U N Î L E V ER İ D A RE B İ N A SI

Foto : Eclipse

U N Î L E V E R İ D A R E B İ N A S I

Proje ve tatbik : Mimarlar, F A R N E R ve G R U N D E R Mühendisleri : E. H A D O R N

Elektrik tesisatı : H E N A U E R ve L E E Zürich Sıhhî tesisat : B E N Z & Co. A. G.

Klima tesisatı : Gebr. S U L Z E R A. G. » Türk mimarlarının büyük mahrumiyet

ve güçlükler içinde çalışmak zorunda bulun-malarına rağmen, idareciler tarafından lükse kaçtıkları öteden beri iddia edilegelmiştir. Ne gariptir ki, bu yanlış görüş yalnız T ü r k mimarlarının eserlerinde göze çarpmakta ve tartışmalara yol açmaktadır. Arkitekt'in 316. sayısının Başyazısında Zeki Sayâr, Lüks Yapı konusu üzerinde önemle d u r m u ş ve ger-çekleri rakamlarla belirtmiş bulunmaktadır.

Bu yazımızda ise, lüksten vazgeçtik, en basit ve ilkel yapı tarzları hakkında bile en u f a k bir fikre sahip olmadıkları bilinen idareci ve entellektüellerimizin lüksten ziyade mo-dern yapı anlamlarını geliştirmeleri için, Zürich'te son zamanlarda inşa edilmiş olan ufak ve mütevazı bir b ü r o binasını konu olarak almakta, T ü r k mimarlarının lükse kaçıp kaçmadıklarını bu iddiada bulunanla-rın gaflet ve insaflabulunanla-rına bırakmaktayız.

Bina, İsviçre'de nebatî yağ imal ve sa-tışları yapan Ü N İ L E V E R firmasına aittir. Projesi müsabaka ile seçimliş olup, mimar-ları F a r n e r ve Grunder, endüstri binamimar-ların- binaların-da tanınmış sanatkârlardır. Binanın planı 37 X 37 metre büyüklüğünde basit bir dört-genden ibarettir. Arsa bedeli hariç binanın metreküp maliyeti 320 İsviçre frankı, yani 1000.— T. Lirasıdır. Binanın inşa olunduğu yer Zürihin endüstri bölgesidir. Bina zemin

T

kat dahil yedi kattır. Yapının iskeleti beton-arme, cepheler alüminyum 'kaplı çelik konstrüksiyondur. Canlı ve hareketli bir kontrast temini için pencere ve katlar ara-s nda ara-siyah mermer kaplama kullanılmış-tır. Şehircilik, trafik ve otopark problem-leri üzerinde önemle durulmuş, iş sahipproblem-leri, memurlar ve servis kısımları için, ayrı giriş ve çıkışlarla birlikte park yerleri temin edil-miştir.

Otomobilimizi ziyaretçilere ayrılan yerde park ettikten sonra, yağmurlu hava-larda ıslanmamak için girişi tebarüz ettiren bir markizden geçip otomatik olarak açı-lan kapıdan girerek kendimizi kabul ho-lünde bulduk. M i h m a n d a r ı m ı z yapının kısa tarihçesini yaptıktan sonra, şöyle devam etti :

İnşaatın en kısa bir z a m a n d a bitiril-r bitiril-r s i için pbitiril-refabbitiril-rike imkânlabitiril-rdan istifade edilmiş, ayrıca mobilya ve diğer teçhizat önceden kcordine edilmiştir. Bu açıklama-dan sonra binanın dış m i m a r î ve estetiği hakkında bir fikir edinmiş bulunduktan son-ra, konumuzun özünü teşkil eden lüksten ziyade, modern yapı anlamı ile d a h a çok ilgili bulunan binanın iç mimarisindeki özel-likleri firmanın belli saatte bizi kabul ho-lünde karşılayan m e m u r u n d a n dinleyelim :

—• Bu modern binayı başta müşterile-rimiz olduğu halde, en basit personelden direktörlere kadar herkesin en iyi şartlar içinde çalışabilmesi için, inşa' ettirmiş bulu-nuyoruz.

Zamanımızda, ancak medenî konfor içinde, arkadaşça çalışma havası yaratıldığı takdirde iyi r a n d ı m a n sağlanabilir. Bunun içindir ki, yanlış! ucuzun daima pahalıya geldiğini düşünerek, doğru! ucuzu pahalı yollarla elde etmeğe çalıştık. Gördüğünüz gibi, bulunduğumuz kabul holü büyük ölçüde tutulmuş olmakla beraber, döşemelerde kul-lanılan yapı malzemesi ömürlü ve asil olan Somaki mermer, duvarlarda ise pele-senk ağacı kaplamasıdır. T a v a n alüminyum çerçevelerle asılan buzlu camla kaplı olup, gün ışığı ve aynı z a m a n d a sun'î ışıkla ay-dınlatılmıştır. Esas girişin her iki tarafında bulunan danışma ve istişare nişleri, çerçe-vesiz kristal camlarla tecrit edilmiştir. Mo-bilyaların seçilmesinde cömertçe davranıl-mıştır. Yeni binaya evvelce kullanılan mo-bilya ve eşyalardan hiç biri sokulmamış, iç mimarların hazırladıkları yeni projelere göre mütehassıs f i r m a l a r a yeni mobilyalar ısmarlanmıştır. Bir yenilik olarak evrak ar-şivinde müteharrik raflar kullanılmıştır. Bu sistem sabit raflara nazaran d a h a pahalı ise de, yerden yapılan tasarruf daha mühimdir. Binanın mühim özelliklerinden biri de, en

modern şekilde klima tesisatı ile ısıtılması-dır. Bütün tesisat otomatik olarak çalışmak-ta ve yalnız bir kişi çalışmak-tarafından kontrol edilmektedir. Binada, toplantı, konferans, demonstrasyon amfilerinden başka, 131 oda mevcuttur. Binada 300 kadar m e m u r çalı-şır. 6. kat geri çekilmiş olup temin edilen teraslar, memurların öğle yemeklerinden sonra dinlenmesine tahsis edilmiştir. Bu ka-tın en manzaralı yerinde lokanta ve m u t f a k tesisatı konmuştur. M e m u r l a r a öğle yemek-lerinden önce ve sonra iki defa kahvaltı ve-rilmektedir. Yapının esas ruhunu teşkil eden çalışma bürolarının her yönden m ü k e m m e l olmasına çalışılmış, bilhassa gürültü ve ışıklandırma üzerinde durulmuş, zamanı-mızdaki en yeni malzeme ve teknik imkân-lardan faydalanılarak, bunlar da halledil-miştir.

Gürültüyü önlemek için hususî bir cam kullanılmıştır. Büroları ayıran camlı ve masif bölmeler gürültüyü geçirmeyecek şe-kilde imal edilmiş olup, müteharriktirler. L ü z u m u n d a bürolar büyütülüp küçültüle-bilmektedir. Güneşe m a r u z büroların storları otomatik olarak çalışmaktadır. H e r b ü r o sıcaklık ve serinlik derecelerini müstakil olarak ayarlayabilmektedirler. Bürolarda ça-lışanları rahatsız etmeyecek derecede mev-cut olan hava cereyanı, sigara dumanlarını massettiğinden, sigara içmeyenler ne k o k u duyar ne de rahatsız olurlar. Döşemeler plastik kaplama ve makina halısı ile kaplan-mıştır. Tavanlar icabında açılabilen alümin-yum levhalarla kaplanmış ve g ö m m e arma-türlerle aydınlatılmıştır. K a p ı kasalarına kauçuk bandlar geçirilmiş olduğu için kapı-lar hiç bir şekilde gürültü y a p m a m a k t a d ı r . Çalışma randımanını arttırmak için binanın inşasında gösterilen azamî gayrete ilâveten psikolojik imkânlar da yaratılmıştır. Mih-mandarımız, bu sırada koridorda servis ara-bası ile kahvaltı dağıtan hademeyi göstererek bu kahvaltılı teneffüs insan ile m a -kine arasındaki farkı tebarüz ettirmesi bakı-mından büyük bir ehemmiyete haizdir.» dedi.

1 5 - 2 0 dakika süren bu ara vermenin, daha doğrusu gevezelik etmenin, sinirler üzerindeki müspet tesirinin çalışma gücünü arttırdığına şüphe yoktur.

Bürolardan

Binanın içinden muhtelif görünüşler

Mimarlar, lokanta ve müştemilâtına, bürolardan d a h a çok ehemmiyet vermişler ve bilhassa öğle tatillerinin ve yemek saati-nin geçtiği lokantanın m ü k e m m e l olmasına gayret etmişlerdir.

Büyük bir zarafet ve incelikle

yapıl-mış ve dekore edilmiş olan bu lokantada, dışarıyı seyrederek kahvemizi içtik ve pas-talarımızı yedik. Kendimizi sanki bir sayfiye otelinin restoranında imiş gibi rahat ve memnun hissederek karşımızda akan nehri ve yeşillikler içindeki şehrin bir parçasını seyrettik.

T ü r k mimarlarına yapılarında lükse ka-çıyorsunuz diyen idarecilerimize, A v r u p a memleketlerinden bu gibi yüzlerce misal ve-rileceğini, bu suretle lüks ile konfor anlam-larını ayırt etmelerini bir kere d a h a hatırla-tırız.