ÖĞRENME KURAMLARI VE
ÖGRETİMDEKİ UYGULAMALARI
ÖĞRENME NEDİR ?
Büyüme ve vücutta değişik etkilerle oluşan geçici değişmelere atfedilmeyecek,yaşantı sonucunda
davranışta yada potansiyel davranışta meydana gelen nispeten kalıcı izli değişme şeklidir.
Öğrenme,tekrar yada yaşantı yoluyla organizmanın davranışlarında meydana gelen oldukça kalıcı
değişiklikler olarak ifade edilmektedir.
Öğrenmenin nasıl gerçekleştiği bilişsel ve davranışçı kuramlarla açıklanmaya çalışılmıştır.
Bilişsel kuramcılara göre öğrenme zihinsel bir süreçtir ve zihne ulaşan bilgilere anlam verilmesi ile
gerçekleşmektedir.
Anlam verme öğrencinin kendi deneyimine, sahip olduğu kültüre, içinde öğrenmenin gerçekleştiği
etkileşimin doğasına ve öğrencinin bu süreçteki rolüne göre değişmektedir.
Öğrenme ürünü davranışlar bilişsel, duyuşsal ve psiko‐motor (devinişsel) olmak üzere üçe ayrılır.
Bilişsel alandaki davranışlar bilgiyi ve bilgiden doğan zihinsel yeteneklerle becerileri kapsar.
Kavramlar, prensipler, kanunlar, teoriler ve problem çözme süreci ile ilgili bilgilerin öğrenilmesini içerir.
Duyuşsal alandaki davranışlar ilgi, tutum, niyet, inanç, his ve değer verme ile ilgili kavramların
bireylerde değişimini kapsar.
Çevredeki çeşitli nesneler ve olaylara karşı gösterilen sevme, korkma gibi duygularda duyuşsal öğrenmenin ürünüdür.
Psiko‐motor alanındaki davranışlar ise yürüme, koşma,kalem tutma, yazma, konuşma, el ve göz
becerileri ,duyu organlarının koordineli kullanılması, laboratuvar araç‐gereçlerinin kullanılması, deney
düzeneklerinin kurulması gibi pratik becerilerin
geliştirilmesi ve bireylerin değişik organlarını eğitim‐
öğretimde kullanılması ile ilgili becerilerin geliştirilmesini kapsar.
Bu üç alanı kesin çizgiyle birbirinden ayırmak mümkün değildir.
Öğrenme,herhangi bir aracıya gerek duyulmadan çevredeki uyarıcılara anlam vermesi sonucu
gerçekleşebileceği gibi öğrenilecek etkinliğin bir kaynaktan alınmasıyla da gerçekleşebilir.
Bu durumda, bilgiye sahip olan kaynak, sahip olduğu
bilgiyi değişik formlarda ve değişik yollarla kişiye aktarır.
Böylelikle de öğrenilecek içeriğin kazanılmasıyla ilgili olarak, öğretme faaliyetlerinin nasıl yapılacağı ve
öğretme kavramı karşımıza çıkar.
ÖĞRETME NEDİR ?
Öğretme, öğrenmenin kolaylaştırılması, öğrenmeye rehberlik edilmesi ve öğrenen kişiye, öğrenmeyi
gerçekleştirmesinde yardımcı olunması sürecidir.
Öğretme süreci sonunda mutlaka bir öğrenme gerçekleşmesi zorunlu değildir.
Öğretme sadece okul ortamıyla sınırlı değildir.
Bilgisayar, televizyon, video vb. materyallerle de gerçekleşebilir.
Sahip olunan bilgi birikiminin her geçen gün artması, konu alanlarının zenginleşip derinleşmesi nedeniyle okul ortamlarındaki bireylere bilgiye ulaşma yollarının öğretilmesi düşüncesi daha fazla önem taşımaktadır.
Öğretilecek davranışların ve kazanılacak bilgilerin
belirlenmesi, iyi bir planlamayı, dikkatli bir hazırlığı ve sistemli bir uygulamayı gerektirir.
Öğretme faaliyetleri(öğretim)nin önceden belirlenen hedefler doğrultusunda, istendik davranışların
kazanılması amacıyla düzenlendiği yerler eğitim kurumlarıdır.
ÖĞRETİM NEDİR ?
Okullarda yapılan bilinçli, kontrollü, amaçlı, planlı ve örgütlenmiş etkinlikler yoluyla öğrenmeyi sağlamaya çalışma süreci seklinde ifade edilebilir.
Öğretim, öğrenmeyi destekleyen dışsal olayların
planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi süreci şeklinde tanım yapılabilir.
Öğretim, tüm öğretme faaliyetlerinin önceden belirlenmiş hedefler doğrultusunda planlı ve kontrollü olarak
düzenlenmesi ve yürütülmesi
olarak tanımlanır.
Öğrenme gibi öğretimin de çeşitli özellikleri vardır;
Bir süreci olması
Planlı olması
Öğrenciyi geliştirmesi
Kazanım amacı
Öğrenmenin başlaması ve sürdürülmesi etkinliklerini içermesi şeklinde sayılabilir.
Öğrenme, öğretme ve öğretim kavramları birbiriyle yakın ilişkili ve genelde birlikte kullanılırlar.
KAPSAR
İle sonuçlanmalı İle sonuçlanmalı
ÖĞRETME ÖĞRETİM
ÖĞRENME
ÖĞRENME KURAMLARI(TEORİ)
Öğretmenlerin sınıflarında etkili ve verimli bir öğretim gerçekleştirebilmesi büyük ölçüde yeni öğrenme ve
öğretme yaklaşımlarını bilmeleri ve uygulamaları ile mümkün olacaktır.
En çok kullanılan kuramlar Jean Piaget,Jerome
Bruner Robert Gagne ve David Ausubel tarafından geliştirilen kuramlardır.
Son yıllarda, piaget öğrenme kuramının uygulanan biçimi olan öğrenme halkası, yapısalcı veya
bütünleştirici öğrenme kuramı ve çoklu zeka
kuramı ortaya atılmış ve özellikle yapısalcı öğrenme kuramı öğrenmenin nasıl gerçekleştiğini açıklamada en önemli kuram haline gelmiştir.
Jean Piaget’in Öğrenme Kuramı
Öğrenci planlanan ve amaçlanan öğretim için yeterli bilişsel gelişim düzeyinde midir?
‐ Yaş
‐ Verilecek eğitimin hedefleri
‐ Verilecek eğitimin içeriği
‐ Kullanılacak yöntem
Bilişsel gelişimle ilgili en önemli çalışmalar Jean Piaget(1896‐1980) tarafından yapılmıştır.
Öğretimin planlanmasında cevaplanması gereken en önemli soru, öğrencinin
amaçlanan ve planlanan eğitimi almaya
elverişli bir bilişsel gelişim düzeyine sahip
olup olmadığıdır.
Öğrencinin hangi yaşta hangi özelliklere sahip olduğunun bilinmesi, verilecek
eğitimin hedefleri, içeriği ve kullanılacak
yöntemlerin öğrencilerin düzeyine göre
seçilmesine olanak sağlar.
Bilişsel gelişim ile ilgili olarak yapılan en genel tanım: düşünme ve kavrama
sisteminde ortaya çıkan gelişme ve
değişmeler şeklindedir.
Jean Piaget çocuklar üzerinde yaptığı
araştırmalardan elde ettiği sonuçlar bilişsel
gelişimin yaşa bağlı bir süreç olduğunu öne
sürmesine sebep olmuştur.
Piaget pek çok çocuk üzerinde yaptığı klinik gözlem ve araştırmalar sonucunda elde ettiği verilerle çocukların dünyası ile yetişkinlerin dünyasının çok farklı
olduğunu ileri sürmüştür.
Piaget elde ettiği veriler ışığında; bilişsel gelişimin yaşa bağlı bir süreç olduğunu öne sürmüştür.
Bu süreçler;
Olgunlaşma
Deneyim(yaşantı)
Kültürel Aktarım(sosyal yaşam)
Dengeleme
Olgunlaşma
Bireyler arasında olgunlaşmada farklılıklar meydana gelebilir.
Olgunlaşma insan gelişiminin, dolayısıyla
bilişsel gelişimin sınırlarını belirler.
Deneyim (yaşantı)
Bireylerin bazı kavramlarla ilgili geçirecekleri aktif yaşantılar onların dünyayı anlamaları için gerekli bilgileri geliştirmelerini sağlar.
Kültürel aktarım (sosyal etkileşim)
Bireylerin çevrelerinde insanlarla bir takım yaşantılar geçirmeleri onlarla etkileşim
içerisinde bulunmaları sırasında pek çok
kavram, ilke öğrenilir.
Dengeleme
Kişinin zihnindeki bilgiler veya şemalar dengelenme eğilimindedir.
Zihnin dengelenme eğilimi zihnin gelişimini
sağlar.
Jean Piaget’in Öğrenme Kuramı
Piaget bilişsel gelişimin doğumdan yetişkinliğe kadar dört aşamada gerçekleştiğini ileri sürmektedir. Bu
dönemler;
Duyusal‐Hareket (Duyusal‐Devinim)Dönemi (0‐2 yaş)
İşlem Öncesi Dönem (Pre‐operational) Dönem (2‐7 yaş)
Somut İşlemler (Concrete Operational) Dönem (7‐11)
Soyut İşlemler (Formal Operational) Dönem (11‐…)
Piaget’in öğrenme kuramına göre; soyut işlemler dönemine gelmiş bir bireyin zihinsel olarak gerçekleştirmesi gereken bazı işlemlerden bahsedelim.
Duyusal‐Hareket Dönemi
Bu dönemde birey sözel olmayan davranışlar
gösterir ve duyuları ve
motor faaliyetleri yoluyla dış dünya ile ilişki kurar.
Bu dönemin en önemli özelliği bebeğin duyu organlarının ve
bedeninin farkına
varması.
Nesne devamlılığı
İşlem Öncesi Dönem
Dönemin en önemli özelliği çocuğun
tümüyle ben merkezli bir düşünceye sahip
olmasıdır.
Somut İşlemler Dönemi
Bu dönemde çocuğun kazandığı en önemi özellik korunumdur.
Korunum: maddenin görüntüsünde meydana gelen değişime rağmen sabitliğin ve
değişmezliğin korunmasıdır.
Bu dönemde çocuğun kazandığı korunumlar;
Madde korunumu
Uzunluk korunumu
Nicelik değişmezliği
Sayıların korunumu
Alan korunumu
Ağırlık korunumu
Hacim korunumu
Soyut İşlemler Dönemi
Bu dönemde bireyde ayırt etme,
değişkenleri belirleme ve kontrol etme,
hayal kurma, soyut kavramları algılayabilme
gibi beceriler gelişir.
Genelleme, tümdengelim, tümevarım gibi zihinsel işlemler yapılabilir.
Hipotez kurma, olasılıklarla düşünme,
değişkenleri belirleme ve kontrol etme,
oranlı düşünme ve korelasyonel düşünme
gibi beceriler gelişir.
Piaget’in fen bilimlerine en büyük katkısı,öğrenme ortamında soyut
materyalleri kullanma ve araştırmaya dayalı
öğrenmeyi teşvik etmesidir.
a)Hipotetik Düşünme
Bir problemi çözmek için geçici çözüm yolu
niteliğindeki bilgilere hipotez denir. Karşılaşılan
sorunu çözmek amaçlı geliştirilen olası çözümler vebu çözümlerin genel düzenini sağlayan süreçtir. Bu süreç dört şekildedir;
Kanıtlanmış bir hipotezin yeni duruma aktarımı(ödünç alma)
Tümevarım ile hipotez kurma(deneysel çalışmalar)
Önceki bilgilerle tahmin yapma(akla yakıni bilgilerle çelişmeyen)
Tümdengelim ile sonuç çıkartma
b) Değişkenleri Belirleme Tanımlama
Gözlenecek olan olayı etkileyebilecek olası değişkenlerin belirlenmesi.
Hipotezin ilerleme sürecinde, hipotezi etkileyecek bağımlı veya bağımsız etkenlerin tanımlanması, belirlenmesi, kontrol altına alınması içerir.
Değişkenlerin bazıları da kontrol altına alınamayabilir.
c) Oranlı Düşünme
Değişkenler arası bir oranın anlaşılabilmesi ve ilişki karşılaştırılması esnasındaki zihinsel süreçtir.
Bu beceri değişkenler arasındaki orantının ne şekilde olduğunu algılayabilmedir.
İlişki doğru veya ters orantılı olabilir.
d) Olasılıklı Düşünme
Hipotezin ilerleyiş süreci içerisinde meydana gelebilecek her türlü olasılığı tahmin edebilme yeteneğidir.
Tüm olasılıklar yüzdeliklerle ifade edilir.
Karşılaştırılması muhtemel olaylar vardır, kesinlikten söz edilemez.
e) Kombinezyonlu Düşünme
Tanımlanmamış olsa bile olası bütün teorik veya deneysel ilişkileri sistematik bir şekilde göz önüne alan zihinsel beceridir.
Bu yöntem, kurulacak kuramsal modelin uygulanıp uygulanamayacağı konusunda mümkün olacak tüm yönlerinin düşünülmesi şeklinde gerçekleşir.
Karşılaşılacak durumlar belli olduğu için kesinliği vardır.
f) Korelasyonel Düşünme
İki değişken arasında pozitif ya da negatif yönlü ilişkinin adlandırılmasında kullanılır.
Korelasyonun değerlendirilmesi neden sonuç ilişkisine dayanır. Eğer ilişki yok ise korelasyon sıfırdır.
Somut ve Soyut İşlem Dönemleri
Somut İşlemler Dönemi
Elle tutulur, gözle görülür özellikler
Düşünme süreci başlangıcı
Düşünme süreci adım adım verilir.
Eleştirel bakamaz ve
tutarsızlıklarını göremez.
Soyut İşlemler Dönemi
Soyut niteliklerin anlaşılması
Konuşma esnasında dil ve dil dışı işaretlerin kullanımı
düşünme sürecini kendi planlayabilir.
Eleştirel bakabilir, kendini yargılayabilir.
