ÖĞRENME
•ÖĞRENME VE NİTELİĞİ
•ÖĞRENME ÇEŞİTLERİ
•ALIŞKANLIK VE YAŞAMDAKİ ROLÜ
•İRADE (İSTENÇ) KARARSIZLIK, İRADE EĞİTİMİ
•ETKİLİ ÖĞRENMENİN KOŞULLARI
•ÖĞRENMEDE MOTİVASYON
ÖĞRENMENİN TANIMI VE NİTELİĞİ
Yaşantılar sonucunda, davranışlarda meydana gelen, nispeten kalıcı izli olan değişiklik öğrenme'dir. Bu tanımı dana iyi açıklayabilmek için öğrenmenin niteliğini kavramak gerekir.
Davranış değişikliği ölçülebilmelidir.
Organizmada meydana gelen davranış değişikliği görülebilmeli, uygun yol ve tekniklerle ölçülebilmelidir.
Davranış değişikliği yeteri kadar devamlılık göstermelidir.
Organizma, bir amaca ulaşmak için öğrendiği yeni tepkilerini ulaşıncaya kadar unutmamalıdır.
Devamlılık gösteren davranış değişiklikleri öğrenmedir.
Davranış değişikliği, yaşantı sonucu meydana gelir.
İnsanın davranışları çevresi ile etkileşimde bulunarak değişir.
Organizmanın her tepkisi davranış değişikliği değildir.
Okullardaki davranış değişiklikleri, öğrenme yaşantıları sonucu oluşur.
Refleksler öğrenme sonucu oluşmazlar.
Organizmanın doğuştan getirdiği bazı tepkileri, organizmada olgunlaşma sonucu meydana gelen değişimler, öğrenme ile meydana gelmemiştir. Örneğin doğuştan getirilen refleksler, gıdıklanma, tikler.
Örneğin;
1. Resimde öğretmen öğrencilere bir balık gösterir. Bu nedir? diye sorar 2. Resimde öğrenciler bir eğitim sürecinden geçerler. Resimdeki balığın, balina olduğunu öğrenirler.
3. Resimde, öğretmen öğrencilerine balina resmi gösterdiğinde, hepsi onun balina olduğunu söyler.
Öğrenme, bilgiyi algılama, kaydetme, hatırlama ve kullanma sürecidir. Öğrenme süreci kişinin aktif olduğu bir süreçtir. Öğrenme, bireyin çabası sonucu
gerçekleşir.
ÖĞRENME ÇEŞİTLERİ
Koşullanma Yolu ile öğrenme
Deneme-Yanılma Yolu ile Öğrenme
Bilişsel Öğrenme
Psiko-motor Öğrenme
Klasik koşullanma Edimsel
(Vasıtalı/Operant) Koşullanma
Farkına Varmadan öğrenme
Taklit Etme/Örnek alma
Kavrayışla Öğrenme Modeli (Gözlemleyerek)
öğrenme
Klasik Koşullanma Edimsel Koşullanma 1- Pekiştirme, yapılan davranıştan
bağımsızdır 1- Pekiştirme, davranışa bağımlıdır
2- Uyarıcı, ses, ışık gibi belirlidir ve kısa
süre verilir. 2- Uyarıcı, belli bir olay değildir.
3- Türün yapısına özgü davranış söz
konusudur. 3- Davranışlar, uyarıcı durumunda yapılan raslantısal davranışlardır ve başlangıçta çeşitlilik gösterir.
4- Organizma edilgendir. 4- Organizma etkindir.
Klâsik ve Edimsel Koşullanma Yolu ile Öğrenme
Olumlu pekiştirici, organizmanın sosyal ve psikolojik güdülerine doyum sağlayan çeşitli türlerden oluşur, istenmeyen davranışın bastırılmasında ceza kullanılır. Olumsuz pekiştirme ise, bir ceza değil aksine rahatsız edici bir durumun ortadan kalkması ile oluşmuş bir ödüllendirmedir. Pekiştirme kavramı, birincil ve ikincil pekiştirme olarak ikiye ayrılabilir. Birincil pekiştirme, öğrenilmiş olmayan, birincil pekiştireçlerle yapılan pekiştirmedir, ikincil pekiştirme öğrenilmiştir.
Deneme-yanılma yolu ile öğrenme
Bu tür öğrenmenin esası, yanılmaların sayısını azaltarak, doğru olan tepkiyi yapmayı öğrenmektir.Yanılmaların azalması, organizmanın artık doğru yola koşullanması demektir. Bu konuda, hayvanlar üzerinde pek çok deneme yapılmıştır. Özellikle kedilerde öğrenmeyi araştırmak için kullanılan problem kafesi denemeleri ile dolambaçlı yol denemeleri, insanlar üzerinde de denenmiştir. Tüm çalışmalarda organizmalar, başlangıçta çok hata yapmış, giderek hataların sayısını azaltarak doğru tepkiyi yapmayı öğrenmişlerdir.
Deneme Yanılma Yolu İle Öğrenme
Bilişsel Öğrenme
Bilişsel öğrenme esnasında kişinin geçmiş yaşantıları önem taşır. Birey bu yolla kendisi ile ilgili değerlendirme yapar, özgüven geliştirir, algılama, düşünme ve hatırlama gibi zihinsel etkinliklerini kullanır.
Bu tür öğrenme farkına varmadan öğrenme, taklit ederek (modeli gözleyerek) öğrenme ve kavrama yolu ile öğrenme olmak üzere üç kısımda incelenir.
Farkına Varmadan Öğrenme
Bu tür öğrenmede önemli olan bilgilerin, geçmiş yaşantıların zihinde tutulabilme gücüdür. Bu konu ile ilgili yapılan araştırmada öğrenecek kişiye birbirleriyle bağlantılı olaylar verilmiş ve tepkisi gözlenmiştir. Kişi,zihnindeki birikimlerini kullanarak öğrenmeyi gerçekleştirmiştir.
Taklit Ederek (Modeli Gözleyerek) Öğrenme Bireyler, taklit yolu ile (gözleyerek)
başkalarının davranışlarını aynı şekilde uygulayabilirler, Beğenilen kişilerin
davranışlarını örnek alma, ilk çocukluk çağından beri gerçekleşen bir durumdur.
Modeli gözleyerek öğrenme
Kavrama Yolu ile Öğrenme
Organizma karşılaştığı problemleri daha önce sahip olduğu bilgilerinin, geçmiş yaşantılarının etkisi altında inceleyerek, ortadan kaldırmağa çalışır.
İnsanın karşılaştığı engelleri eleştirmesi bir süre devam edebilir. Ancak, duruma çözüm yolu bulması ani bir kavrama sonucu gerçekleşir. Bu çeşit öğrenmede, çözüm algılara dayalı olarak aniden bulunur. Öğrenmenin hızlı ya da yavaş olmasını, öğrenen kişinin zekâsı ve yeteneği etkiler.
Organizma ani kavrama sonucu problemine çözüm bulabilir.
Psiko-motor Öğrenme Psikomotor Öğrenme
Motor öğrenme de denilen bu çeşit öğrenme, öğrenilen bir davranışın, daha iyi şekilde nasıl yapılacağının öğrenilmesi demektir. Örnek: Araba kullanmayı öğrenme.
Bu çeşit öğrenmede, kişinin davranışlarını doğru ve hızlı şekilde yapabilmesi için alıştırma gereklidir.
Bilişsel öğrenme, en karmaşık ve en üst düzeyde öğrenmedir. Bu öğrenme durumunun özelliği, yeni bilgilerin depolanması, eski bilgilerin yeni anlamlar kazanmasıdır.
ETKİLİ ÖĞRENMENİN KOŞULLARI
Etkili Öğrenmenin Koşulları öğrenenle (öğrenci), yöntemle, öğrenilecek konu ile ilişkilidir.
Öğrenenle İlgili Etkenler
a- Öğrenmeye hazır oluş: Kişinin öğrenmenin gerektirdiği ön yaşantıları kazanmış ve konu için istenilen öğrenme düzeyine gelmiş olması gerekir, olgunlaşma denilen bu özellik, öğrenme için gerekli bir koşuldur.
b- Güdülenme: Öğrenme için sadece konuya hazır olma yeterli değildir.
Organizmanın konuyu öğrenmek için istek duyarak, çabalaması önemlidir.
Öğrenme Yöntemleri Öğrenmede Tekrar:
Öğrenilecek Konunun Özellikleri
İlgilenilen konuyu sürekli olarak ZİHİNDE YOĞURMA
Bütün-parça-bütün Metoduna yer vermeli Tekrarları yeterli olarak
uygulamalıyım
Her zaman başarılı olmak için, öğrenmemi
kolaylaştıran bu yöntemleri kullanmaya devam
etmeliyim.
Anlamlı yaşantılar ile ilişki kurularak TEKRAR ETME
ZİHİNDE
CANLANDIRMA
Daha önceleri uygun tekrarlamalarla özet çıkarıp konuyu anlattığımda konunun
ana hatları zihnimde canlandırdığımda BAŞARILI OLDUM
Öğrenmeyi kolaylaştırıcı yöntemler
Etkili öğrenme Yöntemlerini başarım İçin yerinde kullanım Çalışmaya
başlamadan önceki NİYET
MOTİVASYON VE ÖĞRENME
Öğrenmeye karşı istek ve olumlu tutum, motivasyonu (güdülenmeyi) artıran etkenlerin başında yer almaktadır. Öğrenmeye karşı tutumun olumlu olmaması halinde, bu durumun değişmesi yönünde çalışmalar yapılması gerekmektedir.
Araştırmalar, öğrencilerin öğrenmeye karşı tutumlarını ana hatlarıyla açıklanan üç grupta toplamaktadırlar. Aşağıda öğrencilerin öğrenmeye ilişkin tutumları görülmektedir
Motivasyonun en iyi kaynağı bireyin kendisidir. Kendi kişi kendine bir takım motivasyon kaynakları oluşturabilir. Bu kaynaklar kişinin içinde ve dış çevrede yer alır. Okulda öğrenilenleri anlamlı ve değerli kılmalıdır. Çabaların gelecekteki başarı ve mutlulukla ilişkili olduğuna inanılmalıdır.
Monoton bulunan derslerin gelecekte gerçekleştirmek istenen hedeflere ulaşmada bir etkisi olduğu kabul edilirse, o dersleri çalışma isteği artacaktır. Ders çalışma başarılması gereken bir iş yada çözülmesi gereken bir problem olarak görülürse, daha zevkli bir hale gelebilir. Böylelikle, zamanla ders çalışmanın yani öğrenmenin doyum sağlayıcı bir etkinlik olduğunu düşünmek mümkün olacaktır.
Kısaca motivasyon artırmada en önemli etken, ders çalışmaya yönelik düşünceleri olumsuzdan olumluya doğru değiştirmedir.
Olumsuz Düşünceler Öğrenciye Bıkkınlık Verir
Düşünceler Davranışlar
Ama ben şanslıydım bu herkes yapabilirdi Başarının değerini arttırma
Hepsi benim hatamdı Kişiselleştirme
Bir işe yaramıyorum Genelleştirme
Bu sınav felaket olacak Panik davranışları Olumsuz düşünce kişiyi mutsuzluğa yöneltir.
Olumlu Düşünceler Öğrencinin Motivasyonunu Yükseltir
Düşünceler Davranışlar
Gayet iyi gitti Başarıyı kabullenme
2. bölümü bir sonraki sınavda çok çalışsam iyi
olacak Hataları düzeltme çabası
Ekonomi dersinde iyi değilim, daha çok
çalışmalıyım Yeterlilik alanını belirleme
Ortalamam ekonomi ve tarih yüzünden düştü Sonuçları yapıcı bir şekilde değerlendirme Olumlu düşünce kişiyi mutluluğa götürür.
Olumlu ve Olumsuz Düşüncelerin motivasyon ile ilişkisi
