DİCLE
ELEKTRİK DAĞITIM
ANONİM ŞİRKETİ
2012 YILI RAPORU
“Bu rapor, 24.11.1994 tarih ve 4046 sayılı kanun ile 03.12.2010 tarih ve 6085 sayılı Kanun gereğince düzenlenmiştir.”
Kuruluşun adı : Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş Merkezi: Diyarbakır Bağlı olduğu kuruluş: Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. Sermaye Durumu Ortaklık Hisse adediTaahhüt edilen ÖdenenÖdenmemiş TL%TL%TL% TEDAŞ - 26.871.091 100 26.871.091 100 - - Toplam - 26.871.091 100 26.871.091 100 - -
“Bu rapor, 24.11.1994 tarih ve 4046 sayılı kanun ile 03.12.2010 tarih ve 6085 sayılı Kanun gereğince düzenlenmiştir.”
Kuruluşun adı : Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş Merkezi: Diyarbakır Bağlı olduğu kuruluş: Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. Sermaye Durumu Ortaklık Hisse adediTaahhüt edilen ÖdenenÖdenmemiş TL%TL%TL% TEDAŞ - 26.871.091 100 26.871.091 100 - - Toplam - 26.871.091 100 26.871.091 100 - -
Sayıştay
Karar Organı (Yönetim Kurulu) Karar organındaki UnvanıAdı ve soyadıTemsil ettiği Kuruluştaki görevi veya mesleğiGörevli bulunduğu süre kuruluş Başlama tarihiAyrılma tarihi 1- BaşkanMustafa Necati DOĞANÖzelleştirme İ.B. ÖİB Başkanlık Müşaviri 02.08.201028.06.2013 2- ÜyeMuhsin ÜZÜLMEZ Özelleştirme İ.B. ÖİB Uzmanı02.05.201128.06.2013 3- ÜyeMuhittin SOYVURAL Özelleştirme İ.B. Çevre ve Şehircilik Bak. Müşaviri 15.12.201228.06.2013 “ Cavit ORAKÖzelleştirme İ.B. Dicle EDAŞ Şirket Müdürü 14.10.201114.10.2012 4- ÜyeM. Nejat TÜRÖzelleştirme İ.B. TEDAŞ Genel Md. Daire Başkanı15.10.201128.06.2013 5- ÜyeMuharrem KALKANÖzelleştirme İ.B. Dicle EDAŞ Şirket Müdürü 28.01.201328.06.2013 “ Hilal YÜCELÖzelleştirme İ.B. ÖİB Uzmanı14.02.201227.01.2013 Denetim Kurulu Denetim organındaki UnvanıAdı ve soyadıTemsil ettiği kuruluşKuruluştaki görevi veya mesleğiGörevli bulunduğu süre Başlama tarihiAyrılma tarihi 1- DenetçiC.Pınar VAROĞLUÖzelleştirme İ.B. ÖİB Uzmanı15.12.201228.06.2013 2- DenetçiÖner GÜLYEŞİLÖzelleştirme İ.B. Emekli 13.09.201228.06.2013 “ Soner KÖSEOĞLUÖzelleştirme İ.B. ÖİB Avukatı17.05.201112.09.2012
Sayıştay
İ Ç İ N D E K İ L E R
Sayfa No
I. TOPLU BAKIŞ I
II. İDARİ BÜNYE 1
A- Mevzuat 1
B- Teşkilat 6
C- Personel durumu 10
III. MALİ BÜNYE 18
A- Mali durum 18
B- Mali sonuçlar 23
IV. İŞLETME ÇALIŞMALARI 24
A- Giderler 24
B- Tedarik işleri 26
C- Üretim ve Maliyetler 33
D- Pazarlama 44
E- Sigorta işleri 49
F- İşletme sonuçları 50
G- İştirakler 55
H- Yatırımlar 55
V. BİLANÇO 69
Aktif 69
Pasif 79
VI. GELİR TABLOSU 88
VII. EKLER 94
Sayıştay
KISALTMALAR
AB Avrupa Birliği
AG Alçak Gerilim
AYB Avrupa Yatırım Bankası DPT Devlet Planlama Teşkilatı
DUY Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği EPDK Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ETKB Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı EÜAŞ Elektrik Üretim Anonim Şirketi
GWh Giga Watt saat
HES Hidroelektrik Santrali
KAMU-İŞ Kamu İşletmeleri İşverenler Sendikası
KDV Katma Değer Vergisi
KHK Kanun Hükmünde Kararname
KİT Kamu İktisadi Teşebbüsü
kV kilo Volt
kVA kilo Volt Amper
kWh kilo Watt saat
MVA Mega Volt Amper
OG Orta Gerilim
ÖİB Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ÖYK Özelleştirme Yüksek Kurulu PMUM Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi SGK T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu TEFE Toptan Eşya Fiyat Endeksi
TEDAŞ Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi TEK Türkiye Elektrik Kurumu
TES-İŞ Türkiye Enerji Su ve Gaz İşçileri Sendikası
TETAŞ Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi TFRS Türkiye Finansal Raporlama Standartları
TMS Türkiye Muhasebe Standartları TÜFE Tüketici Fiyat Endeksi
TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu
TWh Tera Watt saat
UFRYK Uluslararası Finansal Raporlama Yorum Komitesi ÜFE Üretici Fiyat Endeksi
YPK Yüksek Planlama Kurulu
Yİ Yap-İşlet
YİD Yap-İşlet-Devret
Sayıştay
KISALTMALAR
AB Avrupa Birliği
AG Alçak Gerilim
AYB Avrupa Yatırım Bankası DPT Devlet Planlama Teşkilatı
DUY Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği EPDK Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ETKB Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı EÜAŞ Elektrik Üretim Anonim Şirketi
GWh Giga Watt saat
HES Hidroelektrik Santrali
KAMU-İŞ Kamu İşletmeleri İşverenler Sendikası
KDV Katma Değer Vergisi
KHK Kanun Hükmünde Kararname
KİT Kamu İktisadi Teşebbüsü
kV kilo Volt
kVA kilo Volt Amper
kWh kilo Watt saat
MVA Mega Volt Amper
OG Orta Gerilim
ÖİB Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ÖYK Özelleştirme Yüksek Kurulu PMUM Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi SGK T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu TEFE Toptan Eşya Fiyat Endeksi
TEDAŞ Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi TEK Türkiye Elektrik Kurumu
TES-İŞ Türkiye Enerji Su ve Gaz İşçileri Sendikası
TETAŞ Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi TFRS Türkiye Finansal Raporlama Standartları
TMS Türkiye Muhasebe Standartları TÜFE Tüketici Fiyat Endeksi
TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu
TWh Tera Watt saat
UFRYK Uluslararası Finansal Raporlama Yorum Komitesi ÜFE Üretici Fiyat Endeksi
YPK Yüksek Planlama Kurulu
Yİ Yap-İşlet
YİD Yap-İşlet-Devret
I.TOPLU BAKIŞ
Türkiye’deki elektrik üretim, iletim, dağıtım ve ticaretine ilişkin faaliyetlerin entegre bir sistem içerisinde, bir kamu kurumu çatısı altında birleştirilmesi hedefi doğrultusunda, 15.07.1970 tarih ve 1312 sayılı Kanun ile imtiyazlı şirketlerin görev bölgeleri ve belediye sınırları dışında elektriğin üretim, iletim, dağıtım ve ticaretini yapmak amacıyla, KİT statüsünde TEK kurulmuş; daha sonra 1312 sayılı Kanuna ek ve değişiklikler getiren 09.09.1982 tarih ve 2705 sayılı Kanun hükümleri uyarınca da belediye, köyler ve bağlı birliklerinin elektrik hizmetleri, hak ve borçları ile Kuruma devredilerek kamu kesiminde hedeflenen bütünleşme sağlanmıştır.
1983 yılında yürürlüğe giren 110 sayılı KHK ile 1312 sayılı TEK yasası yürürlükten kaldırılmış ve Türkiye Elektrik Kurumu Genel Müdürlüğünün hukuki bünyesi amaç ve faaliyet konuları yeniden düzenlenmiştir.
233 sayılı KİT’ler Hakkında KHK’nın 63. maddesi ile Kurumun kuruluşuna ilişkin 110 sayılı KHK yürürlükten kaldırılmış ve 60. maddesi uyarınca Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına bağlı KİT olarak yeniden kurulmuş ve ana statüsü 09.11.1984 tarih, 18570 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak faaliyetlerini TEK olarak sürdürmeye devam etmiştir.
Elektrik piyasasının serbestleştirilmesi ve özelleştirme hedefleri doğrultusunda 12.08.1993 tarihli, 93/4789 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile TEK; TEAŞ (üretim, iletim ve toptan satış) ve TEDAŞ (dağıtım ve perakende satış) olmak üzere önce ikiye ayrılmış; daha sonra 2001 yılına gelindiğinde dünya uygulamaları ile uyumlu bir şekilde 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle TEAŞ yeniden yapılandırılarak üretim (EÜAŞ), iletim (TEİAŞ) ve ticaret (TETAŞ) faaliyetleri birbirinden yasal olarak ayrıştırılmıştır. Böylece üretim, iletim, dağıtım ve perakende satış faaliyetleri birbiriyle organik ilişkisi olmayan bağımsız kuruluşların rol aldığı alt sektörler haline gelmiş ve bu esnada doğal tekel niteliği taşıyan iletim ve dağıtım faaliyetlerinin düzenlenmesi ve yatırımcılar açısından iletim ve dağıtım şebekelerine ayrımcı olmayan bir erişim rejimini temin etmek üzere EPDK oluşturulmuştur.
Bu kapsamlı düzenlemeler neticesinde, TEK’in elektrik dağıtım müesseseleri TEDAŞ bünyesinde kalmış ve müesseselerin mevcut faaliyetleri, ticaret unvanları yeni duruma göre tescil edilmek suretiyle TEDAŞ yapısı içinde aynen devam etmiştir.
4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile elektriğin yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreyle uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için, rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösterebilecek, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik enerjisi piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin sağlanması amaçlanmıştır. Söz konusu Kanunun 14 üncü maddesi ile TEDAŞ ve EÜAŞ’ın bunların müessese, bağlı ortaklık, iştirak, işletme ve işletme birimleri ile varlıklarının özelleştirme işlemlerinin, 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun çerçevesinde ÖİB tarafından yürütüleceği hükme bağlanmıştır.
Sayıştay
IEnerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının koordinatörlüğünde, DPT, Hazine Müsteşarlığı, EPDK ve ÖİB başta olmak üzere diğer ilgili taraflarca Elektrik Enerjisi Sektörünün aynı zamanda AB topluluk müktesebatına uyum hedefi çerçevesinde serbestleştirilmesi ve söz konusu sektörde yapılması planlanan reform ve özelleştirmelerle ilgili olarak sürdürülen çalışmalar neticesinde hazırlanan “Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Stratejisi Belgesi” (Strateji Belgesi), YPK’nın 17.03.2004 tarih ve 2004/3 sayılı kararı ile onaylanmıştır.
Elektrik Piyasası Kanunu’na göre dağıtım sektörü, EPDK tarafından verilen dağıtım lisanslarıyla bölgesel tekeller olarak işletilecek olup; Strateji Belgesi ekinde, Türkiye’nin elektrik dağıtım şebekesi coğrafi yakınlık, yönetimsel yapı, enerji talebi ve diğer teknik/mali faktörler dikkate alınarak 21 dağıtım bölgesine bölünmüştür.
Görüldüğü üzere, Türkiye’de elektrik dağıtım sektörü zaman içinde çeşitli yapısal aşamalardan geçmiş; 4628 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesinden 2004 yılına kadar devam eden süreçte TEDAŞ, İstanbul İli Anadolu Yakası’ndaki Koordinatörlük dahil sekiz bağlı ortaklık ve bu bağlı ortaklıkların dışında kalan illerde müesseseler şeklinde yapılanmış; bu dönemden sonraki süreçte elektrik dağıtım sektöründe serbest piyasa koşullarını ve rekabete dayalı bir piyasa ortamını tesis etmek amacıyla kamu mülkiyetindeki elektrik dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesine karar verilmiştir.
Strateji Belgesi’nde özelleştirme uygulamalarına dağıtım bölgeleri baz alınarak kamu mülkiyetindeki elektrik işletmelerinin yeniden yapılandırılması suretiyle elektrik dağıtım ve perakende satış hizmetlerinden başlanacağı belirtilmiş; TEDAŞ bünyesinde bulunan dağıtım şebekesinin, 21 bölge olarak belirlenen dağıtım bölgelerinden, Kayseri haricindeki 20 dağıtım bölgesi eylem planına uygun olarak ÖYK’nın 02.04.2004 tarih ve 2004/22 sayılı kararı ile özelleştirme kapsam ve programına alınmış ve özelleştirmenin satış, kiralama, işletme hakkı devri ve işin gereğince uygun sair hukuki tasarruf yöntemlerinden biri veya birkaçının birlikte ve/veya ayrı ayrı uygulanması suretiyle gerçekleştirilmesi öngörülmüştür. Bu çerçevede ÖİB, dağıtım varlıklarının özelleştirme yöntemini;
“TEDAŞ’a ait dağıtım bölgelerinin birer dağıtım şirketi haline dönüştürülmesi, dağıtım faaliyeti içinde tanımlanamayacak olan duran varlıkların bu şirketlerin mülkiyetine verilmesi, Şirketlere en fazla 49 yıl süre ile dağıtım lisansı verilmesi ve Şirketlerin hisselerinin satılması” şeklinde belirlemiştir.
Bunun üzerine, Kayseri İli dışında kalan 20 bölgede TEDAŞ’ın mevcut 64 müessese ve İstanbul İli Anadolu Yakası’ndaki Koordinatörlük dahil 8 bağlı ortaklığı 4046 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi çerçevesinde yeniden yapılandırılarak, %100 hissesi TEDAŞ’a ait anonim şirket şeklinde 20 dağıtım şirketine dönüştürülmüştür.
TEDAŞ Yönetim Kurulu’nun 17.02.2005 tarih, 7-84 sayılı kararı ile 1inci bölgede, Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin, Batman, Siirt ve Şırnak Elektrik Dağıtım Müesseselerinin faaliyet alanı içerisinde, 01.03.2005 tarihinden itibaren elektrik enerjisinin dağıtımı, perakende satışı ve perakende satış hizmeti faaliyetlerinde
II
Sayıştay
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının koordinatörlüğünde, DPT, Hazine Müsteşarlığı, EPDK ve ÖİB başta olmak üzere diğer ilgili taraflarca Elektrik Enerjisi Sektörünün aynı zamanda AB topluluk müktesebatına uyum hedefi çerçevesinde serbestleştirilmesi ve söz konusu sektörde yapılması planlanan reform ve özelleştirmelerle ilgili olarak sürdürülen çalışmalar neticesinde hazırlanan “Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Stratejisi Belgesi” (Strateji Belgesi), YPK’nın 17.03.2004 tarih ve 2004/3 sayılı kararı ile onaylanmıştır.
Elektrik Piyasası Kanunu’na göre dağıtım sektörü, EPDK tarafından verilen dağıtım lisanslarıyla bölgesel tekeller olarak işletilecek olup; Strateji Belgesi ekinde, Türkiye’nin elektrik dağıtım şebekesi coğrafi yakınlık, yönetimsel yapı, enerji talebi ve diğer teknik/mali faktörler dikkate alınarak 21 dağıtım bölgesine bölünmüştür.
Görüldüğü üzere, Türkiye’de elektrik dağıtım sektörü zaman içinde çeşitli yapısal aşamalardan geçmiş; 4628 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesinden 2004 yılına kadar devam eden süreçte TEDAŞ, İstanbul İli Anadolu Yakası’ndaki Koordinatörlük dahil sekiz bağlı ortaklık ve bu bağlı ortaklıkların dışında kalan illerde müesseseler şeklinde yapılanmış; bu dönemden sonraki süreçte elektrik dağıtım sektöründe serbest piyasa koşullarını ve rekabete dayalı bir piyasa ortamını tesis etmek amacıyla kamu mülkiyetindeki elektrik dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesine karar verilmiştir.
Strateji Belgesi’nde özelleştirme uygulamalarına dağıtım bölgeleri baz alınarak kamu mülkiyetindeki elektrik işletmelerinin yeniden yapılandırılması suretiyle elektrik dağıtım ve perakende satış hizmetlerinden başlanacağı belirtilmiş; TEDAŞ bünyesinde bulunan dağıtım şebekesinin, 21 bölge olarak belirlenen dağıtım bölgelerinden, Kayseri haricindeki 20 dağıtım bölgesi eylem planına uygun olarak ÖYK’nın 02.04.2004 tarih ve 2004/22 sayılı kararı ile özelleştirme kapsam ve programına alınmış ve özelleştirmenin satış, kiralama, işletme hakkı devri ve işin gereğince uygun sair hukuki tasarruf yöntemlerinden biri veya birkaçının birlikte ve/veya ayrı ayrı uygulanması suretiyle gerçekleştirilmesi öngörülmüştür. Bu çerçevede ÖİB, dağıtım varlıklarının özelleştirme yöntemini;
“TEDAŞ’a ait dağıtım bölgelerinin birer dağıtım şirketi haline dönüştürülmesi, dağıtım faaliyeti içinde tanımlanamayacak olan duran varlıkların bu şirketlerin mülkiyetine verilmesi, Şirketlere en fazla 49 yıl süre ile dağıtım lisansı verilmesi ve Şirketlerin hisselerinin satılması” şeklinde belirlemiştir.
Bunun üzerine, Kayseri İli dışında kalan 20 bölgede TEDAŞ’ın mevcut 64 müessese ve İstanbul İli Anadolu Yakası’ndaki Koordinatörlük dahil 8 bağlı ortaklığı 4046 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi çerçevesinde yeniden yapılandırılarak, %100 hissesi TEDAŞ’a ait anonim şirket şeklinde 20 dağıtım şirketine dönüştürülmüştür.
TEDAŞ Yönetim Kurulu’nun 17.02.2005 tarih, 7-84 sayılı kararı ile 1inci bölgede, Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin, Batman, Siirt ve Şırnak Elektrik Dağıtım Müesseselerinin faaliyet alanı içerisinde, 01.03.2005 tarihinden itibaren elektrik enerjisinin dağıtımı, perakende satışı ve perakende satış hizmeti faaliyetlerinde
bulunmak üzere bölge merkezi Diyarbakır olarak belirlenen ve sermayesinin tamamı TEDAŞ’a ait Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş. (DEDAŞ) kurulmuş ve 1. Bölgedeki faaliyet gösteren TEDAŞ elektrik dağıtım müesseseleri bu şirkete bağlanmış, 01.03.2005 tarihinde 18636 sicil numarasıyla Diyarbakır Ticaret Sicilinde tescil edilmiş, Şirket Ana Sözleşmesi de 09.03.2005 tarih ve 6256 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayımlanmıştır.
ÖYK’nın 07.11.2005 tarih ve 2005/125 sayılı kararı ile TEDAŞ’ın özelleştirme stratejisi belirlenmiştir. Buna göre sermayesinin %100’ü TEDAŞ’a ait olan ve elektrik dağıtım bölgelerinde dağıtım lisansı ile TEDAŞ’ın uhdesinde bulunan dağıtım sisteminin işletme hakkına sahip olan veya ileride sahip olacak dağıtım şirketlerinin hisselerinin “blok satış yöntemi” ile özelleştirilmesine karar verilmiştir.
Sonuç olarak; Strateji Belgesi’nde yer alan temel esaslara göre Türkiye elektrik piyasası, üretimi ve dağıtımı içeren, kapsamlı bir düzenleme, yeniden yapılandırma ve özelleştirme sürecinden geçmektedir. Elektrik sektöründe hedeflenen serbest piyasa yapısının temel amacı, sistemin verimliliğini artırarak tarifelerin düşürülmesini sağlamaktır. Özelleştirmenin öncelikli amaçlarından biri de dağıtım sistem ve şebekesi üzerinde gerçekleştirilmesi öngörülen yatırımların özel sektör tarafından karşılanması ve bu sayede devlet bütçesi üzerindeki yükün azaltılmasıdır. Bu doğrultuda;
T. Elektrik Dağıtım A.Ş.’ye ait Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş.’deki %100 oranındaki hissesinin “blok satış” yöntemiyle özelleştirilmesi amacıyla 18 Aralık 2012 tarihinden itibaren verilen ilanlarla ihale açılmıştır. İhalede son teklif verme tarihi olan 19 Şubat 2013 itibariyle 6 teklif alınmıştır. 15 Mart 2013 tarihinde yapılan nihai pazarlık görüşmeleri sonucunda alınan en yüksek teklif 387.000.000 ABD Doları bedelle İşkaya Doğu Ortak Girişim Grubu tarafından verilmiştir.
Özelleştirme Yüksek Kurulunun 10.05.2013 tarih ve 2013/82 sayılı kararı ile şirketin satışına onay verilmiş ve devir süreci işlemleri başlamıştır. Devir sürecinde Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş. nin özelleştirilmesine ilişkin ihale şartnamesinde yer alan düzenlemeler gereğince, 31.05.2013 itibariyle Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş. ve Dicle Elektrik Perakende Satış A.Ş. muhasebe kayıtlarında yer alan resmi daireler, belediyeler(iç tüketim ve içme suyu tesislerinlerinden kaynaklanan alacakları) ve tarımsal sulama alacakları ile Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş. ve Dicle Elektrik Perakende Satış A.Ş. muhasebe kayıtlarında yer alan son ay (Mayıs 2013) faturası dışında kalan Elektrik Üretim A.Ş. ve bağlı şirketleri, Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. ve Türkiye Elektrik İletim A.Ş.ye olan ticari borçların TEDAŞ’a aktarılması, ticari borçların ana teşekküle aktarılması sırasında, hazır değerler tutarının ticari borçlardan mahsup edilmesi, bu suretle oluşacak aktif-pasif farkının sermaye artışı yapılması/zarar hesabına kayıt yoluyla dengelemesi husuları talimatlanmış ve sonuçta;
Özelleştirme Yüksek Kurulunun 10/05/2013 tarih ve 2013/82 sayılı kararı çerçevesinde, Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş. ile Dicle Elektrik Perakende Satış A.Ş.nin
%100 oranındaki hissesinin 387.000.000- ABD Doları bedelle Dicle Enerji Yatırım
Sayıştay
IIISanayi ve Ticaret A.Ş.ye devrine ilişkin Hisse Satış Sözleşmeleri 28.06.2013 tarihinde imzalanmıştır.
Şirketin son beş yıllık faaliyetlerine ilişkin toplu bilgiler aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.
IV
Sayıştay
Sanayi ve Ticaret A.Ş.ye devrine ilişkin Hisse Satış Sözleşmeleri 28.06.2013 tarihinde imzalanmıştır.
Şirketin son beş yıllık faaliyetlerine ilişkin toplu bilgiler aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.
Toplu Bilgiler Ölçü 2008 2009 2010 2011 2012 Son iki Artış veya
yıl farkı azalış %
Esas sermaye Bin TL 26.871 26.871 26.871 26.871 26.871
Ödenmiş sermaye Bin TL 26.871 26.871 26.871 26.871 26.871
Öz kaynaklar Bin TL - - - - -
Yabancı kaynaklar Bin TL 3.957.652 4.276.033 5.889.932 5.870.236 7.546.694 1.676.458 28,6 Yabancı kaynaklara sirayet eden zarar (-) Bin TL 1.928.203 2.150.325 3.242.885 3.242.885 4.028.300 785.415 24,2 Maddi duran varlıklar (edinme değeri) Bin TL 45.376 36.513 27.809 22.351 28.820 6.469 28,9
Maddi duran varlıklar (birikmiş amortis.) Bin TL 5 5 5 5 5 0 0,0
Yatırımlar için yapılan nakdi ödemeler Bin TL 59.977 42.695 39.482 48.474 109.115 60.641 125,1
Yatırımların gerçekleşme oranı (nakdi) % 94 93,6 94,9 97,5 87,8 (9,7) (9,9)
Tüm alım tutarı Bin TL 1.911.114 2.287.504 2.553.402 2.707.625 3.347.023 639.398 23,6
Satın alınan enerji miktarı GWh 14.576 15.529 16.454 17.761 19.343 1.582 8,9
Satın alınan enerji maliyet tutarı Bin TL 1.861.137 2.233.401 2.519.086 2.660.364 3.303.548 643.184 24,2
Satın alınan enerji birim maliyeti Kr/kWh 12,8 14,38 15,31 14,98 17,08 2,10 14,0
Kayıp ve kaçakların oranı % 64 73 65,3 71,4 70,7 (0,7) (1,0)
Satılan enerji miktarı GWh 5.214 4.191 5.718 5.085 5.667 582 11,4
Net satış tutarı Bin TL 743.489 745.979 1.087.651 1.062.750 1.453.130 390.380 36,7
Ortalama satış fiyatı (Net) Kr/KWh 14,26 17,8 19,02 20,9 25,6 4,7 22,5
Ortalama satış maliyeti Kr/KWh 38,52 57,13 46,96 56,08 58,29 2,2 3,9
Stoklar:
- Malzeme Bin TL 12.318 10.927 22.480 11.202 14.273 3.071 27,4
- Diğer stoklar Bin TL 516 719 1.467 150 132 (18) (12)
Memur (Ortalama) Kişi 47 44 45 44 43 (1) (2,3)
Sözleşmeli (Ortalama) Kişi 606 552 527 511 506 (5) (1,0)
İşçi (Ortalama) Kişi 1.090 1.035 973 846 789 (57) (6,7)
Personel için yapılan tüm giderler Bin TL 79.078 79.168 81.892 83.610 78.723 (4.887) (5,8)
Cari yıla ilişkin:
-Memurlar için yapılan giderler Bin TL 2.177 2.681 1.615 2.724 1.662 (1.062) (39)
-Memur başına aylık ortalama gider TL 3.629 5.078 2.990 5.159 3.221 (1.938) (37,6)
-Sözleşmeliler için yapılan giderler Bin TL 16.875 18.896 16.523 19.594 23.318 3.724 19,0
-Sözleşmeli başına aylık ortalama gider TL 2.469 2.642 2.612 3.195 3.840 645 20,2
-İşçiler için yapılan giderler Bin TL 59.947 57.507 54.781 50.554 50.125 (429) (0,8)
-İşçi başına aylık ortalama gider TL 4.447 4.630 4.691 4.979 5.294 315 6,3
Tahakkuk eden vergiler Bin TL 80.279 65.910 40.625 42.628 104.304 61.679 144,7
GSYH' ya katkı (üretici fiyatlarıyla) Bin TL (997.152) (1.582.219) (1.509.289) (1.698.695) (1.959.778) (261.083) 15,4 GSYH' ya katkı (alıcı fiyatlarıyla) Bin TL (916.873) (1.516.309) (1.427.800) (1.632.708) (1.855.474) (222.766) 13,6 GSMH 'ya katkı (alıcı fiyatlarıyla) Bin TL (916.174) (1.516.309) (1.427.800) (1.632.708) (1.855.474) (222.766) 13,6
Faaliyet karlılığı (özkaynaklar yönünden) %
Mali karlılık (özkaynaklar yönünden) %
Ekonomik kârlılık %
Faaliyet karı veya zararı Bin TL (1.265.156) (1.648.133) (1.597.485) (1.789.124) (2.057.473) (268.349) 15,0 Dönem kârı vaya zararı Bin TL (739.976) (985.841) (1.192.891) 4.714.127 (785.415) (5.499.542) (116,7) Bilanço kârı veya zararı Bin TL (739.976) (2.231.388) (3.242.885) 4.714.127 (785.415) (5.499.542) (116,7)
Sayıştay
VDicle EDAŞ’ın 2012 yılı faaliyet döneminde tamamı yurt içi enerji satışlarından toplam 1.453 milyon lira tutarında net satış hâsılatı elde edilmiştir. Önceki yıllarda olduğu gibi satışların maliyetinin net satış hâsılatından daha yüksek seviyede 3.511 milyon lira tutarında gerçekleşmesi nedeniyle Şirketin 2012 yılı faaliyet zararı 2.057 milyon liraya ulaşmıştır.
Yıl içinde fiyat eşitleme gelirlerinden gelen 1.344 milyon lira ile diğer olağan ve olağan dışı gelirlerin sonucunda Şirket 2012 yılı faaliyet dönemini 785 milyon lira dönem zararıyla kapatmıştır.
2012 yılında satın alınan 19.343 GWh’lik enerjinin %29,3’ü olan 5.667 GWh’lik kısmı abonelere fatura edilmiş, kalan %70,7’lik kısmı olan 13.676 GWh’lik kısmı ise kayıp kaçaklara gitmiştir. Şirket bünyesinde %70,7 olarak gerçekleşen kayıp kaçak enerji oranı, tespit edilen limit değer olan %60,96 oranının üzerinde olup, kaçak elektrik kullanımı ile mücadelede mesafe alınması gerektiği görülmektedir.
Kaçak ve usulsüz elektrik kullanımı ile etkin ve sürekli mücadele yanında, Şirketin kapsama alanındaki dağıtım şebekesinde mevcut hat uzunlukları, elektrik kablo ve iletken tipleri, bağlantı şekilleri, bağlı yükler, trafo yerleri ve trafo kapasiteleri gibi şebeke ile ilgili özellikleri sunan dağıtım sistemi haritaları, uygun dağıtım sistemlerinin planlanması ve teknik kaybın daha sistematik bir şekilde incelenebilmesi için güncellenerek iyileştirilmeli ve yapılacak incelemeler sonucunda şebekede gerekli görülecek önlemlerin alınarak EPDK Kararında yer alan hedef kayıp- kaçak oranlarının da altına çekilmesi için gerekli gayretin gösterilmesi gerekmektedir.
Şirket faaliyet bölgesinde yeterli nitelik ve sayıda personel olmayışı ve personel altyapısının giderek zayıflaması nedenleri ile endeks okuma, ihbarname dağıtma, sayaç sökme-takma, enerji kesme-bağlama ve abone takip işleri gibi sürekli ve asli faaliyetler hizmet alımı yolu ile ancak yeterli ve etkili denetim yapılamadan yürütülür hale gelinmiş, kaçak kullanımlarla etkili mücadele edilememiş, özellikle kırsal kesimdeki tüketim noktalarında okumalar ve tahakkuklar yeterince yapılamamış ve bölgenin yoğun göç, plansız yapılaşma, gelir düzeylerindeki düşüklük gibi koşullarının da etkisi ile de sorun Dicle EDAŞ tarafında devamlı büyümüş, diğer taraftan ise kaçak elektrik kullanıcıları tarafından artan bir şekilde istifade edilerek cari duruma gelinmiştir.
Şirkete bağlı Mardin, Şanlıurfa ve Diyarbakır İl Müdürlükleri faaliyet bölgesinde kaçak elektrik kullanımı yoğunlukla tarımsal sulama işlerinde görülmektedir. Ancak, bölgede yaygın bir sulama metodu olan yağmurlama yerine, daha az su ile daha fazla alanın sulanabilmesini mümkün kılan damlama yönteminin yaygınlaştırılması hem yeraltı sularının bilinçsizce tüketilmesini hem de tarım alanlarının giderek tuzlanarak çoraklaşmasını engellemek açısından önem taşımaktadır. Dolayısı ile hem su hem de buna bağlı olarak elektriğin bilinçsizce ve kaçak kullanımının engellenebilmesi için DSİ, Tarım İl Müdürlükleri ve bölgesel elektik dağıtım teşkilatlarının koordineli bir çalışma yapması gerekli görülmektedir.
VI
Sayıştay
Dicle EDAŞ’ın 2012 yılı faaliyet döneminde tamamı yurt içi enerji satışlarından toplam 1.453 milyon lira tutarında net satış hâsılatı elde edilmiştir. Önceki yıllarda olduğu gibi satışların maliyetinin net satış hâsılatından daha yüksek seviyede 3.511 milyon lira tutarında gerçekleşmesi nedeniyle Şirketin 2012 yılı faaliyet zararı 2.057 milyon liraya ulaşmıştır.
Yıl içinde fiyat eşitleme gelirlerinden gelen 1.344 milyon lira ile diğer olağan ve olağan dışı gelirlerin sonucunda Şirket 2012 yılı faaliyet dönemini 785 milyon lira dönem zararıyla kapatmıştır.
2012 yılında satın alınan 19.343 GWh’lik enerjinin %29,3’ü olan 5.667 GWh’lik kısmı abonelere fatura edilmiş, kalan %70,7’lik kısmı olan 13.676 GWh’lik kısmı ise kayıp kaçaklara gitmiştir. Şirket bünyesinde %70,7 olarak gerçekleşen kayıp kaçak enerji oranı, tespit edilen limit değer olan %60,96 oranının üzerinde olup, kaçak elektrik kullanımı ile mücadelede mesafe alınması gerektiği görülmektedir.
Kaçak ve usulsüz elektrik kullanımı ile etkin ve sürekli mücadele yanında, Şirketin kapsama alanındaki dağıtım şebekesinde mevcut hat uzunlukları, elektrik kablo ve iletken tipleri, bağlantı şekilleri, bağlı yükler, trafo yerleri ve trafo kapasiteleri gibi şebeke ile ilgili özellikleri sunan dağıtım sistemi haritaları, uygun dağıtım sistemlerinin planlanması ve teknik kaybın daha sistematik bir şekilde incelenebilmesi için güncellenerek iyileştirilmeli ve yapılacak incelemeler sonucunda şebekede gerekli görülecek önlemlerin alınarak EPDK Kararında yer alan hedef kayıp- kaçak oranlarının da altına çekilmesi için gerekli gayretin gösterilmesi gerekmektedir.
Şirket faaliyet bölgesinde yeterli nitelik ve sayıda personel olmayışı ve personel altyapısının giderek zayıflaması nedenleri ile endeks okuma, ihbarname dağıtma, sayaç sökme-takma, enerji kesme-bağlama ve abone takip işleri gibi sürekli ve asli faaliyetler hizmet alımı yolu ile ancak yeterli ve etkili denetim yapılamadan yürütülür hale gelinmiş, kaçak kullanımlarla etkili mücadele edilememiş, özellikle kırsal kesimdeki tüketim noktalarında okumalar ve tahakkuklar yeterince yapılamamış ve bölgenin yoğun göç, plansız yapılaşma, gelir düzeylerindeki düşüklük gibi koşullarının da etkisi ile de sorun Dicle EDAŞ tarafında devamlı büyümüş, diğer taraftan ise kaçak elektrik kullanıcıları tarafından artan bir şekilde istifade edilerek cari duruma gelinmiştir.
Şirkete bağlı Mardin, Şanlıurfa ve Diyarbakır İl Müdürlükleri faaliyet bölgesinde kaçak elektrik kullanımı yoğunlukla tarımsal sulama işlerinde görülmektedir. Ancak, bölgede yaygın bir sulama metodu olan yağmurlama yerine, daha az su ile daha fazla alanın sulanabilmesini mümkün kılan damlama yönteminin yaygınlaştırılması hem yeraltı sularının bilinçsizce tüketilmesini hem de tarım alanlarının giderek tuzlanarak çoraklaşmasını engellemek açısından önem taşımaktadır. Dolayısı ile hem su hem de buna bağlı olarak elektriğin bilinçsizce ve kaçak kullanımının engellenebilmesi için DSİ, Tarım İl Müdürlükleri ve bölgesel elektik dağıtım teşkilatlarının koordineli bir çalışma yapması gerekli görülmektedir.
Öneriler :
Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin 2012 yılı çalışmaları üzerinde Sayıştay tarafından yapılan incelemeler sonunda getirilen öneriler aşağıdadır.
1- 03.03.2011 tarih ve 27863 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6113 sayılı Bazı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Bir Kısım Borç ve Alacaklarının Düzenlenmesine Dair Kanun uyarınca, Şirketin enerji aldığı kuruluşlara olan borçlarının TEDAŞ Genel Müdürlüğüne devri neticesinde oluşan, 2011 yılsonu itibarıyla Şirkete kar kaydedilen, TEDAŞ Genel Müdürlüğünün 02.08.2012 tarihli talimatı ile “333.021 numaralı TEDAŞ Genel Müdürlüğüne borçlar” hesabına alınan ve 31.12.2012 tarihinde de Şirketçe “542.002 numaralı Olağanüstü yedekler”
hesabına aktarılan 4.714.127 bin TL’nin, ÖİB’den yazılı bir talimat, TEDAŞ Genel Müdürlüğü Yönetim Kurulundan bir karar ve TEDAŞ Genel Müdürlüğünden de Şirkete yazılı bir talimat bulunmadığı, dolayısıyla yapılan bu işlemle ilgili muhasebe kayıtlarının Genel Muhasebe İlkelerine uygun olmadığından konunun TEDAŞ Genel Müdürlüğünce açıklığa kavuşturulması (Sayfa: 86-87)
Sonuç:
Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin 27.05.2013 tarihindeki kendi Genel Kurulu’nda kabul edilen 2012 yılı bilançosu ve 785.415.297,66 Türk Lirası dönem zararı ile kapanan Gelir Tablosu genel görüşmeye sunulur.
Sayıştay
VIIII. İDARİ BÜNYE A-Mevzuat:
Elektriğin yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreyle uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için, rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösterebilecek, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik enerjisi piyasasının oluşturulması amacıyla çıkarılan, 3.3.2001 tarih ve 24335 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile elektrik enerjisi sektörünün serbestleşmesi ve yeniden yapılandırılmasını teminen; Yüksek Planlama Kurulu’nun 17.3.2004 tarih ve 2004/3 sayılı Kararı ekinde yer alan “Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Strateji Belgesi”
çerçevesinde özelleştirmenin temel ilkelerine, özelleştirme hazırlık çalışma programına, dağıtım ve üretim özelleştirmesi eylem planına, piyasa yapısına ve geçiş dönemi uygulamalarına ilişkin bir dizi düzenlemeler yapılmıştır.
Strateji belgesinde; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından 4046 sayılı Kanun çerçevesinde yapılacak özelleştirmelerin, serbestleşmiş bir piyasada perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketlerinin üretim faaliyeti gösteren veya gösterecek yatırımcılara güven verecek bir yapıda olması gerektiğinden özelleştirmelere dağıtım sektöründen başlanacağı belirtilmektedir.
Anılan belgede, Ülkemize özgü coğrafi yapı, işletme koşulları, enerji bilançosu, teknik/mali özellikler ve mevcut sözleşmelerin varlığı ile mevcut hukuki süreç dikkate alınarak, Türkiye genelinde en fazla 21 dağıtım bölgesi oluşturmak üzere gerekli düzenlemelerin yapılacağına, özelleştirme sürecine ilişkin olarak da dağıtım özelleştirmesi eylem planına yer verilmiştir.
YPK’nın 2004/3 sayılı kararına paralel olarak, Özelleştirme Yüksek Kurulunun 02.04.2004 tarih ve 2004/22 sayılı kararı ile TEDAŞ’ın tamamı özelleştirme kapsam ve programına alınmıştır.
TEDAŞ ile bağlı şirketleri özelleştirme programına alındıkları 02.04.2004 tarihinden itibaren, 4046 sayılı Kanun’un 37’nci maddesi uyarınca 233 sayılı KHK kapsamından ve Hazine Müsteşarlığı portföyünden çıkarılarak ÖİB portföyüne aktarılmış; ilgili bakan/bakanlık ÖİB’in bağlı olduğu Maliye Bakanlığı olmuştur.
Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun 02.04.2004 tarihli ve 2004/22 sayılı Kararı ile özelleştirme kapsam ve programına alınan TEDAŞ’ın hissedarı olduğu Dicle Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi, 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanunun 20/A maddesine istinaden bu Kanun hükümlerine uygun olarak 01.03.2005 tarihinde faaliyete geçmiştir.
01.03.2005 tarih ve 18636 sicil numarası ile Diyarbakır Ticaret Siciline kayıt ve tescili yapılan Şirketin Ana sözleşmesi, 09.03.2005 tarih ve 6256 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayımlanmıştır.
Sayıştay
1Şirketin ana faaliyet konusu genel ekonomi politikasına uygun olarak elektrik dağıtım faaliyeti ve ticaretini içermektedir. Bu kapsamda, TEDAŞ Yönetim Kurulu’nun 17.02.2005 tarih ve 7-84 sayılı Kararı ile Şirket kendisine bağlı Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin, Batman, Siirt ve Şırnak İl Müdürlükleri ile bu illere bağlı ilçe, belde, köy ve mezralarda kayıtlı abonelerine hizmet vermektedir.
Şirket, Ana sözleşmesi uyarınca 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununa uygun olarak yukarıda değinilen İller dahilin de elektrik enerjisinin dağıtımı, perakende satışı ve perakende satış hizmeti faaliyetlerini kârlılık, verimlilik ilkesi çerçevesinde ticari, ekonomik ve sosyal gereklere uygun biçimde yürütmek zorundadır.
Ayrıca elektrik dağıtım şirketleri, elektrik enerjisi piyasasının açıldığı 03.09.2002 tarihinden itibaren elektrik piyasasına ilişkin kanun, yönetmelik, tebliğ, genelge, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararları ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun denetimine tabi kılınmıştır.
4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu 2/c maddesinde yer alan “Elektrik enerjisi dağıtım faaliyetleri dağıtım şirketleri tarafından lisanslarında belirlenen bölgelerde yürütülür.” hükmü gereğince Dicle EDAŞ’ın faaliyet bölgesine ilişkin EPDK’dan dağıtım lisansı ve perakende satış lisansı alması gerekmiş ve bu çerçevede, EPDK tarafından Dicle EDAŞ’a 01.09.2006 tarihinden itibaren 30 yıl süreli dağıtım lisansı ve perakende satış lisansı verilmiştir.
Dicle EDAŞ’ın Ana Sözleşmesine göre, şirketin merkezi Diyarbakır, nominal sermayesi (tamamı TEDAŞ’a ait olmak üzere) 26.871.091 TL’ dir.
Dicle EDAŞ, EPDK tarafından hazırlanan ve 16.07.2005 tarih ve 25877 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4 seri no.lu “Enerji Piyasasında Faaliyet Gösteren Gerçek ve Tüzel Kişilerin Bağımsız Denetim Kuruluşlarınca Denetlenmesi Hakkında Tebliğ” hükümleri gereğince, yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar bağımsız denetim yaptırma yükümlülüğü dışında tutulmuştur.
Şirkette memur ve sözleşmeli statüde çalışan personelin özlük ve sosyal haklarına ilişkin işlemler; 657, 5434 ve 4046 sayılı kanunlar, 527 sayılı KHK ve bunların ek ve değişiklikleri ile mali yıl bütçe kanunu, Kamu Görevlileri Hakem Kurulu ve Özelleştirme İdaresi Başkanlığı kararlarına göre yürütülürken; işçilerin özlük ve sosyal haklarına ilişkin işlemlerde; 4857 sayılı İş Kanunu, 2821 sayılı Sendikalar Kanunu, 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, bunların ek ve değişiklikleri ile bu kanunlara göre düzenlenen tüzük, yönetmelik ve toplu iş sözleşmesi hükümleri çerçevesinde yürütülmüştür.
Şirket, sermayesindeki kamu payı %50’nin altına düşünceye kadar 3346 sayılı Kanun ve 72 sayılı KHK’ye göre TBMM ve Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu’nun denetimine tabi iken, 19.12.2010 tarih ve 27790 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6085 sayılı Sayıştay Kanunun Geçici 4 üncü maddesinin 6 ncı fıkrası gereğince Sayıştay denetimine girmiştir.
2
Sayıştay
Şirketin ana faaliyet konusu genel ekonomi politikasına uygun olarak elektrik dağıtım faaliyeti ve ticaretini içermektedir. Bu kapsamda, TEDAŞ Yönetim Kurulu’nun 17.02.2005 tarih ve 7-84 sayılı Kararı ile Şirket kendisine bağlı Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin, Batman, Siirt ve Şırnak İl Müdürlükleri ile bu illere bağlı ilçe, belde, köy ve mezralarda kayıtlı abonelerine hizmet vermektedir.
Şirket, Ana sözleşmesi uyarınca 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununa uygun olarak yukarıda değinilen İller dahilin de elektrik enerjisinin dağıtımı, perakende satışı ve perakende satış hizmeti faaliyetlerini kârlılık, verimlilik ilkesi çerçevesinde ticari, ekonomik ve sosyal gereklere uygun biçimde yürütmek zorundadır.
Ayrıca elektrik dağıtım şirketleri, elektrik enerjisi piyasasının açıldığı 03.09.2002 tarihinden itibaren elektrik piyasasına ilişkin kanun, yönetmelik, tebliğ, genelge, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararları ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun denetimine tabi kılınmıştır.
4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu 2/c maddesinde yer alan “Elektrik enerjisi dağıtım faaliyetleri dağıtım şirketleri tarafından lisanslarında belirlenen bölgelerde yürütülür.” hükmü gereğince Dicle EDAŞ’ın faaliyet bölgesine ilişkin EPDK’dan dağıtım lisansı ve perakende satış lisansı alması gerekmiş ve bu çerçevede, EPDK tarafından Dicle EDAŞ’a 01.09.2006 tarihinden itibaren 30 yıl süreli dağıtım lisansı ve perakende satış lisansı verilmiştir.
Dicle EDAŞ’ın Ana Sözleşmesine göre, şirketin merkezi Diyarbakır, nominal sermayesi (tamamı TEDAŞ’a ait olmak üzere) 26.871.091 TL’ dir.
Dicle EDAŞ, EPDK tarafından hazırlanan ve 16.07.2005 tarih ve 25877 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4 seri no.lu “Enerji Piyasasında Faaliyet Gösteren Gerçek ve Tüzel Kişilerin Bağımsız Denetim Kuruluşlarınca Denetlenmesi Hakkında Tebliğ” hükümleri gereğince, yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar bağımsız denetim yaptırma yükümlülüğü dışında tutulmuştur.
Şirkette memur ve sözleşmeli statüde çalışan personelin özlük ve sosyal haklarına ilişkin işlemler; 657, 5434 ve 4046 sayılı kanunlar, 527 sayılı KHK ve bunların ek ve değişiklikleri ile mali yıl bütçe kanunu, Kamu Görevlileri Hakem Kurulu ve Özelleştirme İdaresi Başkanlığı kararlarına göre yürütülürken; işçilerin özlük ve sosyal haklarına ilişkin işlemlerde; 4857 sayılı İş Kanunu, 2821 sayılı Sendikalar Kanunu, 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, bunların ek ve değişiklikleri ile bu kanunlara göre düzenlenen tüzük, yönetmelik ve toplu iş sözleşmesi hükümleri çerçevesinde yürütülmüştür.
Şirket, sermayesindeki kamu payı %50’nin altına düşünceye kadar 3346 sayılı Kanun ve 72 sayılı KHK’ye göre TBMM ve Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu’nun denetimine tabi iken, 19.12.2010 tarih ve 27790 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6085 sayılı Sayıştay Kanunun Geçici 4 üncü maddesinin 6 ncı fıkrası gereğince Sayıştay denetimine girmiştir.
Şirketin iç mevzuatı TEDAŞ tarafından uygulamaya konulan yönerge ve yönetmeliklerden oluşmaktadır.
Strateji Belgesinde öngörüldüğü biçimde, TEDAŞ ve bağlı dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesine ilişkin süreç ÖYK’nın 02.04.2004 tarih ve 2004/22 sayılı TEDAŞ’ın özelleştirme kapsam ve programına alındığı kararı ile devam etmiştir.
Özelleştirme programına alınmış olan TEDAŞ ile müesseseleri ve yeni kurulan şirketler özelleştirme programına alındıkları 02.04.2004 tarihinden itibaren, 4046 sayılı Kanunun 37 nci maddesi gereği, 233 sayılı KHK kapsamından ve KİT statüsünden çıkmışlardır.
Özelleştirme yöntemine ilişkin hususlar, ÖİB’nin TEDAŞ ve bağlı şirketlerinin özelleştirilmesine ilişkin çalışmalarının özelleştirme yöntemini belirleyen belgesi olan
“Türkiye Elektrik Dağıtım Sektörü Özelleştirmesi” adını taşıyan Bilgi Dokümanı ile açıklanmıştır.
Bu dokümana göre, dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesinde “İşletme Hakkı Devrine dayalı Hisse Satış modeli” uygulanacaktır.
“Bu modele göre yatırımcı, özelleştirilen ve ilgili bölgedeki tek elektrik dağıtım lisansının sahibi olan dağıtım şirketinin hisselerinin sahibi olacaktır; ancak, yatırımcının işletme hakkını devraldığı dağıtım tesisleri ve bu tesislerin işletilmesinde varlığı zorunlu unsurlarının mülkiyeti TEDAŞ’ın uhdesinde kalmaya devam edecektir.
Yatırımcı, dağıtım şirketinin hisselerinin sahibi olarak, TEDAŞ ile imzalanmış olan İşletme Hakkı Devir Sözleşmesi çerçevesinde dağıtım varlıklarının işletme hakkını elde etmektedir.”
Bu çerçevede Şirketin ÖİB tarafından yürütülen özelleştirme kapsamındaki ihale süreciyle ilgili bilgilere raporun “Toplu Bakış” bölümünde yer verilmiştir.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun 12.09.2012 tarih ve 4019 sayılı kararı ile Elektrik Piyasası Kanununun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi hükmü çerçevesinde dağıtım ve perakende satış faaliyetlerinin dağıtım şirketleri tarafından 01.01.2013 tarihinden itibaren ayrı tüzel kişilikler tarafından yürütülmesine ilişkin hazırlanan ‘’Dağıtım ve Perakende Satış Faaliyetlerinin Hukuki Ayrıştırmasına İlişkin Usul ve Esaslar’’ kabul edilmiştir. Karar 27.09.2012 tarih ve 28424 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
Özelleştirme İdaresi Başkanlığının 07.12.2012 tarihli oluru ile TEDAŞ’a bağlı Elektrik Perakende Satış A.Ş. Esas Sözleşmelerinin onayı ve gerekli kuruluş işlemlerinin TEDAŞ tarafından yerine getirilmesine karar verilmiştir. Bu doğrultuda Dicle Elektrik Perakende Satış A.Ş tüzel kişiliği kurularak 01.01.2013 tarihinden itibaren faaliyete başlamıştır.
6111 sayılı “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” 25.02.2011 tarih ve 27857
Sayıştay
3sayılı Mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Kanunun “Diğer alacaklar ve çeşitli hükümler” başlıklı 17 nci maddesinin 10 uncu fıkrasında; TEDAŞ ve hissedarı olduğu elektrik dağıtım şirketlerinin elektrik tüketiminden kaynaklanan alacaklarından vadesi 31.12.2010 tarihi itibariyle geldiği halde kanunun yayımı tarihinde (26.02.2011) itibariyle ödenmemiş olanların asıllarının tamamı ile bu alacaklara ilişkin fer’ iler yerine, kanunun yayımı tarihine kadar alacakların asıllarına TEFE/TÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi halinde fer’ ilerin tümünden vazgeçileceği belirtilmiştir.
Kanunun uygulanmasından sonra; TBMM’de 31.05.2012 tarihinde kabul edilip 15.06.2012 tarih ve 28324 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6322 sayılı “Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” un 42 nci maddesi ile 611 Sayılı Kanuna eklenen Geçici 19 uncu madde ile 6111 sayılı Kanuna göre yapılandırma başvurusunda bulunduğu halde bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla ödenmesi gereken tutarları süresinde ödemeyenler; bu tutarları Kanunda belirtilen geç ödeme zammı ile birlikte bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden aybaşından itibaren dört ay içerisinde ödemeleri şartıyla Kanun hükümlerinden yararlanacaklardır. Kanunun adı geçen maddesinin geçerlilik tarihi Kanunun yayımı tarihi olup; maddenin geçerlilik süresi 01.07.2012- 31.10.2012 tarihleri arasıdır. Kanunun uygulanması ve gelişmelerle ilgili bilgilere Raporun ilgili bölümlerinde yer verilmiştir.
Yine aynı Kanunun 28 inci maddesi ile elektrik dağıtım şirketleri ile elektrik üretim tesis ve/veya şirketlerinin özelleştirme kapsamında kurumlar vergisi ve katma değer vergisinden muaf olmaları ile ilgili 31.12.2010 tarihinde sona eren süre;
kanunun yayımı tarihinden itibaren 31.12.2023 tarihine kadar uzatılmıştır.
05.07.2012 tarih ve 28344 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6352 sayılı “Yargı Hizmetlerinin Etkinleştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması ve Basın Yayın Yoluyla İşlenen Suçlara İlişkin Dava ve Cezaların Ertelenmesi Hakkında Kanun” un 82, 83 ve 84 üncü maddeleri ile kaçak elektrik kullanma suçlarına ilişkin yeni düzenlemeler getirilmiştir.
Buna göre; Kanunun 82 nci maddesi ile 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun
“Nitelikli hırsızlık” başlıklı 142 nci maddesinin (1) inci fıkrasının (f) bendi yürürlükten kaldırılmıştır.(f) bendinde hırsızlık suçunun elektrik enerjisi hakkında işlenmesi halinde iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunacağı belirtilmiştir.
Kanunun 83 üncü maddesi ile 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun “Karşılıksız Yararlanma” başlıklı 163 üncü maddesine aşağıdaki 3 üncü fıkra eklenmiştir.
“ (3) Abonelik esasına göre yararlanabilen elektrik enerjisinin, suyun veya doğal gazın sahibinin rızası olmaksızın ve tüketim miktarının belirlenmesini engelleyecek şekilde tüketilmesi halinde kişi hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.”
4
Sayıştay
sayılı Mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Kanunun “Diğer alacaklar ve çeşitli hükümler” başlıklı 17 nci maddesinin 10 uncu fıkrasında; TEDAŞ ve hissedarı olduğu elektrik dağıtım şirketlerinin elektrik tüketiminden kaynaklanan alacaklarından vadesi 31.12.2010 tarihi itibariyle geldiği halde kanunun yayımı tarihinde (26.02.2011) itibariyle ödenmemiş olanların asıllarının tamamı ile bu alacaklara ilişkin fer’ iler yerine, kanunun yayımı tarihine kadar alacakların asıllarına TEFE/TÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi halinde fer’ ilerin tümünden vazgeçileceği belirtilmiştir.
Kanunun uygulanmasından sonra; TBMM’de 31.05.2012 tarihinde kabul edilip 15.06.2012 tarih ve 28324 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6322 sayılı “Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” un 42 nci maddesi ile 611 Sayılı Kanuna eklenen Geçici 19 uncu madde ile 6111 sayılı Kanuna göre yapılandırma başvurusunda bulunduğu halde bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla ödenmesi gereken tutarları süresinde ödemeyenler; bu tutarları Kanunda belirtilen geç ödeme zammı ile birlikte bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden aybaşından itibaren dört ay içerisinde ödemeleri şartıyla Kanun hükümlerinden yararlanacaklardır. Kanunun adı geçen maddesinin geçerlilik tarihi Kanunun yayımı tarihi olup; maddenin geçerlilik süresi 01.07.2012- 31.10.2012 tarihleri arasıdır. Kanunun uygulanması ve gelişmelerle ilgili bilgilere Raporun ilgili bölümlerinde yer verilmiştir.
Yine aynı Kanunun 28 inci maddesi ile elektrik dağıtım şirketleri ile elektrik üretim tesis ve/veya şirketlerinin özelleştirme kapsamında kurumlar vergisi ve katma değer vergisinden muaf olmaları ile ilgili 31.12.2010 tarihinde sona eren süre;
kanunun yayımı tarihinden itibaren 31.12.2023 tarihine kadar uzatılmıştır.
05.07.2012 tarih ve 28344 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6352 sayılı “Yargı Hizmetlerinin Etkinleştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması ve Basın Yayın Yoluyla İşlenen Suçlara İlişkin Dava ve Cezaların Ertelenmesi Hakkında Kanun” un 82, 83 ve 84 üncü maddeleri ile kaçak elektrik kullanma suçlarına ilişkin yeni düzenlemeler getirilmiştir.
Buna göre; Kanunun 82 nci maddesi ile 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun
“Nitelikli hırsızlık” başlıklı 142 nci maddesinin (1) inci fıkrasının (f) bendi yürürlükten kaldırılmıştır.(f) bendinde hırsızlık suçunun elektrik enerjisi hakkında işlenmesi halinde iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunacağı belirtilmiştir.
Kanunun 83 üncü maddesi ile 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun “Karşılıksız Yararlanma” başlıklı 163 üncü maddesine aşağıdaki 3 üncü fıkra eklenmiştir.
“ (3) Abonelik esasına göre yararlanabilen elektrik enerjisinin, suyun veya doğal gazın sahibinin rızası olmaksızın ve tüketim miktarının belirlenmesini engelleyecek şekilde tüketilmesi halinde kişi hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.”
Kanunun 84 üncü maddesi ile de 5237 sayılı TCK’nun 168 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “ve karşılıksız yararlanma” ibaresi maddeden çıkarılmış ve maddeye aşağıdaki (5) inci fıkra eklenmiştir.
“(5) Karşılıksız yararlanma suçunda, fail, azmettiren veya yardım edenin pişmanlık göstererek mağdurun, kamunun veya özel hukuk tüzel kişisinin uğradığı zararı, soruşturma tamamlanmadan önce tamamen tazmin etmesi halinde kamu davası açılmaz, zararın hüküm verilinceye kadar tamamen tazmin edilmesi halinde ise, verilecek ceza üçte birine kadar indirir. Ancak kişi, bu fıkra hükmünden iki defadan fazla yararlanamaz.”
Kanunda bu düzenleme ile “elektrik enerjisi kaçak kullanma” suçu hırsızlık suçu kapsamından çıkarılmış, 5237 sayılı TCK’nın “Malvarlığına Karşı suçlar”
başlıklı Onuncu Bölümün “Karşılıksız yararlanma” başlıklı 163 üncü maddeye ilave edilen fıkra ile suçun cezası 2-5 yıl arası hapisten, 1-3 yıl hapis olarak değiştirilmiştir.
29.12.2010 tarih ve 6094 sayılı “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” un 6/C maddesinin “…veya gerektiğinde masrafları ilgililerine ait olmak üzere EPDK tarafından yetkilendirilecek denetim şirketlerinden hizmet satın alınarak EPDK tarafından yaptırılabilir. Denetim şirketleri ile ilgili uygulamaya ilişkin usul ve esaslar, Bakanlık görüşü alınmak kaydıyla EPDK tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.” Bölümü; Anayasa Mahkemesinin 5.7.2012 tarihli toplantısında iptal edilmiştir.
12.7.2012 tarih ve 28351 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6353 sayılı “Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” un 22 inci maddesi ile 4628 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin dördüncü fıkrasının (c) bendinin sekizinci paragrafı aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“4046 sayılı Kanun çerçevesinde yapılan özelleştirme sonrası elektrik dağıtım tesislerinin iyileştirilmesi, güçlendirilmesi ve genişletilmesi için yapılan yatırımların mülkiyeti kamuya aittir. Özelleştirilen elektrik dağıtım tesis ve varlıklarına ilişkin her türlü işletme ile yatırım plânlaması ve uygulamasında onay ve değişiklik yetkisi Kurula aittir. Kurul, hizmetin verilmesini sağlayacak yatırımların teklif edilmemesi halinde talep eder ve onaylanmış yatırımlar gerçekleştirilmediği takdirde lisans iptal edilerek yeniden ihale yapılır. Kanun kapsamında tanımlanan elektrik dağıtım şirketlerinin her türlü denetimi Bakanlık tarafından yapılır. Bakanlık bu denetimi bu konuda ihtisas sahibi olan kamu kurum ve kuruluşlarına yetki devri suretiyle veya yetkilendireceği denetim şirketlerine hizmet satın almak suretiyle yaptırabilir. Bu kapsamda düzenlenecek denetim raporları Kuruma bildirilir. Denetim raporu sonucuna göre gerekli yaptırım ve işlemler Kurul tarafından karara bağlanır. Denetim şirketlerinin nitelikleri, yetkilendirilmesi, seçimi, yetkili denetim şirketleri ve denetime
Sayıştay
5tabi şirketlerin hak ve yükümlülüklerine ilişkin usul ve esaslar Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.”
Yine aynı Kanunun 31 inci maddesi ile 6094 sayılı “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” un 6/C maddesinin altıncı fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
“Bu Kanun kapsamındaki üretim tesisleri ile elektrik üretimi yapılan diğer tesislerin lisansı kapsamındaki inceleme ve denetimi EPDK tarafından yapılır veya gerektiğinde masrafları ilgililerine ait olmak üzere EPDK tarafından yetkilendirilecek denetim şirketlerinden hizmet satın alınarak EPDK tarafından yaptırılabilir. Denetim şirketleri ile ilgili uygulamaya ilişkin usul ve esaslar, Bakanlık görüşü alınmak kaydıyla EPDK tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.”
B-Teşkilat:
Şirket Ana sözleşmesine göre Şirketin organları genel kurul, yönetim kurulu ve denetim kuruludur. Yürütme organı ise Şirket Müdürlüğüdür. Şirket Müdürlüğü merkez ve bağlı alt birimlerden oluşmaktadır.
Şirkete bağlı olarak Diyarbakır, Batman, Mardin, Şanlıurfa, Siirt ve Şırnak il müdürlükleri ile illerde görev yürütülmektedir.
TEDAŞ ve %100 hissedarı olduğu şirketin organizasyon şeması ile görev, yetki ve sorumlulukları yönergesi TEDAŞ Yönetim Kurulu’nun 07.03.2008 gün ve 9/85 sayılı Kararı ile onaylanarak yürürlüğe girmiştir.
4046 sayılı Kanun ile TEDAŞ ve bağlı şirketlerin ana sözleşmesi hükümlerine dayanılarak hazırlanmış bulunan “Dağıtım Şirketleri Görev Yetki ve Sorumlulukları Yönergesinin amacı; dağıtım şirketlerinin organizasyon şemalarına esas görevlerinin kanun, KHK, tüzük, yönetmelik, ilgili mevzuat, yönetim kurulu ve TEDAŞ kararlarına uygun olarak, kuruluş yapısı ve çalışma düzeni çerçevesinde yerine getirilmesini sağlamaktır.
Söz konusu Yönerge, genel müdürlük düzeyinde teşkilatlandırılmış anonim şirketlerin haricindeki; dağıtım şirketlerini ve bağlı il müdürlükleri ile birimlerinin görev, yetki ve sorumluluklarını, iş ve işlemlerin yürütülmesinde izlenecek yol ve kuralları kapsamaktadır.
Şirketin organizasyon şemasında; merkez teşkilatının yönetim kuruluna bağlı şirket müdürü (koordinatör) ve buna bağlı hukuk müşavirliği, iç denetim grubu, özel büro ve 2 şirket müdür yardımcısı (koordinatör yardımcısı) ile bunlardan dağıtım ve perakendeden sorumlu olanına Ar-Ge planlama ve proje tesis, sistem işletme, elektrik piyasası ve müşteri hizmetleri, bilgi işlem, diğerine de muhasebe ve finansman, insan kaynakları, malzeme yönetimi ve ikmal müdürlükleri bağlı çalışılmaktadır. Taşra teşkilatının ise 6 il müdürlüğü ve bunlara bağlı birimlerden oluştuğu görülmektedir.
Uzun süredir müdürlük için görevde yükselme sınavları açılmadığından birçok birim
6
