KARŞILAŞTIRMALI SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMLERİ
1. HAFTA
ALMANYA SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ
ALMANYA SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ
• Sanayi devrimiyle birlikte, toplumlar arasındaki dayanışmaya dayalı olarak çeşitli oluşumlar
aracılığıyla gerçekleştirilen sosyal yardımlar ve çalışanların kendilerini beklenmeyen durumlara karşı koruma altına almaya yönelik özel çabaları, devlet güvencesi altına alınmaya başlamıştır.
Dünyada prim esasına dayalı ilk sosyal güvenlik sistemi ise, Almanya’da 1880’li yıllarda Bismarck döneminde oluşmuş ve pek çok ülke tarafından benimsenmiştir.
• Bismarck’ın temellerini attığı ve ülkemizin de esinlenerek uyguladığı sosyal güvenlik ve sağlık sistemi, birden çok sigorta kolu üzerinden prim toplanması esasına
dayanmaktadır. Federal Alman Anayasası’nın 20.
maddesine göre, “Almanya Federal Cumhuriyeti,
demokratik ve sosyal bir federal devlettir.” Almanya, bu maddenin sadece Anayasa’da yazılı olarak kalmadığını ve gerçek bir sosyal devlet olduğunu, Bismarck döneminde başlayan ve yıllar içerisinde genişleyen ve gelişen sosyal güvenlik sistemi ile dünyaya kanıtlamış bir ülkedir.
• Almanya’da sosyal güvenlik sisteminin esasını, toplam nüfusun yaklaşık % 90’ını kapsayan
sosyal sigortalar sistemi oluşturmaktadır.
Oldukça ayrıntılı bir sosyal güvenlik sistemine sahip olan Almanya, Anayasa’sında belirtmiş olduğu gibi, kendisini bir sosyal devlet olarak tanımlamakta ve yurttaşlarının sosyal
güvencesine öncelik veren bir sosyal politika izlemektedir.
1880 – 1890 : Bismarck Dönemi
• 18. yüzyılda başlayan ve 19. yüzyılda gelişerek devam eden Sanayi Devrimi, sanayileşmenin yaşandığı ülkelerde kentleşmeyi ve köylerden kentlere göçü hızlandırmıştır. Sanayileşmenin süratle devam ettiği Alman İmparatorluğu’nda da, fabrikaların bulunduğu bölgelerde
yoğunlaşan işçilerin çalışma ve sağlık koşulları giderek kötüleşmiştir.
• Yaşam kalitesi düşük olan, ekonomik, siyasal ve sosyal
haklardan mahrum kalan işçi sınıfının durumu, toplumsal huzursuzlukların her geçen gün arttığı bir toplumun
meydana gelmesine neden olmuştur. Uzun çalışma
saatleri, gelir yetersizliği, kötü yaşam koşulları, işsizliğin artması gibi nedenlerin yanı sıra, 1873 yılında başlayan ekonomik buhran, sadece gelir seviyesi düşük olan kesimi değil, toplumun büyük bir kısmını olumsuz etkilemiştir.
Bunun sonucunda, hastalık, iş kazası ve maluliyet gibi sosyal risklere karşı, dönemin şansölyesi Otto von
Bismarck, zorunlu sigorta sistemini başlatmıştır
• . Esasen, devlet destekli bir sosyal koruma fikri, Alman İmparatorluğu için bir ilk değildi. Muhtaç olan insanlara yardımcı olmak, bir devlet geleneği sayılmaktaydı. Sosyal sigortalar sistemi oluşturulmadan önce, işletmeler,
kiliseler, belediyeler, loncalar ve çeşitli toplumsal birlikler nezdinde çok sayıda yardım kuruluşu faaliyet
göstermekteydi. Örneğin, bazı bakım kuruluşları, maden işçileri ya da esnaf için hastalık, maluliyet ve yaşlılığa
bağlı olarak ortaya çıkan gereksinimlere karşı yardım ve koruma hizmeti sunmaktaydı.
• Ancak, bahse konu eski sosyal güvenlik sistemleri, toplumun sadece belirli bir kesimini kapsamaktaydı. Sosyo-politik olarak en çok memurlar, askerler, madenciler ve onların geride
kalanları fayda sağlamış ve korunmuştur.
• Onun dışında, devletin sosyal politikaları daha çok yoksullukla mücadele politikası ve meslek odalarına yardımda bulunmak ile sınırlı kalmıştır. Sanayi Devrimi ile birlikte artan sosyal sorunlar ve toplumsal huzursuzluklar, günümüz çağdaş sosyal güvenlik sistemlerinin önemli bir parçasını oluşturan sosyal sigorta
uygulamalarının hayata geçirilmesine sebebiyet vermiştir.
• Öncelikle Bismarck, 1881 yılında bir
imparatorluk fermanı hazırlamıştır. Bahse konu fermanda, ülkedeki iç huzuru yeniden tesis
etmek ve yardıma muhtaç kişilere daha fazla sosyal güvenlik sağlayabilmek amacıyla çeşitli kanunların çıkarılacağı duyurulmuştur.
• Verimli bir üretimin gerçekleşebilmesi,
ekonomik gelişmenin ve büyümenin sorunsuz devam edebilmesi için, işgücünün sağlıklı
olması gerekmekteydi. Bu bilinç ile harekete geçen Bismarck, ilk olarak, 1883’te Hastalık Sigortası Kanunu’nu çıkarmıştır. Ardından, 1884’te Kaza Sigortası ve 1889’da Yaşlılık ve Maluliyet Sigortası Kanunları kabul edilmiştir.
