r — A^KÎı^Kı MIMARLıK, ŞEHIRCILIK VE SÜSLEME SANATLARı DERGISI

r —

I M T I Y A Z SAHİBİ : ZEKİ S A Y A R U. N E Ş R I Y A T M Ü D Ü R Ü . ABİ D I N MORTAŞ A D R E S : A N A D O L U H A N N O : 3 3 E M I N Ö N Ü I S T A N B U L T E L : 2 1 3 0 7

S A Y I : 237-238 • S E R İ : V . 0 Y I L . 1951

V J

Y A P I P O L İ S İ ! Yazan : Zeki SAYÂR

Dünya şehirlerinin hepsinde, Belediyelerin yapı kanunları ve bunlara istinaden yapı talimatnamele-ri vardır. Bir kısım büyük şehirlerde ise, «Yapı Polisi» denilen, bu kanunlara uygunsuz inşaatı önleyici teşkilât bulunur.

İstanbul şehri yapıları 1933 e kadar Abdülhamit devrinde yapılmış 1298 tarihli ebniye kanunu ile Cum-huriyetten sonra da bütün Türkiye'ye şâmil olan, daha doğrusu Almanyadan alınmış «Yapı yollar kanunu» ile kontrol ve idare edilmektedir.

Senelerdenberi, bu kanunun kifayetsiz olduğuna, za-man zaza-man yapılan talimatnameler kâfi birer delildir. İstanbul gibi tarihî ve büyük bir şehrin inşaat hususi-yetlerinin yalnız 54 maddelik bir kanun çerçevesine girmiyeceğini çok iyi düşünen vazıı kanun, bu hususi-yetlerin nizamlaşmasmı hususî bir madde ile, Şehir Meclislerince yapılacak talimatname hükümlerine bı-rakmıştn-. İstanbul Belediyesinin her ihtiyaç hissettikçe

çıkardığı talimatnamelerin maddeleri ise Yapı Yollar Kanununun 54 maddesini bir kaç defa aşmaktadır.

Durum böyle iken, şehirde yapı tatbikatı hiç de memnuniyet verici değildir. İnşaat sahipleri; Yapı Yol-lar Kanununa ve Talimatnamesine her fırsatta uymamak istemektedirler. Bu hâl maalesef son iki senedenberi azamî haddi bulmuş, inşaat tatbikatında Belediyenin koymuş olduğu memnuiyetlere aykırı yapılar çok art-mıştır. Bunun iki sebebi vardır, birincisi, Yapı Yollar Kanunu ve Talimatnamelerin günün ihtiyacına cevap vermemesi ve halkta bazan haklı diyebileceğimiz bir re-aksiyona sebeb olarak bu mevzuatı dinlemesine mani olmaktadır.

İkinci sebep, daha ziyade psikolojiktir. Halkta se-çimlerdenberi Belediye nizamlarına eskisinden daha az

bir intibak müşahede ediliyor. Bu hâl Belediyeyi, İmar Müdürlüğünde bir Yapı Polisi bürosu kurmağa sevk et-miş, bir büroya sivil bir kaç komiser oturtularak mü-hendislerle beraber tatil vakalarında harekete geçil-mektedir.

Bu teşkilât, halkta bir (Polis - Belediye) ruhu in-tihamı yaratmış ve hiç de sempati ile karşılanmamıştır. Bu ekipler kaçak inşaat yapanlar üzerinde bile, sanki zor tatbik eden polis gibi telâkki edilmektedir. Şunu söyleyelim ki, başka memleketlerdeki Yapı Polisi Belediyemizin anladığı şekilde değildir. Bu büro-ların elemanbüro-larını, komiserler değil, mühendisler ve mimarlar teşkil eder.

Bu teşküâta yani yapı polisine rağmen, işlerin dü-zeldiğini zannetmek hata olur. Günün hayat şartlarına uymayan bu kanun ve onun mahdut talimatname-lerde, şehrin inşaatı yürütülmek istendikçe, uygunsuz ad ettiğimiz inşaat, her şeye rağmen devam edecek gi-bidir.

Belediyeye, bu davayı daha realist, daha psikolog, olarak, hâl etmek vazifesi düşmektedir. Mademki buna, Yapı Yollar Kanununun kifayetsizliği, talimatnamelerin etraflı bir şekilde hazırlanmamış olması, imar tatbikat plânlarının ikmal edilmemesi gibi sebepler âmildir. O halde, Yapı Polisi ile bu noksan mevzuata uymuyor di-ye; inşaat sahihlerini zorlayacak yerde; bunları ikmal etmek ve halka karşı daha müşfik olmak lâzım gelmez midir?

Acaba, Belediye erkânmın, yapı talimatnamesinin bugünkü iktisadî şartlara uymayan hükümleri

18 34

Geriye kalan ve ekli II. ci tutanakta sahiplerinin isimle-ri gösteisimle-rilen, 7 proje içinden:

a) 76 sıra No. lu projeyi: Hürriyet anıtına müteveccih mütevazı ve sâkin rölyefli iki duvarının vakur ifadesi, yerine çok uygun bulunarak birinci mükâfata lâyık

görülmüştür-Bu projenin rölyefli duvarlarının bir miktar daha kalın-laştırılarak tatbikini tavsiye ederiz.

b) 59 sıra No. lu 11111 rumuzlu proje: Yatık ve heybet-li, yerine uygun görülmekle beraber bazı teknik mahzur-larına binaen ikinci mükâfata lâyık kabul edilmiştir.

c) 41 sıra No. lu 29371 rumuzlu proje: çok sade fakat tesirli bir fikre sahip olmasından dolayı üçüncü mükâfata lâ-yık kabul edilmiştir.

H g e & ^ v - . | m ' ' ' f e ^ i M ı - m r

-5 ? 1

2 nci Mükâfat. Y. Müh. Mimar İlhami URAL

d) 74 No. lu projeye inşaî mahzurları, bakım ve idame müşkülâtına mukabil, eskiden mülhem, nisbetli bir yeni form araştırılmış olmasından dolayı birinci mansiyon verilmiştir. e) 60 sıra No. lu 12080 rumuzlu proje iyi işlenmemiş olmakla beraber esas fikir ve hatları beyenildiğinden ikinci mansiyon

verilmiştir-f) 55 sıra No. lu 26467 rumuzlu projeye inşaî zorlukları (Baştarafı 157 nci sahifede)

den lâakal, 15.000 ailenin gayrî sıhhî şekilde toprağa gömülmüş bodrum katlarında oturduğundan, vasatî 10.000 kapıcı ve ailesinin apartımanların çamaşırlık ve kömürlüklerinde hayat geçirdiklerinden, haberleri, yok mudur?

Buna mukabil, sokak seviyesinden bir metreden faz-la yükselmesine izin verilmeyen bodrumfaz-ların yerine ça-tı katlarının; her halde, verem yuvası olan bodrumlar-dan daha sıhhî olduklarını herkes tasdikte ittifak eder. Fakat yapı talimatnamelerimizde ne yapalım ki, buna cevaz yoktur.

Tek bir helâ için 6 m2 aydınlık, bir oda için asgarî

12 m- saha istemek gibi modern yapı bilgisi ve iktisadı ile kabili telif olmayan ahkâm yanında, beş on sene zarfında istikamet değişikliğinden dolayı sokaklarımızı testere gibi girintili bir hale koyan tatbikat işlerimiz vardır. Senelerdenberi, İstanbul'da inşaat tatbikatı mu-asır şehirlerinkine nazaran bir «ayıp» teşkil eder. Bu vaziyette, ise son senelerde hiç bir salâh yoktur. İstan-bul ihtiyacına tamamile cevap verecek, kendisine mah-sus bir yapı talimatnamesi beklemektedir. Bu meyanda halk nezdinde, Belediyenin prestijini arttıracak tedoir-leri de ihmal etmemek icab eder.