KONU 6. İKİ GÖRÜNÜŞÜ VERİLEN PARÇALARIN EPÜRDE
ÜÇÜNCÜ GÖRÜNÜŞÜ
Bir önceki derste anlatıldığı gibi üç temel izdüşüm düzlemimiz bulunmaktadır.
İzdüşüm düzlemleri, konunun daha iyi algılanabilmesi için sınırlandırılmıştır.
Fakat gerçekte bu düzlemler sınırsız kabul edilerek resimler hazırlanmaktadır. Cismin anlatımında yeterli bulunan üç görünüş, cismin ölçülerinden yola çıkarak, epür üzerine kurallarına göre taşınarak bulunur.
EPÜR: Çeşitli yönlerden bakılarak cismin yeteri kadar görünüşünü çizmek için oluşturulan düzlemlere EPÜR denir.
Aslında cimsin ön, arka, üst, alt, sol yan ve sağ yan cepheleri, düzlemlere olan mesafeleri değiştirilmeden ,kendi ölçüleri sabit tutularak epür içine çizilir. Cismin perspektif görüntüsü ortadan kaldırılır ve
düzlem üzerine aktarılır.
Cismin altı görünüşü
Altı ayrı yönden görünüşün elde edileceği cismin perspektifi
Bir cismin altı ayrı yönden görünüşü
Ancak teknik resimde esas olan çizimin tam ve doğru bir şekilde anlatılmasıdır. Birbirine benzeyen veya görünmeyen kenarları ifade eden cepheler atılarak üç temel cephe esas alınır.
Perspektif halinde verilen cismin açık epür üzerine doğru bir şekilde aktarılabilmesi için verilen perspektif görünüşünü, ölçerek veya ölçülendirmelerden faydalanarak epür düzlemi üzerine çizilir.
Bunun yapılabilmesi içinde izdüşüm modülünde anlatıldığı gibi kot, uzaklık ve aralık ifadelerine dikkat edilmesi gerekir..
İzdüşüm düzlemlerinin alın düzlemiyle çakışarak tek düzlem halinde gösterilmesi
Ara Kesit Noktalarının Üzerindeki Noktanın Komşu Ara Kesite Taşınması
Görünüşler arasında bulunan ve görünüşleri birbirine bağlayan ince çizgiler ( taşıma çizgisi ), ara çizgisi olarak adlandırılır.
Bu ara çizgiler, alın ( önden ) ve yatay ( üst ) düzlemde çizilmiş olan görünüşler arasında düşey olarak alın ve profil (sol yan ) düzlem
üzerinde çizilmiş olan görünüşler arasında ise yatay konumda bulunur.
Yatay konumdaki ara çizgiler şeklide de görüldüğü gibi T cetveli veya paralel cetvel, düşey konumdaki ara çizgiler ise gönye ile çizilir.
Bir parçanın görünüşleri çizilirken genellikle girinti ve çıkıntıların en iyi göründüğü görünüşten başlanır, bu da genellikle ön görünüştür.
Diğer görünüşler daha sonra çizilir. Taşıma ışınlarının ara kesit noktalarına ulaştırılması için farklı yöntemler kullanılmaktadır. En çok kullanılan yöntem 45˚ lik açı ile yapılan ışınların taşınması yöntemidir..
45˚ lik gönye kullanılmasının nedeni, yatay düzlemdeki derinliğin “D”
en doğru olarak aktarılması içindir. Bu yöntem görünüşler arasında eşit boşluğun oluşması durumunda kullanılmaktadır.
Ara çizgilerin gönye ile gösterilmesi
Ara çizgilerin
45˚lik gönye ile çizilmesi
Yatay düzlemdeki uzaklıklar ile parçaya ait derinlik ölçüleri profil düzleme taşınırken dörtte bir daire, 45° eğik köşegen çizgileri ve yardımcı olarak çizilen 45°’lik ara eksen çizgileri metotları kullanılmaktadır. Her üç metotla da çizim yapılabileceği gibi yine de en sağlıklı ve doğru çizimi vermesi nedeniyle üçüncü yöntemin kullanılması tercih edilmelidir
Alın ve yatay düzlemdeki boyutların profil izdüşüm düzlemine taşınması
Dörtte bir daire metodu 45°eğik köşegen çizgiler metodu 45°’lik ara eksen çizgiler metodu
İzdüşüm Işınlarının Kesiştirilmesi.Görünüşler arasındaki boşluk uygun olarak belirlenmiş olsun. Bu mesafelerin
bitiminden çizilen (1) ve (2) nolu taşıma ışınları bir noktada kesiştirilir. Bu kesişme noktasından 45˚ lik gönye ile (3) nolu
yardımcı çizgisi çizilir. Bu çizgiden istifade ederek yataydan bu çizgiye kadar yatay ara çizgileri, kesişme noktalarından
profil düzleme düşey ara çizgileri çizilir. Böylece derinlik boyutu doğru bir şekilde taşınmış olur.
1.UYGULAMA
Şekil 1’ de izometrik perspektif resmi verilen parçanın taban şekilleri karedir ve en fazla 2 temel görünüşünü çizmek yeterlidir. Parçanın görünüşlerini çizmek için aşağıdaki işlem sırası
takip edilir:
1. Şekil 2’ da görüldüğü gibi bakış yönüne göre ön görünüş ölçülerine göre çizilir. Ön görünüşte 1 ve 2 numaralı yüzeyler görünür.
Parçanın kısımlarının tabanları kare şeklinde olduğundan dolayı sol yan görünüş ön görünüşün aynısıdır ve çizmeye gerek yoktur.
2. Üst görünüş için kural gereği parçanın üst tarafından bakılır. Üst taraftaki yüzeylere dik ve
paralel izdüşüm ışınları
gönderildiğinde 3 ve 4 numaralı yüzeyler görünürler ve ölçülerine göre çizilirler (Şekil 3).
Şekil 1’ Şekil 2’ ve Şekil 3’
Yukarıda anlatılanları göz önünde bulunduralım ve verilen izometrilerden yola çıkarak alın, yatay ve profil düzlem çiziminin nasıl yapılacağını izleyelim.
2.UYGULAMA
Şekil 1’de izometrik perspektif resmi verilen parçanın kalınlığı her yerinde aynıdır. Bundan dolayı en fazla 2 temel görünüşünü çizmek yeterlidir. Parçanın görünüşlerini çizmek için aşağıdaki işlem sırası takip edilir:
1. Parçanın görünüşlerini çizmeye başlamadan önce yapılacak en
önemli husus Ön görünüşün alınacağı tarafın seçilmesidir. Ön görünüşü seçme hakkı biz çizicilere aittir. Başka görünüş olmasa bile ön görünüş parçanın geneli hakkında bilgi vermelidir. Şekil 1’de görüldüğü gibi ön görünüş alma yönü ok ile belirtilmiştir.
2.Şekil 2’ de görüldüğü gibi bakış yönüne göre ön görünüş çizilir. Ön görünüşün sağ tarafına sol yan görünüş çizilir. Dikdörtgen delik sol yan görünüş de görünmediğinden kesik çizgiyle çizilir. Görünmeyen kenar üzerine görünen kenar gelirse görünen kenar tercih edilir.
3.Teknik Resim kurallarına göre görünüşlerde görünen kenarlar sürekli kalın çizgiyle, görünmeyen kenarlar ince kesik çizgiyle çizilirler.
Biz uygulamalarımızda kalın çizgiler için 0.5 mm kalınlığı, kesik çizgiler için 0.25 mm kalınlığı tercih ediyoruz.
4. Bu parçanın en önemli özelliği kalınlığının her yerde aynı olmasıdır.
Bilindiği gibi ön görünüşte uzunluk ve yükseklik ölçüleri, yan görünüşte genişlik ve yükseklik ölçüleri, üst
görünüşte uzunluk ve genişlik ölçüleri verilir.
5. Kalınlığı her yerde aynı olan parçalar sadece ön görünüşü çizilerek ifade edilebilirler. Bu durum yerden ve zamandan tasarruf sağlar. Ön görünüş de uzunluk ve yükseklik ölçüleri elde edilir. Geriye genişlik (derinlik) ölçüsü kalmaktadır. Şekil 3’de görüldüğü gibi genişlik ölçüsü yerine ön görünüşün üzerine kalınlık değeri yazıyla yazılır. Bu şekilde parçanın ikinci görünüşü çizmeye gerek kalmaz.
Şekil 1 Şekil 2
Şekil 3
3.UYGULAMA
Ön görünüş yarım simetrik olduğundan tam ortadan boydan boya eksen çizgisi çizilir. Üst görünüş tam simetriktir.
Bundan dolayı görünüşün tam ortasından yatay dikey eksenler çizilir. Eksen çizgileri sürekli ince çizgilerdir. Eksen çizgilerinin boyu ve sıklığı parçanın büyüklüğüne göre ayarlanır. Küçük parçalarda biraz daha sık, büyük parçalarda biraz daha seyrek alınabilir. Kısacası resmi okuyan kişinin eksen çizgisini rahatça görmesi gerekir. Boydan boya alınan eksenler görünüşlerden 2-3 mm dışarı taşmalıdır.
Tabanı kare olan parçalar tek görünüşle ifade edilebilir Ölçünün önüne kare işareti konulduğu zaman hem uzunluk hem genişlik ölçüsü belirtilmiş olur. Ayrıca tabanı kare olan yüzeylere sürekli ince çizgiyle köşeden köşeye çapraz çizgiler çizilir. Hemen şunu hatırlatalım ince çizgiler yardımcı çizgilerdir. Parçayı temsil etmez. Bir parçayı sürekli kalın çizgi ve kesik çizgiler temsil eder.
Tek görünüş
Görünüşü çıkarılacak parça
4.UYGULAMA
Şekil 1’ de izometrik perspektif resmi verilen parçanın 3 temel görünüşünü çizmek için aşağıdaki işlem sırası takip edilir:
1. Parçanın görünüşlerini çizmeye başlamadan önce yapılacak en önemli husus Ön görünüşün alınacağı tarafın seçilmesidir. Ön görünüşü seçme hakkı biz çizicilere aittir. Başka görünüş olmasa bile ön görünüş parçanın geneli hakkında bilgi vermelidir.
2. Şekil 1’ de görüldüğü gibi ön görünüş alma yönü ok ile belirtilmiştir. Bakış yönüne göre paralel ve yüzeylere dik izdüşüm ışınları gönderildiğinde 1, 2, 3 ve 4 numaralı yüzeyler görünürler ve ölçülerine göre çizilirler (Şekil 2). Teknik Resim kurallarına göre görünüşlerde görünen kenarlar sürekli kalın çizgiyle çizilirler. Biz uygulamalarımızda 0.5 mm kalınlığını tercih ediyoruz.
3. Sol Yan görünüş için kural gereği parçanın sol tarafından bakılır. Sol taraftaki yüzeylere dik ve paralel izdüşüm ışınları gönderildiğinde 5, 6 ve 7 numaralı yüzeyler görünürler ve ölçülerine göre çizilirler(Şekil 2).
4. Sol yan görünüş ön görünüşün sağ tarafına çizilir. Dikkat edilirse 8 numaralı yüzey 7 numaralı yüzeyin aynı hizasında ve arkasında kalmakta ve kenarları görünmemektedir. Burada temel kural şudur: Görünen kenarla görünmeyen kenar aynı hizada olursa görünen kenarlar tercih edilir ve sürekli kalın
çizgiyle çizilirler.
5. 9 numaralı yüzey 5 numaralı yüzeyin arkasında kalmakta ve kenarları görünmemektedir. Sol taraftaki dik kenarın hizasında görünen kenar olmadığından kesik çizgilerle çizilir.
Kesik çizgiler orta kalınlıkta çizgilerdir ve uygulamalarımızda 0.25-0.30 mm kalınlıkta alınmaktadır. 0.20 mm kalınlığında çizilse de olur.
Şekil 1:Görünüşleri çıkarılacak parça
Şekil 2:”Ön” görünüş Şekil 4:”Üst” görünüş
6. Üst görünüş için kural gereği parçanın üst tarafından bakılır. Üst taraftaki yüzeylere dik ve paralel izdüşüm ışınları gönderildiğinde 10, 11, 12, 13 ve 14 numaralı yüzeyler görünürler ve ölçülerine göre çizilirler (Şekil 4). Üst görünüş ön görünüşün alt tarafına çizilir. Bu görünüşte görünmeyen
kenar yoktur.
7. Ön görünüş çizildikten sağ tarafına aynı hizada sol yan görünüş çizilir. Yine ön görünüşün hizasına alt tarafına üst görünüş çizilir. Görünüşler aynı hizada olmazsa yanlış anlaşılır.
Görünüşler arasında ölçülendirme yapıldıktan sonra 10-20
mm arasında boşluk yeterlidir.
8. Görünüşler ölçülendirilir ve kullanılır hale getirilir. Ön görünüşte uzunluk ve yükseklik ölçüleri, yan görünüşte genişlik ve yükseklik ölçüleri, üst görünüşte uzunluk ve genişlik ölçüleri verilir (Şekil 5). Genişliğe aynı zamanda derinlik de denilmektedir.
Şekil 5:Görünüşler ve ölçüleri
5.UYGULAMA
Şekil 1’ da izometrik perspektif resmi verilen parçanın 3 temel görünüşünü çizmek için aşağıdaki işlem sırası takip edilir:
1. Şekil 1’ de görüldüğü gibi ön görünüş alma yönü ok ile belirtilmiştir. Daha önceki konularda söylediğimiz gibi ön görünüşü seçme hakkı bize aittir. Bakış yönüne göre paralel ve yüzeylere dik izdüşüm ışınları gönderildiğinde 1, 2, 3 ve 4 numaralı yüzeyler görünürler ve ölçülerine göre çizilirler (Şekil 2). Dikkat edilirse 6 numaralı yüzeyin kenarları arkada kaldığından kesik çizgiyle
çizilmiştir.
2.Teknik Resim kurallarına göre görünüşlerde görünen kenarlar sürekli kalın çizgiyle, görünmeyen kenarlar ince kesik çizgiyle çizilirler.
Biz uygulamalarımızda kalın çizgiler için 0.5 mm kalınlığı, kesik çizgiler için 0.25 mm kalınlığı tercih ediyoruz.
Şekil 6: Görünüşleri çıkarılacak parça
Şekil 2:”Ön” görünüş
3. Sol Yan görünüş için kural gereği parçanın sol tarafından bakılır. Sol taraftaki yüzeylere dik ve paralel izdüşüm ışınları gönderildiğinde 5, 6, 7 ve 8 numaralı yüzeyler görünürler ve ölçülerine göre çizilirler(Şekil 3). Burada dikkat edilecek husus 8 numaralı eğik yüzeyin yan görünüşü gerçek büyüklükte değildir.
4. Üst görünüş için kural gereği parçanın üst tarafından bakılır. Üst taraftaki yüzeylere dik ve paralel izdüşüm ışınları gönderildiğinde 3, 8, 9, 10 ve 11 numaralı yüzeyler görünürler ve
ölçülerine göre çizilirler (Şekil 4).
5. Üst görünüş ön görünüşün alt tarafına çizilir. Bu görünüşte görünmeyen kenar yoktur. 3 ve 8 numaralı yüzeyler boyları küçülmüş dikdörtgen şeklinde çizilirler.
6. Ön görünüş çizildikten sonra sağ tarafına aynı hizada sol yan görünüş çizilir. Yine ön görünüşün alt tarafına ve hizasına üst görünüş çizilir. Görünüşler aynı hizada olmazsa yanlış anlaşılır. Bunu önlemek için bakış doğrultusu gösterilmelidir. Görünüşler arasında ölçülendirme
yapıldıktan sonra 10-20 mm arasında boşluk yeterlidir.
7. Görünüşler ölçülendirilir ve kullanılır hale getirilir. Ön görünüşte uzunluk ve yükseklik ölçüleri, yan görünüşte genişlik ve yükseklik ölçüleri, üst görünüşte uzunluk ve genişlik ölçüleri verilir(Şekil 5).Genişliğe aynı zamanda derinlik de denilmektedir.
Şekil 4:”Üst” görünüş
Şekil 3:”Yan” görünüş
Şekil 5: Görünüşler ve ölçüleri
