1
TMS 1 FĠNANSAL TABLOLARIN SUNULUġU 1. AMACI
Bu Standardın amacı, işletmenin genel amaçlı finansal tablolarının önceki dönemin finansal tablolarıyla ve diğer işletmelerin finansal tablolarıyla karşılaştırılmasına olanak verecek biçimde sunulması için gerekli olan temel unsurları Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına uyumlu olarak açıklamaktır.
Bu amaca ulaşmak için Standart, finansal tabloların sunuluşuyla ilgili genel kuralları, yapıyla ilgili açıklamaları ve içerikle ilgili asgari koşulları ortaya koyar.
2. KAPSAMI
Bu Standart, Türkiye Muhasebe Standartlarına (TMS) göre hazırlanıp, sunulan tüm genel amaçlı finansal tablolara uygulanacaktır.
3. FĠNANSAL TABLOLARIN AMACI
Genel amaçlı finansal tabloların hedefi, geniş bir kullanıcı kitlesinin ekonomik kararlar almalarına yardımcı olan işletmenin finansal durumu, finansal performansı ve nakit akışları hakkında bilgi sağlamaktır. Ayrıca yöneticilere emanet edilen kaynakların ne etkinlikte kullanıldığını da gösterir.
Finansal tablolar bu amaca ulaşmak için işletmeyle ilgili aşağıdaki bilgileri sunar:
a) Varlıklar,
b) Yabancı kaynaklar, (veya borçlar) c) Özkaynaklar,
d) Gelir ve giderler, karlar ve zararlar, e) Özkaynaklardaki diğer değişimler ve f) Nakit akışları.
4. FĠNANSAL TABLOLARIN BÖLÜMLERĠ Tam bir finansal tablolar seti şunlardan oluşur:
a) Dönem sonu finansal durum tablosu (bilanço);
b) Döneme ait kapsamlı gelir tablosu c) Döneme ait özkaynak değişim tablosu d) Döneme ait nakit akış tablosu ve
e) Önemli muhasebe politikalarını özetleyen dipnotlar ve diğer açıklayıcı notlar.
f) Bir işletmenin bir muhasebe politikasını geriye dönük olarak uygulaması durumunda ya da bir işletmenin finansal tablolarındaki kalemleri geriye dönük olarak yeniden ifade etmesi söz konusu olduğunda ya da işletmenin finansal tablo kalemlerini yeniden sınıflandırdığında, karşılaştırılabilir en erken dönemin başına ait finansal durum tablosu (bilanço)
Yönetim kurulu yıllık faaliyet raporu ile Türk Ticaret Kanunu uyarınca hazırlanan denetçi raporu finansal tablo seti içinde değildir.
2
5. GENEL HUSUSLAR 5.1. ĠĢletmenin Sürekliliği
Yönetim, finansal tabloları düzenlerken faaliyetlerini süresiz sürdüreceğini dikkate alır. Yönetimin şirketi tasfiye etme veya ticari faaliyetini sona erdirme veya bunların yerine geçecek gerçekçi bir alternatifi yoksa finansal tablolar süreklilik kavramına göre düzenlenir. Yönetim, değerlendirmelerini yaparken işletme faaliyetlerinin sürekliliğine kuşku düşürecek önemli belirsizlikler taşıyan olaylar veya koşulların farkındaysa, bu belirsizlikleri açıklar. Finansal tabloların hangi esaslara göre hazırlandığı ve işletmenin neden süreklilik kavramına uymadığıyla birlikte işletmenin finansal tablolarının süreklilik kavramına göre düzenlenmemesinin nedenleri açıklanır.
5.2. Muhasebenin Tahakkuk Esası
İşletme, nakit akış tablosu hariç, tüm finansal tablolarını muhasebenin tahakkuk esasına göre düzenler.
Muhasebenin tahakkuk esası kullanıldığı zaman kalemler, çerçevede bunlar için verilen tanımlara ve tahakkuk kriterlerine uydukları takdirde varlıklar, borçlar, özkaynak, gelir ve giderler (finansal tabloların unsurları) olarak tahakkuk ettirilirler.
5.3. SunuluĢun Tutarlılığı
Kalemlerin finansal tablolarda sunuluşu ve sınıflandırılması dönemden döneme aynı biçimde sürdürülmelidir.
Aşağıdaki koşullar durumunda sunuşta tutarlılık ortadan kalkabilir:
a) İşletme faaliyetlerinin niteliklerinde önemli değişiklikler olmasından veya finansal tabloların yeniden gözden geçirilmesinden sonra, başka bir sunuluş ve sınıflandırmanın, TMS 8’in muhasebe politikalarının seçimi ve uygulanması kriterine göre daha uygun olacağı açık bir biçimde ortadaysa veya
b) Standart veya yorumun sunuluşta bir değişiklik önermesi halinde.
5.4. Önemlilik ve BirleĢtirme
Benzer kalemlerden oluşan her grup, önemli olduğu takdirde, finansal tablolarda ayrı olarak sunulur. Nitelikleri ve işlevleri itibariyle farklı olan kalemler de, önemsiz olmadıkları takdirde, ayrı olarak sunulacaktır.
Finansal tablolar, çok sayıdaki işlemlerin veya diğer olayların incelenerek nitelik ve işlevlerine göre gruplar altında birleştirilmesinin (toplanmasının), bir sonucudur.
5.5. NetleĢtirme (Mahsup ĠĢlemi)
Varlıklar ve borçlar ve gelir ve giderler, başka bir Standart veya Yorum öngörmediği veya izin vermediği sürece, mahsup edilmemelidir.
Varlıklar ve borçlar ve gelir ve giderler finansal tablolarda ayrı ayrı gösterilmelidir. İşlem veya diğer olayın özü gereği yapılan mahsup dışında, gelir tablosu ve bilançoda yapılan mahsuplar, kullanıcıların gerçekleşmiş olan işlemleri, diğer olayları ve şartları ve gelecekteki nakit akışlarını anlamalarını zorlaştırmaktadır. Varlıkların, örneğin stok değer düşüklüğü karşılığı ve şüpheli alacaklar karşılığı gibi, düzenleyici hesaplar düşüldükten sonra net tutarıyla gösterilmesi netleştirme değildir.
TMS 18 Hasılat, geliri tarif etmiş ve tahsilatların ve alacakların işletme tarafından tanınan ticari iskontolar ve indirimler düşüldükten sonra, gerçeğe uygun değerleriyle gösterilmelerini kurala bağlamıştır. İşletme, olağan faaliyetlerinin arasında, gelir yaratmayan ancak gelir yaratan faaliyetlerin yanında tesadüfen ortaya çıkan diğer
3
işlemleri de gerçekleştirir. Sunuluş işlemin veya diğer olayın özünü yansıtıyorsa işlemle ilgili gelir ve giderler birbirleriyle mahsup edilerek, bu işlemlerin sonuçları finansal tablolarda sunulur. Örneğin;
a) Yatırımlar ve faaliyetlerde kullanılan varlıkları da kapsayan duran varlıkların, elden çıkarılmasıyla ortaya çıkan kar ve zararları elden çıkarmayla sağlanan gelirden varlığın net defter değeri ve ilgili satış giderleri düşüldükten sonra raporlanır.
b) “TMS 37 Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar”a göre tahakkuk ettirilen karşılıklarla ilgili olarak yapılan bir ödeme (harcama), üçüncü taraflar tarafından yapılmış olan sözleşmeye dayanarak, tazmin edilmişse (örneğin, tedarikçiyle yapılan garanti sözleşmesi) yapılan ödeme alınan tazminatla mahsup edilebilir.
Ayrıca, benzer işlemlerden kaynaklanan kar ve zararlar da netleştirilerek raporlanır. Örneğin, kur farklarından kaynaklanan kar ve zararlar veya ticari amaçla elde tutulan finansal araçlardan kaynaklanan kar ve zararlar önemli oldukları takdirde mahsup edilmeden ayrı ayrı gösterilir.
6. KARġILAġTIRMALI BĠLGĠ
Bir başka Standart veya Yorumda tersine bir hüküm yoksa, önceki döneme ilişkin tutarlarla ilgili karşılaştırmalı bilgilerin de finansal tablolarda raporlanması gereklidir. Cari dönemin finansal tablolarının anlaşılması için gerekli olduğu takdirde metinsel ve tanımsal bilgiler için karşılaştırmalı bilgi vermek uygundur.
Karşılaştırmalı bilgi veren bir işletme, en az iki finansal durum tablosu (bilanço), diğer tabloların her birinden iki adet olmak üzere ayrıca ilgili notları sunar.
Bazı durumlarda, önceki dönemlerdeki finansal tablolarda yer almış olan metinsel bilgi, cari dönemde de geçerliliğini sürdürebilir. Örneğin, son bilanço gününde sonucu belirsiz olan ve halen çözüm bekleyen yasal bir anlaşmazlık cari dönemde de açıklanmalıdır.
7. RAPORLAMA DÖNEMĠ
Finansal tablolar en az yılda bir kez sunulur. Bir kuruluşun bilanço tarihi değiştiğinde ya da finansal tablolar bir yıldan daha uzun ya da daha kısa bir dönem için hazırlandığında, finansal tabloların kapsadığı dönemin açıklanmasına ilaveten bu durumun nedenini ve gelir tablosu, özkaynak değişim tablosu ve ilgili açıklayıcı notların tümüyle karşılaştırılabilir olmadığını açıklayacaktır.
Normal olarak, finansal tablolar düzenli olarak bir yıllık bir dönemi kapsamak üzere düzenlenir. Ancak bazı kuruluşlar, işlevinin bir gereği olarak, örneğin 52 haftalık dönem için raporlamayı tercih ederler.
8. FĠNANSAL DURUM TABLOSU (BĠLANÇO)
Bir kuruluş, likidite temeline dayalı sunumun daha güvenilir ve yararlı bilgi sağladığı durumlar hariç, dönen ve duran varlıklarını ve kısa ve uzun vadeli yükümlülüklerini bilançoda ayrı ayrı sınıflandırarak sunacaktır.
8.1. Dönen Varlıklar
Bir varlık aşağıdaki kriterlerden herhangi birine uyduğu takdirde dönen varlık olarak sınıflandırılır:
a) İşletmenin normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesinin, satılmasının veya tüketilmesinin beklenmesi;
b) Özellikle ticari amaçla elde bulundurulması;
c) Bilanço gününden sonra on iki ay içinde paraya çevrilmesi; veya
d) (TMS 7) Nakit Akış Tablosu’nda tanımlandığı gibi bilanço tarihinden sonra en az on iki ay içinde bir borcun ödenmesi için kullanılmak üzere veya başka bir nedenle sınıflandırılmamış olmak koşuluyla, nakit veya nakit benzeri olanlar.
4
Diğer tüm varlıklar duran varlık olarak sınıflanacaktır.
Bilanço tarihinden sonraki bir yıl içinde elden çıkarılması beklenmese bile, işletmenin normal faaliyet devresinin bir parçası olarak satılan, tüketilen veya elden çıkarılan ticari alacaklar ve stoklar da dönen varlıklar arasında izlenir. Aktif bir piyasası olan menkul kıymetler, bilanço tarihinden sonraki bir yıl içinde elden çıkarılmasının beklenmesi durumunda dönen varlıklar içerisinde; aksi takdirde duran varlıklar içerisinde izlenir.
8.2. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
Bir yabancı kaynak aşağıdaki kriterlerden birine uyduğu takdirde kısa vadeli olarak sınıflandırılır:
a) Kuruluşun normal faaliyet dönemi içinde ödenmesinin beklenmesi;
b) Özellikle ticari amaçla elde tutulması;
c) Bilanço gününden sonra on iki ay içinde ödenecek olması;
d) Kuruluşun borcunu, bilanço gününden sonra en az on iki ay içinde ödemesini erteleyecek koşulsuz bir hakkının olmaması.
Bu çerçevede, dönen varlıklara benzer şekilde, işletmenin normal faaliyet devresinde kullanılan işletme sermayesinin bir parçasını oluşturan ticari borçlar, çalışanlara borçlar ve diğer faaliyet maliyetleri vadeleri bir yıldan daha uzun olsa bile kısa vadeli yabancı kaynaklar içerisinde izlenir. Faaliyet devresinin bir parçası olmayan, ancak bir yıldan kısa bir süre içerisinde ifa edilmesi gereken, uzun vadeli borçların cari dönemde ödenmesi gereken taksiti gibi kalemler de kısa vadeli yabancı kaynaklar içerisinde izlenir.
8.3. Bilançoda Yer Alacak Bilgiler
Bilançoda aşağıdaki tutarları gösteren kalemler, en azından gösterilmelidir.
a) Maddi duran varlıklar,
b) Yatırım malları; (Yatırım amaçlı gayrimenkuller) c) Maddi olmayan duran varlıklar,
d) Finansal varlıklar (e), (h) ve (i) şıklarında gösterilenler hariç;
e) Özkaynak yöntemine göre izlenen yatırımlar, (iştirakler, bağlı ortaklıklar) f) Biyolojik varlıklar;
g) Stoklar,
h) Ticari ve diğer alacaklar;
i) Nakit ve nakit benzerleri;
j) Ticari ve diğer borçlar;
k) Karşılıklar;
l) Finansal borçlar ( (j) ve (k) şıklarında gösterilenler hariç);
m) TMS 12’de tanımlandığı gibi, dönem vergisiyle ilgili borçlar ve varlıklar;
n) TMS 12’de tanımlandığı gibi, ertelenen vergi borçları ve ertelenen vergi varlıkları;
o) Özkaynaklarda gösterilen azınlık hakları; ve
p) Ana şirketin ortaklarına ait çıkarılmış sermaye ve yedekler.
5
8.4. Bilançoda veya Dipnotlarda Sunulacak Bilgiler
Kuruluş aşağıdaki hususları ya bilançoda ya da dipnotlarda açıklayacaktır:
a) Paylara bölünmüş sermayenin her sınıfı için:
(i) Kayıtlı sermayeyi oluşturan hisse senedi sayısı;
(ii) Çıkarılan ve tamamı ödenen ve çıkarılan fakat tamamı ödenmeyen hisse senetlerinin sayısı;
(iii) Bir hisse senedinin nominal değeri veya hisse senetlerinin nominal değerinin olmadığı;
(iv) Dönem başı ve dönem sonunda bulunan hisse senetleri sayısının uyumlaştırılması;
(v) Temettülerin dağıtımı ve sermayenin geri ödenmesindeki sınırlamalarda dahil söz konusu sermaye sınıfıyla ilgili haklar, imtiyazlar ve sınırlamalar (kısıtlamalar)
(vi) Kuruluş tarafından veya iştirakleri veya bağlı ortaklıkları tarafından bulundurulan kuruluşun kendi hisse senetleri; ve
(vii) Vadeli işlemler ve sözleşmeler gereği yapılacak hisse senedi satışları için çıkarılmak üzere kuruluşta bulundurulan hisse senetleri, vadeleri ve tutarları; ve
b) Özkaynaklardaki yedeklerin her birinin niteliği ve amacıları
9. KAPSAMLI GELĠR TABLOSU
9.1. Gelir Tablosunda Yer Alacak Bilgiler
Gelir tablosu en azından dönemle ilgili aşağıdaki tutarları gösteren kalemleri içerecektir:
a) Gelir (hasılat)
b) Finansman maliyetleri,
c) Özkaynak yöntemine göre izlenen iştirakler ve bağlı ortaklıkların kar veya zarar payları;
d) Varlıkların elden çıkarılması veya faaliyetin sona erdirilmesiyle ilgili borçların tasfiyesi nedeniyle tahakkuk eden vergi öncesi kar veya zarar;
e) Vergi gideri (karşılığı); ve f) Kar veya zarar.
Ayrıca aşağıdaki kalemler, dönem kar veya zararının dağıtımı (paylaştırılması, üleştirilmesi) olarak gelir tablosunda sunulacaktır:
a) Azınlıklara ilişkin kar veya zarar; ve
b) Ana şirketin ortaklarına ait olan kar veya zarar.
10. ÖZKAYNAK DEĞĠġĠM TABLOSU 10.1. Öz Kaynak DeğiĢim Tablosu
Kuruluş tabloda aşağıda sayılanları göstererek özkaynak değişim tablosunu sunacaktır:
a) Dönem kar veya zararı;
b) Diğer standartlar veya yorumlar tarafından istenen, doğrudan özkaynaklarda tahakkuk ettirilen dönemin her bir gelir ve gider kalemi ve bu kalemlerin toplamı;
c) Ana şirket ortaklarına ve azınlık haklarına düşen toplam tutarları ayrı ayrı göstermek suretiyle dönemin toplam gelir ve gideri ((a) ve (b) nin toplamı olarak hesaplanan); ve
d) Özkaynakların her bölümü için, TMS 8’e göre tahakkuk ettirilen, muhasebe politikalarındaki değişikliklerin ve düzeltilen hataların etkileri.
6
11. DĠPNOTLAR Dipnotlar;
a) Finansal tabloların düzenlenmesinde kullanılan temeller ve kullanılan özel muhasebe politikalarıyla ilgili, bilgileri sunacak;
b) TMS’lerde öngörülen fakat bilanço, gelir tablosu, özkaynak değişim tablosu veya nakit akış tablosunda yer almayan bilgileri açıklayacak; ve
c) Bilanço, gelir tablosu, özkaynak değişim tablosu veya nakit akış tablosunda yer almayan fakat bunların herhangi birinin anlaşılması için geçerli olan ek bilgiyi sağlayacaktır.
12. FĠNANSAL TABLOLARIN BELĠRLENMESĠ
Finansal tabloların her bölümü açıkça belirtilmelidir. Ayrıca aşağıdaki bilgiler de açık bir biçimde gösterilmeli ve bilgilerin doğru dürüst anlaşılması için gerektiğinde tekrarlanmalıdır:
a) Raporlayan işletmenin adı veya diğer kimlik bilgileri ve bu bilgide önceki bilanço tarihinden beri olan değişiklikler,
b) Finansal tabloların tek bir şirketi mi yoksa şirketler grubunu mu içerdiği,
c) Bilanço tarihi veya finansal tablonun kapsadığı dönem, finansal tablonun bölümü için bunlardan hangisi uygunsa;
d) Kullanılan para birimi; ve
e) Finansal tabloda sunulan tutarların yuvarlanma derecesi.
