A
All››nndd››¤¤›› TTaarriihh:: 01.11.2004 KKaabbuull TTaarriihhii:: 05.05.2005 Y
Yaazz››flflmmaa AAddrreessii:: Yrd. Doç.Dr. Mete Baba, Baflkent Üniversitesi T›p Fakültesi, Dermatoloji Anabilim Dal›, Adana Hastanesi, 01250, Yüre¤ir/Adana, Tlf: 0322 327 27 27 (2103), Fax: 0 322 327 12 74, E-mail: metebaba17@hotmail.com
Teledermatoloji, yüz yüze görüflme olmak-s›z›n, hastalar›n görüntülerinin ve klinik bil-gilerinin elektronik aktar›m ile dermatolog taraf›ndan de¤erlendirilmesidir1. Teleder-matoloji uygulamalar›, “depola ve gönder yöntemi” ile “canl› videokonferans yönte-mi” olmak üzere iki farkl› flekilde gerçeklefl-tirilebilir1-5. Depola ve gönder yönteminde hasta ile karfl›l›kl› iletiflimin olmamas›, canl› videokonferans yönteminde ise pahal› tek-nik donan›mlar›n gerekmesi bu yöntemlerin en önemli dezavantajlar›d›r1-6.
Web kameralar› günümüzde yayg›n olarak kullan›lan, sesli ve görüntülü iletiflime olanak sa¤layan, ucuz ve kullan›m› kolay araçlard›r. Teledermatoloji uygulamalar›nda, web ka-meralar›n›n bir canl› videokonferans arac› olarak depola ve gönder yöntemi ile birlikte kullan›lmas› ile dermatologlar yüz yüze mu-ayenede elde ettiklerine benzer sonuçlara ulafl›labilir. Bu hipotezin test edilmesi ama-c›yla, depola ve gönder yönteminin web ka-meralar›yla birlikte kullan›ld›¤› teledermatoloji uygulamalar› ile yüz yüze muayene sonuçla-r›n›n uyumlulu¤u araflt›r›ld›.
Depola ve Gönder Yönteminin
Web Kameralar›yla Birlikte Kullan›m›
Mete Baba*, Deniz Seçkin**, Serhan Kapda¤l›*, Aydolu Ery›lmaz*
* Baflkent Üniversitesi T›p Fakültesi Adana Hastanesi Dermatoloji Anabilim Dal›** Baflkent Üniversitesi T›p Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dal› Özet
Bu çal›flmada, depola ve gönder yönteminin web kameralar›yla birlikte kullan›ld›¤› teledermatoloji uygulama-lar› ile yüz yüze muayene sonuçuygulama-lar› aras›ndaki uyumlulu¤un araflt›r›lmas› amaçland›. Çal›flmaya, 100 hasta al›nd›. Hastalar, önce 2 teledermatolog (A ve B) taraf›ndan depola ve gönder yönteminin web kameralar›yla birlikte kullan›ld›¤› teledermatoloji uygulamas› ile, daha sonra da üçüncü bir dermatolog taraf›ndan yüz yüze muayene edildi. Teledermatoloji ve yüz yüze muayene sonuçlar› karfl›laflt›r›ld›¤›nda; teledermatolog A’n›n ta-n›sal uyumluluk katsay›s› (k) 0.70, teledermatolog B’nin ise 0.62 idi. Hastaya yaklafl›m plan› aç›s›ndan
tele-dermatolog A’n›n uyumluluk katsay›s› 0.68 iken, teletele-dermatolog B’nin 0.64 idi. Depola ve gönder yönteminin web kameralar› ile birlikte kullan›lmas›, teledermatoloji uygulamalar› için gelecekte iyi bir seçenek olabilir. Anahtar Kelimeler: Depola ve gönder yöntemi, teledermatoloji, videokonferans, web kamera
Baba M, Seçkin D, Kapda¤l› S, Ery›lmaz A. Yeni bir teledermatoloji uygulamas›: depola ve gönder yöntemi-nin web kameralar›yla birlikte kullan›m›. TÜRKDERM 2005; 39: 199-203
Summary
Background and design: In this study, agreement between the results of face-to-face examination and tele-dermatology application performed by combined use of store-and-forward method and web cameras was in-vestigated.
Material and method: A hundred patients were included in the study. Patients were examined by two tele-dermatologists (A and B) via the teledermatology application in which store and forward method is combi-ned with web cameras, then were reexamicombi-ned face-to-face by third dermatologist.
Results: When the results of face-to-face and teledermatology examinations were compared, the diagnostic agreement value (k) of teledermatolog A was 0.70, whereas that for teledermatologist B was 0.62. About
patient management plans, the agreement value of teledermatolog A was 0.68, whereas that for telederma-tologist B was 0.64.
Conclusion: The use of store-and-forward method combined with web cameras may be a good alternative for future teledermatology applications.
Key Words: Store-and-forward method, teledermatology, videoconferencing, web camera
Baba M, Seçkin D, Kapda¤l› S, Ery›lmaz A. A new teledermatology application: store-and-forward method combined with web camera use. TÜRKDERM 2005; 39: 199-203
Araflt›rma
Gereç ve Yöntem Hastalar
Çal›flma, 22 Mart-19 Nisan 2004 tarihleri aras›nda Bafl-kent Üniversitesi T›p Fakültesi, Adana Uygulama ve Araflt›rma Hastanesi’nde gerçeklefltirildi. Çal›flmaya, Dermatoloji Poliklini¤i’nde randevusu olan yeni hastalar-dan çal›flmaya kat›lmay› kabul edenler, herhangi bir kriter göz önüne al›nmadan s›ras›yla dahil edildi. Hastalar, tele-dermatoloji uygulamalar› ve yap›lacak ifllemlerle ilgili ola-rak bilgilendirildi ve onaylar› al›nd›.
Araflt›rmac›lar›n özellikleri
Çal›flmada 3 dermatoloji uzman› hekim ve 1 hemflire yer ald›. Dermatologlardan ikisi teledermatoloji uygu-lamalar›nda, di¤eri ise hastalar›n yüz yüze muayene-lerinde görev ald›. Bu dermatologlardan birincisi (Teledermatolog A) 1, ikincisi (Teledermatolog B) 5, üçüncüsü ise 3 y›ld›r dermatoloji uzman› olarak ça-l›flmakta idi. ‹ki dermatolog (2. ve 3.) ve hemflirenin daha önceden teledermatoloji uygulamalar› ile ilgili deneyimleri vard›.
Klinik bilgilerin elde edilmesi ve görüntüleme
Hastalar›n klinik bilgilerinin elde edilmesinde, önce-den kaynak bir dermatoloji kitab› esas al›narak
haz›r-lanm›fl olan standart formlar kullan›ld›7. Bu formda
hastal›¤›n klini¤i ile ilgili sorular (lezyonun geliflim flekli, da¤›l›m›, palpasyon bulgular›, efllik eden siste-mik ve prodromal semptomlar, öz ve soygeçmifl) yer ald› (Tablo I). Form, hemflire taraf›ndan hastadan bil-gi edinilerek dolduruldu, Microsoft Word 7.0 prog-ram› kullan›larak bilgisayara kaydedildi.
Hastalar›n deri lezyonlar›, hemflire taraf›ndan Canon PowerShot S10 say›sal kamera (Canon Inc., Japan) ile 1600x1200 piksel çözünürlükte görüntülendi ve s›k›flt›r›lm›fl (4:1) Joint Photographic Experts Group format›nda bilgisayara kaydedildi. Küçük (<5 cm) ve birbirine uzak deri lezyonlar›, mümkün olan en yak›n mesafeden ve komflu sa¤lam deri alanlar›n› da içe-recek flekilde, büyük (>5 cm) veya genifl bir alana da¤›lm›fl lezyonlar ise iki farkl› uzakl›ktan görüntülen-di. Görüntülerden biri mümkün olan en yak›n mesa-feden, di¤eri ise lezyonun da¤›l›m›n› gösterecek fle-kilde elde edildi. Görüntüleme ifllemleri için özel bir ›fl›kland›rma kullan›lmad›.
‹nteraktif iletiflim
Hastalarla sesli ve görüntülü iletiflim, web kameralar› ile sa¤land›. Web kameralar› 352x288 piksel çözü-nürlükteki Mustek GSm@rtmini (Mustek Systems Inc., China) idi. Web kameralar›n›n kullan›ld›¤› bilgi-sayarlar birbirine yerel a¤la ba¤l›yd›. Bu bilgibilgi-sayarlar, 15 inch ekran Philips monitöre ve 1024x768 piksel çözünürlü¤e sahipti.
Teledermatoloji uygulamas›
Bilgisayara kaydedilmifl klinik bilgi ve görüntüler, kla-sik depola ve gönder yöntemi ile inceleme için hem-flire taraf›ndan Microsoft Netmeeting program› kulla-n›larak teledermatologlar›n bilgisayarlar›na aktar›ld›. Görüntüler, Microsoft Photo Editor program›nda, kli-nik bilgiler ise Microsoft Word 7.0 program›nda iki teledermatolog (teledermatolog A ve B) taraf›ndan birbirinden ba¤›ms›z olarak, farkl› odalarda de¤erlen-dirildi. Lezyonlara ait görüntü ve klinik bilgilerin ince-lenmesinin hemen ard›ndan, önce teledermatolog A ve daha sonra teledermatolog B taraf›ndan web ka-meras› arac›l›¤›yla Microsoft Netmeeting program› kullan›larak, hastalarla sesli ve görüntülü iletiflim ku-ruldu. Bu görüflmede, teledermatologlar taraf›ndan hem hastalardan direkt olarak ek klinik bilgi al›nd›, hem de görüntü kalitesi kötü olan lezyonlarda hem-flireden say›sal kamera ile yeni görüntüleri alarak tekrar göndermesi istendi. Hasta ve hemflire, tele-dermatolog B’ye teletele-dermatolog A ile yap›lan görüfl-me hakk›nda herhangi bir bilgi verilgörüfl-megörüfl-mesi konusun-da uyar›ld›. Web kamera ile iletiflim sonras›nkonusun-da, tele-dermatologlar taraf›ndan tek bir tan› ve hastaya yak-lafl›m plan› belirtildi. Hastaya yakyak-lafl›m plan›, kesin ta-n› konmufl ise tedavi (topikal veya sistemik tedavi,
T
Taabblloo II:: KKlliinniikk bbiillggii ffoorrmmuu77..
D
Deerrii lleezzyyoonnuunnuunn ööyykküüssüü
Ne zaman ve nerede bafllad›? Nas›l yay›ld›? Kafl›nt›, yanma, batma, a¤r› var m›?
Provokatif faktörler (günefl ›fl›nlar›, topikal kullan›lan ajan-lar, stres gibi)
Önceki tedaviler ve tedaviye yan›t? L
Leezzyyoonnllaarr››nn ddaa¤¤››ll››mm›› (patern, karakteristik yerleflim) L
Leezzyyoonnuunn ppaallppaassyyoonn bbuullgguullaarr››:: E
Eflfllliikk eeddeenn ssiisstteemmiikk vvee pprrooddrroommaall sseemmppttoommllaarr:: S
Soossyyaall ööyykküü ((mmeesslleekk,, hhoobbiilleerr ggiibbii)):: Ö
kriyoterapi, elektrokoterizasyon, cerrahi eksizyon ve lazer tedavisi gibi); kesin tan› konamam›fl ise bunun için gereken tan›sal incelemelerden (KOH inceleme-si, Wood ›fl›¤› muayeneinceleme-si, yama testi, prick testi ve biyopsi gibi) oluflmaktayd›.
Bu teledermatoloji uygulamalar›ndan sonra, hastalar üçüncü dermatolog taraf›ndan yüz yüze muayene edildi. Gerekti¤inde KOH incelemesi, Wood ›fl›¤› muayenesi, yama testi veya biyopsi gibi tan›sal ince-lemeler de yap›larak hastal›klara kesin tan› konuldu ve hastalara yaklafl›m plan› belirtildi. Konulan tan›lar; akneiform lezyon, benin tümör, enfeksiyöz hastal›k, pigmentasyon bozuklu¤u, premalin/malin lezyon, pa-püloskuamöz lezyon, ekzematöz lezyon ve di¤erleri fleklinde hastal›k gruplar›na ayr›ld›8-11.
Teledermatoloji ve yüz yüze muayene sonuçlar› ara-s›ndaki uyumlulu¤un de¤erlendirilmesi
Teledermatoloji ve yüz yüze muayene sonuçlar›, üçüncü dermatolog taraf›ndan karfl›laflt›r›ld›. Bu kar-fl›laflt›rmada, biri konulan tan›lar, di¤eri ise hastaya yaklafl›m planlar› olmak üzere 2 farkl› parametre ara-s›ndaki uyum araflt›r›ld›. Her bir teledermatolog tara-f›ndan konulan tan› ve belirlenen hastaya yaklafl›m plan›, yüz yüze muayene sonucu belirlenen kesin ta-n› ve yaklafl›m plata-n› ile ayta-n› ise uyumlu, de¤ilse uyumsuz olarak kategorize edildi. Buna göre tan›sal ve hastaya yaklafl›m planlar› aras›ndaki uyumluluk, kappa katsay›s› (k) uyum istatisti¤i ile de¤erlendirildi. Bu de¤erlendirmeler, hastal›k gruplar›na göre de ya-p›ld›. Kappa uyum istatisti¤i, ayn› örnek üzerinde gözlem yapan 2 araflt›rmac›n›n elde ettikleri sonuç-lar aras›ndaki uyumu de¤erlendiren bir istatistiktir12.
Bu istatistiksel analizde, flansa dayal› olarak bekle-nen uyum ile gözlebekle-nen uyum de¤erleri aras›ndaki ba¤›nt› irdelemesi yap›lmaktad›r. Kappa katsay›s›, -1 ile +1 aras›nda de¤iflebilir, 0.61 veya üzeri de¤erler
yüksek derecedeki uyumu göstermektedir13
. Bulgular
Çal›flma kapsam›na yafllar› 4 ile 90 aras›nda de¤i-flen (ortalama 40.6), 67’si kad›n, 33’ü erkek toplam 100 hastaya ait 100 lezyon al›nd›. Yüz yüze muaye-nede bu lezyonlardan 15’inin tan›s› KOH inceleme-si, 1‘inin tan›s› Wood ›fl›¤› muayeneinceleme-si, 2’sinin tan›s› yama testi ve 7’sinin tan›s› ise histopatolojik incele-me ile konuldu.
Depola ve gönder yöntemi ile web kameras›n›n bir-likte kullan›lmas›yla gerçeklefltirilen teledermatoloji uygulamalar›nda, teledermatolog A’n›n tan›sal uyum-luluk katsay›s› (k) 0.70 (%95 güvenlik aral›¤› 0.56-0.84), teledermatolog B’nin ise 0.62 (%95 güvenlik aral›¤› 0.48-0.76) idi.
Teledermatolog A’n›n teledermatoloji uygulamalar›n-da, hastaya yaklafl›m plan› uyumluluk katsay›s› 0.68 (%95 güvenlik aral›¤› 0.54-0.82) iken, teledermato-log B’nin 0.64 (%95 güvenlik aral›¤› 0.50-0.78) idi. Teledermatologlar›n hastal›k gruplar›na göre tan›sal ve hastaya yaklafl›m plan› uyumluluk katsay›lar› Tablo II’de gösterilmifltir. Buna göre, teledermatolog A ve B’nin en düflük tan›sal uyumluluk katsay›lar› s›ras›yla 0.33 ve –1.00 ile premalin/malin hastal›klarda sap-tand›. Hastaya yaklafl›m plan›ndaki en düflük uyumlu-luk katsay›lar› ise ekzematöz lezyonlarda elde edildi (teledermatolog A ve B için s›ras› ile 0.59 ve 0.41). Tart›flma
Telet›p uygulamalar›, günümüzde bilgisayar ve inter-net teknolojisindeki geliflmelere paralel olarak, özellik-le sa¤l›k hizmetözellik-lerinin ulaflt›r›lamad›¤› alanlara bu
hiz-metlerin sa¤lanmas›nda önemli katk›lar sunmaktad›r
1-6,14
. Buna karfl›n, ülkemizde telet›p uygulamalar› içinde genifl bir yer tutan teledermatoloji uygulamalar› ile il-gili çal›flma say›s›, birkaç akademik çal›flma ile s›n›rl›-d›r1,15,16. Ülkemizin ekonomik ve sosyal koflullar›
düflü-nüldü¤ünde, alternatif bir sa¤l›k hizmeti niteli¤indeki teledermatoloji uygulamalar›n›n de¤eri daha iyi anla-fl›lmal›d›r. Yak›n gelecekte tüm dünyada deri hastal›k-lar›n›n tan› ve tedavisinde teledermatoloji uygulamala-r›n›n daha s›k kullan›laca¤› öngörülmekle birlikte, bu yöntemlerin birtak›m k›s›tl›l›klar› da bulunmaktad›r1-5.
Bu çal›flmada, depola ve gönder yöntemine ek ola-rak web kameralar›n›n da kullan›lmas›yla gerçekleflti-rilen teledermatoloji uygulamalar› ve yüz yüze muaye-ne sonucu konulan tan› ve hastaya yaklafl›m planlar› aras›ndaki uyumluluk araflt›r›ld›. Teledermatoloji uygu-lamalar›nda, 2 teledermatolo¤un da tan›sal uyumluluk katsay›s›n›n 0.60’dan büyük olmas› (k, teledermato-log A ve B için s›ras› ile 0.70 ve 0.62), yüz yüze mu-ayene ile yüksek derecede uyumlulu¤u gösteriyordu. Ayn› zamanda bu de¤erler, daha önceki teledermato-loji çal›flmalar›nda bildirilenlerle uyumlu idi. Literatür-de, depola ve gönder yöntemi ile yap›lan
telederma-toloji çal›flmalar›nda 0.41-0.95 aras›nda ve canl› vi-deokonferans yöntemi ile 0.54-0.99 aras›nda de¤i-flen tan›sal uyumluluk de¤erleri bildirilmifltir3,6,8-11,15-24
. Çal›flmam›zda yer alan 2 teledermatolo¤un tan›sal uyumluluk katsay›lar› aras›ndaki farkl›l›¤›n, telederma-toloji uygulamas›ndan ziyade bireysel faktörlere (bilgi, deneyim ve yaklafl›m) ba¤l› oldu¤u düflünülmüfltür. Nitekim, Whited ve arkadafllar›n›n depola ve gönder yöntemi ile yapt›klar› çal›flmada da, teledermatologlar aras›nda oldu¤u gibi klinik muayene gerçeklefltiren dermatologlar aras›nda da tam bir tan›sal uyumlulu-¤un olmad›¤› gösterilmifltir20
.
Çal›flmam›zda yüz yüze muayene ile teledermatoloji uygulamalar› sonucu belirlenen hastaya yaklafl›m planlar› karfl›laflt›r›ld›¤›nda, aralar›nda yüksek derece-de uyumluluk saptand› (k, telederece-dermatolog A ve B için s›ras› ile 0.68 ve 0.64). Bu de¤erler, literatürde bildirilen 0.59 ile 0.90 aras›nda de¤iflen de¤erler aras›nda yer al›yordu19,20,23
. Yine tan›sal uyumluluk oranlar›nda oldu¤u gibi teledermatologlar›n hastaya yaklafl›m planlar› aras›ndaki farkl›l›¤›n da dermatolog-lar›n tercihleri aras›ndaki farkl›l›¤› yans›tt›¤› düflünül-müfltür. Örne¤in bir teledermatolog verruka plana tedavisinde imikimod krem önerirken, di¤eri kriyote-rapiyi tercih etmiflti.
Teledermatologlar›n tan›sal uyumluluk katsay›lar› has-tal›k gruplar› baz›nda ele al›nd›¤›nda; teledermatolog A’n›n en yüksek tan›sal uyumluluk katsay›lar› benin
tü-mörler ve pigmentasyon bozukluklar›nda iken; tele-dermatolog B’nin akneiform lezyonlar, benin tümörler ve enfeksiyöz hastal›klarda idi. Buna karfl›n iki tele-dermatolo¤un da en düflük tan›sal uyumluluk katsay›-s› premalin/malin hastal›klarda idi. Literatürde tan›sal uyumluluk de¤erleri bak›m›ndan hastal›k gruplar› ara-s›nda fark olmad›¤›n› belirten çal›flmalar›n yan› s›ra, benin tümörlerde, papüloskuamöz hastal›klarda ve döküntülü deri hastal›klar›nda düflük tan›sal uyumlu-luk de¤erleri gözlenen çal›flmalar da bulunmakta-d›r8,17-19,24
. Hastaya yaklafl›m planlar› aç›s›ndan en yük-sek uyumluluk katsay›lar› teledermatolog A için benin tümörler, pigmentasyon bozukluklar› ve premalin/ma-lin hastal›klarda iken; teledermatolog B için akne-iform lezyonlar, benin tümörler, enfeksiyöz hastal›klar ve premalin/malin hastal›klarda idi. Ancak 2 teleder-matolo¤un da en düflük uyumluluk katsay›lar› ekze-matöz lezyonlarda gözlenmiflti. Loane ve arkadafllar› taraf›ndan yap›lan bir telermatoloji çal›flmas›nda da hastaya yanl›fl yaklafl›m kararlar›n›n 1/3’ünden fazlas›-n› ekzematöz lezyonlar›n oluflturdu¤u tespit
edilmifl-tir23. Ayr›ca çal›flmam›zda yüz yüze muayene
sonuçla-r› ile karfl›laflt›sonuçla-r›ld›¤›nda, hastalara zarar verebilecek yanl›fl yaklafl›m kararlar›na rastlan›lmam›flt›r. Örne¤in biyopsi sonucuna göre 1’i bazal hücreli karsinoma, di¤er 2’si de skuamöz hücreli karsinoma oldu¤u sap-tanan 3 malin lezyonda; teledermatolog A 2’sine, te-ledermatolog B ise tümüne yanl›fl tan› koymas›na karfl›n, 2 teledermatolog taraf›ndan da bu lezyonlar›n cerrahi eksizyonu önerilmifltir.
T
Taabblloo IIII:: TTeelleeddeerrmmaattoollooggllaarr››nn ddeeppoollaa vvee ggöönnddeerr yyöönntteemmii iillee wweebb kkaammeerraass››nn››nn bbiirrlliikkttee kkuullllaann››mm›› iillee ggeerrççeekklleeflflttiirrddiikklleerrii tteelleedde err--m
maattoolloojjii uuyygguullaammaallaarr››nnddaa,, ttaann››ssaall vvee hhaassttaayyaa yyaakkllaaflfl››mm ppllaann›› uuyyuummlluulluukk kkaattssaayy››llaarr››nn››nn ((k)) hhaassttaall››kk ggrruuppllaarr››nnaa ggöörree ddaa¤¤››ll››mm››.. T
Teelleeddeerrmmaattoolloogg AA TTeelleeddeerrmmaattoolloogg BB H
Haassttaall››kk ggrruuppllaarr›› SSaayy›› TTaann››ssaall uuyyuummlluulluukk HHaassttaayyaa TTaann››ssaall uuyyuummlluulluukk HHaassttaayyaa kkaattssaayy››ss›› ((k)) yyaakkllaaflfl››mm ppllaann›› kkaattssaayy››ss›› ((k)) yyaakkllaaflfl››mm ppllaann››
u
uyyuummlluulluukk kkaattssaayy››ss›› ((k)) uuyyuummlluulluukk kkaattssaayy››ss›› ((k)) A
Akknneeiiffoorrmm lleezzyyoonnllaarr 5 0.60 0.60 1.00 1.00 B
Beenniinn ttüümmöörrlleerr 3 1.00 1.00 1.00 1.00 E
Ennffeekkssiiyyöözz hhaassttaall››kkllaarr 21 0.81 0.81 1.00 1.00 P
Piiggmmeennttaassyyoonn bboozzuukklluukkllaarr›› 7 1.00 1.00 0.71 0.71 P
Prreemmaalliinn//mmaalliinn hhaassttaall››kkllaarr 3 0.33 1.00 -1.00 1.00 P
Paappüülloosskkuuaammöözz lleezzyyoonnllaarr 13 0.54 0.85 0.54 0.54 E
Ekkzzeemmaattöözz lleezzyyoonnllaarr 34 0.77 0.59 0.35 0.41 D
Web kameralar›n›n depola ve gönder yöntemi ile birlikte kullan›lmas›, her iki yöntemin de önemli deza-vantajlar›n›n afl›lmas›n› sa¤lamaktad›r. Çünkü, depo-la ve gönder yöntemi ile daha kaliteli görüntüler elde edilebilmektedir (say›sal kameralar›n çözünürlü¤ü 640x480 ile 4096x2738 piksel aras›nda, videoka-meralar›n çözünürlü¤ü 360x288 ile 704x576 piksel aras›nda) ve çok say›da görüntü k›sa sürede de¤er-lendirilebilmektedir. Böylece bu birlikte kullan›m ile dermatolog hasta hakk›nda bir ön bilgi sahibi oldu-¤undan, canl› videokonferans yönteminin süresi ol-dukça k›salt›labilmektedir. Web kameralar› ile karfl›-l›kl› iletiflim kurulabildi¤inden, hastalardan daha fazla klinik bilgi al›nabilmekte, tan› koyma kolaylaflmakta-d›r. Ayr›ca, web kameralar›n›n fiyat›, videokonferans donan›mlar›na göre oldukça ucuzdur (web kamera-lar›n›n fiyat› 30-200 milyon TL, videokonferans siste-minin fiyat› 5-25 milyar TL). Bu kameralar›n kullan›m› da kolay oldu¤undan, telekonsültasyon ifllemi, hem-flire veya pratisyen hekim gibi sa¤l›k personeli yard›-m› olmadan da, sadece hasta ve dermatolog iletifli-mi ile gerçeklefltirilebilir.
Sonuç olarak bir telekonsültasyon arac› olarak web kameralar›n›n, depola ve gönder yöntemi ile birlikte kullan›lmas›, gelecekte teledermatoloji uygulamalar› için iyi bir seçenek olabilir.
Kaynaklar
1. Ceyhan AM, Baysal M: Teledermatoloji. TÜRKDERM 2003; 37: 58-62.
2. Eedy DJ, Wootton R: Teledermatology: a review. Br J Dermatol 2001; 144: 696-707.
3. Whited JD: Teledermatology research review. Int J Der-matol 2004; 2: 1-10.
4. Phillips CM, Balch D, Schanz S, Branigan A: Telederma-tology: issues in remote diagnosis and management of cutaneous disease. Curr Prob Dermatol 2002; 14: 1-40. 5. Lim AC, Egerton IB, Shumack SP: Australian
telederma-tology: the patient, the doctor and their government. Aust-ralas J Dermatol 2000; 41: 8-15.
6. Gilmour E, Campbell SM, Loane MA, Esmail A, Griffiths CEM, Roland MO, Parry EJ, Corbett RO, Eedy D, Gore HE, Mathews C, Steel K, Wootton R: Comparison of tele-consultations and face-to-face tele-consultations: preliminary results of a United Kingdom multicentre teledermatology study. Br J Dermatol 1998; 139: 81-87.
7. Fitzpatrick TB, Bernhard JD: Clinical-pathologic correlati-ons of skin lesicorrelati-ons: approach to diagnosis. Fitzpatrick’s dermatology in general medicine. Ed. Freedberg IM, Eisen AZ, Wolff K, Austen KF, Goldsmith LA, Katz SI, Fitzpatrick TB. 5’inci bask›. New York, McGraw-Hill, 1999: 27-55. 8. High WA, Houston MS, Calobrisi SD, et al: Assessment
of the accuracy of low-cost store-and-forward telederma-tology consultation. J Am Acad Dermatol 2000; 42: 776-783.
9. Pak HS, Harden D, Cruess D, Welch ML, et al: Teleder-matology: an intraobserver diagnostic correlation study, part I. Cutis 2003; 71: 399-403.
10. Taylor P, Goldsmith P, Murray K, et al: Evaluating a tele-medicine system to assist in the management of dermato-logy referrals. Br J Dermatol 2001; 144: 328-333. 11. Kvedar JC, Edwards RA, Menn ER, et al: The substitution
of digital images for dermatologic physical examination. Arch Dermatol 1997; 133: 161-167.
12. Fleiss JL: Statistical methods for rates and proportions. 2th edn. New York: John Wiley&Sons. 1981; 212-236. 13. Landis JR, Koch GG: The measurement of observer
agre-ement for catagorical data. Biometrics 1977; 33: 159-174.
14. Norton SA, Burdick AE, Phillips CM, Berman B: Teleder-matology and undersurved populations. Arch Dermatol 1997; 133: 197-200.
15. Oztas MO, Calikoglu E, Baz K, Birol A, Onder M, Calikog-lu T, Kitapci MT: Reliability of Web-based teledermatology consultations. J Telemed Telecare 2004; 10: 25-28. 16. Baba M, Seçkin D, Kapda¤l› S, O¤lakkaya F:
Telederma-toloji için kolay ve güvenilir bir yöntem: web kameras› kulla-n›m›. XVI. Prof. Dr. A.Lütfü Tat Simpozyumu Program ve Özet Kitab›. Ankara, 2003; 35.
17. Phillips CM, Burke WA, Shechter A, Stone D, Balch D, Gustke S: Reliability of dermatology teleconsultations with the use of teleconferencing technology. J Am Acad Dermatol 1997; 37: 398-402.
18. Lowitt MH, Kessler II, Kauffman CL, Hooper FJ, Stiegel E, Burnett JW: Teledermatology and in-person examinations a comparison of patient and physician perceptions and di-agnostic agreement. Arch Dermatol 1998; 134: 471-476.
19. Zelickson BD, Homan L: Teledermatology in the nursing home. Arch Dermatol 1997; 133: 171-174.
20. Whited JD, Hall RP, Simel DL, Foy ME, Stechuchak KM, Drugge RJ, Grichnik JM, Myers SA, Horner RD: Reliability and accuracy of dermatologists’ clinic-based and digital image consultations. J Am Acad Dermatol 1999; 41: 693-702.
21. Lim AC, Egerton IB, See A, Shumack SP: Accuracy and reliability of store-and-forward teledermatology: prelimi-nary results from the St George Teledermatology Project. Australas J Dermatol 2001; 42: 247-251.
22. Lesher JL, Davis LS, Gourdin FW, English D, Thompson WO: Telemedicine evaluation of cutaneous diseases: a blinded comparative study. J Am Acad Dermatol 1998; 38: 27-31.
23. Loane MA, Corbett R, Bloomer SE, Eedy DJ, Gore HE, Mathews C, Steele K, Wootton R: Diagnostic accuracy and clinical management by realtime teledermatology. Re-sults from the Northern Ireland arms of the UK Multicentre Teledermatology Trial. J Telemed Telecare 1998; 4: 95-100.
24. Pak HS, Harden D, Cruess D, Welch ML, Poropatich R; National Capital Area Teledermatology Consortium: Tele-dermatology: an intraobserver diagnostic correlation study, part II. Cutis 2003; 71: 476-480.
