozisyonda

Son öğün üzerinden en az 10-12 saat geçtikten sonra

Oda sıcaklığı 25ºC civarında iken yapılır.

Ölçüm öncesinde fiziksel aktivite yapılmamalıdır.

Dinlenme Metabolik Hızı



Dinlenme anında vücudun çalışması için harcanan enerjidir. Dinlenme metabolik hız için yemekten 12 saat sonra koşulu

aranmaz, günün herhangi bir saatinde mutlak dinlenme anında ölçülür.



İkisi arasında %10 kadar bir fark olup,

pratikte birbirinin yerine kullanılmaktadır.

Metabolik Hızı Etkileyen Faktörler

Cinsiyet

Yaş Vücut cüssesi

Vücut bileşimi Gebelik

Kas tonu

Büyüme Endokrin hormonlar

Ateş Mensturasyon durumu Uyku

BMH HesaplaNmaSIND

A KULLANILAN

DENKLemler

Harris Benedict denklemi (kkal/gün)

Erkek

BMH=66.5+(13.75 A)+(5.0 B)-(6.77 Y) Kadın

BMH=655.1+(9.56 A)+(1.85 B)-(4.67 Y) Bebek

BMH = 22.1+31.05A + 1.16B

Y= Yaş(yıl) A=Ağırlık (kg) B=Boy (cm)

Schofield denklemi (kkal/gün)

A: Ağırlık (kg)

Yaş(yıl) Erkek (BMH) Kadın (BMH)

0-3 59.5A - 30.3 58.3A -31.0

3-15 22.7A + 504 20.3A + 485

15-18 17.6A + 656 13.3A + 690

18-30 15.0A + 690 14.8A + 485

30-60 11.4A + 870 8.1A + 842

> 60 11.7 A + 585 9.0A + 656

FAO/WHO/UNU DMH HESAPLAMA DENKLEMİ (kkal/gün)

Yaş (Yıl) Erkek Kadın

0-3 60.9A – 54 61.0A – 51

4-10 22.7A + 495 22.5A + 499

11-18 17.5A + 651 12.2A + 746

19-30 15.3A + 679 14.7A + 496

31-60 11.6A + 879 8.7A + 829

> 60 13.5A + 487 10.5A + 596

Pratik olarak DMH’nın hesaplanması (WHO)

DMH = Ağırlık (kg) x 1 kkal/kg x 24

DMH =Ağırlık (kg) x 0.95 kkal/kg x 24

BMH’na eklemeler

Aktivite

%10 yatağa bağımlı

%15-20 yatağa bağımlı, hareket ediyor

%25 hareket ediyor

%30 hafif aktivite

%50 orta aktivite

%100 ağır aktivite

Besinlerin termik etkisi (BTE)

Besin ögelerinin sindirimi, emilimi, taşınması, metabolizması için gerekli enerjidir.

*

artırır.

Ortalama total enerji

gereksinmesine katkısı % 10'dur.

*Yemek sonrası egzersiz BTE’ni iki katına çıkarır.

*Soğuk, kafein ve nikotin BTE’ni artırmaktadır.

DMH, besinlerin termik etkisini

Fiziksel aktivite (FA)

Fiziksel aktivitenin günlük enerji

harcamasına katkısı bireylerin yaptıkları fiziksel aktivitenin;

 türüne,

 süresine,

 yoğunluğuna

bağlı olarak farklılık göstermektedir.