Excel Options penceresinin sol tarafındaki listeden Add-Ins kategorisini seçiniz.

(1)

ISLE 403 – YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI I – DERS V – NOTLAR Microsoft Excel 2010 için Solver Eklentisinin Kurulumu

 File menüsünü açınız,

 Options’ı seçiniz.

 Excel Options penceresinin sol tarafındaki listeden Add-Ins kategorisini seçiniz.

(2)

 Excel Options penceresinin en altında bulunan Manage kutusunda Excel Add-ins’i seçtikten sonra bu kutunun hemen sağında bulunan Go...’ya tıklayınız.

 Açılan Add-Ins penceresinde, sağında Solver Add-in yazan kutuyu işaretledikten sonra OK’e tıklayınız.

Not Eğer Excel eklentiyi çalıştıramadığnı belirterek eklentiyi internetten yüklemeyi teklif ederse Yes’e tıklayarak kabul ediniz.

(3)

 Data menüsünde (Menü içerisinde en sağda Analysis adında yeni bir grup oluştu.) Solver eklentisi için bir simge yer almaktadır.

Yönetim Bilimi problemleri için bir çok bilgisayar uygulamalı paket program bulunmaktadır.

Özellikle Microsoft Excel için Solver eklenetisinin seçilmiş olmasının nedeni erişilebilirliktir; bu yazılım hemen hemen tüm kişisel bilgisayarlarda hazır olarak bulunmaktadır. Bir diğer seçim nedeni de bu programın son derece kullanıcı dostu ve bir çok modelleme türünde kullanılmaya elverişli olmasıdır.

Yönetim Bilimi Problemlerinin Excel Üzerinde Modellenmesi

A. Keşif: “Gepetto Marangozhanesi” Örneği (Winston & Goldberg, 2004, s. 49)

Bu örneği ikinci dersinnotlarından hatırlayınız. Aşağıda bu soru için bir özet matris yer almaktadır:

Birim Kar ($) Kaynak1:

Süsleme İşçiliği

Kaynak2:

Marangozluk İşçiliği Talep Sınırlaması

Asker Sayısı 3 2 1 1

Tren Sayısı 2 1 1 0

TOPLAM Z 100 80 40

Özet matrisler doğrusal programlama problemlerinde Excel Modellemesi’nde temel oluştururlar:

(4)

Solver simgesi Data menüsünde, Analysis grubu içindedir. Bu simgeye tıkladığınızda Solver

Parameters penceresi açılacaktır. Yukarıda oluşturulan modeldeki verileri açılan pencereye aşağıdaki gibi giriniz:

Daha sonra en altta bulunan Solve tuşunu tıklayınız. Şimdi, girilmiş olan veriler için Microsoft Excel için Solver eklentisi en iyi çözümü bulacaktır.

(5)

Ve Solver Results penceresi açılacaktır:

Duyarlılık Analizi raporu için, sağ taraftaki Reports kutusunda Sensitivty’i seçtikten sonra OK’e tıklayınız. Şimdi optimum değerler Excel modelinde yer alacaktır:

(6)

Ve Excel Çalışma Kitabı’na yeni Sensitivity Report 1 adında bir sayfa eklenecektir.

(7)

B. Üretim Uygulamaları: Karışım Problemleri:

SunCo Petrol 3 tür benzin üretmektedir: benzin 1, benzin 2 ve benzin 3.

(HPI)

Her üç tür benzin de üç tür ham petrolün karıştırılmasıyla elde edimektedir: ham 1, ham 2 ve ham 3.

Aşağıda, Tablo5.1’de üç tür benzinin varil başına satış fiyatları ve üç tür ham petrolün varil başına alım maliyetleri verilmiştir:

Tablo 5.1

Benzin ve Ham petrol fiyatları

Benzin Varil Başına Fiyat ($) Ham Varil Başına Alım Maliyetleri ($)

1 70 1 45

2 60 2 35

3 50 3 25

SunCo ham petrol türlerinin üçünden de günlük en fazla 5000’er varil satın alabilmektedir. Üretilen üç tür benzin kendi içlerinde oktan dereceleri ve kükürt içerikleri yönünde farklılık göstermektedirler.

Benzin 1’i oluşturan ham petrol karışımı en az 10 oktan(ortalama) olmalı ve en fazla %1 kükürt içermelidir. Benzin 2’yi oluşturan ham petrol karışımı en az 8 oktan(ortalama) olmalı ve en fazla %2 kükürt içermelidir. Benzin 3’ü oluşturan ham petrol karışımı en az 6 oktan(ortalama) olmalı ve en fazla %1 kükürt içermelidir.

(8)

Aşağıda, Tablo5.2’de üç tür ham petrolün oktan dereceleri ve kükürt içerikleri özetlenmiştir:

Tablo 5.2

Ham petrollerin Oktan dereceleri ve Kükürt İçerikleri Ham Oktan derecesi Kükürt İçeriği (%)

1 12 0,5

2 6 2

3 8 3

Bir varil benzin üretmenin maliyeti 4$’dır ve SunCo rafinerisinde günlük en çok 14000 varil benzin üretilebilmektedir. SunCo’nun benzin türleri için müşterilerin talepleri şöyledir: Benzin 1—3,000 varil/gün; Benzin 2—2,000 varil/gün; Benzin 3—1,000 varil/gün. SunCo bu talepleri karşılamak zorundadır. Ayrıca SunCo müşterilerin ürünlerine olan talebini reklam yoluyla artırabilmektedir;

herbir benzin türü için günlük olarak harcanan bir dolar o ürüne olan talebi günlük 10 varil artırmaktadır. Örneğin, SunCo Benzin 2’ye 20$’lık günlük reklam harcaması yaparsa ürüne olan talep varil artacaktır. SunCo’nun karını en fazla yapacak biçimde bir DP modeli kurunuz.

( ).

(Winston & Goldberg, 2004, s. 86) Yönetim Bilimi problemlerinin Solver ile çözümü saf modelleme yeteneğine dayanır; gerisini paket program halledecektir. Bu nedenle bundan sonra dersin odağı modelleme yeteneklerini geliştirme üzerine olacaktır.

Bu altı eşitliği kullanarak;

(9)

– olduğundan;

(10)

Artık SunCo modeli bilinmektedir.

Öyleyse Solver ile çözüm için bu modeli Microsoft Excel’e aktarmak gerekmektedir.

 Aşağıdaki bağlantıya tıklarayak Excel modelinin boş taslağını indirebilirsiniz.

http://websitem.gazi.edu.tr/site/mehmetbayar/files/download/id/103930

(11)

Aşağıda SunCo problemi için optimum sonuç verilmiştir:

(12)

Ödev V

 Aşağıdaki problem için bir Excel Modeli oluşturunuz. Unutmayınız ki hazırlayacağınızın modelin görünümü ve düzeni de notlandırılacaktır.

Petraş Rafinerisi iki tür yakıt üretmektedir: Eko ve Performans. 95 oktanlık Eko benzin varil başına 4,40TL’den; 97 oktanlık Performans benzin de varil başına 4,42TL’den satılmaktadır. Petraş, Eko ve Performans benzinlerinin üretiminde üç hammaddeyi karıştırarak kullanmaktadır: HM1, HM2 ve HM3.

Hammaddeler Oktan Derecesi Varil Başı Alım Maliyeti Tedarikçinin Elindeki Stoklar

HM1 100 ₵0,40 5000varil

HM2 80 ₵0,35 8000varil

HM3 110 ₵0,43 5400varil

Petraş üretim faaliyetlerinin yanında LPG ithal edip satmaktadır. LPG’nin ithalat maliyeti varil başına 1,71TL’dir. İthal edilen LPG iç piyasaya varili 2,26TL’den talep sınırlandırması olmaksızın satılmaktadır.

Petraş’ın aldığı sipariş miktarları şöyledir: 5000varil Eko benzin ve 8000 varil Performans benzin.

Devlet Petraş gibi firmalara 10000varil LPG ithalatı kotası koymuştur. Petraş’ın amacı karını maksimize etmektir.

Bu soru (Ulucan, 2007, p. 84) kaynağından esinlenilmiştir.

 Solver eklentisini kullanarak optimum çözümü bulunuz.

 Ve duyarlılık raporu üzerine yorumlar yapınız.

Cevaplarınızı bir Word dosyaında ve bir Excel dosyasında hazırlayınız, her iki dosyayı da

“ÖĞRENCİNOÖ5SOYAD” biçiminde adlandırınız.

(örnek : 120720999Ö5YILDIZ) cevaplarınızı e-posta ile gönderiniz.

Teslim Tarihi: Bir sonraki ders (11:oo)!

Duyuru!: Dersleriniz bundan sonra aynı günde sabah 08:3o’da A blok 1. kattaki LAB1 kodlu bilgisayar labaratuvarında yapılacaktır.