BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
İNSAN VE TOPLUM BİLİMLERİ FAKÜLTESİ BÖLÜM AÇMA BAŞVURU DOSYASI
MÜTERCİM-TERCÜMANLIK BÖLÜMÜ BAŞVURU DOYASI
ŞUBAT 2019
İÇİNDEKİLER 1. Programın Adı
2. Programın Yürütüleceği Fakülte ve Bölüm 3. Programın Açılmasına İlişkin Gerekçe
4. Önerilen Lisans Programı ile ilgili Türkiye ve Yurt Dışı Örnekleri
4.1. Türkiye'den Örnekler
4.2. Yurt dışından Örnekler
PROGRAM BİLGİLERİ 1.Programın Adı
Mütercim-Tercümanlık Bölümü, İngilizce Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı
2.Programın Yürütüleceği Fakülte ve Bölüm
Bursa Teknik Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Mütercim-Tercümanlık Bölümü, İngilizce Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı
3. Programın Açılmasına İlişkin Gerekçe
“Mütercim-Tercümanlık” bölümünün ve bölüme bağlı ana bilim dallarının 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 2880 sayılı Kanun ile değişik 7/d-2 maddesi uyarınca, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi bünyesinde kurulması planlanmaktadır. Ülkemizde “mütercim- tercümanlık” veya son yıllarda “çeviribilim” olarak adlandırılan bölümlerin giderek çoğalması, içinde yaşadığımız çok toplumlu ve çok kültürlü coğrafyada, kuramsal birikim ile yetişmiş, araştırma yöntem ve becerilerine sahip, çeviri pratiğini edinmiş profesyonel çevirmen ihtiyacına işaret etmektedir. Özellikle 2000'li yıllar itibariyle Avrupa Birliği ile kurulan ilişkiler, Türkiye’nin son yıllarda göstermiş olduğu kalkınma, bölgesel ve küresel oyun kurucu olma misyonu çevirinin çok boyutluluğuna ve gerekliliğine dikkat çekmiştir. Bu durum, aynı zamanda, “uluslararası ilişkiler, hukuk, tarih, politika, turizm, ticaret, tarım, sanat” gibi çeşitli alanlarda uzmanlaşmış yazılı ve sözlü çevirmen ihtiyacını gözler önüne sermiştir. Buna ek olarak, ülkemizde ve dünyada birçok ülkede çevirinin farklı yönlerine dikkat çeken konferanslar yapılması, çeviri kuram ve uygulamaları üzerine kitaplar yayımlanması, çeviri derneklerinin kurulması akademik düzeyde çeviribilimin önemini ve ihtiyacını ortaya koymaktadır. Örneğin, Avrupa Birliği Bakanlığı’nın “mütercim-tercümanlık”
bölümlerinin açılmasını destekleyen kararlar alması ve son yıllarda geleneksel olarak “AB Bakanlığı Genç Çevirmenler” yarışmalarının düzenlenmesi çevirmen ve çeviri eğitimine
yönelik artan ihtiyacı ve önemi vurgulamaktadır. “Mütercim-Tercümanlık” bölümün açılmasına ilişkin temel gerekçe bu ihtiyaçlara cevap verebilmektir.
Ulusal ve uluslararası düzeyde ortaya çıkan ihtiyaçlara cevap verebilecek çevirmenler yetiştirme görevini üniversiteler üstlenmektedir. Sınırların kalktığı ve bilgi teknolojilerinin baş döndürücü bir hızla ilerlediği dünyamızda, çevirmenlerin bir yabancı dile ait belli bir bilgi birikimine sahip olmaları yetersiz kalmaktadır. Çeviri süreci, yabancı dil bilgisinin çok ötesinde, kendi kültürüne ve diğer kültürlere ait bilgiyle donanmış olmayı gerektirmektedir.
Bu nedenle, “mütercim-tercümanlık” bölümü, kültürlerarası ve dillerararası bir bakış açısı geliştirebilmeyi önkoşul kılar. Çok dilli uzman ve çevirmen gereksiniminin karşılanması düşüncesi ile öğrencilere temel olarak çeviri edincini kazandıran bir eğitimi vermeyi hedefler.
Çeviri eğitimini, iki farklı dilde (Türkçe-İngilizce, Türkçe-Fransızca vb.) veya üç farklı dilde (Türkçe-İngilizce-Fransızca ve Türkçe-İngilizce-Almanca vb.) yazılı ve sözlü olarak çeviri yapabilecek çevirmenler yetiştirmek üzere planlar. Ulusal, uluslararası ve kültürlerarası düzeyde iletişim kurabilen çevirmenler yetiştirir. Kültür, dil ve metin edincinin yanı sıra, çeviribilimde kuram ve yöntem bilgisini sunar. Dil, edebiyat ve dilbilim dışında, çeviri tarihi, sosyolojisi, psikolojisi gibi diğer alanlarla var olan etkileşime yönelik farkındalık kazandırır.
Çevirmenler ve çevirmenlik mesleği hakkında bilinçlendirir. Terimbilim, sözlükbilim, teknik çeviri, bilgisayar destekli çeviri, çok dilli proje yöneticiliği, çeviri araçları, edebiyat çevirisi ve eleştirisi alanlarında akademik düzeyde çevirmen yetiştirir. Çeviri araştırma ve uygulamaları yapar. Çevirmenlerin ve çevirmen adaylarının çeviri becerisi ve çeviri stratejilerini geliştirmelerini sağlar. Çeviri stajı ve çeviri projeleri ile çeviri kuram ve pratiği arasındaki köprülerin kurulmasını destekler. Çeviri büroları ve dernekleri ile işbirliği kurar.
Günümüz dil teknolojilerinin sunduğu imkânları kullanarak öğrencilerin çeviri pratiğinin gelişimine katkıda bulunur. Çeviri sürecine yardımcı olacağı düşünülen çeviri araçlarını kullanabilen bireysel çevirmenler ve ekip çevirisi yapabilecek çevirmenler yetiştirir.
Ülkemizde “çeviribilim” veya “mütercim-tercümanlık” bölümleri iki dilde (Türkçe-İngilizce, vb.) veya son yıllarda üç dilde (Türkçe-İngilizce-Almanca, vb.) dört yıllık lisans eğitimi vermektedir. Bu bölümlerde, çoğunlukla “İngilizce Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı”,
“Fransızca Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı”, “Almanca Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı” gibi farklı anabilim dalları bulunmaktadır. “Mütercim-Tercümanlık” bölümü, bu anabilim dalları arasında koordinasyon rolünü üstlenmektedir. Programın, Bursa Teknik
Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi bünyesinde Mütercim-Tercümanlık Bölümü altında İngilizce Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı olarak açılması planlanmaktadır.
Bu bölümün açılmasının genel amacı, edebi çevirmen, konferans, ulusal ve uluslararası kongre çevirmeni yetiştirerek resmi ve özel kurumların ihtiyacını karşılamaktır.
Buna ek olarak, Dışişleri Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı başta olmak üzere, Devlet Planlama Teşkilatı, Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin çevirmen ihtiyaçlarına da cevap verilmesi hedeflenmektedir. Diplomasi çevirmenliği için yabancı misyon temsilciliklerinde, Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyi bünyesinde, uluslararası özel şirketlerde, TRT’de, özel televizyon kuruluşlarında, yerli ve yabancı haber ajanslarında ihtiyaç duyulan çok dilli çevirmenlerin yetiştirilmesi planlanmaktadır. Diğer amaçlar arasında yayınevlerinde, özel çeviri bürolarında, çeşitli konularda düzenlenen uluslararası konferans ve kongrelerde, turizm sektöründe, bilimsel ve akademik dergi editörlüğü görevlerinde, kitap-belge çevirmenliği işinde iletişimin kurulması ve sürdürülmesini sağlayacak yazılı ve sözlü çevirmen gereksiniminin giderilmesi yer almaktadır. Özellikle, iş ve politika dünyasının ve Avrupa Birliği’nin beklentilerini karşılayabilecek düzeyde eğitim sunularak, çevirmenlik mesleğinin artan değerine katkıda bulunulması düşünülmektedir.
4. Önerilen Lisans Programı ile ilgili Türkiye ve Yurt Dışı Örnekleri
4.1. Türkiye'den Örnekler
Türkiye’de çeviri eğitimi son yıllarda akademik düzeyde çok gelişmiş; “çeviribilim”
ve “mütercim-tercümanlık” bölümleri lisans, yüksek lisans ve doktora düzeyinde mezunlar vermektedir. Önerilen lisans programı ile ilgili olarak Türkiye'de örnekler mevcuttur. Üç dilde eğitim veren “mütercim-tercümanlık” bölümleri; İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, Kafkas Üniversitesi ve Sivas Cumhuriyet Üniversitesi’nde yer almaktadır. Ülkemiz genelinde en çok “İngilizce-Türkçe” olmak üzere iki dilli eğitim verilmektedir. Hem devlet hem de vakıf üniversiteleri İngilizce “mütercim-tercümanlık” ve “çeviribilim” kontenjanlarını
tamamıyla doldurmaktadır. Tabloda “mütercim-tercümanlık” ve “çeviribilim” bölümlerinin dillere göre dağılımı sunulmaktadır.
DİL
DEVLET ÜNİVERSİTESİ
SAYISI
VAKIF ÜNİVERSİTESİ
SAYISI
KIBRIS &
KIRGIZİSTAN ÜNİVERSİTELERİ
İngilizce 17 * 16 ** 4
Almanca 8 - -
Arapça 4 4 -
Çince - 1 -
Farsça 1 - -
Fransızca 5 - -
Rusça - 3 1
* (1) Adana Bilim ve Teknoloji Üniv. (YDYO), (2) Ağrı İbrahim Çeçen Üniv. (YDYO), (3) Amasya Üniv. (YDYO), (4) Bolu Abant İzzet Baysal Üniv. (YDYO), (5) Selçuk Üniv. (YDYO), (6) Siirt Üniv.
(YDYO), (7) Dokuz Eylül Üniv. (Edebiyat Fak.), (8) Ege Üniv. (Edebiyat Fak.), (9) Hacettepe Üniv.
(Edebiyat Fak.), (10) İstanbul Üniv. (Edebiyat Fak.), (11) Kafkas Üniv. (Fen-Edebiyat Fak.), (12) Kırıkkale Üniv. (Fen-Edebiyat Fak.), (13) Kırklareli Üniv. (Fen-Edebiyat Fak.), (14) Marmara Üniv.
(Fen-Edebiyat Fak.), (15) Sivas Cumhuriyet Üniv. (Fen-Edebiyat Fak.), (16) Trakya Üniv. (Edebiyat Fak.), (17) Boğaziçi Üniv. (Fen-Edebiyat Fak.),
** (1) Atılım Üniv. (Fen-Edebiyat Fak.), (2) Başkent Üniv. (Fen-Edebiyat Fak.), (3) Beykent Üniv.
(Fen-Edebiyat Fak.), (4) Çankaya Üniv. (Fen-Edebiyat Fak.), (5) Haliç Üniv. (Fen-Edebiyat Fak.), (6) İhsan Doğramacı Bilkent Üniv. (İnsani Bilimler ve Edebiyat Fak.), (7) İstanbul 29 Mayıs Üniv.
(Edebiyat Fak.), (8) İstanbul Arel Üniv. (Fen-Edebiyat Fak.), (9) İstanbul Aydın Üniv. (YDYO), (10) İstanbul Okan Üniv. (İnsan ve Toplum Bilimleri Fak.), (11) İstanbul Şehir Üniv. (İnsan ve Toplum Bilimleri Fak.), (12) İstanbul Yeni Yüzyıl Üniv. (Fen-Edebiyat Fak.), (13) İzmir Ekonomi Üniv. (Fen- Edebiyat Fak.), (14) KTO Karatay Üniv. (YDYO), (15) Yaşar Üniv. (İnsan ve Toplum Bilimleri Fak.), (16) Yeditepe Üniv. (Fen-Edebiyat Fak.)
Ülkemizde, İngilizce “mütercim-tercümanlık” veya “çeviribilim” bölümleri aşağıdaki
Akademik Birimler Devlet Vakıf Toplam
Yabancı Diller Yüksekokulu 5 2 8
Edebiyat/Fen-Edebiyat Fakültesi 11 10 21
İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi 1 3 3
İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi - 1 1
4.2. Yurt Dışından Örnekler
Önerilen lisans programı ile ilgili olarak yurt dışı örnekler incelendiğinde, yurtdışında pek çok üniversitede söz konusu programların mevcut olduğu görülmektedir. Programın adı, öğretim süresi (3 veya 4 olmak üzere) ve eğitim dilleri (2 veya 3 dilde) değişiklik gösterebilmektedir. Örneğin İngiltere’de bulunan “Warwick”, “Newcastle”, “Manchester”,
“Birmingham” üniversiteleri öğrencilere çeviri eğitimi sunmaktadır. Benzer şekilde İrlanda’da bulunan Dublin City Üniversitesi’nde Uygulamalı Dil ve Kültürlerarası Çalışmalar Fakültesi’nde, Uygulamalı Dil ve Mütercim-Tercümanlık bölümünde iki dilli (Fransızca- İngilizce) ve üç dilli (Japonca-Almanca-İngilizce vb.) seçeneklerle çevirmenler yetiştirilmektedir.
